Makamlar ve Terkibler - Mansur/AEU: Mansur Ahenk - AEU İşaretleriyle

Makām veya terkîb öğretimindeki anlayış, dönemlere göre farklılık göstermiş, sınıflandırma ve tarifler de bu farklılığın bir neticesi olarak değişime uğramıştır. XVII. asırdan itibaren -öncesine göre- farklı bir nazarî oluşumun içinde bulunan Türk mūsikîside, XX. asra kadar bu anlayış sürdürülmüştür. Perde ve seyrin ön planda tutulduğu bir ifade tarzına sahip olan nazarî oluşum, XX. asır ile son bulmuş, batıya ait bazı ifade tarzları nazariye diline girmiş, en sonunda Arel-Ezgi-Uzdilek adı verilen ve makāmları diziden ibaret gören, bunun yanında Batı müziğindeki “Do Majör” dizisini ana dizi olarak kabul eden bir akım, eğitim-öğretimde kendini göstermiştir. Bir konunun rahat anlaşılabilmesi için izlenen pek çok yöntem doğru sayılabilir, fakat gelenekten neredeyse tamamen kopuk olan bu yeni zihniyetin bazı olumlu tarafları olduğu ileri sürülse de yanında büyük hataları da getirdiği ve makām-terkîb anlayışını farklı bir boyuta taşıdığı aşikârdır.

Bugün geleneğe bağlı kalanlar ile yeni tarzda anlatımı tercih edenler arasında anlaşmazlıklar ortaya çıkabilmektedir. Bunun sebebi; eski sistem ile yeni sistem arasında önemli farkların olması ve bazı ifade tarzlarında anlam kargaşasının meydana gelmesidir. Burada dikkat edilmesi gereken husus; tercih edilen anlatım tarzının, makāmın veya terkîbin özünü ifade etmede yeterli olup olmadığıdır.

Hazırladığımız kitap, makām ve terkîb hakkında inceleme ve araştırmaları içermektedir. Ele alınacak her makām ve terkîbin tarihi süreç içerisinde bestelerde nasıl uygulandığını örneklerle gösteren, nazariye kitaplarında nasıl tarif edildiğini alıntılarla özetleyen, yorum ve karşılaştırmalarla farklı bakış açıları sağlamayı gaye edinen bir çalışmadır.

Kitap, iki nevî olarak 2019 yılında “e-kitap” olarak yayınlanmıştır. Birinci nevîde örnek eserler Arel-Ezgi-Uzdilek sistemine göre, ikinci nevîde ise Rauf Yektā Bey’in önerdiği Sipürde āhenkden fakat farklı tağyir işaretleriyle yazılmıştır.

Meraklılara yararlı olması dileğiyle

Doç. Dr. Emrah HATİPOĞLU