Sayfadaki görseller
PDF
ePub

11. Et intrantes domum, invenerunt puerum cum Maria matre ejus, et procidentes adoraverunt eum: et apertis thesauris suis obtulerunt ei munera, aurum, thus, et myrrham. (Psal. 71, 10). 12. Et responso accepto in somnis, ne redirent ad Herodem, per aliam viam reversi sunt in regionem suam.

13. Qui cum recessissent, ecce Angelus Domini apparuit in somnis Joseph, dicens: Surge, et accipe puerum et matrem ejus, et fuge in Aegyptum, et esto ibi, usque dum dicam tibi. Futurum est enim, ut Herodes quaerat puerum ad perdendum eum.

14. Qui consurgens accepit puerum, et matrem ejus nocte, et secessit in Aegyptum:

15. et erat ibi usque ad obitum Herodis: ut adimpleretur, quod dictum est a Domino per Prophetam dicentem: Ex Aegypto vocavi filium meum. (Ose. 11, 1).

16. Tunc Herodes videns, quoniam illusus esset a Magis, iratus est valde, et mittens occidit omnes pueros, qui erant in Bethlehem, et in omnibus finibus ejus, a bimatu et infra, secundum tempus, quod exquisierat a Magis.

17. Tunc adimpletum est, quod dictum est per Jeremiam prophetam dicentem:

18. Vox in Rama audita est, ploratus, et ululatus multus: Rachel plorans filios suos, et poluit consolari, quia non sunt. (Jer. 31, 15).

19. Defuncto autem Herode, ecce Angelus Domini apparuit in somnis Joseph in Aegypto,

20. dicens: Surge, et accipe puerum, et matrem ejus, et vade in terram Israël: defuncti sunt enim, qui quaerebant animam pueri.

21. Qui consurgens, accepit puerum, et matrem ejus, et venit in terram Israël.

11. Wszedłszy w dom. Niektórzy żłobek tłumaczą; inni mniemają, że dziecię było przeniesionem na miejsce przyzwoitsze i wygodniejsze, Janseniusz i Maldonatus, którzy jednak twierdzą, że pierwsze tłumaczenie jest powszechniejsze.-Z Maryą matką jego że się nie czyni wzmianka o Józefie, stało się to albo przypadkiem, iż Józef nie był w domu, albo przez tajemnicę żeby go znalazłszy nie rozumieli, iż jest ojcem Chrystusa. Albowiem pasterze znaleźli dziecię z Józefem i Maya, Luk 2, 16.-Skarby. Skrzynie i naczynia, w których mieli złożone dary. Ofiarowali. Czy każdy z nich te trzy rzeczy, czy raczej każdy jedną z nich, nie wiadomo. Prawdopodobniej jest, iż każdy z nich złożył wszytkie te trzy dary. Zawiera się w tych darach tajemnicze znaczenie, które Juwenkus kaptan, sławiony przez S. Hieronima, w następnym krótkim wierszu zamyka: Kadzidlo, złoto, mirre, królowi, człowiekowi i Bogu dury przynoszą. Patrz Wujka.

12. Wziąwszy opowiedź. Pokazuje się, iż oni się radzili Boga, czy mają wracać do Heroda.-We śnie. Przez anioła, jak w wierszu następnym.

13. Wstań, a weźmij. W greckim jest, natychmiast się obudź i weź.

14. Który wstawszy. Obudziwszy się, to jest: gdy się zaraz po widzeniu obudził. W nocy. Jest rzeczą podobną do wiary, iż blisko byli oprawcy, gdyż otrzymuje rozkaz uciekać w nocy. Uciekli zaś nie z Betleem, ani z Jerozolimy, lecz z Nazaretu, który się znajłował w Galilei, jak to jest widoczna z Łuk. 2, 39.

11. Y wszedszy w dom, naleźli dziecię z Maryą matką iego, y upadszy pokłonili się iemu: a otworzywszy skarby swe, ofiarowali mu dary, złoto, kadzidło, y mirrę.

12. A wziąwszy odpowiedź we śnie, aby się nie wracali do Heroda, inszą drogą wrócili się do krainy swoiey.

13. Którzy gdy odiachali, oto Aniół Pański ukazał się we śnie Jozephowi, mówiąc: Wstań, a weźmi dziecię, y matkę iego, a uciecz do Egyptu, y bądź tam aż ci powiem. Abowiem będzie, że Herod szukać będzie dziecięcia aby ie zatracił.

14. Który wstawszy, wziął dziecię y matkę iego w nocy, y uszedł do Egyptu:

15. y był tam aż do śmierci Herodowey: aby się spełniło, co powiedziano iest od Pana przez proroka mówiącego: Z Egyptu wezwałem syna moiego.

16. Tedy Heród widząc, że był omylonym od Mędrców, rozgniewał się bardzo, y posławszy pobił wszytkie dzieci, które były w Bethlehem, y po wszytkich granicach iego, odedwu lat y niżey, według czasu którego się był wypytał od Mędrców. 17. Tedy się wypełniło, co iest rzeczono przez Jeremiasza proroka mówiącego:

18. Głos iest słyszan w Ramie, płacz i krzyk wielki: Rachel płacząca synów swoich, y niechciała się dać pocieszyć, iż ich niemasz.

19. A gdy Heród umarł, oto Aniół Pański ukazał się we śnie Jozephowi w Egyptcie,

20. mówiąc: Wstań, a weźmi dziecię, y matkę iego, a idź do ziemie Izraelskiey: abowiem pomarli, którzy dusze dziecięcey szukali.

21. Który wstawszy, wziął dziecię, y matkę iego, y przyszedł do ziemie Izraelskiey.

15. Aź do śmierci Herodowej. Jak długi czas Chrystus przebywał w Egipcie jest rzeczą niepewną: jedni utrzymują że tam pozostawał lat siedm, inni trzy, inni dwa.-Aby się spełnilo. Wyraz aby zdaje się nie osnacza w tem miejscu przyczyny, lecz wypadek, jak na wielu innych miejscach Pisma s., niż. r. 4, 14; Jan. 9, 39; I. Kor. 11, 19 i t. d. Bo nie dlatego uciekł do Egiptu, aby się spełniło proroctwo, lecz gdy w celu uniknienia Heroda tam uciekł, stało się, iż się spełniło proroctwo. -Z Egiptu wezwałem. Patrz Wujka.

16. Posławszy. Żołnierzy z przybocznej straży swojej. -Ode dwu lat i niżej. To jest, które niemiały jeszcze dwóch lat skończonych. Według czasu, którego się był wypytał od Medrców. Licząc od czasu w którym się według opowiadania Mędrców, ukazała gwiazda, i rozkazując zabijać wszystkie, które się na dwa lata przed ukazaniem się gwiazdy narodziły; albowiem nie sądził, żeby się królewskie dzieciątko po ukazaniu się gwiezdy narodziło. Przeciąg zaś czasu przed ukazaniem się gwiazdy naznaczył wielki, żeby snadź poszukiwane dziecię nie dajmy, iż mędrcy wprawdzie powiedzieli, kiedy ujrzeli miało nad wiek wzrostu, i nie umknęło rąk jego. Dogwiazdę, która wskazywała narodzenie dziecięcia, kiedy się zaś dziecię narodziło, tego nie powiedzieli, a może i nie było to im wiadomem. Patrz Wujka.

18. Głos jest słyszan w Ramie. Cale to miejsce wytłumaczyliśmy. Jer. 31, 15: patrz, co się tam rzekło.

20. Wstań, a weźmij. Patrz w. 13.- Pomarli. Licz

22. Audiens autem, quod Archelaus regnaret in Judaea pro Herode patre suo, timuit illo ire: et admonitus in somnis, secessit in partes Galilaeae.

23. Et veniens habitavit in civitate, quae vocatur Nazareth: ut adimpleretur, quod dictum est per Prophetas: Quoniam Nazaraeus vocabitur. (Joan. 1, 46).

22. A usłyszawszy, iż Archelaus królował w Żydowskiey ziemi miasto Heroda oyca swego, bał się tam iśdź: a napomniony we śnie, ustąpił w strony Galileyskie.

23. A przyszedszy mieszkał w mieście, które zową Nazareth: aby się wypełniło, co rzeczono iest przez proroki: Iz Nazareyskim będzie nazwany.

z da

Wykład X. J. Wujka.-Roz. 2. w. 1. Mędrcy. Acz niektórzy z Doktorów starych te Mędrce za czarnoksiężniki mienią wszakże pewniejsza jest innych sentencya, a na imię świętego Hieronima, Klemensa Aleksandryjskiego, Chryzostoma, Cyrilla Aleksandryjskiego, Theodoreta, Leona wielkiego i innych, iż to nie czarnoksiężnicy byli, ale mędrcowie a philozophowie chaldejscy albo arabscy: którzy w onych krajach, albo królmi byli, albo i samym królom rozkazowali: jako Plinius i Cicero świadczą. I przetoż je słusznie Kościół wszytek z Tertullianem, z Cypryanem, z Chryzostomem i z Theophilaktem, z Isidorem i z Klaudyanem, z tradycyi a podania starszych, wna królmi zowie. Co się i z staremi proroctwy nadobnie stosuje, i z Ewangelią, która wspomina ich skarby, królom własne: i to, że się na ich przyjechanie strwożył Herod i z nim wszystko miasto Jeruzalem. Hieron. in Dan. 2. Plin. l. 30, c. 1, nat. hi. Cic. lib. 1, de divi. Tertul. de idolat, Chryst. et Theophil. in Matth. Cyp. ser. de Bapt. Psal. 71, 10. Zkąd znać, że to nie lada Mędrcy byli, i z nie małym pocztem przyjechali. Jako i przedtem królowa Saba z takimiż dary do króla Salomona. Isai. 60, 3. III. Król. 10. Acz podobno nie byli tak wielkimi królmi, jako są królowie dzisiejszy: alę przynajmniej możnymi ludźmi, królikami, albo książęty: jacy byli oni siedm mędrcowie, u króla perskiego Asswerusa: które Pismo zowie książęty Persów i Medów. I u Tobiasza oni przyjaciele Jobowi (którzy też byli mędrcy, jako ich dysputacye pokazują) królmi są nazwani Hest. 1, 13. Tob. 2, 15. A co się liczby ich dotycze, Leo pierwszy Papież i Augustyn s. śmiele twierdzą, że ich było trzech. Ciała ich ze wschodu przeniesione, w Kolnie (Kolonii) ukazują: i imiona ich nie tajne, Kasper, Malcher, Balcer. Histo. Scholastica.

2. Gwiazdę jego. Nie byłać ta gwiazda z liczby innych, które są na niebie: przetoż nie mają ztąd obrony ani Pryscyllianistowie heretycy, ani gwiazdarze owi, którzy gwiazdom poddawają wolność ludzką, albo z gwiazd chcą opowiadać ludziom przyszłe ich przypadki, szczęście albo nieszczęście. Bo takie sam Pan Bóg potępia u Jeremiasza i u Izajasza proroka. O czem niżej Dzieje 19, 19. Jer. 10, 2. Isa. 47, 13.

2. Przyjechaliśmy pokłonić się jemu. To przyjechanie z tak dalekich krajów, z nabożeństwa, dla nawiedzenia i pochwalenia Chrystusa Pana na miejscu narodzenia jego: potwierdza pielgrzymowania Chrześcijańskie, albo chodzenia na odpusty: i tę uczciwość, która się dzieje w Kościele powszechnym, personom, miejscom i rzeczom świętym. Według onego proroctwa: Będziem się kłaniać na tem miejscu, kędy stały nogi jego. Psal. 131, 7. Isa. 60, 14.

4. Przedniejsze kapłany i doktory. Aqziosie z greckiego właśnie arcykapłani: które łaciński tłumacz czasem książęty kapłańskimi, czasem biskupami, a czasem najwyższymi kapłany zowie. Doktorowie zasię, po łacinie Scribae, po żydowsku Sopharim, jakoby księża, od słowa Sepher, to jest księgi, albo od Saphar, jakoby czytelnicy i wykładacze zakonu: po grecku oouutis to jest, pisarze jawni, albo kanclerze, które też Łukasz zowie Nouxouc, zakonne albo zakonniki: Nouodidaoxaloog, zakonu uczyciele. My je wszędy zwać będziemy, albo doktorami zakonnemi, albo zgoła doktormi.

4. Dowiadował się od nich. Słusznie się w sprawie zakonu i religii swej pyta przełożonych kapłańskich: jako i w zakonie było rozkazano. Bo acz i ci nie dobrzy przełożeni byli, jednak często, dla osobnego przywileju urzę da swojego, prawdę znać musieli: jako i tu i gdzie indziej prawego Messyasza oznajmując uczynili. Mal. 2, 7. 5. Mój. 17, 8. Jan. 11, 51.

11. 1 upadiszy poklonili się jemu. Temu ciału, mówi Chryzostom ś. we żłobie Mędrcy się kłaniali. Naśladujmyż ich tedy i my. Już go tu nie we żłobie widzisz, ale na ołtarzu: już go tu nie białogłowa, ale kapłan trzyma: i Duch s. obficie na tę ofiarę jest wylany. Hom. 24, in 1. ad Corinthios. Psal. 71, 10. Isa. 60, 16.

11. A otworzywszy skarby swe. Skarby te byłyć jakoby pierwiastki onych darów, które według proroctw Dawidowych i Izajaszowych, pogaństwo Chrystusowi i Kościołowi jego ofiarować miało: i ofiarowało począwszy od Konstantyna wielkiego cesarza. A ci trzej królowie, i książęta ludu swego, noszą na sobie osobę wszech królów i cesarzów, którzy wedle namienionych proroctw mieli w Chrystusa uwierzyć.

15. Z Egiptu wezwałem. To miejsce prorockie (i temu podobne w nowym testamencie) tu na Chrysta Pana przytoczone, choćby się wedle litery inaczej rozumieć mogło: uczy nas dobrze wykładać Pisma starego zakonu. Ponieważ przedniejsze ich rozumienie jest o Chrystusie i o Kościele jego.

16. Pobil wszystkie dzieci. Obacz, jaka jest władza i poważność Kościoła Bożego, około chwały Bożej: a mianowicie w kanonizacyi świętych, i w ustawowaniu świąt ich: gdyż bez żadnego wyraźnego słowa Bożego albo Pi

[ocr errors][merged small][merged small][merged small]

pomarli zamiast umarł. Sens więc jest: mieszkał Chrystus w Nazaret, aby się wypełniło, co jest rzeczono przez Izaiasza proroka, który Go od Nazaretu nazywa Netser, gdy mówi: kwiat z korzenia jego wyroście, to jest netser albo nazarejczyk. Nadto Euzebiusz Cezarejski rozumie, że się Chrystus nazywa Naz arejczykiem od Nazareatu, lib. 7. Demonstr. Evang. c. 1. Błądzą, którzy mniemają, że się Chrystus nazywał Nazarejczykiem od ślubu Nazareatu, jakoby przezeń przyjętego; jest to bowiem fałszem, gdyż wiemy, iż on pił wino, co jednak przede wszytkiem wzbroniono było Nazarejczykom.

sma ś. święto tych niewinnych dziatek zawsze Kościoł święcił i obchodził, począwszy od czasów apostolskich: chocia oni niedobrowolnie dla Chrystusa umarli: i nie wszyscy podobno byli obrzezani: i owszem niektórzy z pogańskich rodziców poszli, Augustynus epist. 28. Origenes Homilia 3 in diversos.

20. Dziecię i matkę jego. Nie rzekł, wziął syna swego i żonę swoję: ale dzieciątko i matkę jego. Bo nie był ojcem własnym Pana Jezusowym, ale opiekunem. Hieron, in Matth.

CAPUT

III.

ROZDZIAŁ

3.

O pokucie i opowiadaniu Jana Chrzciciela, chrzcie Chrystusa Pana i t. d.

1. In diebus autem illis venit Joannes Baptista praedicans in deserto Judaeae,

2. et dicens: Poenitentiam agite, appropinquavit enim regnum coelorum. (Marc. 1, 4. Luc. 3, 3).

3. Hic est enim, qui dictus est per Isaiam prophetam dicentem: Vox clamantis in deserto: Parate viam Domini: rectas facite semitas ejus. (Isai. 40, 3. Marc. 1, 3. Luc. 3, 4. Joan. 1, 23). 4. Ipse autem Joannes habebat vestimentum de pilis camelorum, et zonam pelliceam circa lumbos suos: esca autem ejus erat locustae, et mel silvestre.

5. Tunc exibat ad eum Jerosolyma, et omnis Judaea, et omnis regio circa Jordanem: (Mar. 1, 5).

6. et baptizabantur ab eo in Jordane, confitentes peccata sua.

7. Videns autem multos Pharisaeorum et Sad ducaeorum, venientes ad baptismum suum, dixit eis: Progenies viperarum, quis demonstravit, vobis fugere a ventura ira? (Luc. 3, 7).

R. 3.-1. A we dni one. To jest w roku 15 Tyberyusza Cesarza, jak się pokazuje z Łuk, r. 3.-Przyszedł. Nie przyszedł był przed tem, gdyż niemiał jeszcze skończonych trzydziestu lat życia, przed którym wiekiem niewolno było nikomu spełniać urzędu kapłana, nauczyciela, lub proroka, jak podają Żydzi, i z I. Par. 23, 3, wyprowadza Maldonatus.-Jan Chrzciciel. Chrzcicielem się nazywa albo dla tego, że pierwszy zaczął chrzcić, albo iż ochrzcił Chrystusa. Na puszczy żydowskiej. Która leżała pomiędzy wschodem i północą, z tej strony Jordanu podle rzeki. Na końcu tej pustyni były Ennon i Salim, gdzie zwykie chrzcił Jan ś, Jan. 3, 24. Patrz Wujka.

-

2. Czyńcie pokutę Patrz Wujka.—Przybliżyło się. Blizko jest, to jest przybył Chrystus, który ma je dać wierzącym i posłusznym sobie; i ponieważ bramy jego miały być otwarte przez Chrystusa, przed którym nikt ze śmiertelników nie wszedł do nieba.-Królestwo niebieskie. W którem królują święci z Bogiem.

3. Glos wołającego. To jest, głos wołający, albo głos człowieka wołającego, rozumie się da się słyszeć. Głos człowieka jawnie i swobodnie opowiadającego, a mianowicie Jana, albo Boga przez niego.-Gotujcie drogę Pań ską. Przenośnia wzięta ze zwyczaju ludzi oczekujących króla; ci bowiem, gdy przybywa król, równają drogi, oczyszczają i o ile można, prostują. Usunąwszy przenośnię, sens jest: usuńcie to wszytko, co może być na zawadzie przychodzącemu, to jest grzechy i występne usposobienia-Scieżki. Drogi; jest zwyczajne u Żydów po wtórzenie tego samego zdania,

4. Z sierci. Utkane.-Szarańcze. Nie był to pokarm nieczysty u Żydów, jak się pokazuje z Lew. r. 11. O jej pożywaniu powiada ś. Hieronim, lib. 2. przeciwko Jowinianowi: Wschodówcy i mieszkańcy Libii, ponieważ w pustynnych i gorących obszarach znajdują się chmury (mnóstwo) szarańczy, mają zwyczaj karmić się szarańczą. Patrz Plin. lib. 6. c. 30; i lib. 11. c. 29. — Miód le

1. A we dni one przyszedł Jan Chrzciciel, każąc na pusczy Żydowskiey ziemie,

2. y mówiąc: Czyńcie pokutę, abowiem przybliżyło się królestwo niebieskie.

3. Bowiem ten iest, który opowiedziany iest przez Izaiasza proroka mówiącego: Głos wołaiącego na pusczy: Gotuycie drogę Pańską: proste czyńicie scieżki iego.

4. A ten Jan miał odzienie z sierci wielblądowey, y pas skórzany około biodr swoich: a pokarm iego był szaraficze y miód leśny.

5. Tedy wychodziło do niego Jeruzalem, y wszytka Żydowska ziemia, y wszytek kray około Jordanu:

6. y byli chrzczeni w Jordanie od niego, spowiadaiąc się grzechów swoich.

7. A gdy widział wielu z Pharizeuszów y Sadduceuszów przychodzących do chrztu swego, mówil im: Rodzaiu iasczórcy, któż wam pokazał abyście uciekali od przyszłego gniewu?

sny. Który w onej pustyni składały pszczoły lesne. W krajach bowiem gorętszych tak wielka zwykle bywa obfitość pszczół, iż gdy się w ulach zmieścić nie mogą, odlatują do lasów, i albo w pniach drzew, albo w rozpadlinach skał miód składają.

5. Jeruzalem. Mieszkańcy Jerozolimy.-Wszystka żydowska ziemia. Wielu ze wszystkich stron Judei.

6. Byli chrzczeni... spowiadając się grzechów swoich. Patrz Wujka.

7. Faryzeuszów. Nazwisko Faryzeusza wyprowadza się od źródłosłowa parasc, to jest, wykładać, wyjaśniać, uczyć; albo raczej, jak Epifaniusz, lib. 1. Panar., i inni, od tegoż samego źródłosłowa parasc, o ile oznacza rozdzielić, rozłączyć, gdyż Faryzeuszowie nauką, religią, obyczajami byli odłączeni od innych żydów, i nad wszystkich się wynosili. Jako więc najuczeńsi z pogan nazywali się filozofami, tak najuczeńsi z żydów nazywali się faryzeuszami, jakby rzekł: Odłączeni dla górującej nauki i świętości. Kto chce więcej wiedzieć o faryzeuszach, niech się uda do Serariusza w Trihaeresio, od początku i dalej przez wiele rozdziałów.-Saduceuszów. Tak się nazywali, jakby byli sprawiedliwymi, albo raczej, iż za sprawiedliwych chcieli uchodzić, (po hebrajsku bowiem tsaddiq, zowie się sprawiedliwy), albo od Sadoka ich założyciela, jak chce Epifaniusz, haeres. 14. Była to jedna z sekt żydowskich pochodząca od Samarytanów, ztąd z nimi przyjmowała tylko Pentateuch Mojżesza, i nauczała, że niema zmartwychwstania, ani aniołów, ani duchów, Dzieje Ap. 23. 8, a następnie iz dusza ludzka jest śmiertelna. Patrz Serariusza m. p. od r. 18. aż do końca księgi drugiej Rodzaju jaszczórczy. Najgorszych rodziców najgorsi i najzarazliwsi synowie: najwyższą bowiem złość Faryzeuszów i Sadduceuszów przyrównywa do najszkodliwszego zwierzątka, tę zwłaszcza złość, która się zasadza na potwarzaniu i jakby kąsaniu świętych ludzi. -Kłóż wam pokazał abyście uciekali od przyszłego

[blocks in formation]

8. Facite ergo fructum dignum poenitentiae. 9. Et ne velitis dicere intra vos: Patrem habemus Abraham. Dico enim vobis, quoniam potens est Deus de lapidibus istis suscitare filios Abrahae. (Joan. 8, 39).

10. Jam enim securis ad radicem arborum posita est. Omnis ergo arbor, quae non facit fructum bonum, excidetur et in ignem mittetur.

11. Ego quidem baptizo vos in aqua in poenitentiam: qui autem post me venturus est, fortior me est, cujus non sum dignus calceamenta portare: ipse vos baptizabit in Spiritu sancto, et igni. (Marc. 1, 8. Luc. 3, 16. Joan 1, 26. Act. 1, 5). 12. Cujus ventilabrum in manu sua, et permundabit aream suam: et congregabit triticum suum in horreum, paleas autem comburet igni inextinguibili.

13. Tunc venit Jesus a Galilaea in Jordanem ad Joannem, ut baptizaretur ab eo. (Marc. 1, 9). 14. Joannes autem prohibebat eum, dicens: Ego a te debeo baptizari, et tu venis ad me?

15. Respondens autem Jesus, dixit ei: Sine

giau? Głos jest podziwienia; jakby rzekł: Jakaż to jest zmiana tych jaszczurek? Kto to was ludzi najgorszych nauczył przychodzić do chrztu i pokuty? Dziwna dobroć Boża, która taką myśl dała! dziwna także siła sumienia, która was wewnątrz potępia, i zmusza szukać lekarstwa! Od przyszłego gniewu. Wieczne potępienie rozumie. 8. Czyńcież tedy owoc godny pokuty. Patrz Wujka. was to nie zadawalnia 9. Niechciejcie mówić. Niech i nieubezpiecza, że jesteście synami Abrahamowymi, jakby wam tego było dosyć do zbawienia. Potrzeba wam uczynków, i jeśli jesteście synami Abrahama, czyńcie Mocen jest Bóg. uczynki Abrahamowe, Jan. 8, 39. Bóg, który z mułu ziemi utworzył Adama, potrafi także z tych kamieni wzbudzić synów Abrahamowych, i bez was wypełnić obietnic mu uczynioną o rozmnożeniu synów i zbawienia. Ma na względzie powołanie pogan z których Bóg, jakby z prostych i nieokrzesanych kamieni, miał uczynić synów Abrahamowych, to jest wiernych. Jest także zwyczajem Pisma ś. porównywać z kamieniami tych, którzy czczą kamienie; Psalm. 113, 8: Niech im podobni będą, którzy je czynią, to jest bałwany złote, srebrne, kamienne.

10. Siekiera do korzenia drzew jest przyłożona. Już Bastaje czas, w którym nieprzynosząca owocu figa synagogi ma być wyciętą; usiłujcie przeto przez dobre uczynki usłać sobie drogę do zbawienia, ani się chlubw prawie Mojżeszocie i niepokladajcie waszej ufności weni w jego obrzędach; wszyscy bowiem prorocy i zakon, aż do Jana: po Janie zaś Chrzcicielu królestwo niebieskie gwalt cierpi, a gwałtownicy porywają je, niż. r. 11, w. 12; starajcie się przeto pilnie o dobre uczynki; bo jeśli ich mieć nie będziecie, to i wy z matką waszą synagogą zostaniecie wycięci, i wrzuceni do ognia piekielnego na karę wieczną. Dotąd byliście umiłowanym ludem, i doznawaliście wiele pobłażania ze strony Boga, napotem będzie się surowiej z wami obchodził; dla tego to dobremi uczynkami uściełajcie sobie drogę do zbawienia. Inni, ze ś. Atanazym, quaest. 43, siekierę przez śmierć tłumaczą, którą, jak również i sądem Bożym za nią idącym, zastrasza ś. Jan Chrzciciel. Patrz Wujka

11. Ja was chrzczę wodą Ja, który jestem tylko człowiekiem, chrzczę was tylko wodą, i obmywam tylko ciala Ku pokucie. Abyście czynili pokutę, i przez nią przygotowani, przyjęli tego, który po mnie ma przyjść.

8. Czyńcież tedy owoc godny pokuty.

9. A niechcieycie mówić sami w sobie: Oyca mamy Abrahama. Abowiem wam powiadam, iz mocen iest Bóg z kamienia tego wzbudzić syny Abrahamowi.

10. Bo już siekiera do korzenia drzew iest przyłożona. Przeto wszelkie drzewo, które nie daie owocu dobrego, będzie wycięte, y w ogień wrzucone.

11. Jac was chrzczę wodą ku pokucie: ale który przydzie po mnie, mocnieyszy iest niż ia, któregom trzewików nie iest godzien nosić: tenci was ochrzci Duchem S. y ogniem.

12. Którego łopata w ręku iego, a wyczyści boiowisko swoie: y zgromadzi pszenicę swą do gumna, a plewy spali ogniem nieugaszonym.

13. Tedy Jezus przyszedł do Galileiéy do Jordanu do Jana, aby był ochrzczon od niego. 14. A Jan mu nie dopusczał, mówiąc: Ja mam bydź ochrzczon od ciebie, a ty idziesz do mnie? 15. A Jezus odpowiadaiąc, rzekł mu: Zaniechay

Chrzest bowiem mój was upomina, iż jako woda obmy-
wa ciało, tak macie się starać obmywać dusze wasze ze
skaz grzechowych. Który przyjdzie po mnie. Chry-
Mocniejszy jest niż ja. Potężniejszy
stusa rozumie.
i większej mocy; tak iż nie jestem godzien nosić jego
Ten was ochrzci Duchem §. i ogniem. Ten więc
trzewików, to jest, służyć mu choćby w najlichszej rze-
nierównie ode mnie potężniejszy i większy, gdyż nie
tylko jest człowiekiem, ale także i Bogiem, będzie was
chrzcił Duchem §. i ogniem, to jest nie tylko jak ja
wodą ciała, ale także oczyści, przez wylanie na was
Ducha ś., dusze wasze, i Boskim owym ogniem je zapali.
Patrz Wujka.

czy.

12. Którego lopata w ręku jego. Lopata jest narzędzie, za pomocą którego ziarna w górę rzucone oczyszczają się od plew i pyłu. Nadto przez łopatę oznacza się Wywładza sądzenia, o której się mówi Jan 5, 22: Bo Ojciec nikogo nie sądzi, lecz wszystek sąd dał Synowi. czyści bojowisko. Patrz W.

13. Aby był ochrzczon od niego. Dla czego Chrystus chciał być ochrzczony od Jana, rozmaite prawdopodobne przywodzą się przyczyny: 1. iżby mu tym sposobem dane było świadectwo z nieba; 2. żeby dodać powagi chrztowi Jana; 3. aby przez to zachęcił ludzi do chrztu swojego, i jak powiada ś. Augustyn, aby nie czuli ciężaru ludzie w przystępowaniu do chrztu Pańskiego, gdy Panu nie było ciężko przychodzić do chrztu swojego sługi; 4. ponieważ chrzest miał być na przy. szłość znakiem i cechą wiernego ludu, przeto i Chrystus książę i głowa tego ludu chciał być nim naznaczony, i stać się w tym podobnym braciom, od których w niczem, prócz grzechu, nie miał się różnić, jak się mówi do Żyd. 2.

Mam.

14 A Jan mu nie dopuszczał. Nie dopuszczał, gdyż wiedział, że on chrztu nie potrzebuje; i ponieważ się uważał za niegodnego, żeby mu chrzest udzielał. W greckim jest potrzebuję. To jest, on sam także potrzebował Chrystusa oczyściciela; nikt bowiem nie jest bez grzechu. Czy Jan ś. chrztem wody był ochrzczony od Chrystusa, rzecz jest niepewna. Są za tem Chryzostom, Hieronim, Eutymius i Teofilaktus.

15. Zaniechaj teraz. Dopóki przez zstąpienie Ducha ś., i przez głos z nieba zesłany nie jestem ogłoszony za Chrystusa, nie przystępuję jako Chrystus, lecz jako jeden z ludzi; przeto nie powinieneś się wzbraniać, względem udzielenia mi, dla tego, że większym jestem

modo: sic enim decet nos implere omnem justi-
tiam. Tunc dimisit eum.

16. Baptizatus autem Jesus, confestim ascen-
dit de aqua: et ecce aperti sunt ei coeli: et vi-
dit Spiritum Dei descendentem sicut columbam,
et venientem super se.

17. Et ecce vox de coelis dicens: Hic est filius meus dilectus, in quo mihi complacui. (Luc. 3, 21).

WEDŁUG Ś. MATEUSZA. ROZ. 3. teraz: abowiem tak się nam godzi wypełnit wszelką sprawiedliwość. Y tak go dopuścił.

pił z wody: a oto się otworzyły iemu niebiosa:
16. A gdy był Jezus ochrzczony, wnet wystą
y widział Ducha Bożego zstępuiącego iako gołę
bicę, y przychodzącego nań.

syn móy miły, w którymém upodobał sobie.
17. A oto głos z niebios mówiący: Ten iest

Wykład X. J. Wujka.-Roz. 3. w. 1. Na puszczy. Z tego słowa Eremus, to jest puszcza, nazwani są Eremitae, Pustelnicy: którzy bogomyślny a surowy żywot wiodą na puszczy, przykładem Jana s., którego przeto 8. doktorowie zowią książęciem albo pryncypałem mnichów i pustelników. Chrys. Hom. in Marc. et hom. de Joan. Bapt. Hier. ad Eusto. de custodia virginit. Isidorus lib. 2, cap. 15, de divinis officiis. Bernar. de excellentia Joan. Bapt. Przetoćby nowowiernicy radzi z tej puszcze, nie puszczą, ale miejsca ludzi pełne: z włosienice Janowej, czamlety i miękkie szaty: a z szarańczy i z miodu lesnego gorzkiego, raki, ryby, cukry i manny rozkoszne poczynili (przeciw jasnemu świadectwu i samego Pana, i wszystkich doktorów) iż są wielcy nieprzyjaciele pokuty, postów, ostrości życia i odzienia, i umartwienia ciała, i zakonnych stanów. Mat. 11, 8. Łuk, 7, 31.

2. Czyńcie pokutę. Albo pokutujcie. Nowowiernicy dzisiejszy, nieprzyjaciele pokuty ś, ani Sakramentu, ani samego słowa pokuty ścierpieć nie mogąc, miasto pokuty upamiętanie, albo pokajanie (pro poeniten. resipiscentiam) omylnie i zdradliwie podmietują: aby jednem słowem i on zal serdeczny, i dosyć uczynienie, i utrapienie wszelakie za grzechy, zaraz i samą pokutę odrzucili. A darmo się Etymologii, albo własności słowa greckiego usturoi, raczej niż do zwyczaju Pisma ś. i ś. doktorów uciekają: Bo μεrávou u Apostołów i Ewangelistów ma cóś więcej w sobie niż upamiętanie: ponieważ nie jest bez żalu i utrapienia ciała, jako się jaśnie z tych miejsc, niżej naznaczonych, pokazuje. I s. Basilius grecki doktor, pokutę Niniwitów, w poście, w popiele i włosiennicy czynioną, Metanoją zowie. Nakoniec i Jan s. ludziom pokutującym, i żałość za grzechy i spowiedź, i godne owoce pokuty, to jest dosyćuczynienie zaleca. Mat. 11, 21; Luk. 10, 13. II. Kor. 7, 9. Basil. ser. in fam. et siccit. v. 2, 6 i 8. 6. Byli chrzczeni od niego. Nowochrzczeńcy słowo chrztu i chrzczenia w Kościele zdawna zwyczajne, i Sakramentowi pierwszemu przywłaszczone, śmiele odrzuciwszy, na to miejsce nurzanie, albo ponurzanie swoje sprośne, błędom swoim kwoli, podrzucili: aby chrzest małych dziatek (których się nurzać nie godzi, by nie utonęły) i tem samem słowem wyniszczyli. Lecz jeśli słowo greckie antiduos (jako oni mówią) u Ewangelistów zgoła ponurzenie, a nie raczej mycie albo omycie znamienuje: czemuż i sami Nurkowie onych słów, Nisi baptizentur, nie przełożyli, jeśliby się nie nurzali: ale jeśliby się nie umyli? i tamże baptismata calicum nie nurzanie, ale omycie kubków: i na drugiem miejscu: In variis baptismatibus, w rozmaitych omywaniach, a nie ponurzaniach, samiż przełożyli? I ono. Ja was baptizo aqua, chrzczę albo omywam wodą: Joannes baptizavit aqua, Jan chrzcił wodą, czemu zepsowali, przydawszy słowo, In: którego ani w greckim, ani w łacińskim nie masz, mówiąc: Nurzał w wodzie: jedno iż rzec nie mogli, nurzał wodą: jako my właśnie mówimy, chrzcił albo omywał wodą? Przetoż i Paweł ś. chrzest ś. nie nurzaniem, ale obmyciem albo kąpielą odrodzenia i odnowienia zowie, i na drugiem miejscu mówi: Byliście kiedyś grzesznemi, aleście omyci, (nie ponurzeni) aleście poświęceni, ale usprawiedliwieni. I zasię. Mając serce Oczyszczone od sumienia złego: i ciało omyte (nie ponurzone) czystą wodą. Nawet i Castalio, choć też nie katholik, Baptismum także nie nurzaniem (mersionem) ale myciem albo omyciem (lotionem albo ablutionem) pierwiej był przełożył. Acz potem od Bezy przeto strofowany, wrócił się do starego słowa, Baptismus i Baptizare. Mat. 7, 4. Do Żyd, 9, 10. Luk. 3, 16. Dzie. 1, 5 i 11, 16. Do Tyt. 3, 5. Ephes, 5, 26. 1. Cor. 6, 11. Żyd. 10, 22.

6. Spowiadając się grzechów swoich Jako Janów chrzest był figurą chrztu P. Chrystusowego: tak też i spowiedź, którą przed nim czyniono, była figurą tej spowiedzi, którą przed sługami P. Chrystusowymi ludzie czynić mieli. A obacz, iż ci, którzy się tu spowiadali, nie tylko grzesznymi się być wyznawali, ale grzechy swe z osobna (cuprins) wyliczali. Bo insza rzecz jest grzesznym się uznawać, albo wyznawać: a insza, grzechów się swych przed drugim spowiadać.

8. Czyńcie owoc godny pokuty. To jest (jako ś. Jan Chryzostom i Grzegorz ś. wykładają) czyńcie uczynki dobre, pierwszym grzechom przeciwne. Jako naprzykład Kto pierwiej cudze brał: teraz niech to wróci, i swe własne niech na jałmużny wydaje. Kto się obżerał, albo opijał: teraz niechaj pości, i nic pijanego nie pije. Kto nieczystość, albo cudzołóztwo popełnił: ten się niech na czas wstrzymywa i od własnej żony. Kto kogo obraził słowem albo uczynkiem, niech się upokorzy, i niech go przeprosi. A toć w kościele Chrześcijańskim dosyć uczynieniem zowią. Chrysost. hom. 10, in Matth. Gre. homil. 20, in Evang. Efez. 4, 28.

10. A już siekiera jest przyłożona. Tu Jan s. swym przykładem uczy kaznodzieje, aby ludzie odstraszali od złego, bojaźnią piekła i sądu Bożego: a napominali ku dobremu, nadzieją zapłaty królestwa niebieskiego. Czego nowowiernicy nie czynią: bojąc się aby wiary i ufności swej pewnej nie stracili.

10. Które nie daje owocu. Nie tylko źle czynić jest rzecz potępienia godna: ale i dobrze nie czynić. August. serm. 6, de Tempore.

[ocr errors][merged small][merged small][merged small]

od ciebie, chrztu jak i innym ludziom.
nie jest rzeczą konieczną, jednak przystoi.
Nic nie zaniedbując, nie tylko z tego co jest koniecz-
nem, lecz także co jest pożytecznem i przystojnem.
Wszelką sprawiedliwość. Wszystko co tylko się zgadza
z cnotą i obowiązkiem świętego człowieka, chociażby
niespełnienie tego nie ściągało winy.
wzbraniał się więcej, lecz ochrzcił.
Dopuścił. Nie

16. Otworzyły jemu niebiosa. Nie w rzeczy samej, lecz tak się pokazało, jakby zostały otwarte. To co się mówi jemu, nie należy rozumieć, iż on sam tylko wi

[blocks in formation]
« ÖncekiDevam »