26. Et omnis, qui audit verba mea haec, et non facit ea, similis erit viro stulto, qui aedificavit domum suam super arenam: 27. et descendit pluvia, et venerunt flumina, et flaverunt venti, et irruerunt in domum illam, et cecidit, et fuit ruina illius magna. 28. Et factum est: cum consummasset Jesus verba haec, admirabantur turbae super doctrina ejus. 29. Erat enim docens eos sicut potestatem habens, et non sicut scribae eorum, et pharisaei. (Marc. 1, 22. Luc. 4, 32). 26. A wszelki, który słucha tych słów moich, a nie czyni ich, będzie podobny mężowi głupiemu, który zbudował dóm swóy na piasku: 27. y spadł descz, y przyszły rzéki y wiały wiatry, y uderzyły na on dóm, y upadł, y był upadek iego wielki. 28. Y stało się: gdy dokończył Jezus tych słów, zdumiewały się rzesze nad nauką iego. 29. Abowiem ie uczył jako władzą maiący, a nie iako doktorowie ich y pharyzeuszowie. Wykład X. J. Wujka.-Roz. 7. w. 1. Nie sądźcie. Nie zakazujeć Pan tymi słowy sądzić urzędowi, tak duchownemu jako i świeckiemu (jako sobie dumają nowochrzczeńcy) któremu owszem sądzić rozkazano. Ani zakazuje człowiekowi samego siebie pożytecznie sądzić. Ani zakazuje złego złym, Judasza zdrajcą nazywać: i złoczyńce od urzędów, i heretyki od kościoła osądzone i potępione, mieć za pogany i jawnogrzeszniki. Ale zakazuje tym, co nie są na urzędzie posądzać bliźnich swoich: zwłaszcza z nienawiści, albo ze złego domniemania: słowa i sprawy ich dobre albo i średnie (które z dobrego serca wyniść mogły) we złe obracając, i na gorszą stronę wykładając. Jako na on czas posądzali żydowie dobre i święte mowy i sprawy Pana Chrystusowe. A dziś heretykowie, nauki i ceremonie kościelne. 6. Nie dawajcie psom świętego. Jako w starym zakonie, w jednym domu baranka pożywano, a mięsa jego wynosić precz nie godziło się: tak w jednym Kościele powszechnym prawdziwa ofiara naszego Zbawiciela ofiarowana bywa: którego ciała precz wynosić, a psom świętego dawać zakazano. Aug. sermone 181, de tempore. Zadnego tedy Sakramentu, a zwłaszcza ołtarznego (jako chleba synowskiego) nie godzi się dawać niewiernikom, i tym którzy w grzechach śmiertelnych będąc, pierwéj się przez świętą spowiedź nie sprobują. I słowo Boże, niema być opowiadane tym, którzy go nie przyjmują: owszem je depcą jako świnie: albo je bluźnią i kąsają jako psi. 8. Wszelki który prosi, bierze. Ktokolwiek prosi czego przystoi, i jako przystoi, to jest, rzeczy do zbawienia potrzebnych, z wiarą, z pokorą, z pilnością, i z trwałością będąc w łasce Bożej: ten pewnie otrzyma, albo to o co prosi, albo co lepszego. 13. Wchodźcie przez ciasną bramę. Augustyn s. tak na to miejsce pisze: Tu się najwięcej strzedz heretyków mamy, którzy się pospolicie małą liczbą swych, i lichą trzodą swoją zalecają. I dla tegoż Pan, powiedziawszy: iż mało tych, którzy znajdują ciasną drogę i ciasną uliczkę: aby się pod imieniem małości, nie wkradli heretycy: wnet dołożył tego: Strzeżcie się fałszywych proroków. De serm. Domin. iu mon. lib. 2, c. 32. 15. Strzeżcie się pilnie fałszywych proroków. Znaki fałszywych proroków te są. Pierwszy, jeśli się to nie stanie, co prorokowali. V. Mo. 18, 22. Drugi, choćby się też stało, co prorokowali: jeśli nową naukę przynoszą, której nie znali przodkowie naszy. V. Mo. 13, 2. Trzeci, jeśli sami idą nie będąc posłani. Jer. 23, 21. Jan. 10, 8. Rzym. 10, 15. Żyd. 5, 4. Czwarty, jeśli wyszedłszy z nas, I. Jan. 2, 19, nie idą do pogan, aby je nawracali, ale zasię do nas, aby wiarę naszę psowali i wywracali. Dzie. 13, 10. II. Thim. 2, 18. Tit. 2, 11. Piąty, jeśli przychodzą w szatach owczych, to jest pod imieniem Pana Chrystusowem, Mat. 24, 5, strojąc postawę prawdziwych proroków, i mając zawżdy w gębie słowo Boże. Jerem, 28, 2 i 11, przemieniając się w apostoły Pana Chrystusowe, II. Corint. 11, 13, mając postawę nabożeństwa, II. Tim. 3, 5. Przez łagodne mowy i błogosławieństwa, i obiecowanie osobnej nauki, światłości i wolności ewangelickiej, zwodząc serca prostych a niewinnych ludzi. Rzym. 16, 18. Szósty, jeśli, jako wiley targają i rozpraszają na rozmaite sekty ono stado, które Pan Chrystus sobie zebrał w jedno. Jan. 10, 16. Dzieje 20, 29. Siódmy, z owoców tak nauki jako i żywota ich. Nauki, jeśli przeciwną naukę wnoszą tej, która jest przyjęta we wszystkim Kościele Pana Chrystusowym, Rzym. 16, 17, który jest filarem i umocnieniem prawdy. I. Tim. 3, 15. Jeśli wprowadzają sekty dawno przeklęte i zatracone. II. Pio. 1. Owoce zasię żywota i obyczajów heretyckich są: Odstąpienie od wiary, i oderwanie od Kościoła powszechnego. I. Tim. 4, 1. Niezgody między nimi. I. Kor. 3, 4. Nazwiska od mistrzów swoich nowych: Obj. 2, 6. Gal. 6, 12. I. Kor. 3, 4, od których je, miasto Chrześcijanów, Lutrami, Kalwinistami, Serwetany zowią. Nieustawiczność i niestatek w nauce, II. Cor. 1, 17. Nieposłuszeństwo ku przełożonym duchownym i świeckim. II. Tit 3. 2. Miłość samych siebie: Pycha i chluba z nauki i umiejętności nade wszystkie ojce i doktory święte. Fałszowanie Pisma ś. Pio. 3, 16, co jest straszliwsza, odrzucenia wiela części jego, zwłaszcza gdzie im jest przeciwne. A toć są owoce wszystkim heretykom w obec pospolite. Sąć i inne osobniejsze, i właśniejsze heretykom czasów naszych: jako nierządne matżeństwa: gwałcenie ślubów i person Bogu oddanych: łupieztwa kościołów, świętokradztwa, samej wiary zalecanie: obydzenie uczynków dobrych: powiadając, iż nie mają zasługi u Boga, a iż nie są do usprawiedliwienia i zbawienia potrzebne: a iż przykazanie Boże nie tylko jest ciężkie, ale i ku zachowaniu niepodobne. I wiele takich nauk kłamliwych, na skazę wszelkiego życia pobożnego we wszystkich staniech prosto prowadzących. 21. Nie każdy który mi mówi, Panie. Cić pewnie wiarę mają: boby bez niej Pana wzywać nie mogli. Rzym. 10, 14. A jednak tu widzimy, iż nie dosyć na wierze: a iż nie sama niewiara jest grzechem: jako uczy Luter. Gdyż ani sami katolicy i prawowierni, choćby też wielką wiarą prawdziwe cuda czynili przez imię Pana Chrystusowe: wszakże bez dobrych uczynków zbawienia dostąpić nie mogą. K temu obacz, którzy to są, Co zawsze 29. Jako władzę mający. Naprzód dla tego, iż nie tak jako piśmienni i faryzeuszowie, nauczał tylko tego, co prawo mówiło, ani spełniał tylko obowiązku tłumacza, lecz przynosił przykazania i obietnice nowe i podawał je powagą nie cudzą lecz własną. A ja wam powiadam, i t. d. Powtóre, dla tego, że jego nauka miała wielką siłę i skuteczność, gdy przeciwnie słowa faryzeuszów były zimne i niezdolne do poruszenia umysłu słuchaczów. Potrzecie, gdyż swoję naukę potwierdzał cudami, czego nauczyciele zakonni czynić nie byli w stanie. w gębie mają Panie, Panie: co im jednak najmniej nie pomoże, gdyż tak uczynki dobre zelżyli, i sprawiedliwość chrześcijańską ludziom ohydzili. 24. Który zbudował dom swój na opoce. Pan Chrystus ista mądrość, zbudował Kościół swój na opoce, którego żadne furye szatańskie nigdy nie obalą. A głupi heretycy, różne zbory swoje budują na piasku: które zasię samiż obalą niezgodami swemi. Mat. 16, 18. CAPUT VIII. ROZDZIAŁ 8. O uzdrowieniu trędowatego, sługi setnika, świekry Piotrowej, wypędzeniu czartów, i t. d. 1. Cum autem descendisset de monte, secutae sunt eum turbae multae: 2. et ecce leprosus veniens, adorabat eum, dicens: Domine, si vis, potes me mundare. (Marc. 1, 40. Luc. 5, 12.) 3. Et extendens Jesus manum, tetigit eum, dicens: Volo. Mundare. Et confestim mundata est lepra ejus. 4. Et ait illi Jesus: Vide, nemini dixeris: sed vade, ostende te sacerdoti, et offer munus, quod praecepit Moyses, ia testimonium illis. (Lev. 14, 2). 5. Cum autem introisset Capharnaum, accessit ad eum centurio, rogans eum, (Luc. 7, 3). 6. et dicens: Domine, puer meus jacet in domo paralyticus, et male torquetur. 7. Et ait illi Jesus: Ego veniam, et curabo eum. 8. Et respondens centurio, ait: Domine, non sum dignus, ut intres sub tectum meum: sed tantum dic verbo, et sauabitur puer meus. 9. Nam et ego homo sum sub potestate constitutus, habens sub me milites, et dico huic: Vade, et vadit, et alii, Veni, et venit; et servo meo, Fac hoc, et facit. 10. Audieus autem Jesus miratus est, et sequen R. 8.-2. Poklonił się. Nie tylko przez grzeczność, jako prorokowi lub świętemu, lecz na znak czci i hołdu jako Bogu, jak to pokazują same słowa: jeśli chcesz, możesz mię oczyścić, uznające w nim moc Bożą. 3. Dotknął się go, Chciał Pan niektórych chorych przez dotknięcie się uzdrowić, żeby pokazał, iż nawet jego ciało z przyczyny złączenia się z bóstwem posiada moc uzdrawiającą i ożywczą; tak s. Cyrillus. Inni rozumieją, iż dotknął dla tego, żeby pokazać, iż go nie obowiązuje stare prawo, które zabraniało dotykać się trędowatych, Lev. 4, 46; tak s. Ambroży, i inni. Inni Znowu, żeby nauczyć, iż on nieulega prawu, które zabranialo dotykać się trądu, gdyż go trąd kalać nie mógł, a przeciwnie on przez dotknięcie oczyścił trędowatego; tak Tertulian, lib. adversus Marcian. 4. - 4. Patrz abyś nikomu nie powiadał. Nie zabrania, żeby zgoła nigdy nie mówił, lecz izby nie rozgłaszał wprzódy nim się ukaże kapłanom, aby ci dowiedziawszy się o tem z ogólnej wieści, nie potwarzali snadź, iż nie jest prawdziwie oczyszczonym, gdyż do nich należało według prawa Lew. 14. wydawać sąd o rzeczywistem wyleczeniu się z trądu. Ukaż się kaplanowi. Tak rozkazuje, żeby się nie dzało, iż nie zachowuje prawa, i żeby nam dać powod do pokory, a także aby kapłani, sami stwierdziwszy cud, nie mieli żadnej wymówki, iż w niego nie uwierzyli. Patrz Wujka.-Dar, który przykazał Mojjesz. Jaki dar należało ofiarować, mamy Lew. r. 14, 4. Patra W. Na świadectwo im. Izby ci sami, którzy się mnie najbardziej sprzeciwiają, pierwsi byli świadkami cudów moich, i żeby ich niedowiarstwo własnem ich świadectwem zostało przekonane. Nie wprzódy bowiem przyjmowali dar, ale gdy się dokładnie przeświadczyli o uzdrowieniu. - Bib. Nowy Test, T. IV. 1. A gdy zstąpił z góry, szły za nim wielkie rzesze: 2. a oto trędowaty przyszedszy, pokłonił się mu, mówiąc: Panie, ieśli chcesz, możesz mię oczyścić. 3. Y ściągnąwszy Jezus rękę, dotknął się go, mówiąc: Chcę. Bądź oczyścion. Y był zarazem oczyścion trąd iego. 4. Y rzekł mu Jezus: Patrz abyś, nikomu nie powiadał, ale idź, ukaż się kapłanowi, y ofiaruy dar, który przykazał Moyżesz na świadectwo im. 5. A gdy wszedł do Kapharnaum, przystąpił do niego setnik, prosząc go, 6. y mówiąc: Panie, sługa móy leży w domu powietrzem ruszony, y ciężko trapiony jest. 7. Y rzekł mu Jezus: Ja prziydę, y uzdrowię go. 8. A odpowiadaiąc setnik, rzekł: Panie, nie iestem godzien, abyś wszedł pod dach móy: ale tylko rzecz słowem, a będzie uzdrowion sługa móy. 9. Bo y ia iestem człowiek pod władzą postawiony, maiący pod sobą żołnierze, y mówię temu: Idź, a idzie; a drugiemu: Chodź, a przychodzi! a słudze moiemu: Czyń to, a czyni. 10. A usłyszawszy Jezus, dziwował się, y rzekł 5. Setnik. Poganin z wojska Rzymskiego. Setnikami się nazywali ci, którzy byli przełożonymi nad seciną żołnieży. S. Luk. powiada, że ten Setnik nie sam podszedł do Chrystusa, lecz wysłał posłów, r. 7. 3; lecz ś. Augustyn i inni rozwiązują tę trudność powiadając, iż ten który przez drugiego od siebie posłanego przychodzi, sam przychodzi. Tak mówimy, iż ten lub ów jawił się przed sędzią, który przybył tam przez swego pełnomocnika. E. Panie, nie jestem godzien. Zdaje się to sprzeciwiać opowiadaniu ś. Łukasza, który powiada, iż Setnik prosił Chrystusa, żeby przyszedł. Lecz można łatwo odpowiedzieć, iż ci, których setuik posłał nie mieli rozkazu prosić Chrystusa, żeby przyszedł do domu, jak się pokaz. Luk. r. 7, 3, lecz że oni to dodali z własnego natchnienia, gdyż nie rozumieli, żeby mógł Chrystus nieobecnego uleczyć, albo może się chcieli pochlubić przed setnikiem swoją powagą u Chrystusa, iż mogli uprosić, aby nie tylko dał pomoc choremu, ale nawet żeby się u niego znajdował. Rzecz słowem. Rozkaż jednem słowem. Patrz Wujka. 9. Bo i ja jestem człowiek pod władzą postawiony. Jakby rzekł: Jeśli ja człowiek, chociaż zostaję pod władzą moich przełożonych, gdy jednakże, ponieważ mam pod sobą żołnierzy, mówię temu: idź, a idzie, i t. d.; tem bardziej ty, który żadnej nie podlegasz władzy, będziesz mógł samym tylko rozkazem uzdrowić sługę mojego. 10. Dziwował się. Wiadoma już była Chrystusowi wiara setnika; mówi się jednak, że się on dziwował, gdyż możemy podziwiać rzeczy wielkie i nie zwykłe, chociażby one były nam znajome; ztąd gdy mówimy, że się Chrystus dziwował, rozumieć należy, iż to lub 5 tibus se dixit: Amen dico vobis, non inveni tan- | tym, którzy szli za nim: Zaprawdę powiadam tam fidem in Israël. wam, nie nalazłem tak wielkiéy wiary w Izraelu. 11. A powiadam wam, iż wiele ich ze wschodu słońca y z zachodu prziydzie, y usiędą z Abrahamem, y Izaakiem, y Jakóbem, w królestwie niebieskim: 11. Dico autem vobis, quod multi ab oriente et occidente venient, et recumbent cum Abraham, et Isaac, et Jacob in regno coelorum: (Mal. 1, 11). 12. filii autem regni ejicientur in tenebras exteriores: ibi erit fletus, et stridor dentium. (Infr. 22, 13). 13. Et dixit Jesus centurioni: Vade, et sicut credidisti, fiat tibi. Et sanatus est puer in illa hora. 14. Et cum venisset Jesus in domum Petri, vidit socrum ejus jacentem, et febricitantem: 15. et tetigit manum ejus, et dimisit eam febris, et surrexit, et ministrabat eis. (Marc. 1, 31). 16. Vespere autem facto, obtulerunt ei multos daemonia habentes: et ejiciebat spiritus verbo: et omnes male habentes curavit: (Marc. 1, 32). 17. ut adimpleretur, quod dictum est per Isaiam prophetam, dicentem: Ipse infirmitates nostras accepit, et aegrotationes nostras portavit. (Isai 53, 4. I. Petr. 2, 24). 18. Videns autem Jesus turbas multas circum. se, jussit ire trans fretum. 19. Et accedens unus scriba, ait illi: Magister sequar te, quocumque ieris. 20. Et dicit ei Jesus: Vulpes foveas habent, et owo za rzecz wielką uważał.-Nie nalazłem tak wielkiej wiary w Izraelu. Nie porównywa Chrystus wiary setnika z wiarą osób szczególnych, ani też z wiarą apostołów, N. Panny, i t. d., lecz z wiarą ludu. Tak bowiem zwykliśmy niekiedy mówić ogólnie, rozumiejąc iż ci, o których niema żadnej wątpliwości, powinni być wyjątkiem. Tak król, gdy mówi, iż taki a taki jest n jbogatszym w moim królestwie, bezwątpienia siebie samego wyjmuje, który bez zaprzeczenia jest bogatszym. Możemy także mówić, że nie powiada Chrystus o samej wierze, ale o zewnętrznych jej znakach, jakby rzekł: Nie znalazłem, ktoby mnie tak odpowiedział, ktoby tak wielką wiarę okazał, ktoby miał tak mocne przekonanie o mojej Boskiej potędze. Pierwsze tłumaczenie zdaje się właściwszem. 11. Ze wschodu słońca i z zachodu. Z całego okręgu ziemi poza obrębem Judei; położył bowiem dwie najodleglejsze części zamiast wszystkich. Przyjdzie. Powołani zostaną, mówi bowiem o powołaniu pogan, o którem prorokował Iz. 43, 5; i o którem cały list ś. Pawła do Rzym., a zwłaszcza rozdz. 11. Usieda. Do stołu; przenośnia bowiem wzięta od uczty: gdyż królestwo niebieskie zwykle się przedstawia jako uczta, albowiem będziemy nasyceni, gdy się ukaże chwała jego. Psal. 16, 15. Nie było zwyczaju, żeby poganie zasiadali do stołu z Żydami; ci bowiem ostatni pogan nie przypuszczali Naucza więc Chrystus, iż poganie mają zasiąść w niebie z samymi patryarchami żydowskimi, z Abrahamem, Izaakiem i Jakóbem, i że mają mieć pierwszeństwo przed Żydami. Z Abrahamem i Izaakiem, i Jakobem. Zdaje się, iż się ci trzej wymieniają jako założyciele rzeczypospolitej żydowskiej, którzy jakby na pierwszem miejscu u stołu zasiądą, dla oznaczenia, że poganie mają z nimi zasiąść, i to zaraz po nich, przed innymi Żydami. 12. a synowie królestwa będą wyrzuceni w ciemności zewnętrzne: tam będzie płacz y zgrzytanie zębów. 13. Y rzekł Jezus setnikowi: Idź, a iakoś uwierzył, niechci się stanie. Y uzdrowiony iest sługa onéy godziny. 14. A gdy przyszedł Jezus do domu Piotrowego, uyrzał świekrę iego leżącą, a maącą gorączkę: 15. y dotknął się ręki iéy, y opuściła ią gorączka, y wstała, y posługowała im. 16. A gdy był wieczór, przywiedli mu wiele dyabelstwa maiących: y wyrzucał duchy słowem: y wszytkie, którzy się źle mieli uzdrowił: 17. aby się wypełniło, co iest rzeczono przez Izaiasza proroka, mówiącego: On niemocy nasze przyiął, y choroby nasze nosił. 18. A widząc Jezus wielkie rzesze około siebie, kazał iachać za morze. 19. Y przystąpiwszy ieden doktór, rzekł mu: Nauczycielu, póydę za tobą, gdzie iedno pójdziesz. 20. Y rzekł mu Jezus: Liszki maią iamy, y ptawnętrznemi, albowiem ci, których do nich wrzucają, zostają wyłączeni od chwały, o której się tu mówi pod allegorją uczty. Starożytni zaś mieli zwyczaj odprawiać uczty w porze wieczornej, i dóm w którym ucztowali, oświecali licznemi pochodniami. Będą więc pozbawieni tego światła, którzy się nie staną uczęstnikami uczty chwały niebieskiej, i zostaną wtrąceni w ciemności piekielne. Zgrzytanie. Być może z wsciekłości i obu rzenia. 14. Do domu Piotrowego. W którym przedtem zwykle przemieszkiwał; w tym bowiem czasie, opuściwszy wszystko, poszedł za Chrystusem. Dom zaś ten nie był w Kafarnaum, lecz w Betsaidzie, której Piotr był obywatelem, i która nie wiele była odległą od Kafarnaum, tak iz Chrystus wyszedłszy z synagogi Kafarnaitów, mógł przyjść na wieczerzę do Betsaidy; Maldonatus, Kornel a Lapide, i inni mniemają, iż dóm ten był domem świekra Piotrowego z Kafarnaum, w którym Piotr zwykle się zatrzymywał, ile razy przybywał do Kafarnaum. Swiekrę jego. Patrz W. 16. Wszystkie. Którzy mu byli przedstawieni. 17. Aby się wypełniło. Tak, iż się spełniła przepowiednia proroka. Patrz, co się rzekło r. 2, w. 15. Albo także oznacza przyczynę, wedle tego cośmy wyż. rzekli r. 1, w. 22. Niemocy nasze przyjął. Zniósł. Izaiasz właściwie mówi o grzechach; lecz Ewangelista stosuje do chorob ciała, albo dla tego, iż Chrystus choroby ciała leczył tylko przez wzgląd na choroby duszne; albo dla tego, że, jak powiada ś. Chryzostom Hom. 28, choroby ciała sa karą grzechu, i po większej części rodzą się z chorob dusznych. A chociaż Izaiasz, według ogólnego tłumaczenia, mówi o grzechach, może być także, iż mówi i o chorobach ciała, które Chrystus przyjął, nie żeby je mieć samemu, lecz aby usunąć od 21. Alius autem de discipulis ejus ait illi: Domine, permitte me primum ire, et sepelire patrem meum, 22. Jesus autem ait illi: Sequere me, et dimitte mortuos sepelire mortuos suos. 23. Et ascendente eo in naviculam, secuti sunt eum discipuli ejus: (Marc. 4, 36. Luc. 8. 22) 24. et ecce motus magnus factus est in mari ita, ut navicula operiretur fluctibus, ipse vero dormiebat. 25. Et accesserunt ad eum discipuli ejus, et suscitaverunt eum, dicentes: Domine, salva nos, perimus. 26. Et dicit eis Jesus: Quid timidi estis, modicae fidei? Tunc surgens, imperavit ventis et mari, et facta tranquilitas magna. 27. Porro homines mirati sunt, dicentes: Qualis est hic, quia venti et mare obediunt ei? 28. Et cum venisset trans fretum in regionem Gerasenorum, occurrerunt ei duo habentes daemonia, de monumentis exeuntes, saevi nimis, ita ut nemo posset transire per viam illam. 29. Et ecce clamaverunt, dicentes: Quid nobis et tibi, Jesu, Fili Dei? Venisti huc ante tempus torquere nos? czesny. Znaczenie zaś słów jest następujące: tak dalece nie możesz się ode mnie spodziewać bogactw: iż jestem uboższym od źwierząt ziemnych i ptaków powietrznych, bo nie mam ani najmniejszego przytułku własnego, gdy tymczasem liszki mają swoje kryjówki, nory i ptaki gniazda. A Syn człowieczy. Syn człowieczy, według sposobu mówienia Hebrajskiego, to samo znaczy co człowiek. Nazywa zaś siebie synem człowieczym przez pokorę, gdyż mógł, jak i było rzeczywiście, mianować siebie Bogiem. 21. A drugi z uczniów. Naprzód Chrystus powiedział był do niego, idź za mną, co tu Mateusz zamilczał, lecz wyraził Łukasz ś, г. 9, 59; dla tego prosi o pozwolenie pogrzebania ojca. Klemens Alexandryjski podaje, że tym uczniem byl Filip, lib. 3. Stromat, e. 2.-Dopuść mi pierwiej odejść, i pogrząść ojca mego. Ucznia tego ojciec już był umarł, a jednak Chrystus nie pozwala mu odejść, aby go pogrześć, gdyż chciał nauczyć, że gdy nas powołuje, nie powinniśmy ani jednego dnia, ani jednej godziny zwlekać, choćby nawet z pobudek pobożności, choćby dla pogrzebania już umarłego ojca, lecz w tejże chwili iść za wezwaniem; nie może bowiem być większa pobożność, jak iść za Dim, gdyż czynić wszystko, a więc i ojca grzebać, powinniśmy tylko dla niego, tak Maldonatus, Korn. a Kap., i inni za Chryzostomem. Teofilaktus jednak, Cyrillus, i niektórzy z późniejszych mniemają, iż prosił, żeby mu wolno było mieć opiekę nad starym oj cem póki nie umrze, przyrzekając pójść za nim, gdy pogrzebie ojca, co się nam zdaje rzeczą prawdopodobniejszą. 22. Dopuść umarłym. Przez umarłych rozumie przedewszystkiem grzeszników, którzy nie o Chrystusie, lecz o rzeczach tego świata myślą, i którzy są umarli na duszy, jako pozbawieni życia laski.--Umarłe swoje. Trupy umariych, do których oni są podobnymi, gdy 8ą pozbawieni prawdziwego życia. Albo wyraz swoje, to samo znaczy co swojego ojca, swojego syna, brata. Chciał pokazać, iż obowiązek grzebania umarłych mniej zo aczy niż opowiadanie Ewangelii. Patrz Wujka, cy niebiescy gniazda: a syn człowieczy niema, gdzieby głowę skłonił. 21. A drugi z uczniów iego rzekł mu: Panie, dopuść mi pierwey odeyść, y pogrześć oyca mego. 22. Y rzekł mu Jezus: Pódź za mną. a dopuść umarłym grześć umarłe swoie. 23. A gdy on wstąpił w łódkę, weszli za nim uczniowie iego: 24. a oto wzruszenie wielkie stało się na morzu, tak iż się łódka wałmi okrywała, a on spał. 25. Y przystąpili do niego uczniowie iego, y obudzili go, mówiąc: Panie zachoway nas, ginie my. 26. Y rzekł im Jezus: Czemu boiaźliwi iestescie, małey wiary? Tedy wstawszy rozkazał wiatróm y morzu, y stało się uciszenie wielkie. 27. A ludzie się dziwowali, mówiąc: Jakiż iest ten, że mu y wiatry y morze są posłuszne? 28. A gdy się przewieźli za morze do krainy Gerazenczyków, zabieżeli mu dwa maiący dyabelstwo, z grobów wychodzący, barzo okrutni, tak iż żaden nie mógł przeyśdź oną drogą. 29. A oto zakrzyknęli, mówiąc: Co nam y tobie Jezusie Synu Boży? Przyszedłeś tu przed czasem męczyć nas? Genezaret 24. Wzruszenie. Burza. Na morzu. skiem. A on spał. Nie snem udanym lecz prawdziwym, który prawdopodobnie był dobrowolnym i przywołanym, aby burza powstała w czasie jego snu, i jakby bez jego wiedzy. 26. Malej wiary. Powinni byli ufać, iż zostając z Chrystusem, są pod szczególną opieką Bożą.-Rozkazał. W greckim jest skarcił. Sam tylko Bóg rozkazuje wiatrom i morzu; przeto śpiewa Dawid, Psal. 88, 10: Ty panujesz nad mocą morską; a wzruszenie nawałności jego ty uśmierzasz. Patrz W. 27. Ludzie się dziwowali. Albo rozumie apostołów, albo co jest prawdziwsza, innych ludzi, którzy jednocześnie z Chrystusem wstąpili do innych łodzi, i potem samem jeziorze płynęli, nie odstępując Chrystusa, jak pisze ś. Marek r. 4, 36: A inne todzi, powiada, były z nim. Z gro 28. Do krainy Gerazeńczyków. Geraza. inaczej, Je raza niegdyś Gergeza, u Józefa także Gerazis, u Hieronima zaś Gargazi nazwana, była znakomitem i waległa na około kraina, zowie się krainą Gerazeńczy rownem miastem za Jordanem. Od tego miasta przyków, jak również od Gadary, Gadareńczyków. bów wychodzący. Żydzi bowiem nie w miastach, lecz po za obrębem miast budowali groby; były one podobne do mieszkań, i mogły zmieścić wielką liczbę ludzi. Zegroby były obszerne, przekonywujemy się także z Iz. 65, grobach, i oddawać się tam przesądnym praktykom, w 4, gdzie znajdujemy; iż wielu miało zwyczaj sypiać w przekonaniu, że umarli dają im we śnie odpowiedzi na czynione sobie zapytania. 30. Erat autem non longe ab illis grex multorum [ porcorum pascens. 31. Daemones autem rogabant eum, dicentes: Si ejicis nos hinc, mitte nos in gregem porcorum. 32. Et ait illis: Ite. At illi exeuntes abierunt in porcos, et ecce impetu abiit totus grex per praeceps in mare: et mortui sunt in aquis. 33. Pastores autem fugerunt: et venientes in civitatem, nuntiaverunt omnia, et de eis, qui daemonia habuerant. 34. Et ecce tota civitas exiit obviam Jesu: et viso eo rogabant, ut transiret a finibus eorum. (Marc. 5, 17. Luc. 8, 37). 30. A było nie daleko od nich stado wiela wieprzów na paszey. 31. A czartowie prosili go, mówiąc: Jeśli nas wyrzucasz ztąd, puść nas w stado wieprzów. 32. Y rzekł im: Idźcie. A oni wyszedłszy, weszli w wieprze, a oto wszytko stado pędem z przykra wpadło w morze, y pozdychało w wodach. 33. A pasterze uciekli: y przyszedłszy do miasta, opowiedzieli wszytko, y o onych, którzy mieli dyabelstwo. 34. A oto wszytko miasto wyszło przeciwko Jezusowi: y uyźrzawszy go prosili, aby z ich granic odszedł. Wykład X. J. Wujka-Roz. 3. w. 4. Ukaż się kapłanowi. Kapłani starego zakonu (mówi ś. Złotousty) mieli moc tylko rozeznania albo rozsądzenia, który był od trądu oczyszczony. Chrys. lib. 3 de Sacerd. Ale kapłani nowego zakonu mają moc, nie tylko doświadczać kto jest oczyszczony, ale zgoła oczyszczać duszne zmazy. A przetoż którzy nimi gardzą, daleko są gorsi i godni większego karania niżli kiedy Dathan ze wszystkimi pomocniki swemi, To wszystko jego słowa. 1V. Mo. 16, 1. 4. I ofiaruj dar. Kaže mu Pan ofiarować ofiarę zakonną (mówi Augustyn s.) iż jeszcze nie była ustawiona ofiara ona święta nad świętemi, która jest ciało jego, która na miejsce onych wszystkich ofiar zakonnych nastąpiła Quaest. Evang. lib. 2, q. 3. 8. Nie jestem godzien. Gdy pożywasz ciała i krwie Pańskiej (mówi Origenes) tedy Pan wchodzi pod dach twój. Ty tedy ukorzy wszy się mów: Panie nie jestem godzien i t. d, Tak też mówił i s. Złotousty we Mszy swojej: i tychże słów kościoł powszechny podziś dzień używa przy Mszy ś. i przy rozdawaniu Najświętszego Sakramentu Mal. 1, 12. Hom. 5, in diver. 14. Swiekrę jego. O Pietrze pewna jest, że miał żonę: ale jako pisze Hieronim s. apostołowie jedni żon nigdy nie mieli: a drudzy co je pierwej mieli, po swem powołaniu na urząd apostolski tak je opuścili, że ich potem nigdy nie uznali. Czego Hieronim dowodzi z słów onych Pańskich. Każdy który opuści dla mnie żonę i t. d. Iz apostolskich: Otośmy my opuścili wszystko. Hier. adver. Jov. Apostoli aut virgines fuerunt aut post nuptias continentes: Mat. 19, 28 i 29. Przetoż ten zwyczaj był w kościele od czasów apostolskich: że i żonaci mogli być na kapłaństwo przypuszczeni, ale tylko mężowie jednej żony, albo po śmierci żony swej, albo jeszcze za żywota za jej przyzwoleniem, gdy też ona wieczną czystość ślubi. 1. Tim. 3. 2. A jeśli Greccy kapłani, i Ruscy popi inaczej czynią: niech słuchają Epiphaniego doktora greckiego, że to czynią przeciw starym kanonom i ustawom kościelnym. Epiph. haeresi 59. Co też i Paphnucius na pierwszym Synodzie Niceńskim jaśnie pokazuje. O czem Zozomenus lib. 1, cap. 22., i Socrates lib. 1: cap. 8. I jest to rzecz pewna, iż żaden nigdy nie był, nie tylko w Łacińskim. ale ani w Greckim kościele, któryby przyjąwszy kapłaństwo, miał potem pojąć żonę. 23. Niechaj umarli swe umarte grzebią. Ztąd się uczymy, iż żaden wzgląd nie tylko świecki albo cielesny, ale ani żadna inna uczciwa posługa, i ku samym rodzicom naszym, niema nam być na przeszkodzie, żebyśmy Chrystu sa nie naśladowali, i doskonalszy żywot obierali. 26. Rozkazal wiatrom. Kościoł ś. powszechny, który tu przez tę łódkę jest figurowany, i Katolicy tegoż koś cioła synowie, częstemi nawałnościami i przeciwieństwy bywają probowani. Ale Pau Chrystus, który się zdał że spał, czasu przystojnego modlitwami wiernych obudzony, wstaje: i rozbiwszy chmury, i uciszywszy wiatry, wielką pogodę i pokój przywraca Kościołowi swemu. 30. Stado wiela wieprzów. Które, albo Żydzi wbrew przepisom prawa, albo poganie zamieszkali w tej krainie, utrzymywali. 31. Puść nas w stado wieprzów. O dwie rzeczy prosili czarci: o jedną, żeby ich nie pogrążał w przepaść, jak wyraził ś. Łukasz, r. 8, w. 31. jakby, jeśliby tam byli posłani, miały ich spotkać te same męki, jakiemi mają być trapieni po sądzie ostatecznym: o drugą, żeby im dopuścił wejść w wieprzów; i jak się zdaje, prosili o to dla tego, aby mieszkańcy owej krainy dotknięci stratą wieprzów, nie przyjęli Chrystusa, które to przypuszczenie zdaje się potwierdzać sam skutek; albowiem w. 34 mamy. I ujrzawszy go, prosili, aby z ich granic odszedł. 32. I rzekł im: Idźcie. Dla czego przystał Chrystus na żądanie czartów, wiele się powodów przytacza, 1. Zeby przez to udręczenie mieszkańcy tego miasta zostali przywiedzeni do zbawienia. 2. Zeby tą stratą ukarać Żydów, którzy wbrew prawa jedli wieprzowinę. 3. Z przyczyny Saduceuszów, którzy zaprzeczali istnie- literal 34. Prosili, aby z ich granic wyszedł. Lękając się o inne rzeczy swoje, gdy już utracili wieprze. |