11. In quamcumque autem civitatem, aut castellum intraveritis, interrogate, quis in ea dignus sit: et ibi manete, donec exeatis. 12. Intrantes autem in domum, salutate eam, dicentes: Pax huic domui. 13. Et si quidem fuerit domus illa digna, veniet pax vestra super eam: si autem non fuerit digna, pax vestra revertetur ad vos. 14. Et quicumque non receperit vos, neque audierit sermones vestros: exeuntes foras de domo, vel civitate, excutite pulverem de pedibus vestris. (Marc. 6, 11). 15. Amen dico vobis: Tolerabilius erit terrae Sodomorum et Gomorrhaeorum in die judicii, quam illi civitati. 16. Ecce ego mitto vos sicut oves in medio luporum. Estote ergo prudentes sicut serpentes, et simplices sicut columbae. (Luc. 10, 3). 17. Cavete autem ab hominibus. Tradent enim vos in conciliis, et in synagogis suis flagellabunt vos: (Luc. 12, 11). 18. et ad praesides et ad reges ducemini propter me, in testimonium illis et gentibus. 19. Cum autem tradent vos, nolite cogitare, quomodo aut quid loquamini: dabitur enim vobis in illa hora, quid loquamini: (Marc. 13, 11). jest najuboższym. Tak Jakób, gdy przechodził Jordan, chcąc wyrazić iż był najuboższym, powiada: o lasce, mojej przeszedłem ten Jordan. Genes. 32, 10. Albowiem godzien jest robotnik strawy swojej. Jakby rzekł: Nie troszczcie się, słuchacze wasi dostarczą wam rzeczy koniecznych. 11. Kto w nim jest godzien. §. Hieronim tłumaczy, kto jest godnym przyjąć od was dobrodziejstwo, żebyście do niego zaszli. Inni, kto sposobniejszym jest, aby mu opowiadano Ewangielię. Inni, kto dobrych jest obyczajów i gościnny. Które to wszystkie tłumaczenia prawie jedno i to samo mówią.-Póki nie wynidziecie. Jakby rzekł: Nie zmieniajcie miejsca pobytu. Jaśniej to wyraził ś. Łukasz: Nie przechadzajcie się z domu do domu, r. 10, 7. Przyczyna tego zalecenia jest ta, iżby się nie wydali niestałymi, lub delikatnymi, jakby dla tego dom zmieniając, że nie byli zadowolnieni z tego, co się im dostarczało w gospodzie pierwszej. Albo także iżby nie obrazili gospodarza uprzedniego, jakby był mniej godnym mieć ich u siebie. 12. Pokój temu domowi. Pozdrowienie Żydowskie, pokój tobie; któremi słowy życzyli wszelkiej pomyślności. 13. A jeśliby był on dom godny. Ażeby przyjął wasz pokój. Luk. 10, 6, mówi się: A jeśliby tam był syn pokoju, to jest gospodarz miłośnik pokoju, albo godny pokoju i pomyślności. Tak godny śmierci, zowie się synem śmierci. Przyjdzie nań pokój wasz. Spadną nań wszystkie dobra, których im życzyliście pod imieniem pokoju. -Wróci się do was. Wam się to do tanie, czegoście im życzyli. Albo raczej sens jest: czegoście życzyli, to się im nie stanie; cobyśmy według innego sposobu wyrażenia Pisma ś. powiedzieli: słowo wasze wróci się do was próżne, t. j., bez skutku. 14. Otrząśnijcie proch. Każe to czynić dla okazania, iż nic z nimi nie chcą mieć wspólnego, gdy i proch ich im zostawują. Albo zapewne, żeby okazać, iż nawet ten sam proch, którego się w drodze nabrało, w dzień sądu będzie świadczył przeciwko tym, którzy ich przyjąć nie chcieli. Żydzi bowiem mieli zwyczaj robić coś szczególnego, żeby to świadczyło o pewnym wypadku. Tak ro 11. A do któregokolwiek miasta, abo miasteczka wnidziecie, pytaycie się, kto w nim iest godzien: y tam mieszkaycie, póki nie wynidziecie. 12. A wchodząc w dóm, pozdrawiaycie ji, mówiąc: Pokóy temu domowi. 13. A ieśliby był on dóm godny, przydzie nan pokóy wasz: a ieśliby nie był godny, pokóy wasz wróci się do was. 14. Y ktobybykolwiek was nieprzyiął, ani słuchał mów waszych: wychodząc precz z domu, abo z miasta, otrząśnicie proch z nóg waszych. 15. Zaprawdę powiadam wam: Lżey będzie ziemi Sodomskiey y Gomorreyskiey w dzień sądny, niżli miastu onemu. 16. Oto ia was posyłam iako owce między wilki. Bądźcież tedy mądrymi iako wężowie, a prostymi iako gołębice. 17. A strzeżcie się ludzi. Abowiem was będą wydawać do rad, y w bożnicach swoich was biczować będą. 18. Y do starost y do królów będziecie wodzeni dla mnie, na świadectwo im y poganóm. 19. A gdy was wydadzą, nie myślcie jako abo cobyście mówić mieli: bo wam będzie dano oney godziny, cobyście mówili. zdzierali szaty, gdy usłyszeli bluźnierstwo, i t. d. Patrz Wujka. 15. Liej będzie ziemi Sodomskiej. Bo jak dalej objaśnia, r. 11, w. 23, 24: Gdyby się były w Sodomie cuda stały, które się stały w tobie, snadźby były zostały aż do dnia tego. Wszakże powiadam wam, iż znośniej będzie ziemi Sodomitów w dzień sądny, niźli tobie. Patrz Wujka. 16. Jako owce. Porównywa z owcami, nie tylko dla tego, iż byli niewinnymi, lecz także i dla tego, że byli bezbronnymi i pozbawionymi wszelkiej ludzkiej opieki, bez taistry i laski, i t. d.-Wilki. Wilkami nazywa tych wszystkich, którzy się będą sprzeciwiali Ewangelii.-Mqdrymi. Zebyście się ustrzedz mogli ich zasadzek. Roztropność wężów wychwala się dla tego, iż gdy inaczej uchronić się nie mogą, starają się przynajmniej zachować w całości głowę, resztę zaś ciała wystawują na razy. Tak i my głowy naszej, którą jest Chrystus, i jego wiary i religii, ze stratą wszystkiego strzedz powinniśmy. Albo ma na względzie Chrystus ostry wzrok wężów, bo roztropność jest wzrokiem umysłu. Prostymi. Niewinnymi, szczerymi, abyście im nie dali żadnego powodu do szkodzenia, albo iżbyście się nie mścili za krzywdy. Patrz Wujka 17. A strzeżcie się ludzi. To jest złych, o których zaraz. Do rad. Do zgromadzeń, czyli sądów swoich: mówi o trybunałach żydowskich. Przykłady tego nie rzadko się spotykają, jako to: Dzieje Ap. 4, 7; 5, 27, 6, 12; i II. Kor. 11. 24. 18. Do starostów i do królów. Do trybunałów pogańskich. Na świadectwo im. Żebyście przez stałe i mocne znoszenie cierpień, dali im świadectwo o mnie: zrozumieją bowiem, iż ta rzecz nie jest błaha, za którą, jak będą widzieli, gotowi jesteście umrzeć. Albo sens jest: Aby ta rzecz była świadectwem przeciwko nim w dzień sądu, i żeby nigdy mówić nie mogli, iż nie słyszeli o Ewangielii. P. W. 19. Nie myślcie. To jest bardzo troskliwie i trwożli wie. 20. non enim vos estis, qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri, qui loquitur in vobis. 21. Tradet autem frater fratrem in mortem, et pater filium: et insurgent filii in parentes, et morte eos afficient: 22. et eritis odio omnibus propter nomen meum: qui autem perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. 23. Cum autem persequentur vos in civitate ista, fugite in aliam. Amen dico vobis, non consummabitis civitates Israël, donec veniat Filius hominis. 24. Non est discipulus super magistrum, nec servus super dominum suum: (Luc. 6, 40. Joan. 13, 16). 25. sufficit discipulo, ut sit sicut magister ejus; et servo, sicut dominus ejus. Si patremfamilias Beelzebub vocaverunt: quanto magis domesticos ejus? 26. Ne ergo timueritis eos. Nihil enim est opertum, quod non revelabitur; et occultum, quod non scietur. (Marc. 4, 22. Luc. 8, 17.-12, 2). 27. Quod dico vobis in tenebris, dicite in lumine: et quod in aure auditis, praedicate super tecta. 28. Et nolite timere eos, qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere: sed potius timete eum, qui potest et animam et corpus perdere in gehennam. 29. Nonne duo passeres asse veneunt: et unus ex illis non cadet super terram sine Patre vestro? 30. Vestri autem capilli capitis omnes numerati sunt. 20. Albowiem nie wy jesteście. Nie tyle wy, jak Duch Ojca waszego; gdyż nie według swojego, ale według jego rozumienia i rady odpowiadać będziecie: sprawa bowiem nie jest wasza, lecz Ojca mojego, który przeto i poda wam słowa, jakiemi macie odpowiadać. 21. A wyda brat brata. Do tego dójdzie wściekłość prześladowców waszych, iż nawet między sobą nie zachowają żadnej miłeści, gdy różnić się będą wiarą. 22. Będziecie w nienawiści u wszystkich. To jest, u wszystkich bezbożnych. Ale kto wytrwa aż do końca. Cierpliwie wszystko znosząc. A cierpliwość ma doskonaly uczynek. Jak. 1, 4. i Objaw. 2, 10: Bądź wierny aż do smierci, a dam ci wieniec żywota, 23. Uciekając do drugiego. Wtenczas uciekać każe, gdy to można zrobić bez uszczerbku dla wiary, owszem z jej pożytkiem. Albowiem, gdy dobro wiary tego wymaga, żebyśmy życie poświęcili, uciekać się nie godzi. W jakim razie godzi się uciekać podczas prześladowań, uczy S. Tomasz 2, 2. quaest. 185, art. 5: i S. Augustyn Ep. 180 ad Honoratum.-Nie skończycie. Nie obejdziecie. -Aż przyjdzie syn człowieczy. Na sąd. Zwraca się więc pobieżnie uwaga na niedowiarstwo Żydów, których nawracaniem mają być zajęci Apostołowie, aż do przyjścia Syna człowieczego. 24. Nie jest uczeń nad mistrza. To jest dopóki jest uczniem. Albo się rozumie o samych tylko uczniach Chrystusowych, którzy się nigdy nie potrafią zrównać z nauczycielem swoim. Albo zapewne nie mówi, jakimi zwykle uczniowie i słudzy bywają, lecz raczej, jak się powinni zachować względem mistrza i pana swojego. 20. Abowiem nie wy iesteście którzy mówicie, ale Duch oyca waszego, który mówi w was. 21. A wyda brat brata na śmierć, y ociec syna: y powstaną synowie przeciw rodzicom, y o śmierć ie przyprawiać będą: 22. y będziecie w nienawiści u wszytkich dla imienia mego: ale kto wytrwa aż do końca, ten będzie zbawion. 23. A gdy was przeszładować będą w tym mieście, uciekaycie do drugiego. Zaprawdę powiadam wam, że nie skończycie miast Izraelskich, aż prziydzie syn człowieczy. 24. Nie jest uczeń nad mistrza, ani sługa nad pana swego: 25. dosyć uczniowi, aby był iako mistrz iego, a słudze, iako pan iego. Jeśli gospodarza Beelzebubem nazwali, iakoż daleko więcey domowniki iego? 26. Nie bóycież się ich tedy. Abowiem nie iest nic skrytego, coby odkryto bydź nie miało: ani taiemnego, czegoby wiedzieć nie miano. 27. Co wam w ciemności mówię, powiadaycie na światle: a co w ucho słyszycie, przepowiadaycie na dachach. 28. A nie bóycie się tych, którzy zabiiaią ciało, a dusze zabić nie mogą: ale raczey bóycie się tego, który y duszę y ciało może zatracić do piekła. 29. Izali dwu wróblów za pieniądz nie przedaią: a ieden z nich nie upadnie na ziemię bez oyca waszego? 30. A wasze włosy wszytkie na głowie są policzone. 25. Gospodarza. Mnie, który rządzę Kościołem, i jestem jego panem,-Patrz Wujka. 26. Coby odkryto być nie miało. Nawet w tem życiu; prawda bowiem, jakby nie była tłumioną, jednakże zwykle nareszcie wychodzi na jaw; jakby rzekł: Chociaż was występni prześladują, jednak w końcu cnota wasza będzie poznaną. - 27. W ciemności. Prywatnie, tajemnie, Na światle; Publicznie jawnie. W ucho. Sekretnie. Na dachach. Dachy domów w Palestynie były płaskie, i na nich, wielu się razem zbierając, przechadzali się i prowadzili rozmowę. A zatem przepowiadać na dachach jest to samo, co przepowiadać w miejscu, gdzie się licznie zbierają. bojaźń mającej spaść kary Bożej, należy przezwycię28. Nie bójcie się tych. Bojaźń odpędza bojaźń: przez żać bojaźń okrucieństwa tyranów, którzy mają władzę nad ciałem.-Patrz Wujka. 29. Izali dwu wróblów za pieniądz nie przedają. Sens jest: wróble są najmniejszej ceny, a jednak Boska opatrzność ma je w swojej opiece i żywi; jakże więc bardziej będzie się troszczyła nad wami, którzy tak dalece je przewyższacie? Nikt więc bez woli Boga nie potrafi odebrać wam życia.-Bez ojca waszego. Bez woli i dopuszczenia Ojca waszego. 30. A wasze włosy wszystkie na głowie są policzone. Ma je Bóg w swojej pieczy, tak jak zwykle się dzieje z tem, co się liczy, lub co się pod liczbą drugim powierza. 31. Nolite ergo timere: multis passeribus meliores estis vos. 32. Omnis ergo, qui confitebitur me coram hominibus, confitebor et ego eum coram Patre meo, qui in coelis est: (Marc. 8. 38. Luc. 9. 26. 12. 8. II. Tim. 2. 12). 33. qui autem negaverit me coram hominibus, negabo et ego eum coram Patre meo, qui in coelis est. 34. Nolite arbitrari, quia pacem venerim mittere in terram: non veni pacem mittere, sed gladium. 35. Veni enim separare hominem adversus patrem suum, et filiam adversus matrem suam, et nurum adversus socrum suam: (Luc. 12, 51. Mich. 7, 6). 36. et inimici hominis, domestici ejus. 37. Qui amat patrem aut matrem plus quam me, non est me dignus: et qui amat filium aut filiam super me, non est me dignus. (Luc.14,26) 38. Et qui non accipit crucem suam, et sequitur me, non est me dignus. (Infr. 16, 24. Marc. 8, 34. Luc. 14, 27.) 39. Qui invenit animam suam, perdet illam: et qui perdiderit animam suam propter me, inveniet eam. (Luc. 9. 24. Joan. 12, 25). 40. Qui recipit vos, me recipit: et qui me recipit, recipit eum, qui me misit. (Luc. 10. 16. Joan. 13, 20). 41. Qui recipit prophetam in nomine prophetae, mercedem prophetae accipiet: et qui recipit justum in nomine justi, mercedem justi accipiet. 42. Et quicumque potum dederit uni ex minimis istis calicem aquae frigidae tantum in nomine discipuli: amen dico vobis, non perdet mercedem suam. (Marc. 9, 40). 31. Nie bóycież się tedy: lepszyście wy niż wiele wróblów. 32. Wszelki tedy, który mię wyzna przed ludźmi, wyznam go ia też przed oycem moim, który iest w niebiesiech: 33. a któryby się mnie zaprzał przed ludźmi: zaprzę się go y ia przed oycem moim, który iest w niebiesiech. 34. Nie mniemaycie, żebym przyszedł pusczać pokóy na ziemię: nie przyszedłem pusczać pokoiu, ale miecz. 35. Bom przyszedł rozłączyć człowieka przeciw. oycowi iego, y córkę przeciw matce iey, y niewiastkę przeciw świekrze iey: 36. y będą nieprzyiaciele człowieka domownicy iego. 37. Kto miłuie oyca albo matkę więcey niż mię, nie iest mnie godzien: a kto miłuie syna albo córkę nad mię, nie iest mnie godzien. 38. A kto nie bierze krzyża swego, a nie na szladuie mnie, nie iest mnie godzien. 39. Kto nalazł duszę swoię, straci ią: a ktoby utracił duszę swą dla mnie, naydzie ią. 40. Kto was prziymuie, mnie prziymuie: a kto mnie prziymuie, prziymuie tego, który mię posłał. 41. Kto prziymuie proroka w imię proroka, zapłatę proroka weźmie: a kto prziymuie sprawiedliwego w imię sprawiedliwego, zapłatę sprawiedliwego weźmie. 42. A ktobykolwiek dał się napić iednemu z tych namieyszych kubek zimney wody tylko w imię ucznia: zaprawdę powiadam wam, nie straci zapłaty swoiey. Wykład X. J. Wujka.-Roz. 10. w. 1. Dat im moc. Tak potrzebne by ly cuda na onych początkach Kościola Chrystusowego, ku potwierdzeniu nauki, którą naonczas poczęto było opowiadać: że je nie tylko sam Pan Chrystus czynił: ale też Apostołom i innym wiernym dał moc ku ich czynieniu. 2. Pierwszy Symon. Piotr był pierwszym, nie ze strony powołania (bo jako Ambrozy ś. pisze, pierwiej Andrzej niźli Piotr by powołan: a przedsię nie on otrzymał przodkowanie, ale Piotr) lecz z strony zwierzchności i przełożeństwa nad innymi Apostoły, Ambr. in 2 Corint. 12. Które przodkowanie Piotrowe tak się jaśnie znaczy tem słowem, Pierwszy, i samych heretyków rozsądkiem i świadectwem: że Beza sukcessor Kalwinów, choć jawnie wyznawa, iż wszystkie tak łacińskie jako greckie księgi mają to słowo Pierwszy: wszakże nie wstydzi się mówić, iż podobno to słówko do tekstu wtrącone jest od tych, którzy bronią Piotrowego przodkowania. 31, Lepszyście. Większej wartości u Boga. 35. Nieprzyjaciele człowieka domownicy jego. Wzięte te słowa z Micheasza 7, 6. Domowicy przeciwni Ewangelii będą nieprzyjaciołami tych, którzy przyjmą wiarę, chociażby zkądinąd byli krewnymi i należącymi do jednej i tej samej rodziny. 37. Nie jest mnie godzien. Zeby był moim uczniem, i używał chwały w królestwie mojem.-P. Wujka. 38. Kto nie bierze krzyża swego. Wziąść krzyż znaczy być gotowym do przyjęcia śmierci krzyżowej: był bowiem zwyczaj, iż ci, którzy byli na śmierć krzyżową skazani, sami krzyż brali i nieśli. Zkąd widzimy, iż heretykowie tak wiele dbają na tekst grecki jako i na łaciński, gdy jest przeciwko im: ponieważ tak nie wstydliwie śmieją jasnemu słowu Bożemu fałsze przypisować, a zatem wszystko Pismo w wątpliwość przywodzić. 14. Otrząśnijcie proch z nóg waszych. Gardzić prawymi sługami Bożymi i wiernymi kaznodziejmi albo nie chcieć przyjąć opowiedzianej i doznanej prawdy, jest grzech śmiertelny, i wiecznego potępienia godny. 15. Lzej będzie. Ztąd jaśnie widzimy, iż w ogniu piekielnym są niejakie stopnie i różności mąk i potępienia: że jedni lżej. a drudzy ciężej bywają karani, według zasług swoich. August. lib. 4, de baptismo cap. 19. 16. Bądźcie roztropnymi jako wężowie. Roztropność i szczerość pospołu, są potrzebne kaznodziejom, Biskupom i kapłanom. 18. Do królów będziecie wodzeni. Na początku kościoła P. Chrystusowego, królowie i cesarze go prześladowali: aby się krwią i śmiercią męczenników tem bardziej rozmnożył. Ale potem gdy się cesarze i królowie do P. Chrystusa nawrócili, tedy słusznie swej zwierzchności naprzeciw heretykom i niewiernikom używają. Augustinus epist. 48. 25. Jeśliże gospodarza Beelzebubem nazową. Nie dziw tedy, iż dziś heretykowie namiastka Pana Chrystusowego Antychrystem zowią: gdyż ich przodkowie niewierni Żydowie samego Pana Beelzebubem zwali. 28. A nie bójcie się tych. Wielka pociecha Katolikom, w prześladowaniu Turków, heretyków i niezbożnych ludzi. 32. Ktoby mię wyznał. Patrz, jako sobie P. Chrystus waży jawne wyznanie siebie, to jest prawdy świętej w Kościele Katolickim. Bo gdy Szaweł Kościoł prześladował: tedy mówił, że onego samego prześladował: Dzie. 9, 4. Tak iż wyznawać Chrystusa i wyznawać Kościoł jego, jest wszystko za jedno. Ktemu obacz, jako się Pan tymi brzydzi, którzy się go przą przed ludźmi. Jako czynią nie tylko ci, którzy się przą któregoż kolwiek najmniejszego artykułu wiary, którą trzyma i wyznawa Kościoł Katolicki: ale i ci, którzy jakożkolwiek sprzyjają albo przyzwalają heretykom z strony religii, lub podpisowaniem się na ich dekrety albo confaederacye: lub chodzeniem na ich kazanie, chrzściny, śluby i pogrzeby: albo jakimkolwiek innym obyczajem. 34. Nie przyszedłem puszczać pokoju, ale miecz. Pan Chrystus przyszedł dawać ludziom pokój swój duchowny, wnętrzny, a prawdziwy: ale targać pokój zwierzchny a fałszywy jako gdy syn jest wierny, a ojciec niewierny: żona katoliczka a mąż heretyk. Albowiem zgadzać się w niewierze, w heretyctwie, albo w którymkolwiek innym grze. chu, jest pokój fałszywy. Lecz heretykowie pokój on Chrystusów i Kościoła jego niezbożnie targają: przetoż darmo tem miejscem rozruchy i wojny, które ich krwawa Ewangelia pobudza, wymawiają. Jan. 14, 27. 37. Kto miluje ojca albo matkę nad mię. Żadna rzecz na świecie, ani żadna powinność ku rodzicom, żonie, dzieciom, i ku własnemu ciału i żywotowi swemu. nie będzie mogła nikogo wymówić, którybykolwiek co uczynił (chociaż i nie z serca) alboby co wierzył, przeciw wierze i jedności kościoła Pana Chrystusowego. 41. W imię sprawiedliwego. Zapłatę obiecuje tym, którzy przyjmują i wspomagają wierne Katoliki, a zwłaszcza biskupy, kapłany, zakonniki, którzy dla imienia Chrystusowego albo dla wyznania wiary jego świętej prześladowanie cierpią. Albowiem kto takowego przyjmuje, jako kapłana i sługę Bożego: ten się stawa uczestnikiem zasług jego: i weźmie zapłatę, jako jeden z kapłanów i sług Bożych. Jako i ten, który nieprzyjaciela wiary, albo heretyckiego ministra przyjmuje, staje się też uczestnikiem niezbożności jego. CAPUT XI. ROZDZIAŁ 11. O poselstwie Janowem do Chrystusa, o groźbach dwóm miastóm Korozaim i Betsaidzie i t. d. 1. Et factum est, cum consummasset Jesus, praecipiens duodecim discipulis suis, transiit inde, ut doceret, et praedicaret in civitatibus eorum. 2. Joannes autem, cum audisset in vinculis opera Christi, mittens duos de discipulis suis, (Luc. 7, 18). 1. I stało się, gdy Jezus przestał roskazować dwiemanaście ucznióm swoim, poszedł zonąd, aby uczył y przepowiadał w miastach ich. 3. ait illi: Tu es, qui venturus es, an alium expectamus? 4. Et respondens Jesus ait illis: Euntes renuntiate Joanni, quae audistis, et vidistis. 5. Caeci vident, claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt, mortui resurgunt, pauperes evangelizantur: (Isai. 35, 5.—61, 1). 6. et beatus est, qui non fuerit scandalizatus in me. R. 11.-1. Gdy Jezus przestał rozkazować. Gdy skończył dawać przestrogi i zalecenia uczniom swoim. W miastach. Żydowskich. 3. Który masz przyjść. To jest, od proroków przepewiedziany Messyasz. Czyli inszego czekamy? To jest, czy powinniśmy czekać. Nie wątpił Jan ś, że Chrystus był Messyaszem; lecz dla tego posłał uczniów, żeby z okoliczności tego zapytania, widząc cuda Chrystusowe, uwierzyli w niego. 4. Odnieście Janowi. Wiedział Chrystus, iż oni nie dla Jana, lecz dla siebie zapytywali; niechciał ich jednak wydawać, i dla tego rzekł: Odnieście Janowi it. d. 2. A Jan usłyszawszy w więzieniu dzieła Chrystusowe, posławszy dwu z uczniów swoich, 3. rzékł mu: Tys iest, który masz przyśdź, czyli inszego czekamy? 4. A odpowiadaiąc Jezus rzekł im: Szedszy odnieście Janowi, coście słyszeli, y widzieli. 5. Ślepi widzą, chromi chodzą, trędowaci bywaią oczyścieni, głuszy słyszą, umarli zmartwychwstaią, ubogim Ewanielią opowiadaią: 6. a błogosławiony iest, który się zemnie nie 7. Illis autem abeuntibus, coepit Jesus dicere ad turbas de Joanne: Quid existis in desertum videre? arundinem vento agitatam? (Luc. 7, 24). 3. Sed quid existis videre? hominem mollibus vestitum? Ecce qui mollibus vestiuntur, in domibus regum sunt. 9. Sed quid existis videre? prophetam? Etiam dico vobis, et plus quam prophetam. 10. Hic est enim, de quo scriptum est: Ecce ego mitto Angelum meum ante faciem tuam, qui praeparabit viam tuam ante te. (Mal. 3, 1. Marc. 1, 2. Luc. 7, 27). 11. Amen dico vobis, non surrexit inter natos mulierum major Joanne Baptista: qui autem minor est in regno coelorum, major est illo. 12. A diebus autem Joannis Baptistae usque nunc, regnum coelorum vim patitur, et violenti rapiunt illud. 13. Omnes enim prophetae, et lex usque ad Joannem prophetaverunt: 14. et si vultis recipere, ipse est Elias, qui venturus est. (Mal. 4, 5). 7. Trzcinę. Zamiast, azali trzcinę? Wyborne był dał świadectwo o Chrystusie Jan Chrzciciel, gdy rzekł: Oto Baranek Boży, i t. d. Jan. 1, 29; żeby więc nie rozumieli Żydzi, iż Jan wysławszy poselstwo do Chrystusa, zmienił swoje zdanie, albo zapewne zaczął się chwiać i wątpić o Chrystusie, naucza, że Jan nie jest człowiekiem płochym i podobnym trzcinie, łatwo i bez przyczyny zmieniającym swe zdanie. Patrz W. 8. Ale coście wyszli widzieć? człowieka w miękkie szaty obleczonego? Wychwala Jana z surowości jego życia; jakby rzekł: kto się tego rodzaju życia ujął, i stale się trzymał, ten bezwątpienia był obyczajów czystych i nieskażonych, a przeto jego świadectwo o mnie za prawdziwe uważać należy, ani sądzić można, żeby on wedle okoliczności czasu zmieniał swe zdanie. Oto którzy w miękkie szaty się obłóczą, w domiech królewskich są. Jakby rzekł: świętym jest bez wątpienia Jan Chrzciciel i stroniącym od wszelkiej rozkoszy tego życia, bo gdyby miał wolę iść za rozkoszami, nie mieszkałby na pustyni, lecz szukałby pałaców książąt i mocarzy tego świata, 9. Ale coście wyszli widzieć? Proroka? Prawdą to jest, iż Jan jest prorokiem, lecz nie tylko prorokiem, ale większym nawet od samych proroków. Więcej niż proroka. Był Jan s. prorokiem, gdyż zapowiadał Chrystusa jeszcze nieobecnego, i wprzód nim się on objawił: był zaś więcej niż prorokiem, gdyż go widział obecnego, czego nie dostąpił żaden z dawniejszych proroków; a nie tylko widział, lecz nawet go ukazał, gdy jeszcze od ludu nie był uznany. Był także więcej niż prorokiem, gdyż był poprzednikiem i Chrzcicielem Chrystusa, 10 Oto ja posyłam anioła mego. Te słowa wytłumaczyliśmy wyż. Mal. 3, 1, zkąd są wyjęte. 11. Nie powstał. Nie ukazał się, nie znajdował się. Większy nad Jana Chrzciciela. Nie było nadeń wię kszego proroka. 7. A gdy oni odeszli, począł Jezus mówić do rzesz o Janie: Coście wyszli na pusczą widziéc? trzcinę chwieiącą się od wiatru? 8. Ale coście wyszli widzieć? człowieka w miękkie szaty obleczonego? Oto którzy w miękkie szaty się obłóczą w domiéch królewskich są. 9. Ale coście wyszli widzieć? proroka? Zaiste powiadam wam, y więcéy niż proroka. 10. Bo ten iest, o którym napisano: Oto ia posyłam anioła mego przed obliczem twoim, który zgotuie drogę twą przed tobą. 11. Zaprawdę powiadam wam, nie powstał między narodzonymi z niewiast więtszy nad Jana Chrzciciela: lecz który jest mnieyszym w królestwie niebieskim, więtszy iest niźli on. 12. A od dni Jana Chrzciciela aż dotąd, królestwo niebieskie gwałt ciérpi, a gwałtownicy porywaią ie. 13. Bo wszyscy prorocy y zakon, aż do Jana prorokowali: 14. a ieśli chcecie przyiąć, tenci iest Eliasz, który ma przyśdź. wyższał w świętości; lecz iż ci, którzy należą do Kościoła ze względu na stan i prawo nowe, które jest synowskiem, większymi są niż synowie synagogi i starego prawa, które było niewolniczem. Albowiem syn najmniejszy jest większym od sługi największego. Jan zaś zupełnie nie należał do stanu Kościoła, gdyż był zamordowanym przed śmiercią Chrystusową, przed którym to czasem Ewangielia nie miała jeszcze swojej zupełności i doskonałości. Patrz Tolet., in c. 7. Lucae, annot. 50. 12. Królestwo niebieskie gwałt cierpi. Otrzymuje się przez umartwienie, pokutę, wzgardę, ubóstwo, i postępuje się do niego tą drogą, którą, przez słowa i czyny, wskazał Jan ś. Którzy tak wykładają, przez królestwo niebieskie rozumieją życie wieczne. Albo sens jest: królestwo niebieskie gwałtownicy porywają, gdyż się nie zawiera w obrębie jednego ludu, jak to było w prawie starem, gdzie w pewnych granicach było strzeżonem; lecz jest dla wszystkich otwartem, i kto jedno zechce, może do niego wtargnąć i je posiąść. Bierze się zaś królestwo niebieskie, według tego tłumaczenia, za Kościoł i Ewanielią, albo także za życie wieczne, do którego przychodzą wierni synowie Kościoła. Razem się też oznacza wielki napływ do Kościoła, tak iż wchodzący do niego wzajem się cisną, usiłując sobie utworzyć wstęp do niego, jak się zdarza podczas wielkich uroczystości, które się obchodzą przy licznem zgromadzeniu ludu. 13. Bo wszyscy prorocy. Powiedział był w. 11: Nie powstał między narodzonemi z niewiast większy nad Jana Chrzciciela; lecz który jest mniejszym w królestwie niebieskiem, większy jest niźli on. Teraz zdaje sprawę dla czego tak powiedział: Bo wszyscy prorocy i zakon, aż do Jana prorokowali, to jest, trwali; jakby rzekł: Przedtem ludzie byli niejako związani prawem, i nikomu nie wolno było wnijść do królestwa niebieskiego; lecz teraz wolno, droga otwarta i przygotowana. Lecz który jest mniejszym w króProrocy lestwie niebieskiem. Wielu to o Chrystusie rozumieją, i zakon aż do Jana. Sens jest: prorocy i zakon proroktóry jest mniejszym, dla tego, iż był pokorniejszym. kowali, t. j. istnieli, trwali, mieli siłę aż do Jana, to albo że młodszym w latach, albo iż według mniemania jest, aż do jego opowiadania; teraz zaś to, co prorocy ludzkiego Jan Chrzciciel był od niego świętszym. Mal- obiecywali, spełnia się, i dla tego nie należy się dziwić, donatus i Toletus w tym sensie tłumaczą, iż ten kto jeśli tak wielka liczba i z taką usilnością dążą do krójest mniejszej świętości w Kościele Chrystusowym, jest lestwa niebieskiego. większym od Jana; nie dla tego żeby Jan s. wielu, Owszem większej nawet części synów Kościoła nie prze 14. A jeśli chcecie przyjąć. Zwrócić uwagę, czyli zrozumieć. Tenci jest Eliasz. Z odzienia, życia, |