Wprowadzenie do Listu s. Pawła Apostoła do Filippensów. - Wykład X. J. Wujka. - Filippensowie bylić Macedończycy, o których w Dziejach 16, 12. Którzy od Pawła S. przyjąwszy slowo Ewangelii, statecznie je zachowali, nie przypuściwszy do siebie fałszywych apostołów. Ci usłysząwszy o więzieniu Pawłowem w Rzymie, w Rzymie, przez Epaphrodyta posłali mu jałmużnę na potrzeby. Przez którego Paweł pisze do nich, ciesząc je i wiarę ich chwaląc, a przytem ku społecznej miłości napominając, i naprzeciw fałszywym apostolom ie utwierdzając. O dziękczynieniu Bogu za dobrodziejstwo wiary, znoszeniu przeciwności, i t. d. Paulus et Timotheus, servi Jesu Christi, 1. omnibus sanctis in Christo Jesu, qui sunt Philippis, cum episcopis, et diaconibus. 2. Gratia vobis. et pax a Deo Patre nostro et Domino Jesu Christo. 3. Gratias ago Deo meo in omni memoria ve stri, 4. semper in cunctis orationibus meis pro omnibus vobis, cum gaudio deprecationem faciens, 5. super communicatione vestra in Evangelio Christi a prima die usque nunc: 6. confidens hoc ipsum, quia qui coepit in vobis opus bonum, perficiet usque in diem Christi Jesu: 7. sicut est mihi justum hoc sentire pro omnibus vobis: eo quod habeam vos in corde, et in vinculis meis, et in defensione, et confirmatione Evangelii, socios gaudii mei omnes vos esse. Komentarz Menochiusza. R. 1.-1. Pawel i Tymoteusz. Kączy z sobą Tymoteusza, nie izby Tymoteusz był autorem listu, jak S. Paweł, ale żeby rozumieli Filippensowie, iż wszystko, co się zawiera w tym liście, nie jest wyłącznie zdaniem, S. Pawła, ale razem także Tymoteusza.- Wszystkim Świętym. Wszystkim wiernym, którzy są poświęceni w chrzcie ś. -Z Biskupy. Przez biskupów rozumie tu S Paweł kapłanów, jak tłumaczy S. Chryzostom i inni. Ztąd Syryjski przekłada, z prezbiterami, i ich sługami. 2. Laska wam. Dodać należy: niech się pomnoży. 3. W kazdem przypominaniu was. Ilekroć was wspomnę. Albo sens jest: dzięki czynię Bogu, że o mnie więźniu pamiętacie. 4. Z weselem. Porządek i sens jest: dziękuję Bogu, modląc się do niego z radością, za to, iż wam dał uczęstnictwo w Ewangelii Chrystusowej. 5. Społeczność waszę. Rozumie uczestniczenie w Ewangelii, to jest, w wierze i nauce Ewangelicznej. Albo spo 1. Paweł y Tymotheusz słudzy Jezusa Chri stusa, wszytkim świętym w Christusie Jezusie, którzy są w Philipiech, z Biskupy, y Diakonami. 2. Łaska wam y pokóy od Boga Oyca naszego, y Pana Jezusa Christusa. 3. Dziękuię Bogu memu w każdym przypominaniu was, 4. zawżdy we wszelkich prośbach moich za wszytkich was, modlitwę z weselem, 5. za spółeczność waszę w Ewanieliiey Christusowey od pierwszego dnia aż dotąd: 6. maiąc u fuość o tym samym, iż który począł w was dobrą sprawę, wykona aż do dnia Christusa Jezusa: 7. iakoż jest słuszna, abych ia to rozumiał o was wszytkich, dla tego iz was mam w sercu y w więzieniu moim, y w obronie, y w utwierdzaniu Ewanieliiey, że wy wszyscy towarzys ze iesteście wesela mego. łecznością w Ewangelii jest uczęstniczenie w pracach i utrapieniach, które ponosił S. Paweł dla Ewangelii. W tych zaś rzeczach łączyli się Filippensowie ze S. Pawłem, gdyż i współczuli z nim, i posyłając Epafrodyta, usiłowali przynieść mu pociechę i pomoc. 6. Który począł. Bóg.—Dobrą sprawę. Rozumie uczęstniczenie w Ewangelii, o którem w. poprzedz. Aż do dnia Chrystusa Jezusa. Aż do dnia sądu. - 7. Jakoż jest słuszna, abych ja to rozumial. Albowiem słuszna, żebym ja o was wszystkich tak rozumiał i ufał. -O was wszystkich. O waszem zgromadzeniu, o waszym Filippeńskim kościele. Dla tego iż was mam w sercu. Dla tego, iż zawsze tkwi w moim umyśle pamięć waszej uprzejmości. I w więzieniu mojem. Albowiem podczas mojej nieobecności i uwięzienia takeście mnie otaczali miłością, jak gdybyście wespół ze mną, w tychże samych więzach zostając, walczyli w obronie Ewangelii, i staliście się uczestnikami tego dobrodziejstwa, które się mnie od Boga dostało, żeby znosić przeciwności dla imienia Chrystusowego; uważam to bowiem za wesele moje. 8. Testis enim mihi est Deus, quomodo cupiam omnes vos in visceribus Jesu Christi. 9. Et hoc oro, at charitas vestra magis ac magis abundet in scienta, et in omni sensu: 10. ut probetis potiora, ut sitis sinceri et sine offensa in diem Christi, 11. repleti fructu justitiae per Jesum Christum, in gloriam et laudem Dei. 12. Scire autem vos volo, fratres, quia quae circa me sunt, magis ad profectum venerunt Evangelii, 13. ita ut vincula mea manifesta fierent in Christo in omni praetorio, et in ceteris omnibus: 14. et plures e fratribus in Domino confidentes vinculis meis, abundantius auderent sine timore verbum Dei loqui. 15. Quidam quidem et propter invidiam et contentionem, quidam autem et propter bonam voluntatem Christum praedicant. 16. Quidam ex charitate, scientes, quoniam in defensionem Evangelii positus sum. 17. Quidam autem ex contentione Christum annuntiant non sincere, existimantes pressuram se suscitare vinculis meis. 18. Quid enim? Dum omni modo, sive per occasionem, sive per veritatem, Christus annuntietur: et in hoc gaudeo, sed et gaudebo. 19. Scio enim, quia hoc mihi proveniet ad salutem, per vestram orationem, et subministrationem Spiritus Jesu Christi, 8. Jako pragnę was wszystkich. Miłuję was, pragnę dla was wszelakiego dobra. We wnętrznościach Jezusa Chrystusa. Taką miłością, jaką Chrystus we wnętrznościach, to jest, serdecznie i najczulej was i wszystkich chrześcian kocha. 9. I o to proszę. Boga. Aby miłośc wasza... obfitowała. Aby miłość wasza z dnia na dzień coraz się bardziej powiększała i udoskonalała, a to przez coraz to większe i lepsze poznanie rzeczy odnoszących się do wiary i zbawienia. 10. Abyście doświadczali, co jest pożyteczniejszego. Abyście doskonale poznali, co jest lepszego, i tego się trzymali.-Zebyście byli szczerymi. I nie mieszali wiary waszej z błędami, kacerstwami i żydowstwem.-I bez obrużenia. Żebyście nikogo nie obrazili, albo żebyście się sami nie obrazili; rozumie zgorszenie, lub grzech. Na dzień Chrystusów. I to statecznie aż do dnia przyjścia Chrystusa Pana. 11. Napełnieni owocu sprawiedliwości. Owocem sprawiedliwości zowie uczynki sprawiedliwości, albo ogólnej, która obejmuje wszystkie cnoty; albo szczególnej, to jest, jałmużny i miłosierdzie, które się niekiedy nazywa w Piśmie ś. sprawiedliwością, stosując mowę do jałmużn przysłanych sobie od Filippensów; jakby rzekł: Proszę Boga, abyście byli ubogaceni w podobne uczynki miłosierne. Przez Jezusa Chrystusa. Które owoce czynimy i mamy przez Chrystusa, to jest, przez jego zasługi i łaskę-Ku stawie i chwale Bożej. Aby przez nie odbierał chwałę i cześć Bóg. 12. Więcej się obrócilo ku pomnożeniu Ewangelii. Nie tylko nie wstrzymało postępu Ewangelii, ale raczej bardziej się do niego przyczyniło. 13. Tak iż też okowy moje wiadome są w Chrystusie. Stało się jawnem, iż nie z powodu długów, albo jakiej 8. Abowiem świadkiem mi iest Bóg, iako pragnę was wszytkich we wnętrznościach Jezusa Christusa. 9. Y o to proszę, aby miłość wasza więcey a więcey obfitowała w umiejętności y we wszelakim zrozumieniu: 10. abyście doświadczali, co iest pożyteczneyszego, żebyście byli sczerymi y bez obrażenia na dzień Christusów: 11. napełnieni owocu sprawiedliwości przez Jezusa Christusa, ku sławie y chwale Bożey. 12. A chcę bracia, abyście wiedzieli, iż to, co się zemną dzieie, więcey się obróciło ku pomnożeniu Ewangeliiey, 13. tak iż też okowy moie wiadome są w Christusie po wszytkim pałacu. y u wszytkich inszych: 14. y więrey z braciey w Panie, dufając okowam moim, obficiey śmieli bez boiaźni słowo Boże opowiadać, 15. Y dla zazdrości y sporu: a niektórzy też z dobrey woli Christusa opowiadaią. 16. Inni z miłości, wiedząc izem iest postanowion ku obronie Ewanieliiy. 17. A drudzy z sporu Christusa opowiadają nie sczerze, niemaiąc iż przydawaią ucisku o kowam moim. 18. Bo cóż? By iedno wszelkim sposobem, bądź z okaziiey, bądź poprawdzie Christus był opowiadan, y w tym się weselę, ale y weselić się będę. 19. Bo wiem, iż mi to wynidzie ku zbawieniu, za waszą modlitwą y dodawaniem Ducha Jezusa Christusa, zbrodui zostałem uwięzionym, ale dla Chrystusa, i ta kim sposobem przez moje więzy zajaśniało wszędzie imię Chrystusowe.-Po wszystkim pałacu. Na całym dworze Neronowym; jakby rzekł: Cały dwór z przyczyny moich więzów zasłyszał nieco o wierze i Ewangelii Chrystuso wej. — I u wszystkich inszych. Na wszystkich innych miejscach, ulicach i przedmieściach miasta Rzymu. 14. Z braciej. Chrześcian. - Dufając okowon moim. Nabierając śmiałości i odwagi z tego że widzieli, jak uwięziony dla Chrystusa nieustraszenie prowadzę sprawę Ewangelii.-Obficiej śmieli. Bardziej się ośmielili. 15. Dla zazdrości. Zazdroszcząc sławy Pawłowi. - I sporu. Przez chęć sporu, z jaką walczyli z Pawłem S. o chwałę i sławę, chociaż Paweł nie szukał chwały swo jej ale Chrystusowej.-Z dobrej woli. Dobrze dla mnie i Ewangelii usposobieni. 16 Wiedząc iżem jest postanowion ku obronie Eran geli. Niektórzy przez miłość, którzy dla tego muie miłują, iż jestem opowiadaczem Chrystusowym i obrońcą prawdziwej nauki.-Jest postanowion. Od Boga. 17. Z sporu. Patrz, co się rzekło w. 15— Nie szcze rze. Nie z czystej i szczerej intencyi opowiadają Chry stusa. szłemu w wieczności.-Za waszą modlitwą i dodaem. To jest, jeśli się będziecie za mną modlić, i modlitwą uprosicie dla mnie Ducha Chrystuso Według oczekiwania i nadzieje mojej Oczekuję elką nadzieją i żądzą, żeby mnie tego Ducha do- się w niczem nie wstydzę. Złączyć należy te a z powyższemi: wiem, iż to mnie posłuży do zbaia, i wniczem się nie zawstydzę, gdyż się niepoFam do żadnego grzechu, za którybym się miał dzić, i nadzieja moja mnie nie zawiedzie. Ale z akiem bezpieczeństwem. W greckim, swobodą, staCzy pozostanę w życiu, czy mnie skażą na śmierć, ażywał tej samej swobody i stałości I teraz. teraz. Wielce będzie wstawion Chrystus Będę ili chwalił Christusa, opowiadając jego Ewangeprzelewając krew za niego, jeśli będzie t go ba - po 1. Albowiem mnie żyć jest Chrystus. Albowiem słuChrystusowi, to życie moje, i Chrystus jest dla mnie szym nad życie. A umrzeć zysk. Jeśli przyjdzie Eré ponieść, za zysk to sobie poczytam. A jeśliż żywym być w ciele, ten mi jest owoc praJeśli mnie jeszcze żyć w ciele, jest rzeczą korzystną żyteczną dla wielu. I niewiem cobym obrać miał. żyć w ciele jest rzeczą pożyteczną, i z drugiej by umrzeć rzeczą zyskowną, niewiem CO z tych ch rzeczy mam wybrać. 3. Jestem ścision ze dwojga. Z dwóch stron jeściśniony. Z jeduej ciśnie mnie żądza rozwiązażeby być z Chrystusem, z drugiej konieczność poCania w ciele dla waszego pożytku. Rozwiązanym Umrzeć-I być z Chrystusem: bardzo daleko, leZ jednej strony pragnę umrzeć i być z Chrystu - 20. według oczekawania y nadzieie moiey, iż się w niczym nie zawstydzę, ale Z wszelakim bespieczeństwem iako zawsze y teraz wielce będzie wsławion Christus w ciele moim, choć przez żywot, choć przez śmierć. 21. Abowiem innie żyć iest Christus, a umrzeć zysk. 22. A jeśliż żywym bydź w ciele, ten mi iest owoc pracey, y niewiem cobym obrać miał. 23. Jestem ściśnion ze dwoyga: pragnienie maiąc, rozwiązanyin bydź, y bydź z Christusem, bardzo daleko lepiey: 24. ale zostać w ciele, potrzebna dla was. 25. A o tym ufność maiąc, wiem, iż zostanę y zetrwam wszytkim wam, ku waszemu pomnożeniu y weselu wiary: 26. aby obfitowało przechwalanie wasze W Christusie Jezusie we mnie, przez moie przybycie zaś do was. 27. Tylko się sprawuycie godnie Ewangeliiey Christusowey: abym chociaż gdy przybędę y oglądam was, chociaż w niebytności słyszał o was, iż stoicie w iednym duchu, iednomyślni, wespół pracuiąc około wiary Ewangeliiey. 28. A niwczym nie bądźcie ustraszeni od przeciwników: co onym iest przyczyną zginienia, a wam zbawienia, y to od Boga: 29. iż wam darowano iest dla Christusa, nietylko abyście wen wierzyli, ale iżbyście też dla niego cierpieli: sem, gdyż mnie to jest rzeczą najprzyjemniejszą. Patrz Wujka. 24. Ale zostać. Ale ponieważ pozostać w tem ́ życiu i prowadzić prace Ewangeliczne, jest dla was rzeczą bardziej potrzebną, przeto nad moj osobisty pożytek, waszę korzyść przenieść należy. 25. A o tem ufność mając. Będąc przekonanym, że moje życie jest dla was potrzebnem, wiem, iż mnie Bóg jeszcze go udzieli, i pozwoli żyć nadal. Ztąd się pokazuje, że ten list napisanym został nie podczas drugiego ale pierwszego uwięzienia ś. Pawła: albowiem z pierwszego był uwolnionym, a po drugim został przez Nerona zabitym I weselu wiary. Abyście mieli radość pomnożenia wiary w sobie i w drugich. 26. Przechwalanie wasze. Że odemnie jesteście nawróceni do wiary.-Aby obfitowało. Wzrosło, za pomocą łaski Boskiej. We mnie Że zostałem uwolnionym z więzienia i wam przywróco: ym. 27. Godnie Ewangelii. Tylko was obecnie upominam, żeby życie wasze odpowiadało Ewangelii. Stojcie w jednym duchu. Trwacie w tej samej gorącej miłości i pobożności.-- Wespół pracując około wiary Ewangelii. Wzajemnie sobie dopomagając w walce za wiarę Ewangeliczną. 28 Od przeciwników. Którzy prześladują wiarę Chrystusową.-I to od Boga. Za sprawą samego Boga, który dobrym dla korzyści a złym za karę to dopuszcza. Albo to od Boga, t. j.. co dla Chrystusa cierpicie. 29. Darowano jest. Albowiem najwyborniejszy to dar Boży cierpieć dla Chrystusa.-Dla Chrystusa. Sens jest: wam jest to dano, abyście nie tylko w Chrystusa wierzyli, ale także abyście dla niego cierpieli. Tak też jest w tekście Syryjskim. 30. idem certamen habentes, quale et vidistis in me, et nunc audistis de me. 30. toż przykazanie maiąc, iakieście y wides we mnie, y terazeście o mnie słyszeli. Wykłady trudniejszych miejsc X. J. Wujka. Roz. 1. w. 12. I był z Chrystusem. Oto jasne świadectwo, iż du ze ludzi świętych po wniebowstąpieniu I.. skim prosto idą do nieba, kędy Chrystus jest, i tam z nim mieszkają: a nie w jakimsi więzieniu, albo otchlan.. nowych, które Kalwin wymyśla, tworząc jakieś insze miejsce dla dusz, oprócz nieba, i czysca, i piekla. CAPUT II. ROZDZIAŁ 2. O jednoczeniu się z Chrystusem, unikaniu rozterek, szukaniu zbawienia, i t. å. 1. Si qua ergo consolatio in Christo, si quod solatium charitatis, si qua societas spiritus, si qua viscera miserationis: 2. implete gaudium meum, ut idem sapiatis, eamdem charitatem habentes, unanimes, idipsum sentientes, 3. nihil per contentionem, neque per inanem gloriam: sed in humilitate superiores sibi invicem arbitrantes, (1. Cor. 10, 24). 4. non quae sua sunt singuli considerantes, sed ea, quae aliorum. 5. Hoc enim sentite in vobis, quod et in Christo Jesu: 6. qui, cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse se aequalem Deo: 7. sed semetipsum exinanivit, formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus, et factus, et habitu inventus ut homo. 8. Humiliavit semetipsum factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. (Hebr. 2, 9). 9. Propter quod et Deus exaltavit illum, et donavit illi nomen, quod est super omne nomen, 30. Toż potykanie mając. Tęż walkę dla Ewangelii, gdyż dla niej znosiliście prześladowania, wygnania, więzienia, utratę dóbr, i t. d. Jakieście i widzieli we mnie. Jakeście widzieli, że i ja znosiłem w Filippach.-I terazeście o mnie słyszeli. To jest, co w Rzymic cierpię. R. 2.-1. Jeśli tedy które pocieszenie w Chrystusie. Jeśli dla mnie uwięzionego i utrapionego chcecie przynieść jaką pociechę w Chrystusie, to jest, W sprawie Chrystusowej, którego ja jestem apostołem. Jeśli które ucieszenie miłości. Jeśli można od was oczekiwać jakiejkolwiek pociechy pochodzącej z miłości.—Jeśli które towarzystwo ducha. Jeśli macie jakie towarzystwo ze mną w Kościele, i zjednoczenie w Duchu S. Jeśli które wnętrzności ulitowania. Jeśli chcecie okazać względem mnie jaką litość. 2. Napelńcie wesele moje. Dopełnijcie i uzupełnijcie moje wesele, jakiego zacząłem od was doznawać dla waszej wiary i spółpracowania około Ewangelii. — Abyś– cie toż rozumieli. Jakby rzekł: Uzupełnicie moje wesele, jeśli to samo rozumieć będziecie. Tęż miłość mając. Wzajemną i równą. 3. Nie przez sprzeczanie. S. Ambroży tłumaczy drażnienie, przez które pobudzacie drugich do zajść i sporów. Jeden drugiego mając za wyższego. Przez pokorę. 4. Nie upatrując każdy co swego jest. Swojej osobistej korzyści. 5. Albowiem to w sobie czujcie, co i w Christusie Jezusie. Niechaj u was to samo będzie uczucie, które było 1. Jeśli tedy które pocieszenie w Christusi, ieśli które ucieszenie miłości, ieśli które towa rzystwo ducha, ieśli które wnętrzności alitov 2. na pełúcie wesele moie, abyście toż mieli, tęż miłość maiąc, iednomyślni, ied: 2 zumiejąc, 3. nie przez sprzeczanie, ani przez pr chwałę: ale w pokorze, ieden drugiego may wyższego nad się: 4. nie upatruiąc każdy co swego jest, ale co drugich. 5. Abowiem to w sobie czuycie, co y w C. stusie Jezusie: 6. który, będąc w postaci Bożey, nie po za drapiestwo że był równym Bogu: 7. ale wyniszczył samego siebie, przy postać sługi, stawszy się na podobieństwo t y postawą naleziony iako człowiek. 8. Sam się poniżył, stawszy się posłu aż do śmierci, a śmierci krzyżowey. 9. Dla czego y Bóg wywyższył go, y dar mu imię, które jest nad wszelakie imię, w Chrystusie Jezusie. To samo uczucie pokory, sierdzia, pokoju i miłości. 6. Który będąc w postaci Bożej. P. W. 7. Ale wyniszczył samego siebie. Chrystus przed leniem będąc Bogiem, i równym Bogu, potem siebie wyniszczył, gdy przez wcielenie przy! sługi.-Wyniszczył samego siebie. To jest, będąc VF dy pełnym wielkości, chwały, mocy i t. d., jako w niwecz obrócił, zniżając się do pokory i sta żebniczego ludzkiej natury. Stawszy się na p stwo ludzi. Stawszy się podobnym ludziom-I ju naleziony jako człowiek. Oznacza apostol, i przedwieczne i niewidzialne tak przyjęło postać › #1 rę ludzką, że ją uczyniło widzialną ludziom, przyjęty kształt i postać ciała ludzkiego chcial s zać oczom ludzkim i być od nich widzialnym; tak sobem był widzianym i znalezionym jako cclouse jest, prawdziwym człowiekiem. 8. Stawszy się posłusznym aż do śmierci. Ro posłuszeństwo, przez które wolą swoje ludzką da poddał woli Ojca, i jego wyrokowi o wydania śmierć krzyżową. 9. Dli czego. ztąd nawzajem Bóg, jakby wynagradzając mu 10. ut in nomine Jesu omne genu flectatur coelestium, terrestrium, et infernorum, (Isai. 45, 21. Rom. 14, 11). 11. et omnis lingua confiteatur, quia Dominus Jesus Christus in gloria est Dei Patris. 12. Itaque, charissimi mei, (sicut semper obedistis), non ut in praesentia mei tantum, sed multo magis nunc in absentia mea, cum metu et tremore vestram salutem operamini. 13. Deus est enim, qui operatur in vobis et velle et perficere pro bona voluntate. 14. Omnia autem facite sine murmurationibus. et haesitationibus, (I. Petr. 4, 9). 15. ut sitis sine querela, et simplices filii Dei, sine reprehensione in medio nationis pravae et perversae: inter quos lucetis sicut luminaria in mundo, 16. verbum vitae continentes ad gloriam meam in die Christi, quia non in vacuum cucurri, neque in vacuum laboravi. 17. Sed et si immolor supra sacrificium, et obsequium fidei vestrae: gaudeo, et congratulor omnibus vobis. 18. Idipsum autem et vos gaudete, et congratulamini mihi. 19. Spero autem in Domino Jesu, Timotheum me cito mittere ad vos: ut et ego bono animo sim, cognitis quae circa vos sunt. (Act. 16, 1). 20. Neminem enim habeo tam unanimem, qui sincera affectione pro vobis sollicitus sit. wienie światu, rzeczą samą stał się odkupicielem i zbawicielem, i zasłużył na to, żeby go wszyscy nazywali tem imieniem, i aby rozumiano, że on jest Messiaszem i Synem Bożym posłanym od Ojea, nad które tytuły niema wyższych i zacniejszych. Patrz Wujka. Ziemskich. 10. Aby na imię Jezusowe. Patrz Wujka. Niebieskich. Aniołów i dusz błogosławionych. Ludzi mieszkających na ziemi. Podziemnych. To jest ych którzy cierpią w czyścu i ponoszą męki w pickle, bądź ludzi, bądź czartów. 1. A izby wszelki język. Niebieskich, ziemskich i podziemnych.-Pan Jezus Chrystus jest w chwale Boga Dr. Aby wszyscy wyznawali, że Chrystus jest Panem, ima te samą chwałę z Ojcem. 12. Nie tylko jako przy mojej bytności. Nie tylko w mojej obecności dobrze czyńcie, jakby się mnie lękając. Z bojaźnią i ze drżeniem Stosuje mowę do Psal. 2, 11: Stużcie Panu w bojaźni, a radujcie się mu ze drżeniem. Rozkazuje zaś lękać się z powodu niepewności zbawienia. Patrz Wujka. 13. Albowiem Bóg jest, który sprawuje w was. Upominam, abyście z bojaźnią i drżeniem sprawowali wasze zbawienie, gdyż ani chcieć aui czynić nie zależy od sit waszych, ale Bóg jest który przez swoję łaskę jedno i drugie sprawuje. Bóg sprawuje chcenie przez łaskę uprzedzającą i pobudzającą, przez którą oświeca umysł, wlewając dobre myśli, i t. d., wzbudza wolę, pobożne chęci, i t. d, Bóg te trzy rzeczy sprawuje w nas, to jest, myśleć, chcieć i wykonać: pierwsze, to jest myśleć, bez nas; drugie, to jest chcieć, z nami; trzecie, to jest wykonać, przez nas czyni. Tak S. Bernard. Wedle dobrej wolej. Upodobania, chęci; jakby rzekł: Bog sprawuje w was chcenie i wykonanie, nie dla waszych zasług, ale dla swojej niezasłużonej i niezmiernej względem nas dobroci i łaskawości. 10. aby na imię Jezusowe wszelkie kolano klękało, niebieskich, ziemskich, y podziemnych: 11. a iżby wszelki ięzyk wyznawał, iż Pan Jezus Christus iest w chwale Boga Oyca. 12. Przetoż namilszy moi, (iakoście zawsze posłuszni byli), nietylko iako przy moiey bytności, ale teraz daleko więcey w niebytności moies, z boiaźnią y ze drżeniem zbawienie wasze sprawuycie. 13. Abowiem Bóg iest, który sprawuie w was y chcieć y wykonać, wedle dobrey woley. 14. A wszytko czyúcie króm szemrania i wahania, 15. abyście byli bez przygany i sczerzy synowie Boży bez uaganienia w pośrzodku narodu złego i przewrotnego, między któremi świecicie iako światła na świecie, 16. zachowywaiąc słowo żywota ku przechwalaniu moiemu na dzień Christusów, iżem darmo. nie bieżał, anim darmo pracował. 17. Ale choć mię y zarzeżą na ofiarę i posługowanie wiary waszey, weselę się y pomagam wszytkim wam wesela. 18. A z tegoż y wy się weselcie y pomagaycie mi wesela. A spodziewam się w Panu Jezusie, iż rychlo Tymotheusza poszlę do was: 19. abym y ia był dobrey myśli, dowiedziawszy się co się z wami dzieje. 20. Abowiem niemam żadnego tak iednomyślnego, któryby się z sczerey miłości o was pieczołował. 14. Wahania. W greckim, sporów, niesnasek. 15. Szczerzy. Cnotliwi, bez winy. Synowie Boży. Jak przystoi na synów Bożych na wzór Boga prowadzić życie, bez nagany. Między któremi świecicie. Można też przełożyć, świćcie, to jest przykładem swiętego życia i blaskiem prawdziwej nauki. 16. Zachowując slowo żywota. Światło ożywczej wiary, która wam była opowiadana. Ku przechwalaniu mojemu. To jest, abym się mógł przechwalać z waszej stałości w wierze i życiu Ewangelicznem. Na dzień Chrystusów. W dzień sądu.-Iżem darmo nie bieżał. Nie napróżno pracowałem opowiadając Ewangelią. 17. Ale choć mnie i zarzeżą na ofiarę. Zdanie wiersza jest: Owszem mogę nawet prawdziwie i z duszy to twierdzić, iż jeśliby kiedy przyszło stać się ofiarą mojego posługiwania i pracy około wiary waszej, i przelać krew moję, będę się radowal; tak jako i wy powinniście się z tego weselić. Pomagam wszystkim wam wesela. Albowiem trzeba się wam będzie z tego wielce radować, gdy usłyszycie, że ja, wasz mistrz, ponoszę męczeństwo za wiarę Chrystusową i waszę. |