STUKKEN LOOPENDE OVER НЕТ JAAR 1511. UTRECHTSCHE DER GESCHIEDENIS. VERBANTBRIEF VAN RENTEN VAN WEGEN DEN DRYEN STATEN 'SLANTS Wy prelaten, dekenen ende capittelen der vyff goedshuysen van Utrecht, wy gemeyn ritterscap des Nederstichts, ende wy borgermeysteren, scepenen ende raide, mit consent der gemeenre gilden van Utrecht, als drie staten des gestichts aen dese zyde der Yselen, doen kondt allen luyden, ende bekennen mit desen onsen brieve, dat wy by overcomen, wille ende consente des capittels generaell der drien staten voirscreve, dair op verscreven, ende mit rypen raide den elften dach februarii deses tegenwoerdigen jaers gehouden, ende der voirscreve gemeenre gilden van Utrecht overleyt hebben, den ongeboerlicken, oneerlicken handel ende overvall, die heer Floris van Egmont nu op die stadt ende dit Nedersticht van Utrecht onbewaerder eruen (?) mit roeff, brant, vangen ende spannen tegens God recht ende reden gedaen ende doen doen heeft, te wederstaen ende te bescudden welvaeren ende bescermenisse van ons ende den gesticht van Utrecht ende der ondersaten, dairom wy groete menichfoldige costen gedaen hebben ende noch doen sellen moeten, dairom wy vercoft hebben duysent goede gouden hertoech Philips gulden van Oestenryck van volre gewichte, ofte ander goet paeyement hoer weerden daer voir, des jairs erflicke fosrenten, den penninck zestien, na wtwysinge ende vermoegen der zegele ende brieve, die wy diversche personen binnen Utrecht, die de renten van ons gecoft, daer off gegeven hebben; Soe ist, dat wy drie staten voirgenoemt daeromme onderlinge, ende d'een den anderen geloeft hebben ende geloven, d'een aen des anders hant, voir ons ende onsen nacomelingen, mits desen onsen brieve, dat wy die duysent Philips gulden 's jaers erflicke losrenten jaerlicx betalen zellen ende doen betalen den genen, die de renten van ons gecoft, ende onse zegele ende brieve dair van hebben, wten Hynderdam, ende wt der wtsettinge, die wy beloven, ende willen, en de zellen daerom jairlicx genoechsam ter goeder tyt doen ende vervorderen, boven die wtsettinge van der ouder gewoenten, alsoe dat elck tot synre jaerlixer rente volcomender betalinge comen sel moegen. Ende geloven oeck mede, dat wy tot geenre toecomender tyt enigerhande gemeyn wtsettinge oft scattingen, hoe men die noemen mach, believen, consentieren noch toelaten en sellen, then sy dat men mitter alre yerster penninge, van sulcke wtsettinge comende, wederom die voirgenoemde duysent Philips gulden 's jaers, alsoe opten Hynderdam by ons vercoft, vryen, lossen ende offcopen, mitsgaders alle renten tot dier tyt toe jaerlicx dair aff verlopen ende verschenen, mede betalen, ende samentlick wtrechten sel, sonder enich innevallen oft langer vertreck: ende dat sulke gemeen wtsettinge andersins een van ons staten, ende yegelick persoen, die clagede hem niet voldaen en ware, beletten soude moegen, soe wy samentlicke ende elcx voer all voer dese renten gezegelt ende geloeft hebben. Voirt hebben wy een anderen t'samentlicken geloeft, ende geloven als boven, dat wy jaerlicx enen cameraer van den Hynderdam kiesen ende setten sellen na der gewoenten van outs gehouden, ende hem sonderlinge beveel jaerlicx by onsen speciale commissie, ende by zegele ende brieve doen, boven 't geen hy van gewoenlicker manieren plach wt te rechten, mede sulke wtsettinge, als wy jaerlicx doen zellen tot desen renten te betalen, te boeren, ende dairvan die renten voirscreven te betalen. Ende die cameraer zel daer op jaerlicx by zynder commissie zynen eedt doen, geen gelt van elcker jaerlicxse wtsettinge weerloes te werden enichsins, ten zy die voirgenoemde duysent Philips gulden jaerlicx, soe lange sy nyet gelost en sellen wesen, ter goeder tyt yerst betaelt zellen wesen, elcx na ludens zegell ende brieff van ons daer op gegeven, ende des zellen wy ten yersten elcx jaers een wtsettinge opten gemenen mergentalen onder den Hynderdam gelegen, alsoe ter goeder tyt doen, dat die cameraer die oncosten van den Hynderdam van outs ende oeck dese duysent Philips gulden 's jaers voirscreve voll ende all dair mede well betalen zel moegen, ende den selffden cameraer zellen wy oeck jaerlicx beloven in zynre commisse scadeloes te houden. Ende en zel nyemant zyn Hyndersdams gelt, by ons wtgeset van syn landen ofte mergentalen, op zynen renten in moegen houden, mer jaerlicx in tyts den cameraer betalen sonder yemants van ons des te verlaten, off des vry te wesen in enigerwys; dan moegen die gene, die mergentalen hebben, sich wel ter goeder tyt vuegen by den cameraer, ende mit hem rekenen, afslaen, betalen, off vorder ontfangen, na gelech hoerer sculden ende renten. Voirt willen wy ende geven over, dat die cameraer van den Hynderdam ytlicken van ons ende onsen pachteren, die syn wtgesette Hynderdams gelt nyet in tyts en betaelden, zellen binnen der stadt van Utrecht, oft dair buyten in allen gerechten, daer hy kan ende mach, mitten alrenreetsten rechten, geestlicke ofte weerlicke, moegen arresteren ende doen houden ende besetten mit lyff ende goet, ter tyt sulke wtgesette gelt hem voll ende all betaelt waer. Ende sullen wy voert den selven onsen cameraer van den Hynderdam in der tyt wesende, daertoe houden, ende mit recht des doen vermoegen, hy ytlicken zyn jaerlicxe renten volcomelicke zel betalen. Alle dinck zonder argelist. Des t'oirkonde soe hebben wy prelaten, dekenen ende capittelen der vyff goedshuysen, als then Dom, Oudemunster, sunte Peter, sunt Jan, ende sunte Marien, onser capittelen zegelen; Ende wy Johan, heer van Montfoirde, van Naeldwyck, van Purmereynde, van de Lynscoten etc., Johan van Reness van Rynouwen, ende Johan van Zuylen van Nyevelt, ridderen, over ons selven ende van wegen der gemeenre ritterscap, onse zegelen; Ende wy borgemeesteren, scepenen ende raide der stadt van Utrecht voirscreve onser stadt groete zegell aen desen hrieff doen hangen. Gegeven int jaer ons Heren duysent vyffhondert ende elff op ten vierthienden dach in februario. LEEST OFTE FORME, DAERNA DIE DRIE STATEN DES NEDERSTICHTS LOSRENTEN VERCOFT HEBBEN, TOTTER SOMMEN TOE VAN DUYSENT PHILIPS GULDEN S'JAERS WTEN HYNDERDAM, sunt Peters avont ad cathedr., 1511. Wy prelaten ende capittelen der vyff goedshuysen van Utrecht, wy gemeyn ritterscaps des Nederstichts, ende wy burgermeisteren, scepenen, raide ende gemeyne oudermanne van den ouden raide ende van den nyen, by consent der gemeenre gilden der stadt van Utrecht, als drie staten des gestichts aen dese zyde der Yselen, doen kondt ende bekennen mits desen onsen brieve, dat wy by overcomen, wille, consente ende conclusie van den capittel generael der drier staten voirscreven, dair op verscreven, ende gehouden opten elften dach februarii desen tegenwoirdigen jaers, om noetorber ende saicken, beneden in desen onsen brieff beruert, well ende doechtlick vercoft hebben ende vercopen mits desen onsen brieve A. ende zynen erfnamen ofte nacomelingen om een zeker somme van penningen, die hy one voll ende all betaelt heeft, den lesten penninck mitten yersten, ende wy voirt tot noetorber ende profyt van ons ende des gemeynen lants, gekeert hebben die somme van X off XX goede gouden hertoech Philips gulden van Oestenryck, voer datum s'briefs gemunt, van goeder gewichte, oft ander goet paeyment hoer weerden daer voir in elker tyt der betalinge, daer men sulke goede gouden hertoich Philips gulden van Oestenrycke om copen sel moegen jaerlicxe erflicke losrenten, welke jaerlicxe renten voirscreven wy geloeft hebben ende geloven samentlick ende elck een voer all jaerlicx te betalen den voirscreven A, zijnen erfnamen oft nacomelingen, gebrake zyns, bynnen die stadt van Utrecht, telken jaer op sunte Peters dach ad catedram, waer off sunte Peters dach ad catedram anno twaleff naestcomende die yerste dach van betalinge wesen sall, ende alsoe voirt jaerlicx van jaer te jaer, die hem onse cameraer van den Hynderdam jaerlicx van onser wegen ende in onser naem betalen ende wtreycken sall op ten termyn voirscreve, ende all wt saicken ende na 't inhout onser staten overcomen ende geloften, zegele ende brieve, onderlinge daer off by ons gedaen ende gemaect, soe hy by synen eede gheen gelt van der jaerlixer wtsettinge weerloes werden sel, dese ende andere renten, aldus opten Hynderdam staende, yerst jaerlicx well by hem voll ende all betaelt wesen sellen. Oeck ter tyt alsoe lange die voirscreve X of XX Philips gulden 's jaers erflicke renten by ons nyet afgelost en sellen wesen. Ende 't syn vorwarden, dat wy, oft onse nacomelingen dese X off XX Philips guldens 's jairs erflicke renten aldus well ende doechtelick by onsen cameraer voirscreve doen betalen sellen ende daerom genoechsam wtsettinge doen, oft die rente selffs, als ons eygen scult betalen binnen Utrecht. Oick syn't vorwaerden, dat wy dese X off XX Philips gulden teffens sellen moegen lossen ende offquiten, wanneer dattet ons oft onsen nacomelingen believen sall, mit eens te betalen voer elcken penning erfrenten zestien dergelycke penningen mitten onbetaelden renten. Ende waert dat desen brieff by brande ofte ander ongeval, bedorven, gestolen, gescoert, oft anderssins verroekeloest worde, ende A, oft die gene, die cause tot desen brieff ende renten voirgenoemt van hem, oft den synen hadde, oirconde by eede, dattet alsoe gesciet waer, soe geloven wy hem enen nyen brieff te doen maken ende te bezegelen van gelycken inhoude. Alle dinck sonder argelist. Ende des t'oirconde, hebben wy prelaten ende capittelen der vyff goedshuysen van Utrecht, voir ons ende onsen kercken, onser capittelen zegelen; ende Johan, heer tot Montfoirt, tot Purmereynde, etc. (uli supra). Gegeven int jair ons Heeren duysent vyff hondert ende elff, op sunte Peters avont ad cathedram, wy VERBANTBRIEFF VAN DEN MEELZYS, GEMAECT BY DEN DRIEN STATEN, 11 mey, 1511. Wy prelaten, dekenen ende capittelen der vyff goedshuysen van Utrecht, wy gemeen ritterscap des Nederstichts, ende wy borgermeisteren, scepenen ende rade out ende nye, by consent ende beliefte der gemeenre gilden der stadt van Utrecht, als drie staten des gestichts van Utrecht aen dese zyde der Yselen, doen kondt ende bekennen voer ons ende onsen nacomelingen, dat soe wy om kenlicken noetsaicken der stadt ende gemeynen lande ende gestichte deser zyde der Yselen beruerende, als nu verresen zyn, om den onversculden, oneerlicken, onverwairten handell heeren Floris van Egmont etc., hy op desen Nedersticht bewesen heeft, tot beschermenisse des lants merckelicken sommen van penningen versegelen hebben moeten, ende t'samentlicke wederom malcanderen beloeft hebben die tot zynen tyden, luydens onsen verbantbrieven dairvan gemaict, off te vryen ende te quiten. Ende soe dan noch van noede wesen sell meer penningen ter merckelicker sommen op te brengen tot bescermenisse voirs creve, ende om wt desen lasten te comen, zyn wy prelaten, dekenen ende capittelen der vyff goedshuysen van Utrecht voirscreven, om beden wille van de gemene ritterscap ende der stadt ende gemeynen gilden van Utrecht, ende wy gemeyn ritterscap des Nederstichts, ende wy stadt van Utrecht voirscreve, mit malcanderen overcomen ende gesloten enen meelexcyss te setten, als op elke mudde meels hertkoerens, als rogge ende weyte, vyff cromstert, die alle geestlicke ende weerlike personen samentlicke geven ende betalen sellen bynnen Utrecht ende der vryheyt van Utrecht. Welke meelexcyss nu van stonden aen beginnen ende gedueren sel ter tyt toe, die tyt omme gecomen zell wesen van der offcopinge der renten, die opten twee stuver gelt van den bier dus lange gegeven zyn ende gegeven werden, ende nyet langer, om daerop te moegen dragen soe lange losrenten ter sommen toe van vier duysent Rynsche gulden Hollants gelts, die wy van noets wegen sellen moeten vercopen, om rede penningen te vercrygen, die ven. nu van noede zyn. Ende zyn dairomme oeck mede voirt overcomen eendrachtelicke ende gesloten, dat alst twee stuivergelt off gaen zell, zall die voirscreve meel excyss weder off wesen, ende dat twee stuyvergelt sel van dan beginnen wederom continueert wesen ende bliDaertoe ende inne dan alle voertaen, geestelick ende weerlick, ende van allen bynnen brouwen ende wthemschen bieren in gelden ende betalen sellen, sonder des yemants te verdragen, daer dan voirt die voirscreve vier duysent Rynsche gulden Hollants losrenten op staen ende van betaelt zellen werden, alsoe lange ende ter tyt toe die losrenten ter sommen voirscreven, die wy versegelen zellen, ende occk hier bevorens op ten Hynderdam ende op ten wyn excyss verzegelt zyn, by sulker gemeyn wtsettinge ende scattinge opt gemeen lant, als wy dair off doende zellen werden, in der bester ende geveuchlichster ende onquetslichster manieren; beheltelyck dat burgeren ende ingesetenen bynnen Utrecht, dies vermogende, die geen erff, huys, noch goet buyten en hebben, dair na advenant mede toe sellen gelden na ordinancie, als wy des alsdan overcomen werden. T'welck voirscreve wy aldus eendrachtliken gesloten zyn ende malcanderen geloeft hebben, ende geloven volcomelicken the voltrecken, sonder wedeseggen. Voirt syn wy eendrachtlicken overcomen ende gesloten, dat men't voirscreve meel gelt yerst totter tyt voirscreve, ende dair na dat twee stuiver gelt voirscreve, als dat weder aengaen sel, all gereet betalen sel, ende in eenre kiste in der kercke ten Dom brengen, om dair mede te betalen die voirscreve renten, die dair op vercoft zellen moeten werden, ter sommen toe voirscreven. Tot welken meelexcyss ende tot welken twee stuyvergelt the ontfangen, ende voirt, als voirscreve, die renten mede te betalen, wy jaerlicx twee goede personen, enen geestlicke ende enen weerlicke, kiesen ende setten sellen, die sulcx op een zeker loen ende by hoeren eedt aennemen ende ontfangen ende wtgeven, ende elcx jaers ons rekeninge ende bewyss dair van overleveren ende doen sellen. Ende geloven mits desen d'een den anderen ons van den gelden der excysen voirscreven voerder, dan voirscreven is, nyet te onderwynden, dan die altyt te laten gaen by de jaerlicxe ontfangers, daertoe gedeputeert zellen werden, ten eynde der betalinge, daer zy toe geordineert zyn. Ende willen by overcomen, als voirscreven is, dat dese meelexcyss, ende dair na deses twee stuiversgelts nyemant verdragen zel wesen, na der manieren voirscreven. Ende soe wy dan op deser maten ende manieren overcomen zyn, ende vermits desen onsen brieve overcomen ende sluyten, die voirscreve losrenten ter somme van vier duysent Rynsche gulden Hollants samentlicke te vercopen, ende die geloven te verzegelen zellen samentlicken ende elcx voir all bysonder te dragen ende te betalen. Ende dair voir wy vyff goedshuysen mit ons anderen staten voirscreven, nu na gestalt des tyts, van noetswegen tot bescermenisse 'slants, onser vyff goedshuysen goeden, ende wy andere staten, mede onse ende ytlicke onse liven ende onse goeden, soe wair die gelegen zyn, verbynden sellen moeten, om die copers die renten voirscreven hem dair aen te moegen verhalen mitten alre gereetsten rechte, geestelicke oft weerlicke, off hem misbetalinge geworde in hoeren renten voirscreven; soe geloven wy drie staten voirscreven samentlick, ende elck bysonder, d'een aen des anders hant, voer ons ende voer onsen nacomelingen, oft saicke waer, dat enich van ons van den drie staten voirscreve hoer lyff ofte goet, vermits misbetalinge belast worde tot eniger tyt, alse dat wy d'een den anderen daer off vryen, quiten ende op onsen cost scadeloes daer off houden sellen, soe dat onser alre lyff ende goet daer off ontlast sellen wesen ende moegen bliven, sonder enich wederseggen. Ende wairt saecke, dat dese voirscreve excyss ter betalinge als voirscreve is, tot eniger tyt nyet en verstreckte off genocch en waer, dat wy dan tot vermeerderinge van dien, altyt, dies van noet wesende, believen ende consenteren sellen, alsoe dat dese renten ende ander oncosten. daermede ten vollen betaelt sellen moegen werden. Voirt syn wy overcomen ende geloven onderlinge malcanderen dese renten tot zynen tyden, als voirscreven is, by consent van off t'meestedeel van ons op sulker wtsettinge, als voergeruert ende verclaert is, weder so t'samentlicke off te helpen copen, vryen ende quiten, ende daer inne ons nyet te suecken te maken, mer onse hant daer an te halden, ende ons dair inne goetwillich te laten vynden, als dat alsus the gescien geconsenteert is. Ende geven over, dat sulcx alsoe overcomen is, voerthebben sel sonder enich wederseggen, ende dattet nyemant van ons staten sel moegen gang beletten noch behynderen, by enigen wegen oft middelen, rechten, privilegien, defensien, exceptien, oft enigen nye vonden, dair mede wy oft yemant van ons hier tegens ons oft hen souden moegen behelpen in enigerwys. Alle dinck sonder argelist. Ende omdat wy willen, dat alle dese dingen vast ende onverbrecklick gehouden worden, soe hebben wy prelaten, dekenen ende capittelen der vyff goedshuysen van Utrecht, onsen, ende wy Johan, heer van Montfoirt, van Purmereynde, van Naeldwyck etc., Johan van Reness van Rynouwen, ende Johan van Zuylen van Nyevelt, ritteren, van der gemeynre ritterscap wegen, onsen, ende wy borgermeysteren, scepenen ende raidt der stadt van Utrecht voirscreve, onser stadt grote zegelen, aen desen onsen opene brieff doen hangen. Gegeven t'Utrecht, in der jaer ons Heeren duysent vyff hondert ende elff, op ten achtentwyntichsten dach in meye. ons |