INHULDIGINGE PHILIPPI, REGIS HISPANIARUM, INDEN LANDE VAN UTRECHT,
26 oct., 1555.

Wy Adriaen van Renesse, domdeecken, Jo. van Voorthuyzen, canonick inden Dom, Nic. vander Burcht, canonick S. Marien, Antho. van Ysendoren, Henrick Valckenaer, Corn. vander Maech (!), burgermeester der stadt Utrecht, Louys Botter, secretaris der stadt Amersfoert, ende Tyman de Wit, secretaris der stadt Wyck, gedeputeerden vande drie steden 'slants van Utrecht, doen te weten ende certificeren een yegelyk, jegenwoerdich ende toecomende, dat opten dach van gisteren, XXV. octobr., int jaer ons heren duysent vyffhondert vyff ende vyftich, nadien den keyser, onsen aldergenadichsten heere, inde tegenwoordicheit ende solemnele ende volle vergaderinge vande heren ende staten van zyne landen van herwaertsover, ende omme redenen aldaer verclaert, syn soon, den coninck van Engelant, van Napels, etc., syne patrimoniele ende andere landen van herwaertsover, simpelyck ende absolutelyk overgegeven ende getransporteert hadde, mitsgaders de geheele possessie ende gebruyckenisse vandien, ende hebbende de voorsz. coninck deselve landen aengenomen ende geaccepteert in sulcken staet, als die tegenwoordich syn, mit hare domeynen, beeden ende subventien, ende alle andere incomen, te lasten van alle schulden ende obligatien, by syne keyserl. maj. ofte in synen namen, uyt saecke ende aengaende syne landen ende ondersaten van herwaertsover, zoo in't generael als in't particulier, gemaeckt ende gecontracteert, te voldoen ende te betalen, ende voorts te onderhouden in hare privilegien ende heercomen, hebben wy zyne conincklyke majesteyt ter selver tyt ende stont, voor onsen oversten heer ende prince ontfanghen, uyt crachte van onse brieven van commissien ende procuratie, etc., daervan 't inhoude van woorde te woorde hier na volgt:

Also die keyser, onsen aldergenadigsten heer ende natuurlyke prince, den staten van syne landen van Utrecht, onlancx schriftelyk bericht heeft, hoe dat syne majesteyt, om diverse merckelycke ende treffelyke redenen, zonderling in aensieninge der dispositie van syn per soon geresolveert ende geordonneert hadde zynen zoon, den coninck van Engelant, onsen here ende prince, d'voorsz. zyne landen van herwaertsover, geheel te cederen ende overgeven, ende daervan die renuntiatie simplyk te doen in tegenwoordicheyt vande principale heeren ende staten van syne voorsz. landen, ende by denselven den voorsz. coninck voor haren erfheer ende prince te doen ontfanghen, ordonnerende tot dien eynde denzelven staten heuren gedeputeerden in goeden ende merckelyke getalle tegen den XIV. dach deser jegenwoerdigher maent tot syne majesteyt te schicken, met genouchsaem volmacht, by de voersz. renunciatie tegenwoordich te zyn, ende oock den voorsz. coninck van Engelant voor haren erfheer ende prince te ontfanghen, ende voorts daer inne te doen, dat daer toe dienen sal. Die voornoemde staten vanden lande van Utrecht willende in alle onderdanicheyt', als goede ende getrouwe ondersaten, den bevelen van syne keyserl. majesteyt obedieren, sonderlingh gemerckt, dat de voorsz. coninck in desen voorsz. landen van herwaertsover voor toecomende erfheer ende prince na den overlyden van syne keyserl. maj., als syne enighe erfvolger, alrede gesworen ende ontfangen is geweest; daer by gevoecht, dat ene grootte ende onnuttelyke cost soude wesen, den voorsz. coninck in dese tyt van oorloge wederom te doen zweren ende ontfangen in alle die steden ende plaetsen vande voorsz. landen van Utrecht, hebben naer communicatie tsamenlyck gesloten ende geconcludeert, hare gedeputeerden tot die keyserl. maj. te schicken, ende hebben daertoe gekosen ende gecommitteert: den weerdighen, hooggeleerden, edelen, wysen ende discreten heren, heere ADRIAEN VAN RENESSE, domdeken,

Jo. VAN VOORTHUYSEN, domheer, CLAES VANDER BURCH, canonick S. Marien, ANTHO. VAN Ysek-DOREN, HENR. VALCKENAER ende CORN. VANDER MAES (!), burgermeester t'Utrecht, LoYS BOTTER, van Amersfoort, ende TYMAN DE WIT, van Wyck, gevende denselven ende elcx van henlieden bysonder volcomen macht, authoriteyt, mitsgaders speciael ende onwederroepelyk beveel, dat sy ten voernoemden dage sullen compareren ende verschynen voor hare voorsz. keyserl. majest, ende co. majest., ende aldaer mitten anderen staten vande voorsz. landen van herwaertsover tegenwoerdich te syn, daer syne keyserl. majest. die renunciatie vande voorsz. landen doen sal, ende insgelycx den voorsz. coninck voor haren voorsz. erff heer ende prince te ontfangen, opte belofden nochtans ende eedt, den voern. coninck openbaerlyck ende solemnelyk in presentie vanden voorsz. staten doen sal, t'onderhouden ende observeren alle tgene hy t'syner receptie generalyk ende in't bysonder gesworen ende belooft heeft, soo wel die staten vanden landen van Utrecht in't generael ende particulier, als die ecclesien ende geestelicheyt ende die stadt, steden ende andere plaetsen vanden selven landen, elcx bysonder in't syne, ende so sy gehouden ende verbonden souden wesen na den overleyden van syne keyserl. majest. ende dat de voersz. gedeputeerde mitten voorsz. eedt ende belofften, inden name ende van wegen de voersz. staten, van gelyken eedt ende beloft sullen mogen doen, al tgene sy syne co. majest. hier te voren gesworen ende geloeft hebben insgelycx te onderhouden ende te observeren, gelyck sy na den voorsz. overlyden gehouden ende verbonden syn, ende voorts in den name ende van wegen de voorsz. staten ende na de voorsz. renuntiatie, cessie ende opdrachte, ende van den voersz. coninck ontfanghen ende houden voor haren erff heer ende prince. Waer toe de voern. staten den selven gedeputeerden geauthoriseert hebben ende authoriseren by desen; belovende al tgene des sy in 'tgene voorsz. is, doen, sweren ende beloven sullen, goet, vast ende van weerden te houden. Aldus gedaen in de cancelarye, staende by Vredenborch, in't jaer ons Heren duysent vyff hondert vyff ende vyfftich, opten 9 dach octobris. Ende daerna, den xxvI. derselver maent, soe heeft den voorgen. here ende coninck den navolgenden eedt ons gedaen:

EGO Philippus, rex Angliae, Franciae, Neapolis, princeps Hispaniarum, archidux Austriae, dux Burgundiae, Lotharingiae, Brabantiae, Limburgi, Luxemburgi, Gelriae et Mediolani, comes Habsburgi, Flandriae, Artesiae, Burgundiae, Palatinus et Hannoniae, Hollandiae, Zelandiae, Namurci et Zutphaniae, princeps Sueviae, marchio sacri imperii, dominus Frisiae, Salinarum, Mechlianae civitatis et oppidorum et provinciae Trajectensis, Transisulaniae et Groningae, promitto et juro vobis, hic praesentibus deputatis statuum, civitatis, oppidorum, territorii Trajectensis, eorundemque nomine et ab iisdem mandatum et procurationem habentibus atque ad hoc specialiter authorisatis, quod ex nunc in antea obervabo et observari faciam omnia et singula, quae in nostra receptione antea facta generaliter et particulariter praedictis statibus et eorum cuilibet promisit et juravi et ad quae virtute ejusdem juramenti prius praestiti post obitum sacratissimi domini et patris nostri, domini Caroli, ejus nominis quinti rom. imperatoris tenerer et obligarer, et quod omnia faciam, quae bonus dominus et princeps subditis suis facere tenetur ; ita me Deus adjuvet et omnes sancti ejus.

Ende den voorsz. eedt gedaen, hebben wy oock, uyt crachte van onse voorsz. procratie, syn co. maj. gelycken eedt gedaen, sulcx als hier volcht:

Wy Adriaen van Renesse, domdeeken, Johan van Voerthuysen, canonik inden Dom, Nicolaus vander Burch, canonick S. Marien t'Utrecht, Antho. van Ysendoren, Henr. Valckenaer, Corn. vander Maet, borgerm. der stadt Utrecht, Loys Botter, secretaris der stadt Amersfoert, ende Tyman de Wit, secretaris der stadt Wyck, gedeputeerden vande drie staten 'slants van Utrecht, representerende die staten der selver landen, hebben jegenwoordich geweest, daer den keyser, onsen aldergenadichsten here, overgeeft, cessie ende opdracht gedaen heeft syn

soon, coninck van Engelant, alhier present, ende voor oogen, syne patrimoniele ende andere landen van herwaertsovere, ende onder andere vander stadt, steden ende landen van Utrecht, ende uyt cracht van onse volmacht ende procuratie, denselven coninck geaccepteert voor onsen oversten heere ende natuerlyken prince, ende voorts ontfangen den eedt, die deselve coninck ons gedaen heeft, te onderhouden ende te doen onderhouden, al tgene hy ter syner huldiginge ende receptie gesworen ende belooft heeft, soe in't generael, als particulier, ende so hy gehouden ende verbonden soude wesen, na den overlyden van onsen voorn. here, den kéyser, syn vader, behoudelyk, dat wy syne ko, majesteyt gelyken eedt doen, ende hem ontfangen souden voor onsen heere ende prince, volgende onse voorsz. macht ende procuratie, beloven ende sweren voer ons ende voer den voersz. staten van Utrecht, ende in cracht van onse voersz, procuratie, dat wy voertaen den voorsz. koninck goede ende getrouwe ondersaten wesen sullen, ende onverbrekelyk houden ende doen houden sullen, al tgene des van wegen derselver staten van Utrecht syn majest. tot synre huldiginge ende receptie beloofft ende ge sworen is geweest, ende so wy naden overlyden der voorsz. keyserl. maj. gehouden ende verbonden souden wesen; soe helpe ons Godt ende alle syne heylighen.

Ende in kennisse, getuychnisse, approbatie ende memorie vanden saecken voersz., soe hebben wy gedeputeerden voorn. dese jegenwoordighe brieff doen expedieren, denselven met onse gewoonlyke hantteyken onderteyken ende onsen eygen segel daer aen doen hangen. Gedaen inde stadt van Brussel, den voorsz. XXVI. dach van octobris, in 't voorsz. jaer vyff hondert vyffende vyfftich.

Phls, byder gratie goodts, connick van Castilien, etc., allen dengenen, die dese tegenwoerdige sullen sien, saluyt. Alsoe opt vertooch ende propositie van ons en wegen den gedeputeerden van den generale staten van onsen landen van herwerts over, onlancx gedaen, aengaende die penningen, van noede wesende tot betalinghe vanden ruyteren ende knechten in onsen dyenste van oerloghe geweest synde, ende dye gene, dye men als noch noots halven moet onderhouden, tot bewaernisse, verseckerheyt ende beschermenisse vanden selven landen, als om te mogen vervullen die groete ende excessive costen van deser tegenwoordiger oorloge, hebbende tot dien eynde den voerscreven staten versocht, om te willen accorderen een nyeuwe beede van achthondert duysent ponden van veertich groeten tsjaers, voor den tyt ende termyn van negen jaren naestcomende ende achter een volgende, elek nae syn portie ende continghent respectivelyck, twelck hem gegeven is geweest; Dye prelaten ende capittelen vande vyff godtshuysen, edelen ende gemeen ridderschap, stadt ende steden onser landen van Utrecht, representerende dye drye staten van denselven lande, nae vele ende diversche communicatien, dachfaerden ende vergaderinghen tsamenlicken, ende oock met onsen commissarissen, te meermalen daer op gehouden; ende nyet, tegenstaende alle heure voorgaende excusatien; syen hebbende die acte van moderatie van heur voorsz. quote ende contingent, die wy hen by heure gedeputeerde, lestmael by ons geweest zynde, over gesonden hebben, willende heur gewoenelicke goetwillicheyt bethoen, hebben eyntlich geaccordeert ende bewillicht, gereet op te brengen die somme van vier ende twyntich duysent ponden, ten voorscreve pryse van veertich groeten onser vlaemscher munten, tpondt eens. Ende dat by vercopinghe van renten opten outschiltgelde, zoo dat nu syn loep ende cours heeft, aen twee termynen, te weten, d'een helft Bartholomei naestcomende ende d'ander helft Martini daer naest volgende;

Ge

ac

corderende voorts jaerlicx op te brenghen die somme van acht duysent gelycke ponden, de voorsz. neghen jaren langhe geduerende; oock wten selven outschiltgelden, te wetene, die twee duysent blyvende byde voorsz. staten, om daermede te betalen die renten vanden voersz. vyer en twyntich duysent ponden; Ende insgelyex noch die helft vande blyvende sestien duysent ponden, te weten, drye duysent, oeck byden voersz. staten, ten minsten over tandere jaer, geck blyven sullen, om daer mede te lossen die voorn. XXIV". ponden. Ende die andere drie duysent ponden, tot betalinghe vande ordinarys ruyters ende benden; Biddende de voern. staten van Utrecht, dat ons gelyeve hun voersz. accoort voer danckelick te willen aennemen ende accepteren; ende mitsdyen in't generael ende particulier durende de voorsz. negen jaren, die zelve vorder nyet te beswaren met enyge andere beden; ende hen hierop doen expedieren onse opene bryven van acceptatie, octroy ende authorisatie, in sulcke zaken dyenende. Doen te wetene, dat wy de saecken voersc. over gemerckt, ende hebbende tconsent ende accoort vanden voorn. staten van Utrecht voer aengenaem hebben tselve aengenomen ende geaccepteert, aennemen ende accepteren by desen, hen daervan genadelick bedanckende. Ende nyet te min gemerckt, dat die termynen, by den voorn. staten genomen, om die voersz. vyer ende twyntich duysent ponden gereet op te brenghen, langer syn, dan de andere gemene staten tot onderhoudinghe vant jegenswoordich crygsvolck, tsamen hebben geraemt, ende dan oock den itzige noetlicheyt wel lyden kan, zullen zy alle vlyt ende neersticheyt doen, omdie voersz. termynen te moegen voercommen ende anticiperen; Ende op dat zy te better middel zouden moghen hebben, die voorsz. somme van vyer ende twyntich duysent ponden munte voerscreven gereet op te brenghen, hebben denselven geoctroyeert ende geaccordeert, octroyeren ende accorderen, hen gevende oerloff ende consent wt onser zunderlinger gratien by desen, dat sy opten voersz. outschiltgelt sullen moghen vercopen renten tot sulcken pryse, als sy bequaemste sullen vinden; Accorderende insgelycx den voersz. staten oeck te moegen opbrenghen by vercopinghe van renten die somme van acht duysent ghelycker ponden eens voer die petitie vanden lopenden jare van de voerscreven neghen jaren, zoe verre nochtants tvoerscreven outschiltgelt tselve uytdraghen en mach, van welcke vercopinghe van renten d'een dardendeel wesen sal tot lasten vanden geestelicheyt binnen ende buyten Utrecht geseten, de andere dardendeel tot laste vanden platten lande, ende t darde dardendeel tot laste vander stadt ende steden ons voorsz. lants van Utrecht, welcke renten ende penningen betaelt sullen worden uyten voersz. oudschildtgelt, zoe tselve alsnu zyne loop ende cours heeft, zoe voersz. is, Ende daer van den copers doen overleveren brieven van constitutie, in behoorlicker vormen; Ende om de voersz. quote ende aendeel vanden voorsz. staten van Utrecht te taxeren ende smaeldeylen op elck godshuys, cloester dorpen ende steden, hebben wy gecommitteert ende geauctoriseert, committeren ende auctoriseren by desen onsen lyeven ende getrouwen, mr. Hippolytus Persyn, president van ́onsen raedt t'Utrecht, heer Adryaen van Renesse, domdeken, heer Ernst van Nyenrode, ritter, Cornelis vander Maten, eerste borgermeester der voersz. stadt Utrecht, mitsgaders den cameraer ende secretaris vande voornoemde staten; Ende opt gene, dat dyeselve staten begeren, dat sy durende de voorsz. neghen jaren, int generael ende particulier, nyet vorder beswaert en souden worden van enyge andere beden, sullen wy hen deshalven zoe verre verschonen, als de noetlicheyt vanden lande tselve enichsins sal kunnen lyden; Ende daer inne sulck regarde ende aenschou nemen, alst behoren sall; Ontbyeden daer omme ende bevelen, lyeven ende getrouwen, onsen presidenten ende luyden van onsen secreten ende grooten raden, president ende luyden van onsen voorsz. raden TUtrecht, ende allen anderen onsen rechteren, justicieren, officieren ende ondersaten, dien dit aengaen sal, dat sy de voorsz. staten van Utrecht van dese onse tegenwoordige acceptatie, octroy, consent ende auctorisatie, in

der vuegen ende manyeren voersz., doen, laten ende gedoghen, rustelyck ende vredelyck, genyeten ende gebruycken, sonder hen te doen oft laten geschien enich hinder, letsel ofte moeyenisse ter contrarien, want ons alsoe gelyeft.

Des t'oerconde soe hebben wy onsen seghel hier aen doen hanghen. Gegeven in onser stadt van Bruessel, den xIII. dach van junio, in't jaer ons Heere duysent vyffhondert LVIII., van onsen rycken, te wetene van Spaingien, Sicilien, etc., tdarde, ende van Engellant, Vranckryck ende Napels tvyfte. Opt plycke stondt geteekent aldus: Myn tegenwoordich, d'Overlope.