stande benent (!) ende nedergeleyt worden by vier notable mannen, die den keyser ende voersz. heere van Gelre daertoe elck ordonnéren, ende deputéren, ende noemen sal. Of oock by twee conservateurs, die de voersz. fursten, te weten elck één, kiesen sullen binnen ses weken na de publicatie van desen tegenwoordigen tractate, ende welcke conservateurs parthyen voor hem geconvoceert, ende die gehoort, heuren vonnisse ende appoinctemente op de voersz. differenten, so sy bevinden sullen te behooren, sullen pronunciéren binnen een jaer ten langsten, nae sy parthyen gehoort hebben. Welcken appointemente parthyen sullen aftervolgen ende voldoen, op die verbeurte van den rechten van den ghenen van den selven parthyen, die se niet achter volgen en souden willen, ende dat tot profyte van den anderen. Ende of die voersz. gedeputeerden oft conservateurs, oft enighe van hem, aflivich, ofte cranck, ofte andersins sulcx geoccupeert waren, dat sy totter kennisse van den onwille, twist, diversiteyt van verstande ofte anderen differenten, die gebeuren souden, niet verstaen en mochten, in den gevalle sullen ander in heuren stede gedeputeert ofte genomineert werden, die welcke alle differenten, die overcomen souden mogen, appoinctéren ende terminéren sullen, als boven.

Tot desen is overcomen ende geaccordeert, dat die keyser in syn keyserl. woort, binnen 's jaers van der publicatie van den tegenwoerdigen tractate, ende myn voersz. genadige vrouwe, regente in syne Majesteyts afwesen, voor hem binnen eenre maent voor den daghe myn genadighe heere van Gelre den tegenwoerdigen tractaet geaccepteert ende besworen sal hebben, op heuren trouwen ende eeren, ende op dat heylige evangelie, ende 't houte van den heyligen cruce, in tegenwoerdicheyt van den heyligen sacramenten, ende in 't bywesen van den gedeputeerden van myn heere van Gelre, daer toe specialyck commissie hebbende, ende van notaris ende tuygen, solemnélyck swéren sullen, op die pénen van geestelycke censuren, hem totten selven submittérende, ende tot die correctie van allen praelaten ende rechters, geloven den tegenwoerdigen tractaet in allen synen articulen onverbreeckelyck te volcomen, t' onderhouden ende doen onderhouden, sonder emmermeer daer tegens te comen, te doen, noch gedogen gedaen te werden, by hem selven ofte by anderen, directelyck of indirectelyck, in wat manieren dattet syn ofte wesen mochte, tot desen renuntiérende expres allen vryheden, privilegien ende exemptien, die de keyserl. Maj., ofte myn genadige vrouwe, daer tegens, ofte diergelyke obligatien ende verbant hier of vercrygen mochten, beloovende nimmermeer, als voren, daer tegens, noch in praejudicie van dien, ofte van heuren eede dispensatie te verwerven van onsen heyligen vader den paus, noch andere praelaten, noch mit eenigen dispensatien hem te behelpen, al waert saecke, dat den paus, oft eenige praelaten uyt heuren puren ende eygen wille hem die verleenden.

ces,

Ende dat myn heere van Gelre, over d'ander side, van den onderhout van den voersz. tractaet, gelycken ende solemnélycken eedt opten heyligen evangelie ende houte des cruyende in presentie van den heyligen sacramente, ende op gelycke péne ende renunciatie, doen salt selve in 't bywesen van den gecommitteerden van de keyserl. Maj., daer toe commissie hebbende, alse voren verhaelt is. Ende dat den keyser, ende myn voersz. genadige heer van Gelre, over beyden siden, heuren behoorlycken brieven onder heure Majesteyt ende synre genaden hantteyckens ende segelen, van der acceptie, approbatie ende confirmatie van den tegenwoerdigen tractaet, ende van den onderhout van dien, sullen doen expedieren, ende malcanderen oft heuren gedeputeerden, daertoe commissie hebbende, ter selver tyt overleveren.

Tot des voersz. is, sullen drie ridders van der oerde, ende andere drie bannerheeren van syne Majesteyts Nederlanden, mit t'samen ses van de principaelste steden van Brabant ende Hollant, toebehorende syne Majesteyt, ende insgelycx drie baenreheeren ende drie van de

ridderscap, ende die vier hooftsteden 's lants van Gelre ende Zutphen, ende die steden van Groeningen ende Diepenhem, overmits heuren segel ende brieven, in behoorlycke formen, geloven, desen tractaet in allen synen puncten onverbreeckelick te onderhouden, ende den SOO verre hem aengaet, voldoen, sonder daer tegens in eenigen manieren te doen. Ende sullen die voersz. brieven den voersz. fursten ende heuren gedeputeerden rapporteert, overgegeven ende gelevert worden, ten langsten binnen ses naestcomende jaren van der publicatien van den voersz. tractaet.

Ende voorts is getracteert ende geaccordeert, dat naer myn genadige heere van Gelre voor hem ende myn genadige vrouwe regente van wegen ende in name van den keyser, den tegenwoordigen tractaet geaccepteert ende besworen sullen hebben, naer inhout desselfs tractaets, binnen den tyt, daertoe gestelt ende gespecificeert te geschien, sal de keyser van dan voorts den name, titulen ende wapenen van den hertochdom van Gelre ende graefscap van Zutphen laten, ende den selven schriftelycken, noch anders vueren, noch gebruycken, ende salt selve nochtans sonder praejudicie van 't recht, syne Majesteyt ende synre erven op het hertochdom van Gelre ende graefscap van Zutphen, by den tegenwoordigen tractaet expres gereserveert syn, in geval des aflyvings myns genadigen heere van Gelre sonder kyndt ofte kynderen, van sinen lichaem in houwelycken staete geprocreëert, ofte by aflyvicheyt synre genade kyndt ofte kynderen, sonder wettelycke erven, van hem in rechter linie descendérende, achter te laten.

Is noch veraccordeert, dat in den tegenwoordigen tractaet begrepen ende gecomprehendeert is, ende sullen wesen die verwanten ende geallieerde van den keyser, ende myn genadigen heere van Gelre, ende van Utrecht, dewelcke sy noemen sullen, te weten elck den synen binnen twee maenden nae de publicatie van den tegenwoordigen tractaet, waer af die selven genomineert, binnen anderen twee maenden daernae, hem sullen verclaren, by heure behoorlycke brieven. Ende dat den tegenwoordigen tractaet gepubliceert sal worden op die frontieren van den voersz. furst, binnen drie dagen, nadat die selve gesloten ende geconcludeert sal worden, ende over allen heuren landen ten langsten binnen anderen vyf dagen daer nae volgende.

Ende in welcken tractate, hier boven geinsereert, die gedeputeerden van de keyserl. Maj. ende van myn genadigen heere van Gelre, boven genoemt, uyt crachte van der commissie, hemluyden gegeven, van welcken den teneur, van woerde te woerde, eerst van den keyser ende daerna van myn genadigen heere van Gelre; hier na volght: KAERLE, ende geschreven op de plycke, by den keyser, ende geteeckent by den secretaris, P. DOEDSE, ende beségelt met 's keysers groten segel, in roden wassche ende dubbelden uythangende

steerte.

Ende wy, KAERLE etc., geleeckent onder de ploye: CHARLES; ende op de ploye, by den secretaris, MULCKUM; ende waren die selve brieven beségelt mitten segel myns genadigen heere van Gelre, in roden wassche, ende dubbelden uythangenden staerten.

In den name ende van wegen heuren voersz. fursten ende heeren geconcipieert, gedirigeert, geconcludeert ende gesloten, ende hebben gelooft, dat deselve heure fursten ende heeren dien tractaet aennemen ende acceptéren, ende den selven in syn puncten ende articulen, ende een ygelick van dien t'onderhouden, solemnelyck geloven ende beswéren sullen, in der tegenwoordicheyt ende den namen, ende onder die pénen, boven verclaert, ende heuren brieven van ratificatie, ende approbatie, ende confirmatie, in behoorlycke forme, te doen expediéren, ende malcanderen, ofte heuren gedeputeerden, daertoe commissie hebbende, binnen den tyt, daer toe gestelt, geven ende overleveren sullen. In oercunden:

des voersz. hebben die voersz. gedeputeerden dit tegenwoordige tractaet mit heuren namen ende gewoonlycken handteycken geteyckent.

In de stad van Gorinchem, opten derden dach octobris, anno XV. XX.VIII. Onderteeckent: FLORENS, DE LALAING, DUBLIOUL, ERCKELENS, HERMAN KIESPENNINCK, COLLAERT, VEERSEN.

STUKKEN,

BETREFFENDE

DEN IN WENDIGEN TOESTAND

DER STAD VAN

UTRECHT,

IN 1525.

1. Punten, gemaect by den gescicten wten gilden, ende van Hasenberh gepubliceert by Cornelis Henrickse van Vyanen, clerck van den bylhouwers, 16. apr., 1525.

In den yersten, dat alle edele ende onedele, cleyn ende groet, ryck ende erm, weder bynnen der stat van Utrecht vry ende veylich sellen mogen comen ende bliven, wtgesondert alle doetslagers, daer die stat rechten ende statuyten mede vercort worden mochten.

Item, dat men voertaen van elck vat byers geven sel te excys, behalven dat stuyver gelt, dat vyf pont vier stuyvers plach te wesen, nu bliven ende wesen sel voor alle borgeren ende ondersaten twee pont, alse vyf stuyvers current voer die twee pont, ende voer den tappers drie pont, alse vyf stuyvers current voer die drie pont, al met gelde te betalen. Ende dat die geestelicheyt boven hoer taxie, dat voertyts by den rade, out ende nye, geordineert ende gemaect is, excys mede geven sellen, gelyck andere borgeren ende ondersaten, (dit voersz. punt van der geestelicheyt werde doorgedaen by den rade ende meentemannen des manendages den IX. in meye, om dattet die geestelicheyt niet langer dan ses jaren believen en wouden; dus hebben se binnen een maent hier na vollen zys van als moeten geven ende beségelen.)

Item, dat men van dese tyt voert niet meer liven van ponden, of enich ander lyfrenten, dan by consent van den gemeynen gilden, besegelen, ende dat men dat segel daer af voer den gemeynen gilden ontwee breecken sel.

Item voert meer, dat die heele raet, op dese tyt wesende, off wesen, ende dat men mergen, ende God wil, weder enen nyen raet kyesen sel wten gemeynen gilden, sonder enighe ridderscappen daer in gecoren te werden.

Item, dat Goeyert van Roeyenburch, Evert Zoudenbalch, ende Goeyert van Voerde Henrickse, mitten ghenen, die daer aan houden, wten rade wesen ende ewelicken daer wt bliven sellen. Item, dat men die rekeninge van den oerloge van Yselsteyn, ende voert alle andere rekeningen van dien tyt af, gedaen wil hebben voer den gescicten van den gemeynen gilden, die men daer toe ordinéren ende scicken sel.

Item, die slotelen der stat sel men leveren in handen van den twee gilden voersz. oudermans ende sestien gescicten, daer toe gescict wesende, tot behoeft der tween borgermeysters, die gecoren sellen werden.

Item, dat voertaen geen brouwers noch backers in den rade gecoren sellen wesen of werden, dan alleen in hoer gilde.

Item, so wanneer ende van stonden aen, als die oversten oudermannen gecoren sellen wesen, dat men dan die drie cameraers by den gemeynen oudermans altyt kyesen sel.

Item, dat nymant yet nyewes meer te handen trecken en sel, anders dan hier voer bescreven staet, ende dat te straffen, als men sulck gewoenlick is te doen.

Item, voert meer andere saecken, die men den nyewen rade toecomende te kennen geven sel. Ende onse genedige heer elect ende voert die nye gecoren raet, hebben alle dese voersz. punten ende articulen geapprobeert, ende te onderhouden ende te doen onderhouden beloeft; ende dat men hier omme nyemant van den gilden of giltbruederen, in't generael noch speciael, misdoen en sel, etc., daer elcken van den gilden segele ende brief af gegeven syn. Desgelycx hebben myn genedige heer, die ecclesien ende die stat elck segels ende brief daer af genomen; van den datum duysent vyfhondert vyf ende twintich, des woensdaghes na sunte marcusdach evangelist, den XXVI. dach in aprili.

2. Raminge ende overcomen by den gilden van der stat van Utrecht, meye 22, anno 1525.

In den yersten, dat die vyf godsduysen, ende alle die andere geestelicheyt, mitten cloosteren, mede excys van allen wynen ende bieren gelyck den borgeren ende ondersaten geven sellen, ter tyt toe dat wy samentlic vry wesen sellen.

Item, ten anderen, dat men geen néringhe, die ambachten rueren, als brouwers, sméde, ende andere ambachten, die die ghilden binnen Utrecht rueren, int lant buyten gemuyrden steden, oeck in enigen cloosteren, binnen der stat of daer buyten, voertaen niet meer doen en sellen mogen, dan binnen den vier bemuyrden steden, uytgesondert backers; behoudelicken alle ridderhofsteden, die tochbruggen hebben, sullen vry syn, mer en sullen niet tappen, noch bier vercopen.

Item, ten derden, dat die godshuysen geven sullen van dese XLVI. golden gulden, van stonden aen vyfthien duysent gouden gulden, ende alle cloosteren binnen de steden Utrecht, Amersfoort, Rhenen ende Wyck, ende daer buyten thien duysent gouden gulden, ende die ander één en twintich duysent gouden gulden sellen staen op't gemeen huysgelt, daer sy den derden penninck af corten sellen van stonden, ende yerstdages opbrengen, uytgesondert die drie biddende oorde, ende die Brigitten binnen der stat van Utrecht.

Item voort, dat die geestelicheyt ende die gasthusen, noch niemants van hoere weghen, gheen weerlicke goeden, huysinge, erven, ofte renten, binnen oft buyten der stadt van Utrecht, copen en sellen, ende voort te vreden wesen mit den goeden, die sy op dese tyt hebben, opt verbeuren van den goeden.