tutorum praedictorum tenores pro expressis habentes, tuis in hac parte supplicationibus inclinati praeceptoriarum praedictarum Militiarum collationes et habitus exhibitiones personis primo dictis per te vel praedecessores tuos seu tuo, aut eorum nominibus hactenus factas, apostolica auctoritate tenore presentium approbamus, et confirmamus, ac juris et facti defectus si qui forsan intervenerint in eisdem supplemus. Ac insuper Magestati Tuae, ut praeceptorias quascunque praedictarum Militiarum nunc vacantes, et quas infra sex menses proximos vacare contigerit personis bene meritis et tibi gratis quanvis juris formam statutorum praedictorum in Africa aut in locis praedictis non militaverint nec inservierint concedere, illisque prius habitum illius Militiae cuius praeceptoriae ipsae fuerint exhiberi facere libere et licite possis et valeas eisdem auctoritate et tenore indulgemus. Non obstantibus statutis praedictis quibus hac vice duntaxat illis aliás in suo robore permansuris specialiter et expresse derogamus aliisque constitutionibus et ordinationibus apostolicis et Militiarum praedictarum stabilimentis usibus et naturis caeterisque contrariis quibuscunque. Datum Romae apud Sanctum Petrum sub annulo Piscatoris die xx Decembris M. D. LXXXI Pontificatus nostri anno decimo '. Breve do papa Gregorio XIII a el-Rei 1582-Janeiro 32 Consueverunt superiores Portugalliae Reges sacerdotibus Sodalitatis Jesu, qui in Indiis Orientalibus, ac praesertim Goae, ubi eorum Provincialis habitat, commorantur affluenter eorum victui, ac necessitatibus providere. Intelligebant enim non posse illos aliter sese sustentare. Et quamquam non dubitamus Majestatem Tuam pro sua eximia, et perpetua pietate et charitate nulla in re defuturam, qui (sic) etiam superiorum Regum benignitatem superaturam esse in elemosynam tam bene collocatam, tamque necessariam, nihil que hac in re nostra cohortatione indigere, ta 1 Copia, no ARCH. NAc., Liv. mss., n.o 1122, fol. 330.-A tergo: Charissimo in Christo filio nostro Philippo Portugalliae et Algarbiorum Regi Catholico. men quia non possumus nostro muneri non adesse, et quia multae, gravissimaeque curae, et occupationes tuae possent aliquid dilationis offerre voluimus tantum significare quam gratum, atque acceptum sit Deo, quamque tuis Regnis, in primis verò indicis illis utile conservari illis in locis religionem tam piam, tamque et propter doctrinam, et propter vitae innocentiam fructuosam. Cujus verò necessitatibus Majestatem Tuam nullo pacto defuturam esse certissimum habemus. Datam etc. (sic) xx11 Januarii 1582: anno x1. Breve do papa Gregorio XIII a Antonio, 1589-Março 18 Gregorius Papa XI-Venerabilis frater salutem, et apostolicam benedictionem. Pro parte Charissimi in Christo filii nostri Philippi Portugalliae et Algarbiorum Regis Catholici fuit nobis expositum, quòd postquam nos dudum venerabili fratri episcopo Placentino nostro et apostolicae Sedis in Regnis Hispaniarum Nuntio dedimus in mandatis, ut de certis criminibus, et excessibus tunc expressis contra Joannem à Portugallia episcopum Egitaniensem propositis et obiectis se informaret, et contra illum procederet, usque ad definitivam exclusive sententiam illius prolatione nobis et Sedi Apostolicae reservata; et si post ceptum iudicium contingeret Episcopum et Nuntium praedictum ab ipsius Regis curia recedere, vices suas venerabili fratri Georgio Episcopo olim Visensi eiusdem Regis Capellano maiori committeret, et delegaret, prout in nostris desuper confectis literis plenius continebatur: dictus Episcopus Placentinensis forma literarum praedictarum minime observata ante ceptum ab eo iudicium, et ante eius à dicta curia recessum vices suas praefato Georgio Episcopo demandavit, qui praemissis minimè attentis in negotio ipso ad libelli contra dictum Joannem Episcopum receptionem processit, licet nulliter, et de facto. Et ipse Rex habita de praemissis notitia iuditium huiusmodi 1 Copia, na BIBLIOTH. D'AJUDA, Sym. Lus., tomo 39, fol. 110.— Sobrescrito: Charissimo in Christo filio nostro Philippo Portugalliae et Algarbiorum Regi íllustri etc. ulterius prosequi non curavit; et sicut eadem subiungebat expositio crimina, excessus, et delicta per dictum Joannem Episcopum commissa et patrata adeo sunt gravia, et enormia, ut iuxta canonicas sanctiones non solum privatione ecclesiae, et beneficiorum, quae obtinet, verum etiam depositione ab ordinibus, et degradatione, aliisque gravioribus poenis condigna sint, et Reipublicae praesertim illius Regni maximè intersit crimina et excessus huiusmodi celeri animadversione puniri et castigari. Quare ipsius Regis nomine fuit nobis humiliter supplicatum, quatenus causam et causas coram dicto Georgio Episcopo ut praefertur ceptas in statu, et terminis, in quibus reperiuntur, necnon quam, et quas ipsius Regis, et Regni antedicti Procurator fiscalis habet, et movet, habereque et movere vult, et intendit contra dictum Joannem Episcopum de et super criminibus, excessibus, et delictis per ipsum Joannem Episcopum commissis et perpetratis in actis causae et causarum huiusmodi latius deducendis, et specificandis cum omnibus, et singulis earum incidentibus, dependentibus, annexis, et connexis fraternitati tuae summariè simpliciter, et de plano, ac sine strepitu, et figura iudicii sola facti veritate inspecta audiendas, cognoscendas, decidendas, ac fine debito terminandas cum potestate dictum Joannem Episcopum etiam per edictum publicum constito etiam summariè, ac alias ut praefertur de non tuto accessu citandi et ad personaliter comparendum sub poenis arbitrio tuo apponendis monendi, et quibusvis iudicibus, et personis quavis etiam apostolica auctoritate fungentibus sub censuris et poenis arbitrio etiam tuo applicandis, et moderandis inhibendi, et in eventum non comparitionis, vel non paritionis censuras et poenas huiusmodi incurrisse declarandi, aggravandi, et quoad ipsum Joannem Episcopum usque ad privationem, depositionem, degradationem, et alias graviores poenas procedendi, illumque carceribus mancipandi, et iuxta demerita puniendi, et castigandi, ecclesia Egitaniensi, aliisque ecclesiasticis beneficiis privandi, et ab episcopali, aliisque sacris ordinibus deponendi, et absque alicuius censurae, vel poenae, aut notae irregularitatis incursu curiae seculari tradendi, caeteraque omnia et singula in praemissis et circa ea necessaria et quomodolibet opportuna faciendi, et exequendi, et iustitiae ministerio providendi, felicis recordationis Bonifacii papae viij, praedecessoris nostri de una, et concilii generalis de duabus dietis, quòdque causae criminales graviores contra episcopos, quae depositione, aut privatione dignae erunt, à summo tantum Romano Pontifice cognosci, et terminari debeant, aliisque constitutioni TOMO XII. 2 bus, et ordinationibus apostolicis, caeterisque contrariis non obstantibus quibuscunque, committere, et mandare dignaremur. Nos qui ex iniuncti nobis muneris debito subditorum nostrorum excessus tenemur iustitia mediante corripere, literarum praedictarum tenores praesentibus pro expressis habentes fraternitati tuae apostolica auctoritate tenore praesentium committimus, et mandamus, quatenus vocatis dicto Joanne Episcopo, et aliis, qui fuerint evocandi etiam per edictum publicum ut praefertur, de omnibus et singulis praemissis, et aliis coram te deducendis te informes, ac causam et causas praedictas in statu et terminis, in quibus reperiuntur ad te avocando summariè simpliciter, et de plano, ac sine strepitu, et figura iudicii sola facti veritate inspecta auctoritate nostra audias, et cognoscas, et super illis procedas, prout de iure fuerit faciendum, et quod canonicum erit iudices, decernas, et exequaris, faciendo quod decreveris, et exequendum duxeris per similes censuras, et poenas quacunque appellatione postposita firmiter observari. Nos enim tibi dictum Joannem Episcopum ut praemittitur, citandi, monendi, necnon inhibendi, declarandi, aggravandi, procedendi, privandi, deponendi, ac si in potestatem Regis deveniet carcerandi, et tunc prout iuris fuerit, puniendi, castigandi etiam per degradationem, ac traditionem curiae seculari, et alia ut etiam praemittitur faciendi, et quacunque appellatione remota exequendi iisdem auctoritate, et tenore facultatem concedimus, et impartimur. Non obstantibus omnibus supradictis, aliisque constitutionibus, et ordinationibus apostolicis, caeterisque contrariis quibuscunque. Volumus autem quod si infirmitatis, aut alio legitimo impedimento detentus praemissa omnia exequi non potueris praefatus Georgius Episcopus illorum executionem omnimodam prosequatur. Datum Romae apud Sanctum Petrum sub annulo Piscatoris die xviij Martii M. D. LXXXij. Pontificatus nostri anno decimo ‘. 1 ARCH. NAC., Maç. 35 de Bullas, num. 6.—Sobrescrito: Venerabili fratri Antonio Episcopo Leiriensi. Bulla do papa Gregorio XIII a Vicente da Fonseca, eleito arcebispo de Goa 1583-Janeiro 31 Dilecto filio Vincentio de Fonsequa electo Goanensi salutem etc. (sic). Divina disponente clementia cuius inscrutabili providentia ordinationem suscipiunt universa in Apostolicae Sedis specula meritis licet imparibus constituti ad universas orbis ecclesias aciem nostrae considerationis extendimus ac pro earum statu salubriter dirigendo apostolici favoris auxilium adhibemus; sed de illis propensius nos cogitare convenit quas propriis carere pastoribus intuimur ut eis iuxta cor nostrum pastores praeficiant idonei qui commissos sibi populos per suam circunspectionem providam et providentiam circunspectam salubriter dirigant et informent ac ecclesiarum ipsarum bona non solum gubernent utiliter sed etiam multimodis efferant incrementis. Sanè ecclesia Goanensis in partibus Indiarum consistente quae caeterarum ecclesiarum in illis partibus consistentium primam ac de jure patronatus charissimi in Christo filii nostri Philippi Portugalliae et Algarbiorum Regis Catholici ex privilegio apostolico cui non est hactenus in aliquo derogatum esse dignoscitur ac cui bonae memoriae Henricus archiepiscopus Goanensis dum viveret presidebat per obitum eiusdem Henrici archiepiscopi qui extra Romanam curiam debitum naturae persolvit pastoris solatio destituta nos vacatione huiusmodi fidedignis relatibus intellecta ad provisionem eiusdem ecclesiae celerem et felicem ne illa longae vacationis exponatur incommodis paternis et sollicitis studiis intendentes post deliberationem quam de preficiendo eidem ecclesiae personam utilem et etiam fructuosam cum fratribus nostris habuimus diligentem Demum ad te professorem ordinis fratrum praedicatorum in aetate legitima ac praesbyteratus ordine constitutum in theologia bacchalaureum egregiumque verbi Dei concionatorem et iuxta testimonium tui superioris ad alios docendum idoneum et ipsum ordinem expresse professum quem praefatus Philippus Rex prout iuxta privilegium huiusmodi poterat nobis ad hoc per suas litteras presentavit cuique apud nos |