Carta d'el-Rei ao commendador-mór 1557 9 Comendador mor sobrinho amiguo etc. como vos escrevy os dias passados amtre Manuel de Brito e Francisca Cardosa pende demanda matrimonial haa alguuns annos, na qual a dita Francisca Cardosa tem avido semtemça contra o dito Manuel de Brito porque o julgaram por seu marido e ele ouve huum breve de Sua Santidade pera avoquar a causa a Olivemça. E porque a ditta Framcisca Cardosa he molher soo e pobre e que nam tinha posibilydade pera ir seguyr a dita causa em Olivemça, nem menos se atrevia do dyto Manuel de Brito lhe poder llaa fazer alguum mal mandey dyzer ao dyto Manuel de Brito que nam avocase a dyta causa a Olyvemça, e tomase nesta corte juyzes sem sospeita que a detreminasem porque nela acharia pessoas, sem sospeita letradas e vyrtuosas que lhe fariam justiça imteiramente o que o dyto Manuel de Bryto nam fez amtes segundo sam imformado se foy a esa cortte e porque pode nela alegar que The nam deixey nela usar do ditto breve, afim de avocar laa a causa ou de lhe darem juyzes fora do Regno, que he o que ele pretende, vos quis avisar diso pera que tenhaes muy grande e especial cuydado de saberdes se he nesa corte o dyto Manuel de Bryto e imformardes Sua Santidade e as pessoas que vos parecer do que n ysto he passado e quanto o dyto Manuel de Bryto procura por avocar a causa fora desta corte porque sabe que he a dyta Francisca Cardosa molher soo e pobre e que a nam podera hyr seguyr fora dela e lhe peçaes que nam queyra consemtyr que se avoque laa a causa nem se tomem juyzes fora do Regno amtes se detremine omde eu estyver por juyzes sem sospeita os quaes faram justiça muy imteiramente a quem a tyver e cesaram muitos imconvenyentes que se podiam seguyr avendo a dyta Francisca Cardosa de hyr requerer sua justiça a outra parte: e que tenhaes e mandeys ter muita vegilamcia que como dyguo se nam pase cousa alguua destas ao dyto Manuel de Bryto porque qualquer delas seria de muito imconvenyente, e de que eu receberia desprazer pelo que acyma dyguo; e como tal vol a emcomendo muito '. 1 Minuta sem data, no ARCH. NAC., Collecç. de S. Vicente, Liv. 9, fol. 352. Carta da Rainha ao commendador-mór 1557? Comendador mor sobrynho etc. El Rey meu senhor vos escreve sobre huum negocyo que toqua a Framcisqua Cardosa no qual Sua Alteza deseja que nam seja avexada, nem se avoque fora desta corte asy por ser molher soo e pobre como tambem pelo imconvenyente que seria se ouvese dir a outra parte requerer sua justiça e posto que saiba que do que Sua Alteza vos niso escreve aveys de ter muy grande e especyal cuydado todavia pelo muito que desejo que se nam faça alguum agravo a dita Framcisqua Cardosa vos quis escrever sobre yso e encomendar como en comendo muito que queiraes ter muita lembrança do que vos Sua Alteza escreve para se nam avocar o dito negocyo a esa corte nem se tomarem nele juizes fora do regno antes se detreminar no lugar onde el Rey meu senhor estyver: o que vos muito agradecerey1. Bulla da penitenciaria a el-Rei 1557 – Março 5 Serenissimo principi domino Johanni Dei gratia Portugalie et Algarbiorum Regi Raynutius miseratione divina tituli Sancti Angeli presbiter cardinalis salutem in Domino Ecclesiarum decorem et augmentum intimis affectibus desiderantes christifidelium presertim illorum quos ceteris preese voluit Altissimus votis que ad id tendere conspicimus libenter prestamus assensum Exhibite siquidem nobis nuper pro parte Celsitudinis Vestre per dilectum nobis in Christo illustrem virum Alfonsum de Alencastro militie Jesu Christi preceptorem maiorem vestrum nepotem et apud sedem apostolicam oratorem petitionis series continebat quod cum in civitate Ulixbo 1 Minuta sem data, no ARCH. NAC., Collecç. de S. Vicente, Liv. 9, fol. 352 v.o nensi sit quedam ecclesia ordinis militie Jesu Christi cujus Celsitudo Vestra perpetuus administrator existit sub invocatione Conceptionis beate Marie Virginis in qua licet parrochialis non sit nihilominus vicarius et beneficiati predicator thesaurarius et organista existunt per quos divina officia inibi devote celebrantur et tam propter ea quam etiam quia in ecclesia hujusmodi dominicis et festivis diebus verbum Dei predicatur erga illam populi devotio dirigitur ac ad illam multi fideles concurrunt habeatque dicta ecclesia nonnulla bona et jura propria quorum redditus ipsius ecclesie existunt super illis tamen erecta reperiatur una preceptoria quam ad presens quidam Garcias Rodrigez de Tavora nobilis et dicte militie Jesu Christi miles obtinet valoris annui quadraginta vel quinquaginta millium regalium monete istarum partium alimenta vero seu portiones vicarii beneficiatorum predicatoris thesaurarii et organiste prefatorum ex certis redditibus quos pie memorie Emanuel Rex eidem ecclesie applicavit et aliis quos Celsitudo Vestra per suas provisiones auxit persolvuntur quorum una pars expensarum reddituum ejusdem Celsitudinis Vestre in domo Indie et Mine persolvitur reliqua vero pars per prefatum Emanuelem Regem in et super redditibus quarundam domorum in introitu vie que dicitur Rua Nova dos Mercadores et in aliis domibus in eadem Rua Nova dicte civitatis consistentibus da Chamiça vulgariter nuncupatis quas tunc ad ejus vitam quidam Leonellus de Souza cum illarum usufructu tenebat et que postmodum per obitum ejusdem Leonelli ad eandem ecclesiam pleno jure devenerunt cum declaratione tamen quod cum primum dicta ecclesia possessiones et redditus domorum hujusmodi assequeretur tantumdem eidem ecclesie ex redditibus illi pro alimentis hujusmodi expensis reddituum Vestre Celsitudinis in dicta domo Indie et Mine solvi solitis deduceretur prout tempore assequutionis primo nominatarum domorum quas antea quidem magister Melchior tenebat juxta valorem reddituum illarum de eo tempore deductum fuit assignata extitit Celsitudo Vestra augmentum et decorem dicte ecclesie cum alia dicti ordinis in prefata civitate non existat desiderans cuperet ecclesiam prefatam in collegiatam et in ea unum prioratum et alias dignitates necnon canonicatus et prebendas capellanias et alia officia per totidem clericos dicte militie vel saltim illius habitum deferentes per quos eidem ecclesie in divinis laudabiliter deserviri possit et qui in ea capitulum representent apostolica auctoritate erigi quod si fieret et ad hujusmodi effectum ecclesia prefata in suis edificiis augeretur et dilataretur ac illi pro illius et prioris ac aliarum dignitatum necnon canoni que corum capellanorum et aliorum ministrorum ejusdem tam fructus redditus et proventus dicte preceptorie quam etiam alii pro alimentis dictorum vicarii predicatoris thesaurarii et organiste ac aliorum ministrorum ad presens in ea deservientes applicati eadem apostolica auctoritate applicarentur Celsitudo Vestra prefato Garsie Rodrigez moderno preceptori de alia preceptoria vel alia honesta recompensa providere curaret et ex hoc divinus cultus in ecclesia prefata non modicum susciperet incrementum et christifidelium devotio erga eam in dies magis crescere speraretur dictusordo Jesu Christi in dicta civitate unam ecclesiam collegiatam haberet cujus ministri habitum ejusdem ordinis saltim tempore quo inibi deservirent deferrent et inibi milite dicte militie in dicta civitate pro tempore degentes cum maiori devotione et decentia non solum divina officia audire verum etiam temporibus per regulam et definitiones ejusdem militie institutis ecclesiastica sacramenta saltim eucharistie suscipere possent quare pro ejusdem Celsitudinis Vestre parte fuit humiliter supplicatum sibi super his per sedem apostolicam de opportuno remedio misericorditer provideri Nos igitur hujusmodi supplicationibus inclinati auctoritate domini pape cujus penitenciarie curam gerimus et de ejus speciali mandato super hoc vive vocis oraculo nobis facto prefatam ecclesiam Conceptionis Beate Marie in ecclesiam collegiatam ob omni visitatione jurisdictioneque tam ordinaria prout de preterito et ad presens cum dicti ordinis fuerit semper existit quam conventus de Tomar quod caput dicti ordinis est sicut ad presens existit exemptam ac visitationi correctioni et omnimode superioritati et jurisdictioni Celsitudinis Vestre vestrorumque successorum Portugalie et Algarbiorum Regum dicti ordinis Jesu Christi perpetuorum administratorum pro tempore existentium per personam que in oppido de Tomar et illius districtu et locis ordini prefato pleno jure subjectis jurisdictionem ecclesiasticam pro tempore exercuerit exercendam subjectam ac in ea ex nunc unam dignitatem maiorem que prioratus nuncupetur ac tot alias dignitates totque canonicatus et prebendas ac tot capellanias quot Celsitudo Vestra prima vice duxerit exprimendas pro totidem clericis ordinis militie Jesu Christi hujusmodi vel saltim qui illius habitum deferre debeant et inibi capitulum representent tenore presentium erigimus creamus et instituimus ac omnes et singulos dicte preceptorie super ecclesie hujusmodi fructibus ut prefertur erecte fructus redditus et proventus ex nunc prout ex tunc postquam Celsitudo Vestra prefato moderno preceptori de alia preceptoria vel alia recompensa idonea providerit vel cum primum ipsa preceptoria alias vacaverit fabrice dicte ecclesie quousque percipiatur et deinde tam illos quam etiam redditus pro alimentis vicarii predicatoris thesaurarii organiste et aliorum ministrorum prefatorum ut prefertur assignatos cum primum illorum portiones pro tempore vacaverint seu cessaverint ac alios quos Celsitudo Vestra eidem generose donare et applicare voluerit pro prioratus et dignitatum ac canonicatuum et prebendarum necnon capellaniarum erigendarum hujusmodi dotibus et prioris dignitatum canonicorum capellanorum et aliorum ministrorum eidem collegiate ecclesie pro tempore servientium sustentatione secundum portiones quas cuilibet ipsorum eadem Celsitudo Vestra cum interventu et consilio persone in oppido de Tomar et ejus districtu ut premittitur jurisdictionem ecclesiasticam pro tempore exercenda et aliarum personarum ecclesiasticarum per eandem Celsitudinem Vestram ad id eligendarum tam in grossa quam in distributionis quotidianis duxerit respective honeste assignandos distribuendos perpetuo applicamus et appropriamus ac eidem ecclesie omnia et singula insignia preeminentias prerogativas facultates et gratias quibus alie collegiate ecclesie de jure usu consuetudine aut alias in genere utuntur potiuntur et gaudent ac uti potiri et gaudere poterunt in futurum concedimus et elargimur necnon juspatronatus et presentandi persone dictam jurisdictionem exercende personas idoneas ad prioratum et alias dignitates prefatas tam hac prima vice quam quotiens et quando pro tempore vacaverint sicut ad vicariam et alia officia dicte ecclesie ad presens vobis competere dignoscitur necnon canonicos capellanos et alios ministros qui eidem ecclesie deservire debeant quatenus illos perpetuos fore Celsitudo Vestra voluerit ponendos et ad nutum amovendos eidem Celsitudini Vestre ejusque successoribus prefatis militie seu ordinis prefati perpetuis administratoribus earundem tenore presentium reservamus ac hujusmodi juspatronatus ex veris fundatione et dotatione competere et illi derogari nullatenus posse sed illud ac premissa omnia et singula perpetue et inconcusse firmitatis obtinere ac collationes provisiones et alias dispositiones de prioratu et aliis dignitatibus ac canonicatibus et prebendis capellaniis et aliis beneficiis et officiis dicte collegiate ecclesie aliasque ad Celsitudinis Vestre et successorum prefatorum presentationem seu de eorum consensu quacunque etiam apostolica auctoritate faciendas nullius roboris vel momenti fore et esse Sicque per quoscunque judices et personas sublata eis et eorum cuilibet quavis aliter judicandi interpretandi et diffiniendi facultate et auctoritate judicari interpretari et diffiniri debere ac irritum et inane quicquid secus |
