PRUSSIA. NOVA MARCHIA. 200. 1228 octbr. 28 Perusii. Gregorius papa IX (Solet annuere) confirmat a bonae memoriae [Christiano] primo episcopo Prutenorum ad exemplar militiae Christi de Livonia institutam militiam Christi contra Prutenos in Mazovia. II, 131 v. sine die e reg. Greg. E copiario archivi Regimontani n. 30 cum dato Perusii v kal. nov. p. a. 2 ed. I. Voigt cod. dipl. Pruss. I, 19 n. 20. 201. 1228 octbr. 28 Perusii. Gregorius papa IX (Sacrosancta Romana) magistri et fratrum militiae Christi contra Prutenos in Mazovia constitutorum cum enumeratis bonis et libertatibus protectionem suscipit. II, 131 v. sine die e reg. Greg. E copiario citato n. 29 ed. I. Voigt cod. dipl. Pr. I, 20 n. 21. E reg. Greg. IX. Theiner Vet. monum. Pol. et Lithuaniae. Romae 1860. fol. I, 17 n. 36. 202. 1230 iunio Cruszwitz ante pontes ind. iii. Conradus, dux Masoviae et Cuiaviae, confert hospitali s. Mariae domus Teutonicae totum Culmense territorium proprie possidendum; similiter quaecunque de paganis acquirere possint, fratribus auxilium ei contra Prutenos et alios paganos, quamdiu fidei hostes fuerint, promittentibus. II, 132. Incipit: „Super concessione privilegii ducis Maczovie et Cuiavie domui sancte Marie Theotonicorum Iherosolimitane". Explicit: „Ita invenitur de verbo ad verbum in registro domini Gregorii pape VIIII anno octavo capitulum CCLXXXVIIII. Martinus". - Saepius editum cf. Voigt reg. cod. dipl. Pruss. I p. V: Dreger I p. 138 n. 80. Duellius IV, 7 n. 10. Leibnitz Prodrom. ad cod. iur. gent. I. Luenig Teutsches Reichsarchiv VII pars spec. p. 4. Acta Borussica I, 66. v. Baczko I, 237. Gustermann Gesch. Preufsens 143. Theiner Monumenta Poloniae I, 19 n. 40 e reg. orig. Gregorii IX tom. IV ep. 289 fol. 223. 203. 1236 febr. 23 Viterbii. Gregorius papa IX fratres praedicatores per Poloniam constitutos monet, ut crucem praedicent contra Prutenos. Gregorius episcopus servus servorum dei dilectis filiis ... priori et fratribus ordinis predicatorum in Polonia consitutis predicantibus contra perfidiam Prutenorum salutem et apostolicam benediccionem. Suavis dominus universis, qui nihil odivit eorum, que fecit', sed omnes salvos fieri et neminem vult perire, exurgens propter miseriam inopum et gemitum pauperum, per fidem in sanguine ipsius propiciatorem proposuit Iesum Christum ad ostensionem iusticie sue propter remissionem precedencium delictorum, ut iustificati gracia ipsius secundum spem vite eterne efficeremur heredes. Sed princeps mundi huius quorundam infidelium mentes adeo excecavit, ut non agnoscerent verum lumen nec in eos claritas evangelii radiaret, quin potius infidelitatis tenebris obvoluti non invocarent dominum, qui prope est omnibus invocantibus eum in veritate, quia omnis, quicunque invocaverit nomen domini, salvus erit. Igitur, quum Prutenorum impietas visibilia deo et celorum virtutibus preferencium aëreas3 potestates, quorum plurimi perceptam baptismatis graciam reliquerunt, illa fidelibus in Pruscie confinio constitutis inferret iacula tormentorum, que stupori audientibus et referentibus sunt horrori, providit pietas redemptoris, quod contra ipsos, qui et divini sermonis dulcedinem efficaciter non admittunt et exquisitis fraudibus sepe fallunt et perimunt tam precones domini quam alios sui nominis laudibus deputatos; dilecti filii .. magister et fratres hospitalis sancte Marie Theutonicorum Ierosolimitani pro reverencia omnium conditoris, cuius se obsequio devoverunt, in predictis partibus fidei negocium assumpserunt ex animo prosequendum, laboribus et expensis ac proprii effusioni sanguinis non parcentes, cum quibus deus, sicut relatu fide dignorum exultantes accepimus, misericorditer operatur, reprimendo per eos impetum barbare feritatis. Set tamen, quia ad tam arduum negocium sufficere per se nequeunt et egent fidelium subsidiis adiuvari, presertim quum civitates et castra, que in eisdem partibus fundaverunt, nequeant absque festino et grandi subsidio retineri, devocionem vestram monemus et obsecramus in domino in remissionem vobis peccaminum iniungentes, quatinus commisse vobis super huiusmodi negocio ab apostolica sede sancte predicacionis officium eo prompeius et efficacius prosequentes, quo prefatis fratribus peregrinorum presencia destitutis hoc in presenti potissime fore dinoscitur opportunum et spes quasi certa tribuitur, quod per desiderati iuvaminis interventum illic infra breve temporis spacium gloria christiane fidei plurimum auctore domino amplietur pauperum cruce signatorum in Polonia, cum quibus duximus dispensandum, vota peregrinacionis in succursum predictorum fidelium commutetis, et tam eos quam alios fideles in ipsa Polonia constitutos ad nimiam caritatem, qua Christus nos dilexit et diligit, respectum habere et ei retribuere aliquid pro omnibus, que retribuit ipse illis, monitis et exhortacionibus vestris secundum datam vobis a deo prudenciam informetis, diligenter et sollicite postulantes, ut ipsi redempti precio glorioso, in quos tanquam viros christianos et catholicos cadere obprobria exprobrancium Christo debent, se viriliter et potenter accingant tanquam zelum dei habentes ad ampliandam gloriam crucifixi et liberandum proximos de manibus paganornm, profecturi et acturi secundum fratrum consilia predictorum, ita quod et ipsis premium debeatur eternum et infideles non possint, quod impune Christi nomen impugnaverint, gloriari. Quum autem multa necessitas exigat, ut illuc fidelium subsidium transmittatur, et dignum sit, ut in tanto negocio laborantes debita pro labore stipendia consequantur, quatenus libencius, securi de retribucione, procedant; nos, de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius auctoritate confisi tam eis quam aliis eiusdem Polonie, qui laborem istum in propriis personis subierunt vel expensis, et eis, qui in alienis expensis illuc accesserunt ibidem ad minus per unius anni spacium servituri, seu illis, qui ad subvencionem fidelium de propriis facultatibus ministrabunt, iuxta quantitatem subsidii et devocionis affectum peccatorum suorum veniam sicut euntibus Ierosolimam indulgemus. Datum Viterbii viii kalendas martii pontificatus nostri anno nono. Originale cum bulla plumbea possidet v. cl. praepositus Gnesnensis dr. Zienkiewicz; mecum communicavit v. cl. Grünhagen praefectus archivo regio quod est Wratislaviae. Bullam eiusdem tenoris codem die ad priorem et fratres ordinis praedicatorum in Bohemia constitutos exhibet Bullarium Dominicanum I, 83 CXLV ex apographo in archivo ordinis asservato; ubi etiam legitur originale Brunnae in Moravia esse. 1. Sap. 11, 25. 2. Ps. 144 (145), 18. 3. ereas. 204. 1237 martii 8 Gambin. Conradus, Masoviae dux, magistro et fratribus ordinis quondam Dobrinensis donat castrum Drohiczin. Cum secundum apostolum debeamus diem messionis extreme misericordie operibus prevenire, ut pro transsitoriis heredes fieri mereamur patrie permanentis, innotescat presentibus et futuris, quod ego C(onradus) miseratione divina dux Mazovie et Cuiavie cum communi consensu et unanimi voluntate filiorum meorum, videlicet B(oleslai) ducis Mazovie, K(asimiri) ducis Quyavie necnon aliorum duorum S(emowiti) et Z(emomisli) iuniorum pro nostrarum remedio animarum conferimus et donamus magistro B(runoni)' et fratribus suis ordinis militum Christi domus quondam Dobrinensis castrum Drochicin et totum territorium, quod ex eadem parte castri continetur a medietate fluminum Bug et Nur usque ad metas Ruthenorum salvo iure ecclesie Mazoviensis et nobilium, si quid in predictis fluminibus hactenus habuerunt, cum omni districtu et honore, castoribus, fluminibus, lacubus, saltubus, theloneo in ipso Drochicin de navibus sive de curribus et cum omni iure, quod supradictum castrum noscitur hactenus habuisse, iure hereditario perpetuo possidendum, ut Christo sub ordinis sui debito militantes ab instantia paganorum defendant populum christianum. Idem vero B(runo), videlicet magister ordinis antedicti, cum fratribus nobis et nostris filiis promiserunt precipue duci Mazovie ius patronatus fideliter observare, prefatam quoque terram, scilicet Mazoviam, una nobiscum defendere suorum auxilio subditorum contra quoslibet invasores, exceptis hereticis et Pruthenis seu cuiuslibet christiane fidei inimicis, quos tenentur personaliter impugnare. Nos etiam vice versa prenominatam terram scilicet Drochicin contra invasores promisimus fideliter defensare. Promiserunt insuper prelibati fratres neminem potentium in nostrum preiudicium ei gravamen in Drochicensi territorio collocare neque super eiusdem translatione vel vendicione, commutatione vel donatione seu cuiuslibet alienationis specie tractare sine nostro consilio et consensu. Ad hec etiam promiserunt homines nostros populares servilis seu libere conditionis nec per se nec per alios aliquatenus avocare, etiam, si ad ipsos sponte transierint, nullatenus retinere. Nos quoque promittimus fratribus antedictis, ut ipsorum cives et omnes habitatores territorii sepefati necnon ad ipsos, ut cum eis maneant, transeuntes per terras nostras et nostrorum filiorum ab omni exactione thelonei et aliorum iurium sint inmunes, et nisi iusto inpedimento prohibente magister ordinis vel ipsius loco alius constitutus per nos pro communi terre nostre vel ipsorum consilio evocatus accedere personaliter non recuset. Quicumque igitur principum seu potentium aliorum huic donationi nostre facto vel consilio voluerit contraire, indignacionem dei et beate virginis Marie necnon omnium electorum eius habiturus cum Dathan et Abiron accipiat porcionem. Actum anno gratie m° cc° xxx vii viii idus marcii littera dominicali D in Gambin. Originale in charta pergamena, ex qua nunc tantum pendent secundum et tertium sigilla, ex Berolinensi archivo secretiori Regimontum in archivum regium venit 1865. Partem edidit Voigt Geschichte Preufsens II, 277. 1. H. V. Cf. Lisch Der preufsische Orden der Ritter von Dobrin in Mecklenburg in Jahrbücher des Vereins für mecklenburgische Geschichte und Alterthumskunde. Schwerin 1849. XIV, 17. Quamvis Gregorius IX 1235 april. 19 (v. bullam Iustis petentium, Perusii xiii kal. maii p. n. a. 9 ap. Voigt in Beiträge zur Kunde Preussens. Königsberg 1822. V, 495) unionem Dobrinensis et Theutonici ordinum confirmaverit, tamen non omnes illius equites hunc intraverunt. 1240 iunii 28 in Magnopoli Iohannes dominus Magnopolensis confirmat monasterio Campo Solis a ,, militibus Christi Prucie" emtam curiam Tscelin. Praesentes nominantur inter testes: "frater Rauen, Wedeghe, Conradus de Sture, Fredericus de Lubowe, Reinhardus de Lu, Olricus de Lu, Iohannes, Heidenricus, Hermannus, Heinricus de Lu, milites Christi". Quarum plurimos Megalopolitanos esse Lisch probat 1. c. 18. 205. 1243 iulii 28 vel 29 (iiiï die stantis iulii) Anagniae. Guilelmus, episcopus Mutinensis, apostolicae sedis legatus, limitat quatuor Prussiae dioeceses. Or. in archivo Regimontano; Acta Borussica. Regimonti et Gebser Geschichte der II, 134 v. In confirmatione Innocentii IV d. 1243 oct. 8. saepius impressum: Hartknoch ad Dusburg. Ienae 1679. p. 477. Lipsiae 1731. II, 612. Dreger cod. dipl. Pomeraniae p. 242 n. 158. Domkirche in Königsberg. Königsberg 1835. p. 19. Watterich Gründung des Deutschen Ordensstaates. Leipzig 1857. p. 258 n. 29. Monumenta Warmiae edd. Woelky et Saage. Moguntiae 1860. I, 5 n. 5. - De dato cf. scr. rer. Pruss. III, 464. 206. 1243 sept. 23 Anagniae. Innocentius papa IV mandat provinciali praedicatorum in Alamannia et caeteris qui enumerantur praelatis, ut pro subsidio fratrum hospitalis 8. Mariae Theutonicorum in Livonia ac Prussia crucem praedicandam curent. Innocentius etc. priori provinciali fratrum ordinis predicatorum in Alamannia etc. Qui iustis causis hominum promovendis promptum favorem impendimus, tanto libentius vigilanti cura prosequi pia debemus negocia Ihesu Christi, quanto deus homini preferendus esse dinoscitur et omnis sibi deberi reverentia comprobatur. Igitur cum, sicut relatu fide dignorum percepimus exultantes, conditor omnium in Livonie ac Pruscie partibus, dilectorum filiorum fratrum hospitalis sancte Marie Theutonicorum Ierosolimitani ac aliorum. fidelium triumphanti dextera faciente, sit multipliciter exaltatus et spes sit, quod ibidem magis ac magis sui nominis gloria protendatur', si plantationi sue partium earundem favorem, quem in ipso possimus, impendentes oportunum illi per devotos ecclesie subsidium procuremus; devotionem tuam rogamus et hortamur in domino, per apostolica tibi scripta mandantes ac in remissionem peccaminum iniungentes, quatinus priores et fratres tui ordinis constitutos in Magdeburgensi et Bremensi provinciis, Ratisponensi, Pataviensi, Alberstatensi, Ildesemensi et Verdensi diocesibus negocio quaque preposita facultate deputare studeas et eosdem attentius exhortari, quod assumpto sancte predicationis officio propter deum fideles dictarum provinciarum et diocesium ad nimiam caritatem, qua Christus nos dilexit et diligit, respectum habere et ei retribuere aliquid pro omnibus, que tribuit ipse illis, piis exhortacionibus secundum datam sibi a deo prudentiam studeant informare, diligenter et sollicite petituri, ut ipsi redempti precio glorioso, in quos tanquam viros christianos et catholicos cadere3 obprobria exprobrantium Christo debent, se viriliter et potenter accingant tamquam dei zelum habentes, ad ampliandum gloriam crucifixi et liberandum proximos de manibus paganorum, profecturi et acturi secundum fratrum consilia predictorum, ita quod et ipsis premium debeatur eternum et infideles non possint, quod impune Christi nomen impugnaverint, gloriari; illos vero de provinciis et diocesibus memoratis, qui crucis signaculo in Livonie sive Pruscie subsidium insigniti propter paupertatem seu debilitatem illuc nequeunt personaliter proficisci, a voto crucis absolvant, dummodo de bonis suis iuxta proprias facultates congruam subventionem exhibeant per manus eorundem fratrum in idem subsidium convertendam. Nos enim, ut, quod pro nomine redemptoris tam digne deposcitur, effectu facili compleatur, omnes dictarum provinciarum et diocesium in succursum eorundem fidelium suscepto propter hoc crucis signaculo processuros necnon eorum familiam et bona omnia, donec de ipsorum reditu vel obitu certissime cognoscatur, sub protectione ac defensione sedis apostolice admittentes illis ac aliis, qui iuxta facultatem et qualitatem suam illuc bellatores ydoneos in expensis propriis duxerint destinandos necnon, qui ad subventionem dictarum Livonie vel Pruscie de bonis propriis congrue ministrarint vel qui in alienis expensis illuc accesserint ibidem ad minus per unius anni spacium servituri, iuxta quantitatem subsidii et devotionis affectum, illam indulgentiam idemque privilegium elargimur, que transeuntibus et subvenientibus in terre sancte subsidium conceduntur. Preterea ut prephatum negocium, quo pluribus contigit iuvari remediis, prosperitatis optate suscipiat incrementum, prioribus et fratribus per te supradicto negocio deputandis presentium auctoritate concedimus, quod illis earundem provinciarum et diocesium, qui ad eorum sol |