Sayfadaki görseller
PDF
ePub

lute in dem riche erwerben fryheit ire dörffer zu bevesten mit mauren, graben und andere vestunge und das sie marckrecht da mögen gehaben, was dann der meister und der orden eygener lute darinne habent, meynen da, das sie furbafs fry sin sollen, und, ob yemand in ire gutere vergrube oder sust ruren wurde in zu schaden, an derselben merckte baw meinen sie in auch nichts. furzetun noch abzulegen, das in doch alles mit gewalt an recht oder wider iren willen beschicht; und hat uns als einen Römischen kunig angerufft, das wir in daruber zu versehen gnediglich geruchten. Wann nu die vorgenant meister und der orden zu uns und dem riche gehören und wir in auch alle ire rechte, freyheite, gnade, gute gewonheite und hantvesten, die sie von Römischen keysern und kungen, unsern vorfarn an dem riche, erworben und herbracht haben, vernewet und bestetigt haben, und meynen sie auch dabey zu schirmen, zu halten und ze beleiben lassen; darumb mit wolbedachtem mute, gutem rate und rechter wissen setzen und orden wir von Römischer kuniglicher macht in crafft diesz brieffs, daz der selbig meister und seine nachkomen alle seine und des ordens eygene lute, die von in fluchtig sin oder wurden, an welicher statt das beschicht, inner jars frist wider fordern söllen und mögen, und das man in die folgen lassen sol unverzogenlich und an widerrede. Was aber desselben orden hindersessen knechte, dienere oder amptlute, die von in fluchtig sind oder sy verhandelt oder verunrecht hetten oder wurden, oder ander, die in iren gerichten frevelten oder verhandelten, das sol gerechtvertigt werden an den stetten, da die selbe verhandelung oder unrecht beschehen ist. Wo dann desselben orden gut oder eigen lute verbawen oder vergraben werden oder sind, von wellicherley gnade, freiheit und verleyhnusse das beschehen were oder wurde, das sol dem vorgenanten orden an sinen rechten, fryheiten, gnaden und alten herkommen dheinen schaden noch intrag brengen noch dieselben eigen lute dafur freyen oder erledigen in dhein wys. Davon gebieten wir allen und iglichen fursten, geistlichen und werntlichen, graven, freyen herren, ritteren, knechten, lantvögten, vogten, pflegern, lantrichtern, richtern, amptluten, schultheizen, burgermeystern, reten und gemeynden aller und iglicher stette, merckte und dörffere und sust allen anderen unsern und des reichs undertanen und getruwen ernstlich und vesticlich mit diesem brieff, das sie die vorgenant meister und den orden Tutsches ordens in Tutschen und Welischen landen by sölichen unsern geseczen und ordnungen hanthaben und schuczen und sie daran nit irren noch hindern in dhein wyse, sunder sie der gerulich gebruchen lassen, als lieb yn sy unser und des richs sware ungnade zu vermiden, und by einer pene funffezig marck lötiges goldes, der ein yglicher, der dawider frevenlichen tut, halb in unser und des reichs camer und halb dem vorgenant meister und dem orden unleslich zu beczalen verfallen sin sol. Mit urkund diesz brieffs versigellt mit unserer Römischen kuniglichen maiestat insigel. Geben zu Costentz nach Cristi geburt vierczehenhundert jar und darnach in dem funffczehendisten jare des nechsten mittwochen vor sant Johanns

tag baptiste, unserer riche des Ungerischen etc. in dem newnundezwenczigsten und des Römischen in dem funfften jaren.

IV, 315. Ed. Schannat Sammlung alter historischer Schrifften und Documenten. Franckfurt am Mayn 1727. 4. I, 127 n. XXXVII. 1. Tüsches B.

293. 1415 iun. 19 Constancie. Sigismundus, Romanorum et Ungariae rez, praecedens diploma Latine redditum.

Nos Sigismundus, dei gracia Romanorum rex semper augustus et Ungarie, Dalmacie, Croacie etc. rex, recognoscimus et notum facimus litteras per presentes cunctis illas visuris et audituris, quod constitutus coram nobis venerabilis Conradus de Egloffsteyn, magister religionis Theotonicorum in Alamanie et Italie partibus, noster consiliarius dilectus et devotus, nobis proposuit, quod quidam domini, civitates et communitates in sacro imperio commorantes et constituti suos et dicte religionis proprietarios ab eis fugitivos in burgenses recipiunt et assumunt, et, quamvis illos ex ipsis repetant infra anni spacium iuxta tenorem auree bulle, ipsi nichilominus eosdem detinere presumunt, quodque iidem domini, civitates et communitates eorundem magistri et religionis subditos, ascripticios, familiares, servitores et officiales, qui ab eis sine legitima causa, nulla facta de administratis racione et alias fugitive rece dunt nec super hiis se expurgant, in burgenses assumunt et recipiunt volentes, quod, si magister et religio predicti contra eos querulare habeant, super hiis coram eisdem dominis, civitatibus et communitatibus de iure debeant experiri'; nonnulle eciam persone dicti imperii impetrant privilegia villas suas fortificandi muris, fossatis et aliis municionibus et, ut immunitatem liberam habere valeant ibidem pretendentes, quod proprii homines magistri et religionis predictorum in illis commorantes ab eis inantea debeant esse liberi sique' quisquam ipsis in eorum bonis fossata faciendo aut alias invadendo immunitatem eandem dampna inferat, illis ad refusionem aliquam minime teneri, que tamen omnia cum violencia contra iusticiam et eorum voluntatem inferuntur eisdem. Quare a nobis imploravit, quatenus eis super hoc providere graciose dignaremur. Cum igitur magistro et religioni prefatis, prout ad nos et dictum imperium pertinent, etiam omnia eorum iura, privilegia, gratias, consuetudines et immunitates, que ipsi a Romanorum imperatoribus et regibus nostris predecessoribus in imperio predicto hactenus impetrarunt et obtinuerunt, innovaverimus et confirmaverimus, intendentes eos iuxta illa defendere, conservare et permanere debere; idcirco deliberato animo, sano consilio et ex certa sciencia auctoritate regia tenore presencium statuimus et ordinamus, quod prefatus magister et sui successores omnes suos et dicte religionis proprios homines, qui ab eis fugierunt aut fugient, in quocunque id eveniet, infra anni spacium repetere debeant et possint illique ipsis restitui debeant sine mora et contradictione quacumque, quodque religionis eiusdem subditi, ascripticii, familiares, servitores vel officiales ab eis pro tempore fugientes delinquentes aut alias inhoneste se

3

gerentes seu alii, qui infra eorum iurisdictiones temere excesserunt aut deliquerunt, super hiis de iure respondere debeant in eo loco, ubi excessus et delicta huiusmodi fuerunt perpetrata, necnon ubicunque eiusdem religionis bona seu proprietarii ex fossatis seu municionibus huiusmodi fuerint gravata, ex quacumque gracia, privilegio et concessione hoc factum foret seu fieret, id predicto magistro in suis iuribus, privilegiis, graciis et antiquis observanciis nullum dampnum seu preiudicium debet afferre nec dictos proprios homines liberare aut eximere quoquo modo, mandantes propterea omnibus et singulis principibus, comitibus, baronibus, militibus, clientibus, advocatis, provisoribus provinciarum et aliis iudicibus, officialibus, scultetis, burgimagistris, consiliis et communitatibus omnium et singulorum civitatum, opidorum et villarum necnon omnibus aliis nostris et dicti imperii subditis et fidelibus seriosius et districtius per presentes, quod prenominatos magistrum et religionem Theotonicorum in Alamanie et Italie partibus in talibus nostris statutis et ordinacionibus manuteneant et defendant et eos in hoc nullatenus impediant seu molestent, sed eos illis pacifice gaudere permittant, sicut ipsi nostram et dicti imperii gravem indignacionem cupiunt evitare, et sub pena quinquaginta marcharum puri auri, quam quilibet contra hoc veniens temere pro una nostre et camere dicti imperii et alia medietatibus prefato magistro irremissibiliter persolvendam incidat. Cum testimonio presencium litterarum nostre Romanorum regie maiestatis sigillo signatarum. Datum Constancie anno a nativitate domini millesimo quadringentesimo quinto decimo die proxima Mercurii ante festum sancti Iohannis baptiste regnorum nostrorum Ungarie vicesimo nono et Romanorum quinto.

IV, 258. Continetur in confirmacione Eugenii IV de 1431 febr. 18.
3. faciendi a. a. invadendi B. 4. pertinet B.

2. seque B.

1. experire B.

294. 1427 mart. 12 Marienburg Strigoniensis diocesis. Sigismundus, Romanorum, Ungariae, Bohemiae rex, Ludowico palatino Rheni committit, ut petenti ordinis Theutonici magistro privilegia imperatorum et regum

transsumat.

Sigismundus, dei gracia Romanorum rex semper augustus ac Hungarie, Boemie, Dalmacie, Croacie etc. rex, illustri Ludovico, comiti palatino Reni, sacri Romani imperii archidapifero ac duci Bavarie, principi electori et avunculo nostro carissimo graciam regiam et omne bonum. Expositum est nobis pro parte venerabilis et religiosi viri fratris Eberhardi de Sawnszheim, hospitalis beate Marie Theotonicorum Iherosolimitani per Alamaniam et Italiam magistri et preceptoris generalis, consiliarii nostri fidelis dilecti, quomodo ipse et dictum hospitale certa habeant privilegia ac munimenta ipsis a divis imperatoribus Romanorum et regibus predecessoribus nostris a nobisque gratiosius concessa et indulta, que pro defensione domorum et iurium dicti hospitalis necesse habeant coram diversis iudicibus terrarumque rectoribus transducere, ostendere et exhibere, que propter viarum discrimina, locorum distan

262

IMPERAT. ET REG. ROMAN. PRIVILEGIA GENERALIA

ciam, ammissionis et lesionis eorundem pericula timent per dicta loca transferre, transducere et portare. Quare nobis humiliter ac instanter supplicari fecit, quatenus sibi et dicto hospitali super hiis de oportuno remedio providere dignaremur. Nos igitur attendentes dictum hospitale cum suis membris per divos Romanorum imperatores et reges salubriter et feliciter institutum et fundatum ac per eosdem et nos diversis privilegiis et immunitatibus pro sui status conservacione felici munitum et dotatum, que ut dignum iudicamus eidem hospitali illesa et illibata conservare, volentes tue dileccioni presentibus committimus et mandamus, quatenus eadem privilegia, munimenta et indulta, que pro parte magistri et hospitalis prefatorum coram te necnon certis notariis et tabellionibus publicis per te assumendis producta et exhibita fuerint, diligenter videas et examines et, si eadem illesa, sana et integra per te reperta fuerint ac inventa, eadem transscribi, exemplari facias et transsumi, sigillo tuo munias et robores, auctoritate nostra regali decreto tuo interposito decernas eisdemque talem ac tantam fidem et auctoritatem tribuas et impertiaris', quam et quas ipsa originalia habere noscuntur, ita videlicet ut, ubicumque locorum dicta transsumpta tam in iudiciis quam extra visa, exhibita vel producta fuerint, eandem vim, fidem et robur firmitatis, credulitatis ac probacionis habeant et teneant, acsi ipsa privilegia originalia et indulta ostensa et exhibita in specie forent vel producta, presencium sub nostri regalis sigilli appensione testimonio literarum. Datum in Marienburg dyocesis Strigoniensis anno domini millesimo quadringentesimo vigesimo septimo duodecima die marcii regnorum nostrorum anno Hungarie etc. quadragesimo Romanorum decimo septimo et Boemie septimo.

[blocks in formation]

PONTIFICUM ROMANORUM PRIVILEGIA

GENERALIA.

295. 1191 febr. 6 Laterani. Clemens III fratrum Theutonicorum ecclesiae s. Mariae Hierosolymitanae protectionem suscipit.

Clemens episcopus servus servorum dei dilectis filiis fratribus Theotonicis. ecclesie sancte Marie Ierosolimitane salutem et apostolicam benedictionem. Quotiens postulatur a nobis, quod religioni et honestati convenire dinoscitur, animo nos decet libenti concedere et iuxta petentium voluntatem consentaneam rationi effectu prosequente complere. Eapropter, dilecti in domino filii, devotionem, quam erga nos et Romanam ecclesiam geritis, attendentes, ecclesiam ipsam et personas vestras cum omnibus bonis, que inpresentiarum racionabiliter possidetis vel in futurum iustis modis prestante domino poteritis adipisci, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti patrocinio communimus, statuentes, ut nulli omnino hominum fas sit personas vestras vel bona temere perturbare seu hanc paginam nostre protectionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem contra hoc venire presumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Laterani viii idus februarii pontificatus nostri anno quarto.

I, 59, primum inter papalia generalia in toto codice B. Titulus rubricatoris sonat: „Clemens papa confirmat domui" (hic verbum est abstersum), „ea que habemus et habituri sumus et recipit domum, fratres et bona domus in sua protectione". Jaffé Regesta Pontificum Romanorum. Berolini 1851. n. 10,290. Originale, quondam in archivo ordinis Theutonici asservatum sive post Thorunensem pacem a. 1466, sive post Cracoviensia pacta a. 1525 cum plurimis aliis privilegiis Poloniae regi extraditum, in regni huius archivo diu latuit, ubi inter Prussiae diplomatis erat antiquissimum. Citatur in: Inventario omnium et singulorum privilegiorum, litterarum, diplomatum, scripturarum et monumentorum, quaecunque in archivo regni in arce Cracoviensi continentur; confecto 1682. Lutetiae Parisiorum, Berolini et Posnaniae 1862. 8. p. 61 cum nota: „Data atramento inducta, ita ut agnosci non possit". Polonia dilacerata Berolinum delatum usque 1865 anni iulium mensem in archivo secretiori regio ibi fuit, quo tempore Regimontano archivo restitutum est. Ex originalis meo apographo edidit R. liber baro de Toll: „Zur Chronologie der Gründung des Ritterordens vom St. Marienhospitale des Hauses der Deutschen in Jerusalem" in Mittheilungen aus dem Gebiete der Geschichte Liv-, Esth- und Kurlands. Riga 1865. p. 118. Ex transsumto d. d. 1441 dec. 22 per Casparum Link, Pomesaniensem episcopum, tempore ante maculam illam conceptam facto ed. E. Hennig ad Lucae Davidis Preufsische Chronik IV Vorrede IV.

« ÖncekiDevam »