Drugi, rozpoczynają dwa statuta biskupa Kouarskiego z r. 1513 (LXXXI i LXXXII). Innych biskupów krakowskich w tym idą porządku: Piotra Tomickiego z r. 1532 (LXXXIII), Piotra Gamrata z r. 1540 (LXXXIV), Franciszka Krasińskiego z r. 1576 i 1577 (CXXIII i CXXVI), Bernarda Maciejowskiego z r. 1600 (CLXXVIII, CLXXXII, CLXXXIV, CLXXXV i CXCIX), Marcina Szyszkowskiego z roku 1619 (CCXXXII i CCXXXIII), Jana Małachowskiego z 1696 (CCXLI). Kapitulne statuta w tym drugim dziale są z różnych lat od r. 1541 do 1746 (LXXXV-CX; CXII-CXXII; CXXIV i CXXV; CXXVII do CLXXVII; CLXXIX do CLXXXI; CLXXXIII, CLXXXVI i CXCVIII; CC do CCXXXI; CCXXXIV, CCXL; CCXLII do CCXCVIII). Dział trzeci statutów obejmuje dekreta biskupów krakowskich: Jerzego Radziwiłła z r. 1596, Bernarda Maciejowskiego z r. 1602, Piotra Tylickiego z r. 1612, Piotra Gembickiego z r. 1651, nadawane kapitule po kanonicznych wizytach pasterskich kościoła katedralnego, w latach wzmiankowanych wyżej, str. 238-263. Od str. 264 umieszczone są skrócone statuta kapitulne, nie w tym jednakże porządku, jak są w texcie oryginalnym, lecz w tym, jak były spisane w księdze pierwszej pergaminowej N. I; przy każdym tytule dodałem odpowiednią liczbę odnośną do statutów oryginalnych. Statut LXI: De lectione Statutorum ante inchoationem cuiuslibet generalis Capituli, obowiązywał członków kapituły, ażeby przed każdą generalną kapitułą wszystkie statuta kapitulne przez notaryusza kapituły odczytane były postanowienie to spełniano niewątpliwie wtedy, kiedy szereg statutów nie był tak liczny, żeby tego uczynić nie można było; gdy jednakże z czasem liczba statutów wzrosła bardzo, gdy coraz więcej zmieniano takowe, dawniejsze nowszemi zastępując, w roku 1718 ułożono nowy skrót statutów, podzieliwszy takowe na 3 kategorye. Do pierwszej należały statuta ściśle obowiązujące i tych było 36, które czytywano przed każdą generalną kapitulą; do drugiej należały te statuta, które pewnym zmianom uległy; w trzeciej kategoryi mieściły się takie statuta, które późniejszemi objaśniane bywały i tłumaczone. Ten skrót statutów zatytułowany: Combinatio Statutorum Capituli ad unamquamque ma. teriam pertinentium, mieści się od str. 276-298. Jak w poprzednim skrócie, tak i tu odpowiednią liczbą zaznaczyłem statuta oryginalne, a to dla dokładniejszego w danym razie rozpatrzenia się w takowych. Od str. 299 do 306 następują: Formulae Iuramentorum, od biskupiej zacząwszy aż do przysięgi alumnów, pobierających stypendya kapitulne, prawie wszystkie do dziś dzień moc mają obowiązującą i w danych razach są wykonywane. Na końcu dwa są jeszcze zamieszczone szczegóły. Ceremonial introdukcyi nowo mianowanego prałata lub kanonika i statut kapitulny z roku 1815. w jakim stroju podług pory roku bywać powinni prałaci i kanonicy w kościele katedralnym, co też ściśle przestrzegane jest dotąd. Po tak danem wyjaśnieniu, co mieści się w druku tej księgi, o kodexach i księgach statutów kapitulnych rzecz całą treściwie przedstawię i opiszę. W dawnym Inwentarzu ksiąg archiwalnych, spisanym w roku 1802, w dziale Libri Statutorum, fol. 47, spisano 17 ksiąg statutów kapitulnych i synodalnych w następującym porządku. 1. Liber pergameneus continens Statuta Consuetudines et Constitutiones. Ecclesiae Cathedralis, in folio. 2. Liber, in quo continentur Statuta et Decreta Synodalia. 3. Liber praecipuorum Statutorum ac Decretorum Capituli ab annno 1552 4. Liber praecipuorum Statutorum ac Decretorum Capituli Cathedralis Cracovien., in folio, fol. 69. 5. Liber praecipuorum Statutorum ac Decretorum Capituli ab anno 1552, 6. Liber pergameneus Statutorum Capituli, in folio. 7. Libellus, qui incipit a Reformatione Chori per Georgium Radziwiłł, 8. Liber typo impressus sub titulo Constitutiones Synodorum Provincia- 9. Enchiridion seu Manuale Episcoporum Bartholomaei Gavanti. Ve- 10. Synodus Dioecesana Petri Gembicki. Cracoviae 1643. 11. Libellus, in quo continetur Ordinatio pastoralis Petri Gembicki 12. Statuta ex antiquo Codice collecta. A. D. 1676 Mss., in folio. 13. Synodus dioecesana Casimiri Łubieński anno Dni 1711 celebrata. 14. Combinatio Statutorum Capituli de anno 1718 Mss., in folio. 15. Compendium Statutorum Reverendissimi Capituli anno Domini 1732 16. Compendium Statutorum Capituli Cathedralis Mss., in folio. 17. Collectio Decretorum, robur Statutornm habentium, ab anno 1731 ad an. 1746 Mss., in folio. Z tych, numera 8, 9, 10 i 13 do stałutów kapitulnych nie należą, a jako W ostatnim Inwentarzu kapitulnym z roku 1878 księgi statutów kapitul- 1. Kodex pergaminowy statutów z 1488 r. (Ner obu inwentarzy 1). 2. Kodex pergaminowy statutów z 1500 r. (Obu inwentarzy Nr. 6). 3. Kodex papierowy, w którym oprócz statutów kapitulnych, odpisanych z poprzednich kodexów, są jeszcze statuta Traby, Płockie i Włocławskie (w inwentarzu z 1878 r. zapisany w dziale Miscellanea, Nr. 12. W inwentarzu z 1802 pod N. 2). 4. Liber praecipuorum Statutorum ac Decretorum Venerabilis Capituli Ecclesiae Cathedralis Cracoviensis, in folio, str. 122 (W obu inwentarzach zapisany rękopis pod Nr. 3). 5. Taki sam odpis, in folio, kart 69 (Nr. obu inwentarzy 4). 6. Taki sam odpis w trzecim exemplarzu, in folio, kart 53 (Nr. obu inwentarzy 5). 7. Ordinationes et Statuta Episcoporum Georgii Radziwiłł, Bernardi Maciejowski et Petri Tylicki Mss., in 4to (Nr. obu inwentarzy 7). 8. Ordinatio Pastoralis Episcopi Petri Gembicki de anno 1651, in 4to (W obu inwentarzach Nr. 11). 9. Statuta ex antiquo codice collecta 1676 (W inwentarzu z 1802, Nr. 12, a w inwentarzu z 1878 r. niema). 10. Combinatio Statutorum de anno 1718 (W inwentarzu z 1802 r. Nr. 14, a w inwentarzu z 1878 r. niema). 11. Compendium Statutorum Capituli 1732 (W inwentarzu z 1802 r. Nr. 15, w inwentarzu z 1878 r. niema). 12. Odpis tego Compendium z 1769 r. (W inwentarzu z 1802 r. Nr. 16, w inwentarzu z 1878 r. niema). 13. Czwarty odpis tego Compendium z 1874 r. (W obu inwent. opuszczony). 14. Acta Reverendissimi Capituli ab anno 1731 ad 1746 (W inwentarzu z 1802 r. Nr. 17, w inwentarzu z 1878 r. opuszczony). 1. Statuta Capituli Ecclesiae Cathedralis Cracoviensis. Kodex pergaminowy, in folio minori, kart 62, oprawa współczesna w skórę z wyciskami, pismo jednego pisarza. Z kodexu tego profesor Dr. Heyzmann, w dziele: Starodawne prawa polskiego pomniki, tom IV, Kraków 1875, str. 114 do 170, tak statuta same, jak i skrót tychże drukiem ogłosił. W kodexie tym mieszczą się w tym samym porządku, jak są w dziele niniejszym od statutu (I do LXXVI) statuta biskupów krakowskich: Jana Grota, Bodzanty, Jana Radlicy, Piotra Wysza, Zbigniewa Oleśnickiego, Tomasza Strzempińskiego, Jana Lutkona i Jana Rzeszowskiego (I do XXVI i LXXV) i kapitulne od XXXVII do LXXIV i LXXVI. Summaryusze są tych samych statutów, z opuszczeniem skróconego statutu XXV Jana Radlicy i LXXV Jana Rzeszowskiego. Na str. 62 pismem innej ręki, lecz jeszcze z XV wieku, jest odpis bulli Jana XXIII „Et si de cunctis", z roku 1414. De non recipiendis plebeis ad Canonicatus in Cracoviensi Ecclesia (LXXVII) i pismem XVII wieku dwa statuta biskupa Marcina Szyszkowskiego z roku 1619 (CCXXXII). De Canone pro fabrica Ecclesiae Cathedralis Cracoviensis solvendo i (CCXXXIII) De consolatione ex restante pecunia pro Musica. 2. Statuta Capituli Ecclesiae Cathedralis Cracoviensis. Kodex pergaminowy, in folio minori, dzieła samego kart 38, dodatków pergaminowych kart 21, papierowych 7, oprawa współczesna w skórę i deski, na wierzchu herb kapituły trzy korony, napis STATVTA i postać biskupa w pontyfikalnym stroju. Text dzieła samego z poprzedniego kodexu, od statutu I do LXXVI, tudzież summaryusze tychże odpisano w roku 1500, kiedy był prokuratorem kapituły Jan ze Staruchowic, jak to czytamy w zapisce na karcie 38. Anno Domini millesimo quingentesimo die quarta Maii, Statuta praesentia tempore procurationis Venerabilis Domini Ioannis de Staruchowicze sunt scripta. Pismo piękne, równe, gotyckie jednej ręki, text inkaustem czarnym, intytulacye cynobrem. Dodatki zamieszczone w tym kodexie są następujące: Na okładzinie wewnętrznej w środku: Forma iuramenti electorum ad iudicia tribunalia Regni (druk dzieła niniejszego str. 302). Rota przysięgi i interrogatoria dla świadków wezwanych do legitymacyi kanoników (str. 304). Iuramentum Notarii Capituli (str. 304). Iuramentum Viceprocuratoris (str. 303). Statutum super rebus ab intestatis Episcopis derelictis z roku 1576 biskupa Krasińskiego (CXXII). Declaratio statuti de explendis per residentes Dominos ad Altare maius Missis pro absentibus ad easdem Missas negligentibus, tegoż biskupa z roku 1577 (CXXVI). Statut kapitulny z roku 1602. De anniversariis (CLXXXIII. Te dodatki mieszczą się na pierwszych dwóch kartach papierowych i pięciu pergaminowych, następne tak są pomieszczone: Kart. 29. Statut Jana Konarskiego biskupa krakowskiego z roku 1520. De praesentandis personis idoneis ad Vicariatum Ecclesiae Cathedralis infra tremestre (LXXXI); fol 38b. Statutum de domibus Canonicalibus personis extraneis per Capitulum non conferendis, per Rmum D. Ioannem Konarski Eppum editum per Dnos juratum (LXXXII); fol. 39b. De vacatione tam Villae, quam Domus post promotionem ad Episcopatum, Petri Tomicki (LXXXIII); fol. 40b. Statut kapitulny. De poena contro negligentes cantare Missas in Septimana (LXXXV); odpisany z księgi Acta actorum z r. 1541, 14 Octobris przez notaryusza kapituły Walentego Brzostowskiego; fol. 41. Forma juramenti Episcopi (str. 299); fol. 42. Privilegium Erectionis Rmi Dni Iohannis Conarski Eppi Cracovien., pro duobus Confessoribus (sic) qualificatis in Ecclesia Cathedrali Cracovien. z roku 1520, die 11 Februarii. Dokument ten nie należy do statutów; fol. 44b. Statutum de non recipiendis plebeis quacumque auctoritate nobilitatis, sed solum ex utroque parente nobilibus ac Regni indigenis ad Canonicatus seu praebendas Ecclesiae Cathedralis Cracoviensis (LXXVIII); fol. 48, drugi i trzeci w tym przedmiocie przywilej Zygmunta I z roku 1516 (LXXIX i LXXX); fol. 49. Statut biskupa Piotra Gamrata i kapituły wspólnie postanowiony na kapitule r. 1540. De concurentibus cum literis apostolicis ad receptionem (LXXXIV); fol. 51. Statut kapitulay. Contra proditores secretorum die 4 Februarii 1564 (CVII), fol. 51b. Potwierdzenie statutu kapitulnego przez biskupa Bernarda Maciejowskiego w roku 1604. Ne intersint Rndi Dni quando Consanquineorum negotia in Capitulo tratctantur (CXCIX). Forma iuramenti pro recipiendis noviter in Ecclesiam (pag. 300). Ordo recipiendi Canonicum. Ceremoniarz ten znacznie się różni od wydrukowanego w księdze statutów (pag. 307); fol 57. Bulla Sanctiss. Dni nostri Pii divina providentia PP. IV. Super forma iuramenti Professionis fidei Catholicae (CXI); fol. 58b. Ut deputationes Dominorum ad negotia Ecclesiae ex ordine et iuxta vocationem cuiuscunque observentur Statutum approbatum (CXXI); fol. 59. Ordinatio de deputationibus ad limites et alia officia iuxta senium (CXXII); fol. 60. Statutum Bernardi Maciejowski Eppi Cracovien., de Calice per Episcopum Cracoviensem ipso die sui iucundi ingressus in hanc Ecclesiam dando (CLXXXII); fol. 60b. Bernardi Maciejowski Eppi Cracovien. De eligendo administratore, extra Regnum defuncto Episcopo (CLXXXIV); fol. 61. Statutum Bernardi Maciejowski Episcopi Cracovien. De calculo ex administratione bonorum episcopalium Sede vacante possesorum, Episcopo faciendo (CLXXXV). 3. Kodex papierowy, in folio, kart nielicz. 6, liczbowanych 122, oprawa współczesna w skórę, pismo jednego pisarza z pierwszej połowy wieku XVI, z wyjątkiem początkowych regestrów, które pisał pisarz XVII wieku, papier jednakowy, znak wodny łeb wołu zakończony trójkątem. Na czele regestra do statutów Mikołaja Trąby, do statutów Płockich i do statutów kapitulnych, ale niedokończone. Fol. 1 do 45 zawiera Statuta Provincialia Metropolis Gnesnensis Mikołaja Trąby z r. 1420 po wielekroć drukowane. Karty 46 do 69 niedostaje. Karta 70 do 95, dosłowny odpis statutów kapitulnych, wraz z sumaryuszem z poprzedniego kodexu. Znowu karty 96-99 niema w rękopisie. Karta 100 do 102. Synod dyecezalny Włocławski Jana III de Niewiesz z roku 1427 w Radziejowie odbyty. Karta 103. Ziemowit książe Mazowiecki, r. 1424 zatwierdza prawa i przywileje biskupstwa Płockiego, kapituły i kleru. Karta 106. Konrad książe Mazowiecki r. 1230 potwierdza prawa i przywileje kościoła katedralnego Płockiego (Drukowany w kodexie Mazowieckim, str. 10.) Karta 106. Ordynacya biskupa Płockiego Jakoba z r. 1402, w sprawie dziesięcin z ziemi Dobrzyńskiej. Karta 108. Ordynacya Jarosława arcybiskupa Gnieźnieńskiego z roku 1348, w sprawie dziesięcin z ziemi Dobrzyńskiej (Dokument drukowany w kodexie Rzyszczew. i Mucz., tom. I, p. 197). Karta 110. Pawła de Liszki archidyakona Włocławskiego i Pułtuskiego, ordynacye do wszystkich plebanów, jak mają być utrzymane kościoły w jego archidyakonatach. Karta 113. Traktat teologiczny o Sakramentach i Przykazaniach Boskich. 4, 5, 6. Liber praecipuorum statutorum ac decretorum venerabilis Capituli Ecclesiae Cathedralis Cracoviensis. Trzy są wolumina w archiwum kapitalnem oznaczone dawnym inwentarzem Libri Statutorum, Nr. 3, 4, 5, |