in castro Cerreto. Fit quoque mentio domini Antonii Abbatis in littera procuratoria fratris Nicolai de Perusio, Monachi Sublacensis, sub anno Domini 1432, qui erat secundus praesulatus eiusdem Antonii. Caeterum de actibus huius abbatis nil aliud memoria dignum scriptum reperitur, praeterquamquod pluries interfuerit actibus capitularibus conventualiter factis.

Praedicto anno Eugenius quartus felicis recordationis, in Monachos Sublacenses quam munificentissimus, quos unice fovit et amplissimis privilegiis aliisque spiritualibus et temporalibus beneficiis adiuvit, cum aegre admodum ac dolenter ferret vetustissimam totius Religionis Benedictinae ac sanctimoniae sedem, ad tantam devenisse paupertatem, et optatam in praesens opem impertire cuperet, statuit illam nonnullis subventionibus adiuvare. Quapropter mensae conventuali, quae satis extenuata erat ex malitia temporum, duo Monasteria univit, scilicet: Monasterium monialium s. Cleridonae virginis, et abbatiam seu monasterium s. Angeli supra Nympham, cum omnibus eorum fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et iurisdictionibus; quae ambo aggregavit et contulit Conventui Sublacensi, uno eodemque anno atque die, motu proprio, non ad alicuius instantiam, sed de sua mera liberalitate, pro sustentatione Monachorum, eaque confirmavit suis diplomatibus unius eiusdemque tenoris, scilicet: « Eugenius episcopus, servus servorum Dei, « ad perpetuam rei memoriam. Romani pontificis providentia circumspecta circa statum ecclesiarum et Monasteriorum omnium, quorum sibi cura imminet generalis, salubriter dirigendum, sollicita diligentia intendit, ut ecclesiae et Monasteria ipsa, praesertim personarum in eis famulantium residentia destituta, ne ulterioris desolationis incommoda patiantur, et alicuius subventionis relevamine providet « opportuno. Dudum siquidem etc. Datum Romae apud

«<s. Petrum, anno Incarnationis Dominicae 1432, quinto ca«< lendas Aprilis, pontificatus nostri anno secundo. » Vacaverant ambo Monasteria virginibus Deo in illis famulantibus aliquanto tempore ante pontificatum Martini V papae, quae adeo fructibus et redditibus attenuata erant, quod totaliter desolata et derelicta existebant. Ideoque in Monasterio s. Cleridonae, nulla monialis residebat. Eius mensae fructus, redditus et proventus secundum communem existimationem non excedebant valorem annuum quinquaginta florenorum auri de Camera, ipsorumque reddituum simul et Monasterii possessio corporalis capta legitur anno Domini 1432, die vigesima secunda iunii. Fuerat istud monasterium primo fratri Stephano Monacho Sublacensi commissum ad regendum, anno Domini 1419, die decima nona februarii, ut supra diximus, a summo pontifice Martino V, ac deinde in Commendam traditum domino Nicolao episcopo Tiburtino quoad viveret. Eam commendam postea Eugenius noster quartus revocans, aggregavit Conventui Sublacensi. Istud s. Cleridoniae Monasterium fuerat olim fundatum per dominum Simonem Abbatem circa annum Christi 1162, et possessionibus dotatum per suos successores, ad sufficientem sustentationem quindecim monialium, ut testantur nonnulla summorum pontificum diplomata desuper confecta: viguit autem observantia regularis in eo Monasterio spatio annorum ducentorum ac quinquagintasex, scilicet ab anno suae fundationis usque ad annum pontificatus praefati Martini V secundum, et Christi 1419.

Nunc de fundatione monasterii quod dicitur s. Angeli supra Nympham, alias s. Mariae de Monte Mirteto, eiusque occasu breviter tractandum est. Antiquissimum itaque s. Angeli supra Nympham oratorium in Monte Mirteto positum in multa semper a priscis temporibus a circumvicinis populis veneratione habitum fuit, ad paritatem quasi s. Ar

changeli Michaelis Montis Gargani de Apulia. Quapropter et multis ob reverentiam loci ditatum legitur indulgentiis ut testantur Gregorii IX et Alexandri IV, summorum pontificum diplomata dicto Monasterio concessa. Ea porro s. Angeli Ecclesia dedicata fuit per quemdam Signinum episcopum ex papae Lucii III mandato, anno Domini 1183, octavo calendas augusti, ut docent veteres loci tabulae. Crescente deinceps erga locum ipsum fidelium devotione, illustrissimus ac reverendissimus dominus Hugolinus de Comitibus cardinalis et episcopus Ostiensis et Velitrensis, desiderans locum celebriorem efficere atque ampliare, Monasterium ibidem sub titulo s. Mariae Montis Mirteti de suis facultatibus fundavit, iuxta dictum s. Angeli oratorium illudque Monachis Congregationis Florensis, alias Florentinorum, assignavit, militantibus sub regula S. P. Benedicti, illudque sufficienter bonis ditavit temporalibus, sub anno salutis 1216. Deinde praefatus dominus Hugolinus apostolicae sedis apud imperatorem Federicum II legatus, ab eodem impetravit donari praedicto Monasterio granciam, seu tenimentum Turriani de Calabria, Tropiensis dioecesis, cum omnibus suis pertinentiis et iuribus; quam donationem Imperator augustali suo diplomate Capuae dato roboravit et confirmavit, anno post Christum natum 1220, die vigesima ianuarii. Post haec dominus Hugolinus in summum ordinatus pontificem anno Domini 1227, Gregorii IX nomen assumpsit, fundatum a se coenobium, pluribus aliis adiunctis bonis, gratiis et immunitatibus amplificavit. Inter caetera vero medietatem casalis, quod Lacus sanationis appellatur, una cum ecclesiis sanctorum Clementis et Erasmi, eorumque iuribus ac pertinentiis, positis in agro castri Nymphae, aggregavit, perpetuoque tradidit possidendum; quam donationem suo diplomate confirmavit.

Postea summus pontifex Alexander IV dicto conven

tui incorporavit et aggregavit Monasterium Graecorum s. Adriani, una cum suis iuribus, et pertinentiis, positum in Rossanensi dioecesi, sub anno salutis 1250, eamque unionem et Bonifacius VIII, conventui s. Angeli confirmavit. Verum pontificante Alexandro, venerabile Monasterium Nymphanum instinctu satanae per nefarios homines praefati Turriani tenimento despoliatum fuit, idque probat instrumentum publicum latae sententiae per regios iudices contra Goffredum Sclavelli castri Fluminis frigidi dominum usurpatorem dicti tenimenti Turriani, qui illud occupaverat pluribus annis, ut colligitur ex dicto instrumento restitutionis factae anno Domini 1224, quo tempore adhuc salvum erat tenimentum Turriani. Porro reacquisita a Conventu possessione, eius confirmationem obtinuit a Carolo II utriusque Siciliae rege, anno salutis 1325, die iunii duodecimo.

Gregorius postmodum decimus eidem Conventui annexuit abbatiam seu Monasterium sanctissimae Trinitatis Chorae una cum illius membro, hoc est ecclesia parrochiali s. Mariae Montis Chorae, cum omnibus suis iuribus et pertinentiis: quam unionem apostolico confirmavit diplomate tempore abbatis fratris Nicolai de Alatro, prout testatur quoddam instrumentum latae sententiae in favorem Conventus s. Trinitatis sub anno Christi 1275. Quam Abbatiam illustrissimus et reverendissimus dominus Latinus Frangipanis cardinalis et episcopus Ostiensis et Velitrensis videns temporum malitia in spiritualibus ac temporalibus collapsam, eamdemque reformare satagens, eo quod diu Abbate vacaverat, et Monachorum ministeriis destituta fuerat, univit Conventui s. Angeli de Nympha, et una cum suis membris, iuribus ac pertinentiis incorporavit, praehabito Capituli velitrensis assensu, nec non speciali Nicolai IV vivae vocis oraculo. Ita quidem, quod Conventus s. Angeli qua

tuor ad minus Monachos, duosque conversos teneretur collocare perpetuoque retinere in praefato s. Trinitatis Monasterio, per quos in divinis officiis, temporalibusque Deo ibidem laudabiliter serviretur. Qui in reverentiae ac subiectionis signum tenerentur offerre annuatim cereum unum ponderis quatuor librarum ecclesiae cathedrali velitrensi in festo s. Clementis ad perpetuam rei memoriam, ut docet Bulla dictae unionis facta per dominum Latinum anno Domini 1288, decimo calendas augusti. Eam aggregationem praefatus Pon tifex gratam habens ac ratam, suo confirmavit diplomate, Conventumque s. Angeli, una cum suis locis et membris, ab omni iurisdictione exemit, anno sui pontificatus primo.

Posmodum sedente Urbano V, nempe anno salutis 1364, exorta est lis et contentio inter Abbatem s. Angeli et Petrum Iacobi Ferrarii ac Trutium Trutii Joannis Zastrolini Clericos Choranos, super iurisdictione ecclesiae s. Mariae de Monte Chorae, ut testatur instrumentum latae sententiae die vigesimo septembris per vicarium Episcopi velitrensis in favorem Abbatis et Conventus, quod ecclesia parrochialis s. Mariae Montis Chorae pleno iure spectet ad Conventum. Ea litis occasione, ex parte Abbatis exhibitus fuit in indicio libellus, in quo legebatur privilegium papae Paschalis II, quo ille Abbatiam s. Trinitatis Chorae sub suam apostolicaeque Sedis perpetuam protectionem suscepit, circa annum Domini 1114, statuens, quod si quis in ecclesiastica sen seculari iurisdictione constitutus contra ipsam abbatiam contrarium aliquid attentare praesumeret, perpetua honoris et officii esset potestate privatus; continebatur quoque in eo libello privilegium papae Gregorii X, quo ille ecclesiam s. Marie super memoratam, utpote membrum Conventus s. Trinitatis antiquum, cum omni plenitudine iuris possessum, confirmavit, ut supra dictum est; pariterque unio per dominum Latinum facta inibi legebatur. Et haec dicta sint quan