PROPOSITIO

Tota substantia panis ac vini in Eucharistia per consecrationem convertitur in substantiam corporis et sanguinis D. N. J. C.

135. Haec propositio est de fide, ut constat ex citato canone conc. Tridentini. Sic vero ejus veritatem in primis ex Scripturis ostendimus. Lutheranis fatentibus verba Christi in sensu litterali proprio accipienda sunt ; atqui haec Christi verba: Hoc est corpus meum, in sensu litterali proprio solum Christi corpus significant seu designant, non autem panem, cujus nulla fit mentio. Ergo, si solum Christi corpus significant ad exclusionem panis, ut vera sit Christi propositio litteraliter intellecta, debuit necessario panis in christi corpus mutari seu converti. Hoc idem rursum sic brevius conficimus: Haec verba Hoc est corpus meum, vel intelligunt adversarii de pane in Christi Corpus mutato vel de pane ut panis est, seu de pane non immutato ; si de pane mutato intelligunt, jam nobiscum sentiunt ; si vero de pane non mutato, jam falsa esset eorum significatio; nam panis triticeus non est Christi corpus (1).

156. Verum quod omnem dubitationem tollit circa germanum Christi verborum sensum est tradio. Etenim pia antiquitas aperte satis declaravit, panem mutari in corpus Christi, vinum in sanguinem, passimque hic veteres agnoscunt peractάyewoi quam Latini transsubstanμεταστάχειωσιν tiationem recte verterunt. . . et quemadmodum igitur alias, ita hic quoque explicanda est Scriptura ex traditione, quam custos ecclesia ad nos usque transmisit.

(1) Cfr. Bellarm. ibid. cap. 19, cap. 3, num. 9 ct seqq. Becanus, Manuale controv. lib. 11,

Ita Leibnitzius lutheranus homo (1). Et sane nihil explo ratius in tota antiquitate hoc dogmate est, ut constat tum ex patribus tum ex liturgiis omnibus. Non pauca huc referuntur documenta, quae jam adduximus, cum ageremus de veritate realis Christi praesentiae ex traditione ; quibus tamen nonnulla alia hic adjicimus. Itaque patres passim docent, 1. panem et vinum verbis Christi in corpus et sanguinem converti; ita Cyrillus Alex. scribens in Epist. ad Calosyrium: Convertens ea (oblata) in veritatem propriae carnis. Eusebius Emissenus, adducto exemplo creationis, s. Greg. M. aliique apud Bellarminum (2). 2. Affirmant panem mutari, transmutari, immutari; ita ss. Cyprianus, Cyrillus Hierosolym., Ambrosius, Gregorius Nyssenus, Joan. Chrysostomus, Joan. Damascenus, ibid. 3. Adstruunt panem transire, transformari, fieri, transelementari in Christi corpus ; ita ss. Remigius Rhemensis, Joan. Damescenus, Theophylactus, Augustinus, aliique passim (3). Ad hanc porro mutationem persuadendam utuntur exemplis petitis, ut vidimus, a creatione, a creatione, conversione aquae in vinum, etc. et expresse negant quidpiam remanere de pane ac vino post consecrationem. Sic enim inter ceteros loquitur s. Cyrillus Hieros. Aquam olim in vinum, quod sanguini affine est, in Cana Galileae transmutavit : et eum parum dignum existimabimus, cui credamus, quum vinum in Sanguinem transmutavit (4)? Sic etiam s. Am

brosius: Quantis, inquit, utimur exemplis ? probemus, non hoc esse, quod natura formavit, sed quod benedictio consecravit, majoremque vim esse benedictionis, quam naturae, quia benedictione etiam natura ipsa mutatur (1).

137. Quod spectat ad liturgias, satis est recolere, quae ex eis superius testimonia prolata sunt, et evidenter constet, non aliam in universa ecclesia fidem unquam viguisse. Ne denuo eadem proferamus, sufficiat hic verba canonis ethiopici referre, quae ita se habent: Ostende faciem tuam super hunc panem et super hunc calicem, quos proposuimus super hoc altare spirituale tuum; benedic, santifica et purifica illos; et transmuta hunc panem, ut fiat corpus tuum purum, et quod mistum est in hoc calice, sanguis tuus pretiosus. In haec porro verba sic animadvertit Renaudotius: Veram mutationem significat vox aethiopica, rei scilicet unius in aliam, ut agnoscit ipse Ludolfus in lexicis suis multique Scripturae loci, in quibus usurpatur, palam faciunt. Si vel levissima de ejus significatione esset dubitatio vox coptica, cui respondet, et versiones arabicae illam plene discuterent (2),

quot supersunt, veteribus liturgiis de hoc fidei dogmate reperiuntur, ut sola incredulitas haereticorum possit sibi vim inferre, ne eorum pondus sentiat. Cum vero illa omnibus obvia sint, supervacaneum censemus ea hic exscribere. Subjiciemus potius praeclaram observatio nem Ĉl. Moehler, qui in Symbolica tom. 1, pag. 361, loquens de transubstantiatione, scribit: « Cette doctrine occupe une place importante dans le système catholique. Et qui ne pense aussitôt au changement moral qui transforme tout notre être? Qui ne se rappelle que l'homme terrestre finit et l'homme céleste commence tellement que ce n'est plus nous qui vivons, mais, c'est le

DIFFICULTATES

138. I. Obj. Christus, Joan. VI. 51. dixit: Ego sum panis, quin se in panem immutaverit; ergo neque, cum dixit: Hoc est corpus meum, panem convertit in corpus suum. 2. Haec praeterea propositio: Verbum caro factum est, est vera, quamvis duae fuerint in Christo naturae; cur ergo vera non erit haec alia: Hoc est cor pus meum, si fuerint in Eucharistia duae substantiae? 3. Hinc de ferro candente ac de dolio vinum continente vere dicitur: Hic est ignis . . . hoc est vinum, etsi nulla aut in ferro aut in dolio facta fuerit immutatio. 4. Hac de causa Apostolus sexies Eucharistiam vocat panem; praesertim vero I. Cor. X. 16. ubi scribit: Panis, quem frangimus, nonne participatio (graece xowvwvix, communicatio ) corporis Christi est (1)? Si panis autem nomine intellexisset ipsum Christi corpus, inepte prorsus dixisset, corpus Christi esse communicationem ipsius corporis Christi. Ergo.

139. Resp. ad 1. D. Ita tamen, ut addiderit vivus, ostendens sic figurate se loqui, C. secus N. Jam vero in verbis consecrationis, lutheranis fatentibus, Christus adhibuit locutionem in sensu litterali proprio.

140. Ad 2. Neg. paritatem. Ad hoc enim ut ea propositio ad lutheranorum propositum esset accommodata, debuisset Christus dicere: Corpus meum factum est panis.

141. Ad 3. D. Quia sic fert receptus apud omnes loquendi usus, qui eas propositiones accipiunt in sensu

Christ qui vit en nous ?... Cette même croyance est l'expression la plus formelle de l'objectivité de la nourriture divine; car elle nous montre la substance matérielle anéantie

devant l'aliment supérieur ».
(1) Τὸν ἄρτον ὃν κλῶμεν οὐχί
κοινωνία τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ
ἐστιν ;

flgurato, significando continens pro contento, C. ubi hic usus non invaluit, ut in casu nostro, N.

142. Ad 4. D. Sexies Apostolus Eucharistiam vocat panem, at in Corpus Christi conversum, C. non conversum N. Talem porro esse Scripturae consuetudinem ut rebus post conversionem aut mutationem eadem nomina tribuat, quae prius obtinebant, superius ostendimus. Quod vero additur ex Epistola ad Corinth. facile disjicitur, si notetur, Apostolum Eucharistiam vocasse panem ratione specierum; ejus propterea locutionis sensus hic est: Quod sub specie panis distribuimus, nonne communicatio Corpori Christi est ? Sic evanescit omnis difficultas (1).

143. II. Obj. S. Joan. Chrisostomus in Epist. ad Caesarium monachum, Theodoretus in Dialogis I et II contra Eutychianos, et Gelasius in lib. De duabus naturis, transsubstantiationis commentum prorsus evertunt. Etenim s. Joan. Chrysostomus de pane eucharistico scribit: Panis, divina illum sanctificante gratia, mediante sacerdote, liberatus est quidem ab appellatione panis, dignus autem habitus Dominici corporis appellatione, etiamsi natura panis in ipso permansit, et non duo corpora, sed unum corpus Filii praedicamus (2). Theodoretus vero, cum apollinarista probare apud ipsum contenderet naturam humanam in divinitatem esse conversam, et exemplo uteretur Eucharistiae, in qua stantia panis in corpus Christi convertitur, ei respon

(1) Lutherus non alia ratione potuit ex Apostolo patrocinium pro sua irapanatione quaerere, quam ejus verba ita corrumpendo: « Nonne cum pane in Eucharistia omnibus, qui illo vescuntur, simul datur corpus Christi » ? (opp. xx, 1365) apud Wegsch. § 178, qui et ipse eum improbat. Nempe haeretici, ut quidam auctor observat « unam perpetuo scripturam clamitant, sed,

sub