Sayfadaki görseller
PDF
ePub

Sincerae devotionis affectus, quem ad nos et Romanam geritis ecclesiam, promeretur, ut petionibus vestris, illis praesertim, quos ex devotionis fervore prodire conspicimus, quantum cum Deo possumus, favorabiliter annuamus. Sane pro parte vestra nobis nuper exhibita petitio continebat, quod licet in capella Domus Dei nuncupata villae Honneff Coloniensis dioecesis a (centum et) sexaginta annis circa Eucharistiae sacramentum cum debitis reverentia et honore publice teneri consueverit, prout de presenti tenetur, quod vos maxima cum veneratione et devotione venerari consuevistis, tamen modernus parochialis ecclesiae dictae villae rector, nescitur quo animo ductus, non habita ad devotionem antiquam nostram et consuetudinem antiquam hujusmodi consideratione, nititur velle impedire, quominus dictum sacramentum in capella praedicta teneatur. Quare pro parte vestra nobis humiliter supplicatum fuit, ut in praemissis opportune providere de benignitate Apostolica dignaremur.

Nos igitur vos et vestrum singulos a quibuscumque excommunicationis, suspensionis, interdicti aliisque ecclesiasticis sententiis, censuris et poenis a jure vel ab homine quavis occasione vel causa latis, si quibus quomodolibet innodati existitis, ad effectum praesentium dumtaxat consequendum harum serie absolventes et absolutos censentes, huiusmodi devotis supplicationibus inclinati, vobis ut in dicta capella dictum sacramentum cum debitis reverentia et honore, prout hactenus fieri consuevit, publice teneri possit, apostolicis ac synodalibus conciliis editis generalibus et specialibus constitutionibus et ordinationibus, ceterisque contrariis nequaquam obstantibus, authoritate Apostolica tenore praesentium de speciali benignitate indulgemus, jure tamen parochialis ecclesiae semper salvo.

Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae absolutionis et concessionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei ac beatorum Petri et Pauli apostolorum se noverit incursurum.

Datum Romae apud s. Petrum anno incarnationis Dominicae millesimo quadringentesimo nonagesimo quarto, decimo septimo Kal. Octobris. Pontificatus nostri anno tertio.

Ap. Galietus. R. Capeedo. J. Grambeck. M. Berutius. B. de unico In ferel (?) P. A. An. Neff. P. Colmi. B. Cuppis. M. Butius.

IV.

Herzog Wilhelm zu Jülich-Cleve-Berg überträgt dem Paftor Johann Möseler (Mosellanus) die Pfarrstelle zu Honnef und die Filiale zu Aegidienberg.

d. d. Düsseldorf 1566, 18. Mai 1).

Von gottess gnaden Wir Wilhelm hertzog zu Jülich, Cleve undt Berg, graff zu der Mark etc. thun kundt undt fuegen: Nachdem burgermeister, scheffen, geschworene undt gantze gemeinde zu Hohneff mit supplication sich über ihren kirchendiener Nicloss 2) seiner Unbeständigkeit halber undt sonsten beklagend unterthänigst ersucht, dass wir derowegen unsern lieben Johannem Möseler priester als geschickt undt bequem mit gemelter kirchen zu Honneff, im gleichen zu Gilgenberg, welches eine filia der kirche zu Honneff ist, gnädiglich versehen undt begünstigt haben, undt ihnen solches hiemit dergestalt, dass er der christ1) Urkundenbuch 93. 2) Vgl. Nicolaus Hein S. 83.

lichen gemeind daselbst mit guter reiner lehr, auch einem ehrbaren unsträflichen wandel undt leben treulich undt fleissig vorstehen soll, undt weil er vor sich undt einen Kapelan, dessen er keineswegs entrathen kan, mit nothdürftigen unterhalt nicht versehen, undt die aufkömbst der vicarey. so in der kirchen zu Honneff seindt, durch etliche andere, wie wir verstehen, sollen willen veräussert werden: haben wir, damit er aus mangel eines capelans undt nothdürftigen unterhalt die kirch zu verlassen nicht verursacht, denselbigen capelan das churfürstliche lehen, genannt das gotteshauss samt den vicarey Mauritii, B. Virginis, Annae, Catharinae undt Agathae, so lang uns gefällig, undt biss zu weiterem bescheid gnädigst zuverordnet, befehlen demnach unserm ambtmann undt rendtmeister zur zeit daselbsten, dass gemeltem pastorn undt seinem capelan, so lang sie sich recht undt wohl wie oben gemelt halten undt uns gefällig, die rhenten aufkömbsten obbestimmter kirchen, gotteshauss und vicarey ungehindert folgen lasst undt dabey handhabt, doch sollen Leo von Honneff, der sich zu dem gotteshauss gerechtigkeit angemast aus den aufkömbsten desselben iährlich sein leben lang sex thaler gegeben werden. Dieses wollen wir also gehalten undt getahn haben.

Urkundt Düsseldorf, den 18. Mai anno 1566.

Auf befelch Orsbeck.

V.

Declaration des Pfalzgrafen Karl Philipp, die Jucorporation der Pfarrkirche zu Honnef betreffend, d. d. Mannheim, 5. März 1725.

Abschrift aus dem Urkundenbuch der Pfarrkirche S. 109 ff.

Carolus Philippus Dei gratia comes Palatinus Rheni, sacri Romani imperii Archithesaurarius et Elector, Bavaria e Julia e, Cliviae et Montium Dux, princeps Moesiae, comes Veldentiae, Sponhemii, Marchiae et Ravensbergae, Dominus in Ravenstein.

Notum facimus tenore praesentium et declaramus: Cum Serenissimus D. Wolffgangus Wilhelmus felicis memoriae avus noster honoratissimus collegio Societatis Jesu a se Düsseldorpii fundato parochiam hanc vacantem in Honneff cum filiali ecclesia in monte S. Aegidii annexis aliis beneficiis et vicariis dato desuper octavo Aprilis 1638 diplomate intenderit volueritque perpetuo incorporatam et unitam, illam vero intentionem ad effectum perductam non esse contigerit, et hinc nos dictum collegium denuo humillime supplicando rogaverit, quatenus praefatam piam intentionem Dni. avi Nostri suffragio Nostro fulciri et exequi dignaremur; quod hisce aliisque causis commoti ius Nostrum patronatus in dictam parochiam cum appertinentiis Nobis ut Duci Montensi indubitate competens in praedictum finem et pleno iure conferimus et donaverimus prout hisce cedimus et pleno iure donatum volumus, salvo tamen in omnem casum iure ejusdem laicali, ne illi per resignationem vel alio quocumque modo derogari vel praejudicari possit; declaramus etiam et volumus, ut quamprimum parochiam saepe dictam cum appertinentiis vacare contigerit, collegii pro tempore Rector habitualis utpote pastor vi factae incorporationis per suos ex collegio aut alios ecclesiasticos etiam saeculares praesentatos viros idoneos, doctos et concionatores bonos vel ex eadem societate patres missionarios successive obtenta facultate tam in spiritualibus quam temporalibus cum onere tamen sustentationis in numero consueto et necessario competenti administret et disponat,

apostolicam et archiepiscopalem sedem, quatenus opus, requirentes, ut huic declarationi Nostrae et desiderio ut et animarum saluti communitatis illius inter montes dispersae et acatholicis plurimis viciniae una succurrere, assentire et authoritate sua suffragare velint. In cuius rei fidem et testimonium praesentes literas manu nostra subscripsimus et sigilli nostri sub impressione jussimus communire. Datae Manhemii die quinto Martii anno millesimo septingentesimo vigesimo quinto. Carolus. Elector Palatinus.

Vidit May. Ad mandatum Serenissimi Dni. Electoris proprium. Hallbergh.

VI.

Generalvicar Johann Arnold de Neur verkündigt im Auftrag Papst Benedict's XIII. die von demselben ertheilte Bestätigung der Incorporation der Pfarrkirche zu Honnef an das Jesuiten-Collegium zu Düsseldorf. Köin, 15. September 1728.

Abschrift aus dem Urkundenbuch der Pfarrkirche S. 111 ff.

Joannes Arnoldus de Reux juris utriusque Doctor Protonotarius Apostolicus, Serenissimi et Reverendissimi Archiepiscopi ac Principis Electoris Coloniensis, Domini Nostri Clementis Augusti, utriusque Bavariae Ducis consiliarius intimus per civitatem et Archidioecesin Coloniensem in spiritualibus Vicarius Generalis, necnon commissarius et executor ad infra scripta Sanctissimo Domino Benedicto XIII. Papa specialiter deputatus, Reverendo D. Rectori et presbyteris collegii ss. clericorum regularium societatis Jesu oppidi Düsseldorpiensis, necnon clericis et notariis pro praesentium executione facienda requisitis salutem in Domino, Nostrisque immo verius Apostolicis Sanctissimi Domini Nostri Papae Benedicti XIII. super collatione sive incorporatione parochiae in Honneff facta collegio societatis Jesu Düsseldorpiensi pro parte adm. reverendi et eximii patris rectoris societatis Jesu oppidi Düsseldorpiensis principalis in dictis literis principaliter denominati, sub plumbo in cordulis sericis appenso more Romanae curiae expeditas, non vitiatas nec cancellatas, neque in aliqua sua parte suspectas, sed omni prorsus vitio carentes Nobis 14to. Septembris 1728 praesentatas et Nos pro ea ac par est reverentia receptas esse noveritis.

Post harum quidem literarum praesentationem et receptionem fuimus pro parte adm. R. et eximii patris rectoris et presbyterorum collegii societatis Jesu oppidi Düsseldorpiensis principalium debita cum instantia requisiti, quatenus ad earum literarum executionem procedere dignaremur.

Nos igitur Joannes Arnoldus de Reux vicarius generalis et commissarius Apostolicus antefatus ad debitam dictarum literarum executionem procedere volentes, de expositis et contentis in eisdem literis, nullo existente contradictore, accedenteque serenissimi et redmi. Archiepiscopi ac Principis Electoris Coloniensis Domini Nostri Clementis Augusti utriusque Bavariae Ducis in concessam collegio Düsseldorpiensi gratiam clementissimo consensu, extrajudicialem informationem cepimus, et cognita in iis narratorum veritate, necnon jure patronatus serenissimis Montium ducibus asserto ex fundatione et dotatione juxta praescripta Concilii Tridentini per praesentationes a quinquaginta non tantum sed et centum et pluribus annis continuata, plenumque effectum, juxta protocollum investiturarum archidiaconalis curiae Bonnensis nobis desuper exhibitum, sortitas, verificato, parochialem ecclesiam in Honneff huius archidioecesis Coloniensis de facto adhuc vacantem, in dictis literis nominatam una cum annexa

seu ejusdem filiali in monte s. Aegidii etiam hujus archidioecesis Coloniensis curam animarum a presbytero saeculari per praedictae parochialis ecclesiae rectorem constituto administrari solito, annexam habente pariter in dictis literis expressa authoritate Apostolica nobis delegata in perpetuum supprimendam necnon infra scripto modo saepe memorato collegio Düsseldorpiensi uniendam, annectendam et incorporandam decernimus, prout perpetuo supprimimus et extinguimus, dictamque ecclesiam parochialem sic suppressam et exstinctam cum annexis hujusmodi omnibus et singulis juribus et pertinentiis suis universis eidem collegio ita quod liceat ejusdem collegii rectori et presbyteris nunc et pro tempore existentibus dictae parochialis ecclesiae et illi annexorum praetactorum fructuum redituum proventuum jurium, rerum bonorum pertinentium et emolumentorum quorumcumque, undecumque provenientium, cuiuscumque nominis, naturae, speciei, quantitatis et qualitatis exstant, aeque plane ac integre per se vel alium seu alios presbyteros et dicti collegii nomine, realem, actualem et corporalem possessionem propria authoritate apprehendere et apprehensam perpetuo retinere possint, quorum reditus et proventus hujusmodi jura, obventiones et emolumenta praetacta quaecumque percipere, exigere, levare, dissociare ac in praedicti collegii necessarios et religiosos usus et utilitates convertere Dioecesani loci vel cuiusvis alterius licentia desuper minime requisita, cum hoc tamen, quod cura animarum dictae parochialis ecclesiae per unum ex ejusdem societatis Jesu presbyteris idoneum et ab ejusdem collegii pro tempore existente rectore seu dictae societatis existentibus superioribus deputandum et ad illius seu illorum nutum amovibilem et per ordinarium loci prius examinandum et approbandum exerceatur, aliaque omnia et singula onera dictae parochialis ecclesiae incumbentia per ejusdem collegii rectorem nunc et pro tempore existente(m) congrue supportentur. Eadem authoritate nobis delegata cum hoc etiam, quod presbyter dictae societatis, qui curam animarum in dicta parochiali ecclesia exercere debebit, in ea permaneat una cum socio regulari ejusdem societatis. In filiali vero ecclesia praetacta, in qua animarum cura parochianorum a presbytero saeculari per p. t. existentem rectorem dictae parochialis ecclesiae constituto administrari consuevit, curam animarum a presbytero saeculari ab ejusdem collegii rectore seu dictae societatis superioribus p. t. existentibus praetactis, prout antea a dictae parochialis ecclesiae rectore nominabatur, nominando. Consentiente in idipsum, ut hae literae, serenissimo principe Carolo Philippo Electore Palatino perpetue unimus, annectimus et incorporamus, praecipientes authoritate supra dicta omnibus et singulis ad quos aliquo modo pertinere videbitur, ne quidquam contra hanc suppressionem, exstinctionem, unionem annexionem et incorporationem ullo unquam attentent, non obstantibus in contrarium quibuscumque, prout non obstare debere in dictis literis apostolicis latius decernitur. In fidem praesentes per protonotarium in spiritualibus expediri manu propria subscriptas, officii nostri majore sigillo muniri jussimus. Coloniae decima quinta Septembris 1728. J. A. de Reux V. G. et Executor Apostolicus.

Henricus Michael Jansen protonotarius in spiritualibus.

VII.

Schreiben des J. Schieren an den Schultheißen zu Königswinter betreffend die Competenz seines Bruders, des Pfarrers Peter Joseph Schieren zu Ittenbach. 1809, den 25. Mai 1).

Wohlgebohrener, Hochgelehrter, Hochgeehrtester Herr Schultheis.

Es war halber vier nachmittags, als ich den brief des Königswinterer Directoren Hrn. Grafen von Schal erhielt, ietz um 6 uhren nehme ich die Ehre in Eil zu antworten hier zu Ittenbach.

Mein bruder Peter Schieren von Düren gebürtig, 68 jahre jetz alt, wurde den 2ten 9bris 1775 zum pastor von Ittenbach ernannt (laut beylage n. I). Er brachte einen festen gesunden körper beym antrit mit, und blieb dabey bis 1796, wohe er nachts von einer 15 Mann starken räuberbande überfallen, seines vermögens beraubt wurde. Dieser verlust wäre zu verschmerzen gewesen, wenn sie ihm nicht hätten suchen zu erpressen, was er nicht hatte; er kam mit dem leben und 7 wunden davon, aber der Schrecken machte die anlage zu dem mitleydenswürdigsten Stande, worin sein körper ietz ist. Ein zittern meldete sich am ganzen Leibe, ein geschwülss entstand allgemach an den füssen, kurz er ist in der Folge in solche umstände gerathen, dass er sich nicht allein anoder ausziehen kann.

So weit von körperlichen gebrechen. Moralisch kann man ihm während seinen pastoral-jahren nicht aufweisen. Er beruffet sich aufs Bönnische, Kölnische Officialat, Vicariat, und Dechanten des Kapituls Sigberg.

Die renten der pastorat Ittenbach bestunden ehedem in einem hof auf der linken Rheinseite zu Mehlem. Seit 1790 hat er von daher nichts gezogen, die andern 90 iahren giengen auf gegen Kriegslasten, endlich wurden wie andere also auch diese sequestrirt, und bleiben sie für ewig verloren. In Gilgenbergh hat die pastorat 4 morgen land, thuen an pacht 4 malder haber, welche bekanntlich schlecht ist, oft p. m. zu 1 rt. verkauft wird; wegen diesen 4 morgen land muss iahres zahlt werden edictmässig 4 rt. also in laufender münz 4 rt. 16 stüber, kommt also nichts heraus. Hier zu Ittenbach sind ungefehr 10 morgen land und wiesen, nebst 20 messen, die deswegen müssen gelesen werden iahrs, sind auch angeschlagen in den auflagen edictmässig zu 10 rthr, also laufendes geld 102/3 rthr. Die güter sind aber so schlecht, dass kaum einer selbe gegen die darauf haftende lasten würde annehmen. Messenlasten sind diese: 1tens eine wochenmesse wegen drachenfelser Kapell betreffend den hof zu Mehlem und land zu Gilgenbergh, welche dann nun zum cessiren komint; 2tens drei wochenmessen aus der fundation des herrn Canonici Ferdinant Fabri; 3tens eine donnerstägige wochenmesse; 4tens vier Samstagsmessen auf ieden monat; 5tens einige quatempersmessen und anniversarien ausmachende ohne obige gemeldete andre zahl 87. avisae specificatio (n. 2) beygenenet 2).

Aus den zu obigen Messenkapitalien gehörigen gelderen sind 100 Dahler verloren gegangen ohne meine schuld, welche am gericht deponirt waren und ohne handschrift und unterpfand sind ausgethan worden an scheffen Sterling Als verloren sind auch anzusehen 100 rth, welche auf der andern Rheinseite

1) Im Kirchenarchiv von Ittenbach. — 2) Ist nicht deutlich im Manuscript.

« ÖncekiDevam »