Qui ad bibendum invitat plus quam naturæ satis est, pœnitentiam agat. Qui præ ebrietate et crapula vomitum fecerit, si presbyter aut diaconus, pœnitentiam agat dies quadraginta: si monachus, aut clericus, dies triginta: si laicus, dies quindecim, abstineatque a vino et carne dies tres. Si quis gulæ causa ante horam legitimam jejunium fregerit, duos dies pœnitentiam agat in pane et aqua. Si quis nimio cibo se ingurgitaverit, ut inde dolorem senserit, unum diem pœnitentiam aget in pane et aqua. CANONES PŒNITENTIÆ. De variis Peccatis. Si quis sacerdos Missam canit, neque communicat, per annum pœnitentiam agat, nec vero interea celebret. Sacerdos excommunicatus, si celebret, tribus annis pœnitens sit, hebdomadisque singulis feria secunda, quarta, et sexta a vino, et carnibus jejunet. Sacerdos sacerdotii gradu, ordineque in perpetuum amotus, si celebrare audet, privatur communione Corporis et Sanguinis Jesu Christi usque ad ultimum diem, et in excommunicatione est, Viaticum tantum in fine sumens. Si gutta Sanguinis Christi in terram cadit, sacerdos in pœnitentiam sit quinquaginta diebus: si usque ad tres, diebus novem. Si incaute dimisit, quamvis nil nefandi acciderit, tribus mensibus a sui muneris administratione amovetur. Si per ebrietatem Eucharistiam evomit; si laicus est, quadraginta diebus; si clericus, sexaginta; si episcopus, nonaginta diebus: si infirmus, pœnitentiam aget diebus septem. Sacerdos qui interest clandestinis desponsationibus, per triennium ab officii sui administratione amovetur. Qui legata pia Ecclesiæ non solvit, uno anno pœnitens erit legitimas ferias. per Qui vir faciem suam transformaverit habitu muliebri, et mulier habitu viri, emendationem pollicitus, annis pœnitens sit tribus. Infirmos aut vinctos visitare negligens, pœnitentiam aget dies decem, pane et aqua. TRACTATUS XX. DE EXTREMA UNCTIONE. CAPUT UNICUM. §. I. DE MATERIA ET FORMA. 1. Extrema unctio est sacramentum a Christo Domino institutum, quo per unctionem olei et orationem a sacerdote factam, confertur ægroto, vita periclitanti, gratia, qua tentationibus resistat, dolores patienti animo ferat, et peccati reliquiis abstersis, bene moriatur : vel si ita expediat animæ saluti, pristinam recuperet sanitatem. Christi institutio ex S. Jacobi verbis jure optimo colligitur, nec enim nisi divinitus instructus, descripsisset certa cum fiducia effectus unctionis: "Infirmatur quis in vobis? inducat presbyteros Ecclesiæ, et orent super eum, ungentes eum oleo, et oratio fidei salvabit infirmum, et alleviabit eum Dominus, et si in peccatis sit, remittentur ei." S. Thomas opiniones diversas de ejus institutione recenset: "quidam enim dicunt, quod sacramentum istud, et confirmationis, Christus non instituit per se, sed Apostolis instituendum dimisit. ...... Alii dicunt, quod omnia sacramenta Christus instituit per seipsum: sed quædam per seipsum promulgavit, quæ sunt majoris difficultatis ad credendum; quædam autem Apostolis promulganda reservavit, sicut extremam unctionem et confirmationem. Et hæc opinio pro tanto videtur probabilior, quia sacramenta ad fundamentum legis pertinent: (1) Jac. v. 14. et ideo ad legislatorem pertinet eorum institutio: et iterum, quia ex institutione efficaciam habent, quæ eis nonnisi divinitus inest." 991 2. Materiam hujus sacramenti oleum esse ex verbis S. Jacobi liquet "et quia oleum principaliter nominatur olivæ liquor, cum alii liquores solum ex similitudine ad ipsum, olei nomen accipiant ; ideo oleum olivæ etiam debet esse, quod assumitur in materiam hujus sacramenti."2 Constat illud, saltem ex præcepto Ecclesiæ, debere esse ab episcopo benedictum: utrum autem id ad essentiam referendum sit, disputatur. Posse Summum Pontificem delegare sacerdoti benedicendi oleum facultatem colligitur ex concessione pluries facta, quæ haud temere facta censenda est:3 cui etiam suffragatur Græcorum consuetudo, apud quos sacerdotes illud perficiunt; quod nullo pacto liceret, si ita episcopi esset, ut nequaquam posset presbyteris communicari. Sacerdotem autem Latini ritus numquam debere hoc munus sibi arrogare, nequidem episcopo probante, constat, quum Summi Pontificis sit delegare hanc facultatem: quam sacerdotes Græci ex patriarchæ forsan cui immediate subjiciebantur venia, et ex pontificis ipsius indulgentia, qua consuetudini vetustæ robur adjicitur, exercent. Probabile est olei benedictionem specialem ad infirmos ungendos requiri necessario, adeo ut oleo catechumenorum, vel chrismate nequeat confici unctio extrema: sed quum contraria aliquorum sententia verosimilitudine haud careat, culpandus non est qui deficiente oleo infirmorum, alio utitur, conditione apposita: si idoneum sit: sed postea, si copia olei infirmorum habeatur, unctio sub conditione iteranda erit. 3. Pollice in oleum intincto facienda est unctio, adeo ut oleum diffundatur, ad quod gutta una sufficit, quamvis præstet ut major sit copia. Virgula in ungendo non est adhibenda, nisi in magno discrimine, quando ex tactu contagio imminet: extra quam necessitatem ea uti, venialis saltem est culpa, quum a ritu Ecclesiæ temere discedatur. Crucis signum faciendum est dum unctio fit: quod si omittatur, salva est essentia sacramenti, quamvis sacerdos venialiter peccet, 4. Forma hujus sacramenti sunt verba hæc: "Per istam sanctam unctionem et suam piissimam misericordiam indulgeat tibi Dominus quidquid per visum deliquisti." Hæc conveniunt præcepto Apostoli (1) Suppl. iii. p. qu. xxix. art. iii. Resp. (3) De synodo diœc. 1. vii. c. xvi. n. 3. (2) Ibidem, art. iv. Resp. (4) S. Alph. 1. vi. n. 710. orationis cum unctione conjungendæ. Quod autem misericordiæ Dei fiat mentio, nonnulli putant prorsus necessarium, aliis negantibus quae sententiarum varietas de vocibus "quidquid deliquisti," etiam reperitur. Apud omnes constat mortale esse peccatum voces quæ in quæstione positæ sunt, consulto omittere, quum sacramenti valor periclitetur cum moribundi injuria.1 §. II. DE RITU UNGENDI. 5. Unctio quinque sensuum, saltem ex præcepto ecclesiæ facienda est; quia curatio interiorum vulnerum non potest perfecte significari nisi per appositionem medicinæ ad diversas vulnerum radices:2 et ideo plures actiones sunt de perfectione hujus sacramenti." Multi censent eam ad essentiam pertinere. Si tempus non suppetat ritui perficiendo, unica, in capite præsertim, poterit fieri unctio,3 vocibus illis prolatis: "Per istam sanctam unctionem indulgeat tibi Dominus quidquid per sensus deliquisti ;" vel" quidquid deliquisti per visum, auditum, odoratum, gustum et tactum." Deinceps si supervixerit aliquantulum unctus, poterit ritus sub conditione perfici, juxta ordinem consuetum. Ad essentiam non censetur attinere, ut duplex sensus organum, v: g: uterque oculus ungatur; quapropter si infirmus nequeat verti, vel si pes alter sit impeditus, omitti poterit; quamvis utraque unctio ex præcepto facienda sit. Oculi, aures, nares, os, manus, pedes, et renes ungendi sunt juxta rituale Romanum. "Renum unctio in mulieribus honestatis gratia semper omittitur, atque etiam in viris, quando infirmus commode moveri non potest: sed sive in mulieribus, sive in viris, alia corporis pars pro renibus ungi non debet." Apud nos renum unctio, tum in viris, tum in mulieribus, omittitur: pedes tamen semper unguntur, quamvis non ubique terrarum eadem sit consuetudo. Unctionum ordinem temere invertere grave foret peccatum, sed sacramenti valorem non attingit. 6. Si quis careat aliqua parte corporis ungenda, "pars loco illi proxima inungatur eadem verborum forma."4 Si aure careat, pars capitis propinqua inungenda est: Si pede vel brachio, genu vel (1) S. Alph. 1. vi. n. 711. (2) S. Thom. Supp. iii. p. qu. xxix. art. ii. Resp. (3) Vide Benedict. XIV, de synodo diœces. Į. vii. c. xviii. n. 5, |