tot

Sloegen nochtan ute vore

Bruedere, riddere, commendore,

Die vander dietscher ordenen waren,
4690 Ende voeren in elke ten scaren,
Beide om vrede ende om soene,
Als hen wel behoort te doene;
Maer om vrede ende om tparlement

Ende achte men daer niet een twint;
4695 Want daer dachte elc metten swerde
Te voldoene des anders hoverde,
Eer si vanden velde scieden.
Die hertoge sprac toe sinen lieden
Ende gaf hen troest ten stride waert,
4700 Ende seide: « Na den coenen aert
Van uwen vordren seldi dinken,
Die men nie en sach winken.
Noch van haren heere vlien!

Wildi nu daer na tien,

4705 Soe sal ons grote eere gevallen.
Ic belove my van u allen,

Dat ghi my dicke hebt wel gedient,
Ghi heeren, ende lieve vrient;
Maer nu gheet ierst ane die noot:
4710 Want ic dincke hier te bliven doot.
Of ic sal tfelt met eeren winnen:
Want, dat moete God bekinnen.
Dat ic quam in dese saken,

Dat ic lantvrede woude maken:
4715 Daer bi sal ons God bewaren.

Vs. 4687 Ute vore, voor uit.

4688 Commendore, commandeurs.

4698 Toe sinen lieden, zynen lieden toe, en niet zyne lieden.

4700 Ende seide. Deze fraeie aenspraek van den hertog is door LIPSIUS meer bedorven dan

verbeterd, in zyn Lovanium, pag. 64.
4702 Winken, wenken, wanken, wyken.
4704 Tien, in 't vlaemsch betyen, doen.
4707 Dat, om dat.

4708 Vrient, vrienden.
4714 Dat ic, versta : om dat ic.

Ic sal selve te vorst varen,
Want ic ben bat dan ghi
Ghemonteert, blijft bi my,
Beide arme ende rike,

4720 Soe vaste ende soe vromelike,

Dat my, van achter noch van besiden,
Nieman en moge toeriden.

Die ons van vore willen deren,

Die salic alsoe verweren

4725 Dat ons sal eere daer af gescien.
Siedi my gaen in hant, of vlien,

Ic wille dat ghi my selve verslaet! »
Sijn woort ende sijn coene ghelaet
Makede menegen daer soe stout
4730 Ende ten wige wert soe bout,

Dat hen dochte, eer sijs begonnen,
Dat die sege ware ghewonnen;
Want alle, die sijn gelaet merken,
Vercoenden daer bi, ende sterken :
4735 Soe coenlike sach menne ghelaten,
Ende soe wel ten wige saten!
Want hi toende eens leeus moet.
Daer bi was ridderlijc ende goet

Ten stride wert al sine maniere.

4740 Biden riddere, die sijn baniere
Ghegeven was in die hant,

Hilt, in elke side, een seriant,
Die daer toe geset waren

Datsi daer souden bewaren

4745 Die baniere, ochte si onderquame.

Vs. 4726 In hant, in's vyands macht, in zyn handen. Vgl. GRIMM's Rechtsaltert., bladz. 447. 4728 Ghelaet; beter dan by VAN VELTHEN, die hier daet schreef.

4729 VELTHEM: maket de sine iede wel stout.

4750 Bout, bold, bald, stout, audax, waervan de naem Baldwin. Ook beteekend het woord vaerdig, spoedig. CLIGNETT, Bydragen, bl. 59. 4745 Ochte si onderquame, indien de zelve viel, naer omlaeg kwam.

Ic geswige van haren name
Tote na dat ghevelt die stade;
Want des hertoghen dade,

Moetic vore maken cont.

4750 Eer men daer den strijt bestont
Beval die hertoge in hoeden

Tween vromen ridderen, ende tween goeden,
Op trouwe sinen lichame :

Her Wouter hiet des eens name;

4755 Van Warfengeis was hi geboren:
Tote hem wert ghecoren

Van Wesemale die bastaert.

Van hen tween woude sijn bewaert
Die hertoge daer ten stride.

4760 Dese hilden bi hem, in elke side;
Maer hine liet riddere noch seriant

Aen sinen breidel slaen die hant,
Noch hine liet nieman voor hem riden.
Si hielden stille in beiden siden

4765 Een stuc, eer si vergaderen wouden.
Die hertoge was varen houden
Op een hogede, voer een broec.
Sine vianden trecten in enen hoec
Tusschen twee straten, die daer lagen.
4770 Soe dat die ghene moesten wagen
Die vore ten anderen souden riden;
Want si moesten grachte liden;

Vs. 4747 Vergelyk vs. 4569. 4751 In hoeden, in hoede, in bescherming. Dit slaet op sinen lichame, twee regels lager.

4754 Hiet des eens name: wy zouden thans zeggen hiet hy, en geenzins hiet zyn naem, niet wetende dat heeten of heiten oudtyds spreken, en in zekeren zin gebieden, te verstaen gaf; zynde afgeleid van cheden, anders cheten, quedan of quaden, dicere.

4755 Warfengeis, by VELTHEN: Wartengys. De hier bedoelde ridder was Wouter van Warfusé, heer van Momale, door HEMRICOURT, pag. 11, ly bon Waufflars de Momale genoemd.

4756 Tote hem, d. i. benevens hem. 4765 Een stuc, een poos. Vergel. vs. 293. 4766 Varen houden, zich gaen houden, zich gaen plaetsen.

4767 Hogede, hoogte.

Maer dat en wiste die hertoge niet

Ende vragede dicke : « Wats hen geschiet? 4775 Ochte wat mach hen nu werren,

Datsi soe lange merren?

Dat velt es effene ende wijt :

En comense niet, sueke wi den strijt! »
Den hertoge wert geantwert weder :
4780 « Hets hier hoege, ende daer neder,
Heere, wi houden bider straten;

Het scijnt dat sijt daerom laten;

Die strate heeft grachte in beiden siden;
Hier en mach nieman ten anderen riden

4785 Daer en si ane vordeel seere;

Want ane vergaderen liggen keere,
Daer bi tien si ten Rine waert. >>
Die grave hilt ghescaert,

Vanden Berge, ende die Coelneren ;
4790 Want op hen woude die bisscop keren;
Want hi was den Rine te naesten.

Doen men dat sach quam met haesten
Een riddere toe gheslagen thant,
Toten hertoge van Brabant,

4795 Ende sprac : « Her hertoge, heere,
U bidden ende begheren seere

Die vanden Berge, ende die Coelneren
Ende die bi hen sijn, al die heeren,
Dat ghi hen naket ende staet bi.
4800 Die viande toenen dat si

Vs. 4775 Werren, verwarren, bekommeren, turbare; of misschien weren, tegenhouden. 4780 Hets hier hoege, enz. Hier voor leest men by VELTHEM :

Het is hier hoge ende neder,

Ende daer sijn tusschen gracht ende straten :
Het schijnt dat sijt daerom laten.

4785 Of daer zy groot voordeel aen vast. 4786 Keere, omwegen. Om samen te treffen zou er eene omkeering der gelederen moeten kunnen plaets hebben.

4788 Hilt ghescaert; lees: hilt hem ghescaert. De graef Vanden Berge hielt zich geschaerd by de Keulenaers.

Tiersten tote hen selen slaen.
Si vreesen datsi ondergaen,

Eest dat ghi bi hen niet en sijt;
Daer bi naket hen! hets tijt,

4805 Eer si comen in die noot. >>

Die grave van Verenborch reet bloot,
Ende was versienre vanden stride

In des hertoghen side:

Die riet den hertoge doen dat

4810 Dat hi bleve houdende op die stat,
Ende die viande voort liete riden,

Ende, alsi die strate souden liden,
Ende voor trecken die grachte

Dat hi tote hen sloege met crachte;
4815 Want si moesten hare scaren
Breken alle, int overvaren :
Quame hi dan op hen geheel,
Daer lage ane sijn voordeel.

Die hertoge, die die eewe

4820 Ende die nature hadde van den leeuwe,
Broec, straten ende grave

Ende al daer quam besculnesse ave
Dat was hem al ontweert.

Sonder platen, helme ende sweert;
4825 Daer met woude hi hem verweren,
Ende sprac, sonder ververen :

«Dat en wille God nemmermeer geven, Dat wi, om sterven noch om leven, Houden voor grachte, oft vor straten, 4830 Ende onse hulperen laten,

Vs. 4809 Die riet, enz. .By VANDEN DAMME wordt dit eenigzins anders verhaeld:

Die grave van Verrenborch sprac tien tiden :

a Here, ghine selt vechten no striden;

Daer laghe U achterdeel an. »

:

4822 Besculnesse, misschien te lezen bescutnesse, beschutting, verschansing. Anders beschuldiging, in den zin van oorzaek van verwyt, blaem. 4827 VELTHEM: Dan moete God nember geven. 4830 VELTHEM: Ende onse hulperen selen laten.