Dionysii exigui tempora ejus versio, Isidoriana scilicet, quam postea Isidorus ex vetusta Hispanica collectione vulgavit, et prisca, quæ Isidoriana aliquamdiu posterior videtur. Dionysius Exiguus, a monachatu ita forsan appellatus, quinto exeunte sæculo, novam edidit versionem, et collectionem canonum, Sardensibus et Africanis una cum cæteris editis. Addidit etiam pontificum epistolas decretales quas in Romano archivio reperit, a Siricio usque ad Anastasium II. Accesserunt Dionysianæ versioni aliæ posteriorum pontificum epistolæ, unde Hadriana collectio vocata est, quum Hadrianus I. eam sic auctam Carolo M. octavo exeunte sæculo, tradiderit, tamquam codicem canопит. Celebrantur etiam collectiones Africanæ, Gallicanæ, Hispanicæ, quæ doctorum virorum ecclesiasticæ disciplinæ studiosorum opera sæpius prodierunt. Celebrior inter Hispanicas S. Isidorum Hispalensem auctorem, vel saltem probatorem, habere videtur.

3. Post annum 829 edita est Isidori Mercatoris, vel peccatoris, collectio, Maguntiæ, ut videtur. Quis fuerit ejus auctor, quodve ei consilium, in controversia est. Id verò extra omnem dubitationis aleam est positum, plurima falsa eum veris admiscuisse, et ementitis nominibus publicasse, legum, patrumque verbis sæpius vetustis pontificibus tributis. Supposititiæ igitur agnoscuntur epistolæ pontificum a Clemente usque ad Sylvestrum; imo cæteræ omnes usque ad Siricium, exceptis S. Damasi ad Paulinum litteris. Isidoriana collectio, quæ nihil præseferebat fidei disciplinæque tunc vigenti admodum adversum, paulatim invaluit in sæculis artis criticæ haud studiosis. Hincmarus Rhemensis eas quidem respuit eo quod in Codice Canonum non reperirentur; qua de causa rejectæ sunt etiam ab episcopis Gallicanis in causa Rothadi episcopi Suessionensis. Sensim tamen sine sensu in plerisque regionibus adhibitæ sunt, adeo ut sæculo medio XI., Leo IX. eas citaverit.

4. Plures deinceps secutæ sunt collectiones, donec medio sæculo XII. Gratianus, monachus Benedictinus, Clusii natus, Concordiam discordantium Canonum, quæ nunc vocatur Decretum (voce minus propria,) ediderit. "Tota hæc collectio," inquit Devoti, "conflata est ex locis S. Scripturæ, ex canonibus quinquaginta Apostolorum, ex conciliis generalibus ac particularibus, ex decretalibus Summorum Pontificum, ex operibus patrum, scriptorumque ecclesiasticorum, ex libris Juris civilis Romanorum, capitularibus

regum Francorum, et rescriptis aliquot imperatorum, denique ex historia ecclesiastica, gestisque summorum pontificum plerumque desumptis ex Libro Diurno, atque ex Ordine Romano."

991

5. "Dividitur autem universa collectio," pergit Devoti, "in partes tres, quarum prima de personis præsertim agit, continetque distinctiones 101, et sub qualibet distinctione plures canones, qui ita allegantur ex. gr. Can. omnes dist. 1, hoc est canon qui incipit omnes dist. 1, vel per numerum Canonis, ex. gr. Can. 3, dist. 1. Pars altera judicia persequitur, eaque divisa est in causas, quæ sunt numero 36; sub unaquaque causa sunt plures quæstiones, et sub quæstionibus plures canones. In altera hac parte laudantur numerus, causæ, et quæstiones, præter numerum vel priora canonis verba, ex. gr. Can. 2. Caus. 8. quæst. 2. vel Can. Nemo. Caus. 11. quæst. 3. Extat in hac decreti parte, hoc est in Causa 33. quæstione 3. tractatus de pænitentia in septem distinctiones tributus. Cum indicantur canones, qui in hoc tractatu referuntur, ne cum canonibus primæ partis confundantur (eodem enim modo procedunt) additur de pœnitentia, et causa nequaquam citatur, ex. gr. Can. quem pœnitet, dist. 1. de pænit. Denique ad res pertinet tertia pars, eaque complectitur tractatum de consecratione tributum in quinque distinctiones, quarum canones laudantur hoc modo Can. tabernaculum dist. 1. de consecr. vel Can. 1. de consecr. dist. 1. Additur de Consecratione, ut noscatur canonem ad partem tertiam pertinere."

6. Quum Gratianus Isidori decretalibus usus sit, plurima supposititia suæ collectioni inseruit, quæ nullam inde derivant auctoritatem; omnia enim quæ ea continentur eam vim tantummodo habent quæ eis tribueretur si extra decretum vagarentur; hoc scilicet, etsi probante Eugenio III. publice explicatum, et Gregorio XIII. jubente, emendatius editum sit, solemni tamen sanctione pontificia numquam est munitum.

7. Post Gratianum prodierunt quinque alia collectiones decretorum pontificiorum, quæ Gregorii IX. jussu, opera S. Raymundi de Pennafort, anno 1234, in quinque Decretalium libros sunt distributa. Complectitur autem collectio hæc epistolas decretales pontificum a S. Gregorio I. usque ad Gregorium IX. et plura alia ex Scrip

(1) Juris Canonici Instit. l. i. c. vi.
(2) Ibidem.

tura, canonibus Apostolorum, et conciliorum decretis desumpta. Dividitur in libros juxta ordinem versiculo hoc indicatum

Judex, Judicium, Clerus, Connubia, Crimen.

"Libri autem," inquit Devoti, "divisi sunt in plures titulos, quorum singuli plura capita continent; et capita cum longiora sunt, in paragraphos tribuuntur. Ex his quoties aliquid laudandum est, indicantur prima verba capituli, vel numerus, vel utrumque simul, hoc modo ex gr. Cap. Venerabilem de elect. Cap. 1. de Cleric. conjug. Cap. tua nos 26 de Sponsal. et matrim."

8. Librum sextum Decretalium, qui tamen et ipse in quinque libros distribuitur, edidit, decimo quarto ineunte sæculo, Bonifacius VIII. Continet canones duorum conciliorum generalium Lugdunensium, et Decretales pontificum, quæ post Gregorianam collectionem fuerant evulgatæ.' Ejus capita cum laudantur, in fine additur in sexto, ex gr. Cap. Concertationi de appellat. in 6.

Prodie

9. Clementina Decretales in 5 etiam libros dividuntur. runt Clementis V. jussu, qui suas constitutiones in concilio Viennensi editas, corpori juris adjici voluit, quod Joannes XXII. perfecit. Sic solent citari: Clement, si furiosi de religios: domib.

10. Extravagantes dicuntur pontificiæ illæ constitutiones, quæ, post laudatos Decretalium libros emissæ, extra corpus juris vagari videbantur. Joannis XXII. viginti epistolæ decretales uno libro comprehenduntur. Ita citantur. Extrav. cum inter nonnullos Joan. XXII. de verb signif. Extravagantes Communes, aliorum pontificum ab Urbano IV. ad Sixtum IV. decreta exhibent in 5 libros distributa. Sic laudantur: Extrav. rem non novam de dol. et con

tumac. inter commun.

11. Corpus igitur juris ex Gratiani Decreto, Decretalibus, Libro sexto Decretalium, Clementinis, et Extravagantibus conflatur. Jus novum dicitur, ut ab antiquis collectionibus distinguatur. Jus vero novissimum ea amplectitur quæ postea sunt edita pontificum seu conciliorum decreta: inter quæ Tridentina insignem occupant locum. Bullas pontificias, seu decreta sigillo, vel plumbeo, vel aureo, munitas, quæ consistoriales dicuntur, quoties in consistorio, ex Cardinalium consilio, expediuntur, in unum collegit, et in 14 tomos distribuit Hieronymus Mainardus, Bullario magno edito.

(1) Instit. Juris. Canonici l. i. c. vi. n. 87.

Bullarium etiam Benedicti XIV. Bullas ejus, in 4 tomos distributas, exhibet. Regulæ Cancellariæ Apostolicæ, Joannis XXII. jussu, scripto consignatæ sunt, quæ solent a quolibet Pontifice renovari, et deinceps vim legis obtinere iis in rebus in quibus per pacta seu concordata iis non est derogatum.1 Quæ adhuc extra corpus juris vagantur Pontificum constitutiones plenam vim habent, nisi consuetudine fuerit eis derogatum.2

12. Congregationes, seu cœtus Cardinalium emittere solent declarationes et decreta ex Pontificis auctoritate, eoque plerumque consulto, quæ proinde vim plenam obtinent in singulis casibus de quibus agitur. Utrum autem vim legis universalis habeant controvertitur, quamvis dubitari nequeat ea magni esse momenti. Constat vim legis iis tribuendam, si Pontifex specialiter jusserit ea servanda ubique. Si usu recepta fuerint, satis omnes obligant.

13. Congregationi de Propaganda Fide concesserunt Pontifices, ut ejus decreta Cardinalis præfecti subscriptione munita, vim Constitutionis Apostolicæ habeant. Cardinalibus autem viginti sex constat, quibus negotia ecclesiastica in locis missionum tractanda concreduntur.

14. Corpus juris, decreto Gratiani excepto, de quo supra egimus, ubique vim obtinet, nisi obstet consuetudo, vel nova constitutio Pontificia.

(1) Nuperrime de regulis his veteres refricavit calumnias Fullerus, quem egregie refutavit episcopus Carolopolitanus.

(2) C. si Romanorum. Dist. xix. vide S. Alphonsum l. i. n. 104.

APPENDIX II.

DE REGULARIUM PRIVILEGIIS.

1

1. INTER præcipua Regularium privilegia recensetur immunitas ab episcoporum jurisdictione: ut scilicet in unum corpus facilius coalescerent, et conjuncti suo vacarent vitæ instituto, summi Pontifices eos Superioribus juxta quodlibet institutum electis, vel designatis, voluerunt tantum subjacere. Hinc " prælati Regulares habent in suis ecclesiis et monasteriis jurisdictionem quasi episcopalem, tam quoad personas, quam quoad loca." Si dubitatio de aliquo privilegio oriatur, pontificia dirimenda est auctoritate, uti declaravit Clemens IV. Exemptioni cedere nequit quisquam, uti liquet ex jure canonico: cum etsi sponte volueris, de jure tamen nequiveris, sine licentia Romani Pontificis, renuntiare privilegiis vel indulgentiis libertatis, quæ monasterium illud indicant ad jus et proprietatem Romanæ Ecclesiæ pertinere."3 Exemptione gaudent etiam Tertiarii, et famuli Regularium, "qui actu serviunt et intra eorum septa ac domos resident, subque eorum obedientia vivunt.'

66

994

2. Monasteria in quibus duodecim Religiosi actu non habitant, exemptione non gaudent, juxta S. Congregationis Concilii decre tum: "Ordinarii loci visitationi, correctioni, atque omnimodæ jurisdictioni talia monasteria erecta absque eo quod duodecim fratres in

(1) De Ordinum Religiosorum immunitate opportune animadvertit Morenus Fué preciso eximirlas en gran parte de la autoridad de los obispos, y subordina cada uno de los cuerpos que ellas forman à un superior general, que bajo el su premo Pastor de toda la Iglesia, lo animase todo, lo gobernase, y le diese un im pulso uniforme àcia el fin intentado por los santos Fundadores." Ensayo sobra la supremacia del Papa, Lima, 1831.

(2) S. Alph. 1. i. app. ii. n. 9.
(4) Trid. Sess. xxiv. de Ref. c. xi.

(3) Cap. Cum tempore, de arbitris.