1560. dec. 2.

LXIII.

Huszár Gallusnak Verancsics Antal.

Ad Gallum Anaxium Agriensis.

Credo te ex litteris meis, quas iam aliquot diebus superioribus misi Cassoviam, facile potuisse intelligere, quantum et possim in praesenti tuo negotio pro tua voluntate tecum agere, et quam paterne, Christianeque cum lenitate istud ipsum tuum tractaturus sum negotium, si non recusaveris ad me venire. Propterea, ne videar dedignatus fuisse ad tuas litteras iam binas tibi respondere: Primum est, ut te ipse etiam exhorter, quo Agriam venire non refugias; efficiasque tam apud dominos milites, quam apud cives, ut te aequo animo et citra omnem contentionem patiantur huc deduci. Nec ad hoc plura adiiciam. Verum quanto magis cavere tibi videaris, eo magis conscientiam tuam arguendam apud multos exponis. Quum non desunt exempla pietatis meae, qua huc usque usus sum in aliquot tui similes homines; id potissimum animo versans, ut aedificem potius, quam destruam, nec praecipitem remedia huiusmodi valetudinariis, sed maturem, ut morbum fortasse diu iam inveteratum non faciam deteriorem, immo cautius sanem. Ac propterea cures, ut ad me dimittaris, quo et Caesareae Maiestatis voluntati satisfiat, et nos una existentes saepius, et sine turbis simul colloquamur.

Ceterum ubi te per litteras in omnibus obedi

entem filium, immo etiam humillimum servum mihi fore polliceris, aliaque id genus satis multa scribis speciosa, ea me laeto animo accipere, et in bonam spem de animo tuo erga Catholicam Ecclesiam venire scito; praesertim quum Sacrorum etiam Canonum autoritate partes tuas tuearis. Quod si facis eo animo, quo te ipse facere vellem, salvum te putabo. Sed metuo secus id esse. Utcunque tamen animum tuum induxisti, qui mihi adhuc est in obscuro, dum a me absis, fac ut mecum esse possis; experiareque quid spiritualium remediorum in te conferre potero. Vale. Agriae 2. Decembris 1560.

LXIV.

Ruchanics Mátyásnak Verancsics Antal.

Ad Matthiam Ruchanyth Agriensis.

Litteras tuas semper libenter lego, et eo legam 1560. dec. 2. etiam libentius, si eas saepius accepero. Nec opus est gratias agere mihi, quod officium meum tibi impartior, vicissim litteris tuis respondendo. Id enim peculiare est humanitatis, officiorum vices iis etiam reddere, qui sunt minores nobis; memores, quod nos etiam tales aliquando fuerimus. Ideo si semper litteris pro litteris respondebo, affatim mihi te satisfecisse confidas.

De confessione autem Galli Anaxii quod scribis, teque ais, multum super ea cum illo disputasse, credo, quod habueris non leve negotium. Verum scito,

,quod et tu, et plures alii Catholici, si modo te hunc possim mihi polliceri, quod me omnino lateat, non aliter ad victoriam huiusmodi hominum poteris et aspirare, et contendere, nisi si hiisdem armis, hoc est sacrarum litterarum doctrina cum eis in arenam descenderis, et comi nus pugnaveris, beneque omnes eorum dimicationis numeros cognoveris, quorum ipsi successu, ubi primum destitui ac frustrari se animadverterint, e vestigio concidunt animis, et fovearum suarum, ut vulpes, suffugia quaerunt. Quandoquidem nudae litterae innixi atque intenti, sicci etiam, et astricti sunt, profundioreque adversariorum doctrina, spirituque ampliore superati, et deficiunt ferme semper, et raro sese dedunt; quod haereticorum peculiare est, esse contu

maces.

Verum ubi Gallus Anaxius non damnat, ut ais, ecclesiasticas caeremonias, quae proficiscuntur ex fide; quodque non adeo contumeliose, neque pertinaciter assertiones suas tueatur, si quas statuere contendisset, quarum causa accusatur, putesque illum ad omnia, quae sunt religionis Catholicae, non difficulter flecti posse, si humanitate, lenitateque cum eo agatur; rem sane gratam fecisti mihi, quod tam articulate edoces me de omnibus, quae scitu meo cognoscis esse necessaria. Laetorque non mediocriter de hoc huius hominis animi statu. Quem quidem, si non fingit praesentis sui temporis conditione, et periculi metu, videas; ac si compereris, nihil illum fingere, sed agere sinceriter, spondeas illi omnia de humanitate et lenitate mea, quaecunque et ad sananda religionis vulnera, et ad honorem illius promovendum, ceterisque commodis consulendum existimabis ei fore necessaria.

Quia vel ex eo solo consequetur facillime, si ad

Ecclesiam Catholicam redierit, et sic coniungat Evangelium cum ea, ut coniunctus est Christus. Ait enim Paulus: Corpus Christi esse Ecclesiam. De rebus ceteris, quae pertinent ad peculiaria, cuncta remittat patribus et Concilio Oecumenico, ac Spiritui Sancto; cuius proprietatis est vivere, non dispergere, neque sectas inducere, sed Ecclesiam conservare, ut sicut est Deus unus, et una fides, sic et nos omnes, qui Ecclesia sumus, unum in Deo simus, quia tunc et ipse in nobis erit, quando nos in eo. Unde Christus quoque bene nos orare docuit: „Fiat, inquit, pater, voluntas tua, sicut in coelo, ita et in terra." De una siquidem dixit Dei voluntate, non de pluribus; qui nimirum una vult omnes salvos facere in invisibili sua Ecclesia, sed sic, si in hac visibili una nos quoque fuerimus voluntate, ut sunt in invisibili Angeli et Sancti Spiritus reliqui.

In qua quidem nostra Ecclesia, dico de visibili, si nos, qui signaculo et nomine Christi insigniti sumus, uno et eodem sensu Sacrarum scripturarum ab Ecclesia ipsa Catholica sumpto, ducemur et gubernabimur, quae Spiritum Sanctum Divina providentia per dominum nostrum Jesum Christum habuit praeceptorum ; compertum sane omnibus esse in terris, hoc est in Ec clesia hac visibili, Dei Patris voluntatem. Quae quidem aliud non est, quam mandatorum eiusdem observatio, et mutuus concorsque uniformis multitudinis consensus; in coelis Angelorum, et Sanctorum ceterorum; in terris vero hominum, qui in Jesum Christum crediderunt, baptisati in nomine Patris, et Filii et Spiritus Sancti. De quibus ad te obiter, quae visa sunt esse huius temporis, ne nihil ad tuas litteras charitatis plenas respondere; memineris tamen monere

MONUM. HUNG. HIST.

SBRIPT. XIX.

14

Gallum, ut non ad solum dumtaxat Evangelium, sed ad Ecclesiae etiam maiestatem respiciat. Idque non ad eam quidem, quam nimis perniciosa licentia constituunt sibi sectarii; verum ad Catholicam, quae est columna et firmamentum veritatis, dicta etiam Romana, quod in ea successores Christi et Petri Apostolicam Sedem sunt sortiti. Et sic demum rite idem Gallus confitebitur Domino in Ecclesia magna, et in populo gravi laudabit eum. Vale in Domino semper. Agriae 2. Decembris 1560.

1560. dec. 7.

LXIV.

Piopius Dénes modrusi püspök és egri prepostnak Verancsics Antal.

Ad Dionysium Piopium Episcopum Modrusiensem et Praepositum Agriensem.

Ab eo tempore, quo Agriam veni, binas duntaxat accepi a dominatione Vestra litteras; priores de 8., posteriores de 28. Octobris. Ad quas dudum responsum feci eo officio, quo debui, et quo dominationem Vestram complecti soleam. Mirorque non mediocriter, quonam pacto, vel cuius etiam culpa intercidant, si omni. no interciderant. Et precarer huiusmodi hominibus, non solum malas, sed etiam pessimas cruces, quorum id fiat vitio, nisi cogitarem secius eas reddi; ea nimirum causa, quod a longo veniant, et incertis tabellariis perferantur; quum privatae litterae non admo