tuum voraginem recederes, cui te tam tempestive eripueras; praesertim quum et Imperii Principes vix eam tandem sufferre poterant, et tu minus esses Caesari necessarius in Austriam redeunti. Bene itaque est, quod a Charibde illa tantisper abfueris, quum et ipse nunc etiam ea tenerer, nisi me sumptuum magnitudo valedicere illi compulisset. Deus bone, in civitate locupletissima quanta est annonae, et omnium rerum caritas, quanta plebis mendicitas? Passum per plateas non feci, in quo manipulus pauperum non occurrerit. Et si quaeris, cetera mille trecentos talleros intra VII fere hebdomadas decoxi. Magnum sane mihi et impendium et dispendium, supra mille milites foventi Agriae. Et id solum relatum lucri est, quod in tot Principum Imperii notitiam veni; si modo hoc in ambitione, vel fortasse etiam in vanitate mihi non posueris. At placuit utique, quod meae reliquae rerum experientiae hoc etiam accesserit, quodque nec videram nec didiceram, et viderim et didicerim, mirifice interim delectatus favore et gratia duorum Electorum, Maguntinensis et Treverensis, et Augustani Cardinalis, ut maximorum Principum, ita et Praelatorum summae moderationis et humanitatis. De decimis nou oportebat te meminisse, fuereque etiam gratiae supervacaneae. Illud tamen dolui, quod praefecti mei minus sese pro mandato meo tecum gesserint liberaliter. Quod tamen a me alio tempore reparabitur tibi. Et praefecti valeant, qui suas dumtaxat crumenas ornant, meis quoque parum consulentes, etiamsi amicis meis desint. De me vero, quod postremo scribis, putasse te, diu profectum esse in Gallias; haud dubie ea causa eram accersitus a Caesare, ut aut in Angliam, aut in Urbem legatus mitterer. De quibus duabus le gationibus ab ipso Caesare intellexi; sed vulgo Gallica quoque deferebatur mihi. At impedita Gallica Henrici Regis insperato obitu; Anglianaeque et Romanae causis nondum ad maturitatem productis, ambae sunt in aliud dilatae tempus. Sic ego laetus his occasionibus domum redeundi, omnem industriam adhibui, ut id voti obtinerem. Nec fefellit me, ut vides. Verum an omnino alterutri legationum harum exemptus sim a Caesare, alias dicam, quum una erimus. Nunc scito, Serenissimum Regem Bohemiae obviam heri Sacratissimo Caesari Lincium versus movisse hinc; me vero intra quatriduum moturum Agriam, tuum ubique futurum. Vale. Viennae 25. Augusti 1559. XIX. Oláh Miklósnak Verancsics Antal. Reverendissime domine; domine fautor, pater et 1559. sept. 16. patrone mihi colendissime. Salutem et servitiorum meorum perpetuam commendationem. Memor filialis mei officii, quod Vestrae Reverendissimae dominationi debeo, nollem omnino recenti isto suo luctu, intempestiviore quappiam petitione Eandem attingere. Sed quia res est eiusmodi, quae vel moram, vel dilationem, vel etiam silentium non videtur admittere, quod non paucos competitores sit habitura, ubi primum fuerit notior; existimavi, mihi etiam non esse subticendum, Vestrae Reverendissimae dominationis benevolentia et gratia freto, ne mihi res eadem praeriperetur, quum ad meam Ecclesiam pertineat, mihique, si forte tacuissem, et a Maiestate Caesarea, et Vestra Reverendissima dominatione obiiceretur, quod vel siluissem, vel serius fuissem loquutus. Precatus itaque veniam, oro atque obsecro Vestram Reverendissimam dominationem filiali fiducia, velit paterne in eo favere mihi, ut Praepositura Agriensis maior, quam habuit venerabilis condam Georgius Bona, nepos Vestrae Reverendissimae dominationis, et meus frater mihi nunquam sine dolore nominandus, Hieronymo Domitio nepoti meo, Reverendissimi vero condam Petri Berislavi avunculi mei ex sorore pronepoti, iuveni annorum XXVI non illiterato, et nunc etiam his partibus mea et impensa et cura litteris incumbenti, iamque satis idoneo ad subeundum munus et Sacros Ecclesiae ordines, conferatur; si forte alii cuippiam ex suis huius gradus eam conferri nollet. Nec, obsecro, putet, id eo me nomine ab Eadem postulare, quod vel dolerem, hanc ipsam Praeposituram in sua esse potestate, vel quod ignorarem, quantum eidem Vestrae Reverendissimae dominationi debeam; sed quum verear, ne illam quispiam et mihi et Vestrae Reverendissimae dominationi alienus, et praesertim externus obtineat, ad neminem potius, quam ad Vestram dominationem, mihi singularem patrocinatorem et benefactorem, pro ea volui accurrere. Et sic ommissa etiam prolixitate verborum, ne dolenti et dolorem augeam, et taedium afferam moestissimo suo tempore tanquam inprudens, iterum atque iterum oro, dignetur benigne hanc petitionem meam exaudire, et adesse huic meo nepoti apud Caesaream Maiestatem meo nomine et sua authoritate, pro per petuis meis servitiis. Alioqui si offendo hoc Vestram Reverendissimam dominationem, paratus sum non hac Praepositura sola, sed Episcopatus etiam mei magna parte carere potius, quam eius amore et gratia. Et Deus eandem conservet incolumem. Cassoviae 16. Septembris 1559. XX. Hruztan pasa budai beglerbegnek Verancsics Antal. Ad Hruztanum Passam Budensen Beglerbegum. Domum nos a Caesarea Maiestate, domino meo 1559. sept. 28. clementissimo incolumen rediisse, boni vicini usi officio, his nostris litteris Vestram Magnificam dominationem facimus certiorem. Nescimus tamen, unde fit, quod quotiescunque domum redire nos contingat, semper invenimus veterem ordinem, inter nos et vos diu iam constitutum, aliqua in parte esse perturbatum; fitque hoc potissimum vestrorum causa militum, qui assidue satagentes, ut nos omnino excludant a dominio et possessione eorum bonorum, quae inter nostrum et vestrum Caesarem communia ac dedititia habentur, haud dubie dimidiatim vestri, et dimidiatim nostri sunt iuris. Nec enim alia conditione omnia praefata bona a Belgrado fere ad has usque superiores partes nostras subdidistis vobis, quam ista; ut videlicet ex dimidia parte vestro, ex dimidia vero nostro Caesari censuales essent, non solum pensione redi tuum, sed etiam exhibitione operum ac servitiorum. Et hoc tamdiu, donec Deus Optimus Maximus inter nos et vos in hoc Regno secus constitueret. Quem ordinem in retinendis huiusmodi inter nos et vos bonis, sine querela mutua, quia omnes retroacti semper Beglerbeghi Budenses, antecessores dominationis Vestrae servaverunt, fecerantque Zangzacchos quoque suos servare, procul dubio convenit ex communi aequitate, ut Eum Vestra quoque dominatio servare non gravetur; ne si prorsus confunde retur et pertubaretur, miseri etiam subditi in dies magis tam per nos, quam per vos, vestra tamen causa et indignatione Dei affligantur, ac de terra consumentur, quemadmodum fieri iam quotidie videamus. Caeterum ne Dominationem tuam pluribus detineamus a negotio; proxime, quum rediissemus domum, intelleximus, quod Zangzyacchus Hatvanensis Hazzanbegus colonum quemdam nostrum de Maklaar, Albertum Molnar, detineri apud se fecisset, et ab eo quadringentos florenos, citra et eius adeo magnum demeritum, et iuris ac iustitiae aequitatem extorsisset. Quod prorsus contra eam legem fit, qua inter Caesarem nostrum et vestrum iam ab initio conventum est, quod similes dedititii tam vobis, quam nobis, et tenendi sunt et censendi. Nam non a quolibet quilibet colonorum huiusmodi deditorum sive nostro sive vestro homine, pro cuiusque arbitrio vel potius furore subito, corripiendus est, et ad nuditatem usque deplumandus; quando iam quaelibet villa, quodlibet oppidum persolverit tributum stato suo tempore, quod primum Pricipibus, deinde officialibus suis debeant. In reliquo nec vester Caesar vult eos profecto distrahi, nec noster. Et palam est, |