tersit; 3) ut, reprehensa sententia alicui appellatoris iuri detrimentum inferat. Deducitur ex Auth. in lib. 6 Cod. tit. De appellationibus, ibi: « Hodie autem cuilibet tribuitur spatium decem dierum a sententiae recitatione numerandum ». Item Decret. Gratiani par. 2, caus. 2, quaest. 6, cap. 28: « Et sancimus omnes appellationes... posse intra decem dierum spatium a recitatione sententiae enumerandum, iudicibus ab his quorum interest, afferri ». Decret. Gregori IX lib. 2, tit. 27, cap. 15: « Cum post decem dierum spatium sententia in auctoritatem rei transeat iudicatae; qui ad provocationis subsidium infra id temporis non recurrit, appellandi sibi aditum denegavit ». Itaque appellatio inita a quibusdam incolis oppidi Vigonovo apud S. C. C. die 23 mensis Februarii 1896 adversus sententiam, de qua agitur, die 16 Februarii 1895 prolatam, procul dubio suscipi nequit, instat

orator.

Quoad alteram conditionem hic notat, exploratissimum in iure est appellare non posse quemlibet, cuius haud interest provocatio: 1. 1 dig. de appel. recip., et cap. Non solent, caus. 2, qu. 6, ubi haec dicta leguntur: «Non solent audiri appellantes, nisi hi quorum interest » et cap. Cum inter 16 de elect., ubi idem constituitur: « Cum nisi, quorum interest audiri non soleant appellantes, appellationem illam dicimus legitimam non fuisse ». Hisce animadversis, pergit advocatus, quum Parochus Maniago iuxta rem iudicatam ne commorari quidem in oppido Vigonovo possit, provocatio interesse nequit oppidanorum, ideoque prorsus irrita habenda est. Et si animarum cura Parocho vel eius Vicario committatur, hoc Episcopi et non oppidanorum est munus; quemadmodum imperantium et non civium est eligere Iudices.

Tertia conditio, advertit patronus, posita in appellatoris detrimento, apprime advertitur lib. V Extravag. Comm. De poenis, ubi haec leguntur: « Contra oppressiones debuerat esse appellatio ipsa remedium ». Glossa recinit: « Appellatio est remedium contra oppressiones ». Et De Angelis in op. Prael. Iur. Can. lib. 2, tit. 28, docet: « Appellatio... com

muniter definitur. Ab inferiore ad superiorem iudicem facta provocatio, ratione gravaminis illati aut inferendi... Causae autem, ob quas remedium istud appellationis est introductum, principaliter sunt sequentes. 1. Ut removeatur gravamen inique oppressis illatum. Cap. Suggestum 15, h. t... appellatio est species quaedam defensionis, quae datur oppressis contra iniuriam iudicis ». Itaque concludit advocatus, quum incolae oppidi Vigonovo nullum detrimentum, nullam oppressionem, nullam Iudicis iniuriam, vi reprehensae sententiae, passi sint, vel patiantur, vel pati poterunt; eorum provocatio, qui testium munere functi fuerunt, flocci facienda est.

Descendens orator ad alterum dubium, defensionem repetit ab ipsis sententiae verbis, quibus innuitur, processum instructum adversus Parochum Maniago haud peperisse eiusmodi gravamina, ut suo officio indignus declarari posset. Etenim ex decem et septem testibus eruuntur accusationes sequentes: I. Praxim viae crucis Parochus peragere recusavit. II. Onera Missarum pro defunctis distulit. III. Posthabuit praedicationem. IV. Praedicatores extraordinarios haud accersivit. V. Chatechismum neglexit, et promovit ad primam communionem pueros instructione carentes. VI. Tardus et frigidus fuit erga aegrotos. VII. Nimium potavit vinum, absque tamen ebrietate. VIII. Avarus non fuit, sed sordidus in vestibus, et valde pecuniae inhians. IX. Prandia de more haud fecit. X. Cappellano facultatem denegavit celebrandi primam Missam in quadragesima et verbum Dei praedicandi. XI. Odium aluit erga cappellanum, et moribundum qui de pace et remissione rogavit. XII. Indolem exhibuit duram, litigiosam, perfidam atque mendacem.

Testes vero, qui aut de visu aut de auditu praedicta gravamina evincere studuerunt, de moribus eiusdem parochi nihil esse dicendum retulerunt. Haec omnia tamen satis fuerunt, ut invisus populo et esset et haberetur. Alii vero testes deposuerunt veram omnium dissidiorum radicem exquiri debere in contentionibus et simultatibus inter parochum et cappellanum, et inter amicos utriusque partis dissidentis. Advo

CONCORDIEN.

catus totus est in refellendis gravaminibus praecipuis. Piae praxis viae Crucis Parochus voluit in principio tantum immutare horam, quam parum aptam censuit; sed tandem eam posthabuit omnino in contentionis igne. Vetuit Cappellano praedicare et primam dicere Missam quadragesimae tempore; aliaque sacri ministerii officia, et innixus consuetudini loci, quam nonnulli canonistae sequuntur, censuit posse eundem posthabere. Hinc mirum non est, si solum se reputans, distulit mortuorum suffragia, quae saepe saepius eidem affluebant.

Quoad negligentiam in instituendis pueris ad primam Communionem promovendis pauci adsunt testes, ita ut Parochus dici vere possit nimium negligens in doctrina christiana edocenda et poenâ iuridicà multandus; Barbosa de off. et potest. parochi, par. 1, cap. 15.

Negligentia Parochi quoad praedicationem verbi Dei, haud formiter probatur, quia diversimode testes deponunt: Ordinarius, quin auscultaret tantum querimonias inimicorum poterat iudicare de opportunitate accersendi praedicatores extraordinarios; eo secius quia officium praedicandi est parochi Barbosa, loc. cit., p. 1, cap. 14, et S. C. C. declararit quod si curatores animarum per se velint munus praedicationis obire, non debent impediri.

Parochus insuper accusatur de odio erga cappellanum ; quin alatur studium deminuendi culpam, haud obliviscendum, ait defensor, cappellanum saepe saepius occasionem praebuisse sese nimis ingerendo in rebus Parochi.

Melius erat pro utroque, si remotus fuisset cappellanus initio simultatum, dum pro parocho militat vinculum, ius et canonica investitura: dum huius indignitas haud evicta fuit neque post pugnam et per quamplures probationes. Praeses extraordinariae sessionis Tribunalis, qui processum instruxit contra dictum parochum, invocat Tridentinum sess. 22, cap. 6 de ref. Sed nullus iudex colligere potuit ex actis processus, Parochum turpiter aut scandalose vixisse; aut in sua nequitia permansisse, postquam praemonitus fuit.

Tridentinum clare patet loqui de scandalo parto ex corruptis moribus, sed Parochus, de quo agitur ex omnium testimonio, omnibus in adiunctis sese exhibuit exemplar absque censura. Scandalo vero originem dedisse tum Cappellanum, tum eius adhaerentes, qui quum testes fuissent per longam consuetudinem de facili caractere et benevolo parochi praedecessoris, habuerunt in parocho successore indolem acrem, et pecuniae tenacem. Ex his causis enata est animorum alienatio non assertum odium plebis: et beneficiatus haud meretur expoliationem; sed ponitur in casu liberae renuntiationis, et vinculi dissolutionis, quo pastor cum grege ligatur. Asseri tamen nequit, parochum, aliquando ad indignationem provocatum, haud offendisse charitatem erga fideles sibi commissos; sed dici nequit temerarius aut audax erga superiores. Ex his omnibus, concludit advocatus, probatam non fuisse noxam, qua, ex iure parochi destitutione puniuntur.

DEFENSIO POPULI. Ex adverso advocatus qui oppidanis patrocinatur ad S. C. C. recurrentibus, quoad primam quaestionem, an nempe haec appellatio vel recursus sustineri debeat, advertit hos non statim apud S. C. C. appellationem instaurasse quia apud curiam Metropolitanam pendebat iudicium de expensis iudicialibus reficiendis, quae quaestio tandem mense Ianuario 1896 definita fuit.

Notat oppidanorum sane querelam non esse despiciendam quia omnes et singuli, quorum interest possunt appellare (Reiffenstuel ius. can. univ. ad tit. de appell. 1. 2, tit. 28, § 2, n. 37).

Parochianos vero in huiusmodi causas interesse habere probat, citans haec verba folii in Baren. agitata apud S. C. C. die 17 Maii 1851, § Contra, ibi: «Etiam Parochiani instare poterunt, ut sibi gratus eligatur Parochus, et aeque ut parochus male vivens e paroecia deiiciatur ex generali interesse quod habent Parochiani ut a bono Parocho gubernentur ».

Demum, ait patronus, etsi appellatio admittenda non esset, tamen oppidanis negandus non est recursus quum « Recursus ad principem supremum numquam censetur interdi

Acta, Tom. XXX. fasc. CCCXLIX.

2

ctus, a quo quemadmodum iurisdictiones omnes fluunt, ita etiam conveniens est ut postea refluant » (Rota coram Rondinino in Cracovien. vocis activae et passivae 31 Ian. 1676 p. 18 rec., t. 2, dec. 639, n. 23). Nec aliter Barbosa << non denegatur remedium his qui iustam se habere causam arbitrantur, quo possint mederi gravaminibus; id autem est ad superiorem recursus; etenim iure permissum est, ubi appellari denegatur, ut per viam querelae superiorem adeatur » (vot. decisiv. vot. 4, n. 79).

Ingressus vero patronus alteram quaestionis partem, nempe meritum causae, contendit rem iam definitam fuisse rescripto diei 8 Aprilis 1893 quo edicebatur: « Ordinarius iubeat praefatum Parochum Maniago statim discedere a Paroecia Vigonovo sub poena suspensionis, ipso facto incurrendae nisi pareat, et deinde nisi idem Parochus malit Paroeciae nuncium mittere, cum tenuis pensionis reservatione, processum contra eum instituat ».

Cuius rescripti mentem hanc esse contendit orator, ut parochus etiam invitus deberet removeri a paroecia et dein, ut eidem renunciaret, cogi, si ex processu constarent vera esse quae opponebantur. Iamvero, instat orator, ex processu patuit Valentinum habere indolem extravagantem, acrem, mendacem et inexorabilem, seu parochum esse altercationibus et rixis pronum.

Ex testibus, alius deponit, parochum loqui solitum esse de rebus pietati et religioni alienis; alius, pueros ignorare fidei mysteria; alius, sese impedire debuisse filii proprii promotionem ad primam Communionem utpote non praeparatim.

Suum cappellanum acriter exagitasse referunt testes, et parochum noluisse reconciliari cum paroeciano morti proximo, qui pacem moriturus efflagitabat.

Notat orator, testes haec et alia plura facta deponentes, esse fide dignissimos et istos fuisse delectos. Sane, urget advocatus, haec omnia confirmari a Vic. Foraneo.

In suis literis Card. Patriarcha Venetiarum confirmat de rudi natura parochi, omnia quae a testibus relata fuerunt.