saica de purgationis non a m plius obligat. n. 946). Nec contrarius est nostrae sententiae D. Thomas. Nam1 dicit tunc uxorem posse et teneri ad reddendum, quando majus periculum timeretur in non reddendo: sed hoc non supponitur in nostro casu. 926. - Quaeritur 5°. An sit illicitum coire tempore purgationis post partum? Lex mo Certum est non teneri conjuges hodie tempore observare tempus purgationis praescriptum in Levit. xii, ubi, cum mulier arcebatur ab ingressu templi per quadraginta dies in partu masculi, et octoginta, feminae videtur eo tempore fuisse ei etiam interdictus conjugii usus. Sed hoc praeceptum jam cessavit. Et sicut hodie puerperae non tenentur abstinere ab ingressu ecclesiae, ut dicitur in cap. unic., de purific. post partum, ita nec a conjugii usu, ut communiter dicunt Sanchez, Bossius 3, et alii passim cum S. Antonino 1. Coitus, tempor C 3 Qui tamen addit, hoc non obstante, bene posse mulierem abstinere ab ecclesia et omittere audire Missam, ubi talis est consuetudo, toto eo tempore; vel saltem per sex hebdomadas, ut testantur esse communem usum Sporer et Elbel. Vide dicta Lib. III, n. 330, v. Pariter. Circa autem quaesitum, triplex adest purgatio- sententia: nis, juxta alios, lethalis. α Prima dicit esse mortale a); et hanc tenent Butrius et Alexander de Nevo, n. 8. 1 Dist. 32, art. 2, solut. 3, ad 3. 2 Lib. 9, disp. 22, - 3 De Effect. Matr., cap. 7, n. 130. cap. 20, § 4. Spor., tr. 3, cap. 4, n. 35. 1 Part. 3, tit. 1, Elbel, de 3o Pracc., n. 384. Butr., Rubric, prooem. de Sponsal., n. 14. Alex. de Nevo, Rubr. de Sponsal., n. 21, cas. 1. 5 Lib. 9, disp. 22, n. 9. 6 Lib. 10. cap. 14, n. 8. 7 Lib. 9, disp. 22, n. 11. - Angel., v. Debitum, n. 34. - Henriq., lib. 11, cap. 15, n. 7, sub 3. - Palacios, in 4, dist. 32, disp. 1, fol. 711. 13 Probabilius venia per se. Tertia sententia, probabilior et communior, quam tenent S. Antoninus e) cum Ri- lis tantum chardo) et Petro de Palude e); Pontius 10 Palaus11, Roncaglia 12; Bossius 18 cum Azor, Ochagavia f) et Leandro; item Sotus ), Paludanus o), Tabiena, Lopez ƒ), etc., apud Sanchez 14, dicit esse veniale, non autem per se mortale. Est veniale, quia talis coitus continet aliquam indecentiam. Unde, nisi excuset causa honesta, nempe periculum incontinentiae vel dissidii, vel alia similis, nequit ab omni culpa excusari. Non autem est mortale per se loquendo; quia talis indecentia non videtur tanta ut mortalem culpam inducat. Ad prohibitionem vero D. Gregorii respondet Pontius illam hodie exolevisse; Turrecr., in can. fin. dist. 5. De Matr., n. 464. Perez, disp. 49, sect. 3, n. 19. - Villal., part. 1, tr. 13, diff. 41, n. 9. 9 Cap. 9, n. 43. Gasp. Hurtad., disp. 10, diff. 3, n. 13. 10 Lib. 10, cap. 14, n. 8. 11 Tr. 28, disp. 3, punct. 4, § 4, n. 13. - 1o Tr. 21, qu. ult., quaestiunc. 3, resp. 3. 13 Cap. 9, communiter reddere uxor, nisi sciret viro inesse grave periculum incontinentiae » Pontius autem et Bonacina non supponunt virum insistentem; sed dicunt mulierem venialiter peccare si reddat, nisi adsit causa. 926. - a) Nisi adesset periculum incontinentiae, ut auctores citati limitant. b) Rectius: Palea post dictum canonem. ut citat Pontius, id reperire nequivi. d) Filliuccius non satis apte citatur a Bossio; loquitur enim, tr. 10, part. 1, n. 337, de tempore a lege veteri praefixo, et negat terminum istum expectandum esse. e) S. Antoninus, loc. cit., § 4, negat quidem cum Paludano esse mortale; sed cum Richardo addit: « Abstinere debet uterque saltem debito congruitatis » . Et ita revera habet Richardus, in 4, dist. 32, art. 4, qu. 1. Paludanus vero, dist. 32, qu. 1, art. 3, concl. 2 (n. 12), dicit esse veniale, non tamen mortale, si statim post partum petatur. Sed in fine dicit virum prohiberi « de honestate, non autem de necessitate », ne ad puerperam accedat. ƒ) Ochagavia, tr. 5, qu. 3, n. 3; Sotus, in 4, dist. 32, art. 2, i. f., ita docent si partus paulo ante contigerit. Idemque ex Soto refert Ludovicus Lopez, Instr., part. 1, cap. 83, v. Porro tempore. Lethalis in periculo at D. Antoninus cum Gulielmo respondet eam fuisse de congruitate, non de praecepto. Ad rationem autem nocumenti prolis respondetur quod tale damnum vel non accidet, cum difficile sit eo tempore mulierem concipere; vel non erit grave. Dicitur autem: per se loquendo. Nam gravis mor- poterit aliquando esse mortale, si ex concubitu gravis morbus vel notabilis aggravatio morbi immineret; ut dicunt S. Antoninus, et Sanchez1 cum Paludano, Silvestro, Angelo, etc. Hujusmodi periculum etiam prudenter timeri potest, ut ait Roncaglia, si coitus habeatur statim post partum, nempe eodem die vel sequenti, ut medicus valde peritus mihi asseruit. bi. Causae ex quibus licitus usus conjugii. 927. - « Ex dictis casibus consequen<< ter resolvitur LICITUM esse uti matri« monio: « 1°. Prolis causa; etsi haec non ne<«< cessario debeat intendi dum exercetur: << dummodo positive non impediatur: imo << etiam aliquando simplici affectu licite excludatur, v. gr. a paupere, ne nimium << prolibus gravetur. << 2°. Ad vitandum periculum inconti« nentiae in se vel comparte. Martinus << Perez2 ex Coninck, Pontio, Hurtado, etc.: << contra Sanchez, qui vult esse veniale"), << nisi tamen stimuli carnis aliter sedari « non possint ». [Vide dicta n. 882, Dubit. 1. Iidem enim fines, quos habere licet ad matrimonium contrahendum, cohonestant etiam petitionem copulae]. « « « 3°. Valetudinis causa vel propter alios fines extrinsecos. Quia honestum ex D. Anton., part. 3, tit. 1, cap. 20, § 4. Gulielm. Rhedon., Gloss. in Sum. S. Raym., lib. 4, tit. de Matrim., § 10, not. k, ad v. Abstinendum. D. Anton., loc. cit. 1 Lib. 9, disp. 22, n. 11. - Palud., in 4, dist. 32, qu. 1, art. 3, concl. 2 (n. 12). - Silvest., v. Debitum, qu. 5, i. f. Angel., v. Debitum, n. 34. Roncagl., tr. 21, qu. ult., quaestiunc. 3, resp. 3. Disp. 49, sect. 2, n. 2 et 3. Coninck, disp. 34, n. 6. Pont., lib. 10, cap. 8, n. 5. Gasp. Hurtad., disp. 10, diff. 2, n. 3 et 4. Sanch., lib. 9, 4 disp. 9, n. 4. Coninck, loc. cit., n. 10. 8 Lib. 5, tr. 10, part. 3, cap. 4. Disp. 49, sect. 2, n. 4. 5 Part. 3, tr. 4, resol. 218. S. Thom., in 4, dist. 31, qu. 2, art. 2, ad 4. — • Loc. cit., cap. 4, n. 3. 7 Loc. cit., n. 4. s Lib. 9, disp. 2, n. 3 et 4. 10 Loc. cit., 9 Suppl., qu. 64, art. 2. Sotus, in 4, dist. 32, qu. unic., art. 2, v. At vero duplex. Palacios, in 4, dist. 32, disp. 1, v. Scito tamen. 11 In 4, dist. 32, art. 3, ad 2. - 19 Loc. cit., n. 5.- Navar., Man., cap. 16, n. 26. - Man. Rodrig., Sum., part. 1, cap. 241, n. 8. n. 5. venialem esse; sed contrarium non esse improbabile, et addit: « Id vero pro certo tenendum est, si aliud servandae sanitatis medium non suppetat, quod raro fit, tum nihil culpae esse ob hunc solum finem conjugio uti ». 928. a) S. Antoninus, part. 3, tit. 1, capit. 20, § 7, hoc sentire videtur, dicendo. non ita teneri uxorem sicut virum, quia hi non ita verecundantur in hoc. b) Silvester, v. Matrimonium VII, qu. 5, Uxor ordinarie non tenetur petere. tenetur in praesumatur aliquando (quod caeterum raro accidit) esse ex parte viri quam feminae; puta, si illa esset maximae auctoritatis aut ferae conditionis, et vir valde pusillanimis ac verecundus. - Regulariter tamen (bene subdit Sanchez) non tenetur uxor reddere ), nisi evidenter ei constet de hac pusillanimitate et pudore mariti. 929. Quaeritur 2o. An uxor teneatur aliquando petere debitum? Certum est 1° ordinarie non teneri uxorem ad petendum; quia hoc est mulieribus notabiliter inverecundum. Certum Uterque 2o quod, cum alter conjux est in periculo periculo in- incontinentiae, tam vir quam uxor tenetiae alte tur petere, ad liberandum alterum a periculo. Ita communiter Pontius 1; Sanchez 2 cum Soto, Adriano, etc.; ac Bossius a) cum Filliuccio, Henriquez, etc. continen rius. Tunc uxor, justitia. Sed Dubium fit: an teneatur uxor tunc petere ex caritate vel ex justitia? Prima sententia, quam tenent Ponjuxta alios, tenetur ex tius ; et Bossius cum Ledesma, Henriquez ), Adriano c), et Petro Soto c), dicit teneri ex justitia. - Ratio, quia, cum teneantur conjuges servare bonum fidei, quando alter est in periculo incontinentiae; tunc, esto non petat alter, ipsa tamen necessitas petit ut bonum fidei servetur vitando alterius incontinentiam : ideoque tunc potius est redditio quam petitio debiti. Confirmatur exemplo: si enim medicus teneatur ex contractu mederi aegroto, tenetur ex justitia exhibere ei medicinam, quamvis ille non petat. Et huic sententiae videtur adhaerere D. Thomas 5, ubi dicit: Si aliquis per Sanch., lib. 9, disp. 2, n. 5, i. f. - 1 Lib. 10, cap. 2, n. 3. * Loc. cit., n. 6. - Sotus, in 4, dist. 32, art. 2; et dist. 31, art. 4, concl. 1, i. f. - Adrian., in 4, de Euchar., § Restat jam videre, v. Ad rationes... Ad secundam. Fill., tr. 10, part. 1, n. 304. 8 Lib. 10, cap. 2, n. 3. • De Effect. v. Decimum, scribit: « Idem judicium quantum ad hoc... est de muliere respectu viri, sicut de viro respectu mulieris ». c) Nimirum viro non expresse petenti. 929. a) Bossius, de Effect. Matr., cap. 1, n. 17 et seqq., hoc quidem docet, cum duplici tamen limitatione: nimirum quando fornicatio aliter vitari posset, vel quando copulae oblatio non esset profutura, conjugem non teneri ad petendum. b) Henriquez, lib. 11, cap. 15, n. 9; et lib. 12, cap. 2, n. 9, dicit eum qui vovit ca actum matrimonii intendat vitare fornicationem in conjuge, non est aliquod peccatum; quia haec est quaedam redditio debiti, quae ad bonum fidei pertinet. Probabi lius ex caritate tan tum. Secunda vero sententia, quae videtur probabilior, et quam tenent Sanchez 6 cum Paludano et Durandod); ac Coninck apud Bossium, dicit teneri tantum ex caritate. Ratio, quia ubi nulla est petitio alterius conjugis expressa vel tacita, nulla adest obligatio justitiae ad reddendum. Ad bonum autem fidei matrimonii spectat quidem ut conjux non adulteretur, non vero ut avertat alterum ab adulterio: licet enim hoc etiam quodammodo pertineat ad bonum fidei, non tamen ita pertinet, ut stricte obliget ex justitia ad petendum. Et ideo a D. Thoma hujusmodi petitio non dicitur absolute redditio, sed quaedam redditio debiti; et hoc adducit S. Doctor tantum ad excusandum petentem, si petat ad vitandam incontinentiam in altero, non vero ad obligandum ut petat. Nec obstat exemplum medici: medicus enim tenetur utique praebere medicinam infirmo non petenti; quia ex contractu se obligavit ad eum curandum. Conjux autem se obligavit ad non frangendam fidem; non vero ad impediendum alterum quominus fidem frangat. Ex hac sententia infertur quod conjux, Excusatur cum non teneatur ex justitia, sed tantum ex caritate eo casu ad petendum, non tenetur petere cum magno incommodo. Hinc probabiliter tunc excusatur uxor a petendo, si in hoc magnam verecundiam subire deberet. Matr., cap. 1, n. 21 et 25. Petr. Ledesm., qu. 49, art. 5, dub. 2, concl. 2. 5 Suppl., qu. 49, art. 5, ad 2. - Lib. 9, disp. 2, n. 7. - Palud., dist. 31, qu. 2, art. 3, v. Dicendum quod verum (n. 14). Coninck, disp. 34, n. 13 et seqq. 7 De Effect. Matr., cap. 1, n. 22. stitatem, licite eo casu petere; quia, ut ait, potius est reddere interpretative petenti; quod sane insinuat non solum posse, sed teneri etiam petere. c) Henriquez, loc. cit.; Adrianus, loc. cit.; Petrus de Soto, lect. 14, de Matr., v. f., ita sentire videntur, ut ait Sanchez, quatenus ajunt eo casu petitionem esse potius redditionem debiti. d) Durandus, in 4, dist. 31, qu. 4, v. Sed ista sunt dubia, id videtur tenere, dum negat id esse debiti redditionem. in gravi incommodo. Impeditus voto, affini potest ali tere. venerem. 930. - Quaeritur 3o. An conjux prohi jori vel minori propensione alterius ad Id admittunt communiter doctores a) tate, etc., cum Sanchez1 (qui citat Joannem Andreae, quando pe. Praepositum, Adrianum, Victoria, etc.), si adsit periculum incontinentiae in altero conjuge. Imo dicunt Bossius 2; et idem Sanchez cum Petro Soto, Henriquez 6), Palacios, Angles, etc., tunc teneri petere; quia haec obligatio oritur ex ipsa institutione matrimonii. Item admittunt etiam communiter S. Thomas, Bossius 5; et Sanchez 6 cum Sà, Silvestro, Angelo, Turrecremata, Henrico, Ledesma, etc., posse conjugem impeditum petere, si alter interpretative exigat, nempe quando mulier (ut ait D. Thomas) verecunda est, et vir sentit ejus voluntatem de debiti redditione. Tunc enim potest conjux impeditus se offerre; quia tunc potius est reddere quam petere. - Quoties autem liceat ei se offerre? Ledesma ©) apud Sanchez c) dicit hoc licere quater in mense; sed melius Bossius, et idem Sanchez cum Victoria d) dicunt id ex circumstantiis esse pensandum, nempe ex ma 1 Lib. 9, disp. 7, n. 5. - Joan. Andreae, in cap. fin., de eo qui cognovit consang., n. 4. - Praepos., in id. cap., n. 3. Adrian., in 4, de Euch., § Restat jam videre, v. Ad rationes... ad 2. Victor., Sum., de Matr., n. 293. - 9 De Effect. Matr., cap. 1, n. 261. 8 Loc. cit., n. 5 et 11. Petr. de Soto, lect. 14, de Matr., v. f. - Mich. de Palacios, in 4, dist. 32, disp. 2, v. Verumtamen casus. Angles, Flores, de Matr., qu. 6, de Debito, art. 1, diff. 4, concl. 4. 4 In 4, dist. 38, qu. 1, art. 3, solut. 2, ad 4. ɓ De Effect. Matr., cap. 1, n. 260. 6 Lib. 9, disp. 7, n. 1 et 3. - Sà, v. Debitum conjugale, n. 4. - Silvest., v. Matrimonium VII, qu. 5, v. Secundum et Quartum. - Angel., v. Matrimonium III, imped. 5, n. 3; et v. Matrimonium IV, n. 6. Turrecr., in can. Nos novimus, caus. 17, qu. 2, ad 3. Secus, si uxor con Censent autem iidem Bossius, et Sanchez9 cum Angelo, non licere marito voto sensit voto. impedito se ad coitum offerre, quando uxor ei concessit licentiam vovendi castitatem; quia tunc censetur ipsa cessisse juri suo, nempe quod vir in ejus gratiam debitum petat. — Nisi (excipiunt Sanchez Exceptio. et Bossius, contra Coninck et Palaum) uxor esset in periculo incontinentiae: quo casu dicunt quod vovens tenetur petere ex obligatione orta, ut supra dictum est, ex ipsa institutione matrimonii. s De Henric. Boich, in cap. Rursus, Qui clerici vel voventes, Sanch., loc. cit., num. 49. Palaus, tr. 28, disp. 3, punct. 4, § 7, num. 8. 930. - a) Joannes Andreae et Praepositus loquuntur de affinitate; Adrianus vero et Victoria, sicut fere omnes auctores hoc numero citati, loquuntur de voto. b) Henriquez, lib. 11, cap. 15, num. 9; et lib. 12, cap. 2, n. 9, dicit posse petere, sed rationem quam adjicit, scilicet petitionem illam potius esse redditionem debiti interpretative petenti, satis innuit non solum posse sed etiam teneri petere; et idem notandum est de Turrecremata et Henrico Boich. c) Sanchez, loc. cit., n. 1, pro hac sententia citat Martinum de Ledesma; at profecto non bene; Ledesma enim, loco a Sanchez d) Victoria, Sum., n. 293, i. f., dicit virum Sed communiter et verius affirmant Suarez 2, Bonacina 3; Sanchez 4 cum Henriquez ac Ugolino; ac Bossius cum Paludano), Sayro, Coninck ), Avila, Filliuccio, Gordon, etc. Ratio, quia lex ecclesiastica non obligat cum tanto periculo, in quo esset quidem excommunicatus, si ipse non posset separari ab altero conjuge (ut revera non potest), et non posset petere. 932. « Quaeres: An et quando liceant « tactus, aspectus et verba turpia inter « conjuges? Archidiac. Guido a Bajiso, in can. Quoniam multos, num. 1, in glos. Sed numquid. - Silvest., v. Excommunicatio V, n. 4, v. Secundo excusat. Greg. Lopes, part. 1, tit. 9, ley 34, glos. 4. 1 Lib. 9, disp. 14, n. 19. 2 De Censur., disp. 15, sect. 4, n. 9, v. Major difficultas. Disp. 2, de Excom., qu. 2, punct. 6, § 2, n. 20. 4 Loc. cit., n. 20. Henriq., lib. 13, cap. 22, n. 2. Ugol., de Censur., tab. 2, cap. 23, § 6, n. 3. 5 Cap. 1, n. 282. que sibi videbitur honestum accedere ad eam ». Ex quibus verbis Sanchez et Bossius dictum suum colligunt. 931. a) Tabiena, v. Excommunicatio I, n. 17, de excommunicato dicit: « Reddere debitum exigenti debet; exigere etiam non puto mortale ». Quibus verbis, ait Sanchez, sentire videtur esse culpam venialem. b) Paludanus, in 4, dist. 18, qu. 6, art. 2, v. Lex (n. 3), quamvis a Bossio hic citetur, de sola tamen redditione debiti, ab excommunicato praestanda, loquitur: « Non solum quod vir uxori debitum reddat et e converso, quia hoc est juris divini, Ecclesia tollere non potest, maxime illi qui non peccavit, auferendo jus petendi; imo etiam in aliis domus obse << abest compars vel actu exerceri non « potest. Filliuccius, Laymann, Tanner, « Malderus cum Diana 7; contra Navar« rum, Azor, etc. « II°. Peccat graviter: « 1o. Vidua quae se veneree oblectat << de copula olim habita; quia est illi illi«< cita per statum. 2°. Bigamus qui in << actu conjugali cum secunda exercito, Sayr., de Censur., lib. 2, cap. 14, n. 4. Avila, part. 2, cap. 6, disp. 11, dub. 5. Fill., tr. 10, part. 1, n. 325. Gordon, lib. 7, qu. 10, n. 72. Vasq., in 1am 2ac, disp. 113, n. 4. 6 Lib. 9, disp. 44, n. 16. Fill., tr. 10, part. 1, n. 353. - Laym., lib. 1, tr. 3, cap. 6, n. 12. - Tann., tom. 2, disp. 4, qu. 8, dub. 7, n. 140. - Malder., in 1am 2ac, qu. 74, art. 10, qu. 11. 7 Part. 3, tr. 4, resol. 224. Navar., Man., cap. 16, n. 10. - Asor, part. 1, lib. 4, cap. 6, qu. 8. quiis. Et ita etiam Coninck, disp. 34, n. 23: « Nullo modo, inquit, excusat excommunicatio unius vel utriusque conjugis quin unus alteri omnia conjugalia obsequia debeat sicut prius ». 932. - a) Diana, part. 3, tr. 4, resol. 204, id insinuat dum dicit esse licitum incipere tantum copulam, et eam imperfectam relinquere, dummodo non adsit periculum pollutionis. Sed, resol. 217, recitative dumtaxat refert sententiam Zanardi, negantis in Direct. theolog. ac conf., part. 1, de Sacr. Matrim., cap. 41, qu. 27, tactus, oscula, etc., inter conjuges cum periculo pollutionis esse mortalia in reddente, vel etiam in petente, si intendat copulam, vel si fiant ad fovendum amorem, etc. inter Quid de viduis et bigamis. |