dziesiąt kamieni liter, sprawił sobie dwie prassy, kasza ty i inne drukarskie przyrządzenia (*).

Powziąwszy o tém wiadomość, mocno strwożyło się ✅ bractwo. Jedni radzili rozpocząć proces, maiac za sobą i przywileie i dekreta; drudzy zaś twierdzili, że się pasive mieć należy, wyrachowali oni, ze Biskup nie ma na tyle zapasów pieniężnych, ile potrzeba, ażeby sprowadzić papier z Gdańska, utrzymać i opłacać zecerów, presserów, korektorów i zawiadowcę w porządney drukarni nieodbicie potrzebnych. Wiadomo im

także było, że Biskup wydawszy zgóry znakomity kapitał na drukarnią, niebędzie miał tyle cierpliwości czekać na zysk, który dopiero w ciągu lat kilku powoli obiawić by się mógł. Niezawiedli się w swey rachubie. W półtora roku bowiem od sprowadzenia liter, oświadczył Biskup chęć sprzedania swey drukarni bractwu. Po nieiakiem ociąganiu się, przystąpiono do kupna, u

(*) Biskup Szumlański nie tylko bawił naycżęściey przy dworze Króla Jana III. lecz towarzyszył mu także w wyprawach woiennych przeciw Turkom, na polu bitwy znaydował się, na niebezpieczeństwo swe życie wystawiał, i rannym był pod Wiedniem, dowodzą to, dwie tabliczki srebrne, czyli woła z napisami i kulami na łańcuszkach ́w sre bro oprawnemi, przy obrazie Panny Maryi Trembowelską zwaney, w cerkwi Kat: S. Jura we Lwowie zawieszone. Napisy te są następuiące. „na pierwszey tabliczce“ Turczyn ieden pod czas bitwy pod Zurawnem strzelił tą kulą do osoby Imci Józefa Szumlańskiego, a niepotrafiwszy samego, śpiewaczka za nim w głowę na imie Piotrka tą kulą postrzelił od którey i umarł, a było to w dzień S. Michała A. D. 1676. przy byt ności Króla Imci, tamże pod Zurawnem będącego na tey woynie, dla pamiątki tedy wieczney, na obrazie Nayświętszey Panny Namiestney u S. Jura w Katedrze lwowskiey ruskiey zawieszona" na drugiey zaś; ,,Ta kula w walney bitwie Króla Imci Polskiego Jana III. pod Wiedniem z Wezyrem i Turkami, postrzeliła Imci X. Josepha Szumlańskiego w le we ramie, Episkopa lwowskiego, Administratora Metropolii kiiowskiey, który był praesens w tey bitwje przy boku Króla Jegomości, w Niedziele w południe, to iest, dnia dwunastego Septembra Anno Domini 1680, a dla wieczney pamięci, na obraz Nayświętszey Panny Trembowelskiey Iwowskiey Sgo Jura Katedrze, dnia 28 8bris anni eiusdem zawieszona“

godzono się za 5000. złotych, które we dwóch ratach, częścią gotowizną, częścią książkami z swey drukarni zapłacić obiecano i wypłacono Biskup złożył w ręce bractwa swóy przywiley, oddał wszystkie przyrządzenia [ i litery, obowiązawszy się oraz swém i swych następców imieniem, że o drukarni, nigdy niepomyśli, i nies dopuści, ażeby kto inny, takową wiego eparchii zakładać usiłował (fasc: 50. i księga Z).

Ponieważ Biskup blisko dwóch lat w posiadaniu druków zostawał; nie iest zatem rzeczą niepodobną, že iakie małe dziełko s tytułem iego (officyny na świat wy szło, i možė kiedyś pózniey okaże się (*); zvuk nn Vale Hewon ma ta'

IX. BAZYLIANIE S. JURA WE LWOWIEDN Joe'sbad, inre:01h 1700 DO 1707. R. Co glid ipa Wbio'a of

Wyżey już przy opisie drukarni brackiey stauropigiańskiey, przytoczyło się iakie powody skłoniły Biskupa Józefa Szumlańskiego, że przez Bazylianów i ich kosztem, chociaż żadnego wtey mierze od Króla niemieli upoważnienia, drukarnia u S. Jura zaprowadzić

(*) Rzeczywiście znayduią się w bibliotece u S. Onufrego dwa dzieła z drukarni Biskupa Szumlańskiego i wprawdzie:

१

Psaltyr blazennaho Prorokai Caria Dawida z ty pografii episkopskoy Iwowskoy, pri obiteli S. Weli ko-muczenika Christowa Georgiia, wydana roku 1688. in 4to. Dedykowana Biskupowi Szumlańskiemu, przez Jeromonacha Dionysia. Drnkarzem był Wasyl Stawnicki; tudzież:

Metry ka albo Reestr dla poriadku cerkwi S. i snadnieyszoyinformacyi duchownym, świeckim zT y... pografii episkopskoy Iwowskoy, pri obiteli S. weli ko-muczenika Christowa Georgiia wydana roku 1687. in 4to. Jest to nauka prowadzenia metryk z białemi kartami do zapisywania tychże..

postarał się. Tam także mówiliśmy, iakim sposobem ta drukarnia do rąk bractwa przeszła. Niewyszło w miey inne dzieło, tylko Irmologion w roku 1700. zaczęty, a w 1707. dokończony, nie miała też tylko ieden druk, albowiem niesprzedano by całey drukarni, a nawet z wydrukowanemi książkami za 2000. złotych, gdyby była posiadała należyty zapas liter. Drukarnia bowiem rusko-słowiańska dobrze urządzona, powinna posiadać siedem rodzaiów druków, to iest, ewangieliczny, służebniczny, psałterny, oktoinyi, połustawnyi, soborniczyi i primictitelnyi. Do nabytych od Bazylianów Irmologionów kazała Konfraternia odbić tytuły, z wyrażeniem swey officyny, i te reszte, iako swoie rozsprzedała. Exemplarz owego Irmologionu z roku 1700. znayduie się w bibliotece XX. Bazylianów u S. Onufego we Lwowie.

I o tym drukarzu wspomnieliśmy wyżey pod dru karnia bracką. Na dniu 20. Kwietnia 1757 uzyskał on przywiley królewski, lecz iuż 23. Września tegoż roku, otrzymał na żałobę bractwa, pozew, tak od sądów świeckich królewskich, iako też i od ówoczesnego Biskupa Leona Szeptyckiego. Przekonany, bez dalszych sporów Filipowicz, zrzekł się w grodzie lwowskim prawa swego do tego przywileiu i Konfraternii takowy doręczył. Tenże Filipowicz, a nie Filipowski, iak go Lelewel w swych księgach bibliograficznych Tom II. pag: 226. zowie, był pod ów czas nayzręcznieyszym w tych stronach rytownikiem na miedzi. W drukarni stauropigiańskiey znayduią się blachi miedziane, obrazków in folio do służebnika potrzebnych, iego rylca.

XI. JÓZEF PILLER WE LWOWIE, 1817 1 1818.

Ponieważ druki stauropigiańskie przez długie używanie zbite i stępione zostały, postanowił Instytut przelać wszystkie dawnieysze litery w nowsze i kształtnieysze formy. Sprowadzono zatem zręcznego gisserá, który umyślnie odkuwszy ponsony i matryce od roku 1816. do 1820. przelaniem dawnieyszych druków zaymował się. Ze zaś w przeciągu czasu potrzeba niektórych ́książek dla szkół parafialnych ruskich, stała się niezbędną; a te spowodu przetwarzania typografii w Stauropigii, drukowane hydz nie mogły; zatem sprowadził gubernialny lwowski drukarz Piller, niektóre gatunki liter rusko-słowiańskich, i s pod iego prassy i z iego tytułem wyszły następuiące szkolne książki.

Prawiła szkolnaia dla ucziliscz parafialnych w diecezyi peremiskoy u Josepha Pillera, in oct: stronic 15. roku 1817.

Powinnosty poddanych ku ich Monarsie, wo upotreblenie ucziliscz parafialnych, in oct: stron 48. 1817. r. Katechizis małyi dla ucziliscz parafialnych in oct:

Litery te po naywiększey części typografia pillerowska przelała na druki łacińskie i niemieckie.

XII. KRYŁO S.

Wieś pod Haliczem w Cyrkule Stanisławowskim do dóbr stołowych Metropolii halickiey należąca, a nie Kryłów, iak uczony Bandtkie w tomie I. pag: 323. wspomina. Kryłów iest miasteczko dawniey w Cyrkule Za-

moyskim, a teraz w Polscze w powiecie Hrubieszow. skim (*).—

W roku 1606. wyszło w tem mieyscu dzieło, s pod prassy Kirylica bite, pod tytułem: „Ewanhelie uczitelnoie, na wsiaku nedielu i na hospodskiia prazniki i naroczitich światych. Izbranna ot swiatoho ewanheliia, swiatiszim Kalistom Archiepiskopom Konstantiniahrada. Powoleniem że Kyr Hedeona Bołobana Episkopa halickaho, lwowskaho i Kamieńca podolskoho Exarchy welika ho tronu konstantinopolskaho, izslidowana, i na mnohich mistcach isprawlena, nowo wydana s drukarnie Kryłoskoie w lieto ot sozdaniia mira 7108. a ot wpłosczeniia Iysus Christa syna Bożiia 1606. misiaca Oktowryia 1. dnia" in folio, kart po iedney stronie liczbowanych 416. Po tytule na stronie odwrotney, herb domu Bołobanów, to iest, Korczak. Znayduie się exemplarz do

(*) Nieodrzeczy będzie przytoczyć w tém mieyscu nie co więcey o tey wsi Kryłosie, która podług tradycyi, swego położenia i dokumentów była niegdyś Ostrogiem, to iest, cytadellą stołecznego miasta Halicza z rezydencyą panującego Książęcia, cerkwią katedralną, siedzibą Metropolity i dwunastu Kryłoszan sobornych, czyli Kapłanów kapitularnych, podobnie jak w Pradze Wyssohrad, (Cathal Univer: Cleri Prag: An. 1834. pag. 9.) i iak w Krakowie katedra na zamku, albowiem Kryłos ze strony Halicza ma dotąd potróyne wały i szańce ziedney strony, leży na wysokiey górze, po pod którą płynie rzeka Łukwica i dzieli Kryłos od wsi P odgrodzie oznaczaiącey swą nazwą, że Kryłos należał do grodu, czyli miasta Halicza, nareszcie w dyplomacie Książęcia Lwa pod dniem 8. Marca 1301. w Haliczu wydanym, od Królów polskich Stefana i Zygmunta III. z ru. skim dosłownym wypisem potwierdzonym. (Chodykiewicz Dissertationes Historico.criticae Dissertat: II. Caput I. de statu urbis Hal:) te wyrazy się znayduią,,My Bohui Preczistoy ieho Matery ko cer kwy swiata ho ieia Uspeniia Kryłoskim Popom so bornym Mytropolyi Halyckoy dały i esmo prawo duchownoie" i t. d.