Sayfadaki görseller
PDF
ePub

AUX RELIGIEUSES

DE

LA VISITATION DE SAINTE MARIE.

AMES DÉVOTES ET RELIGIEUSES,

Voici maintenant les Sermons de votre bienheureux Père en meilleur état qu'ils n'ont paru ci-devant dans la première impression, en laquelle, pour avoir été un peu trop précipitée et tirée sur des copies mal correctes, se sont coulées quantité de fautes, qui ont donné sujet à quelques personnes d'en concevoir du dégoût, et douter que cet ouvrage fût de l'auteur dont il portoit le nom très-illustre et célèbre, n'y voyant pas assez de correspondance à ses autres livres, qui sont si parfaits et accomplis. Mais qui ne sait que la plus grande partie n'étant pas sortie immédiatement de ses mains, ains seulement recueillie conformément à ses entretiens, après qu'il les avoit prononcés, il étoit très-difficile qu'il ne fût échappé beaucoup de belles et bonnes choses, qui leur donneroient sans doute plus de perfection qu'ils n'en auront jamais. Néanmoins, on ne peut nier qu'on n'ait une très-grande obligation à vos chères sœurs d'Annessy, qui en ont été les fidèles secrétaires, comme elles avoient eu le bonheur de les entendre. Et, de plus, que pour l'autre partie qu'on a trouvée écrite de cette bénite main, ce ne sont presque tous que des mémoires et projets de sermons, sur lesquels ce bienheureux Père dressoit des discours parfaits et entiers lorsqu'il commençoit de vaquer à ce saint exercice de

la Prédication. Et son intention n'avoit jamais été que ni les uns ni les autres parussent sous la presse. Toutefois, une personne d'insigne piété et très-rare vertu (M. le Commandeur de Sillery), fort affectionné à votre institut, et non moins zélé que dévot pour la mémoire de votre bienheureux Père, sachant combien toutes les paroles qui sont sorties de cette sainte bouche vous sont douces et précieuses, après avoir considéré la consolation et l'utilité qui en reviendroient à toutes vos maisons, et spécialement à celles qui n'en pouvoient pas avoir des fidèles copies pour s'en servir utilement, se résolut enfin de communiquer ce riche trésor, qui étoit entre ses mains. Mais la maladie qui le saisit incontinent après, et dont il est décédé, ne lui ayant pas laissé les forces, ni donné le loisir de les bien examiner, le pressant désir qu'il avoit de pouvoir rendre encore ce dernier et charitable office à votre ordre, fit qu'on hâta l'impression: ce qui a été cause d'une partie des fautes qui s'y sont rencontrées.

Or, pour procurer à ce livre l'estime qu'il mérite dans les monastères et ailleurs, votre très-digne et très-honorée mère de Chantal, dont les sentiments vous doivent être à jamais en singulière vénération, peu avant son décès, comme elle étoit en cette ville de Paris, voulut prendre la peine de marquer elle-même fort particulièrement la manière en laquelle elle dé

siroit qu'on le corrigeât. Et premièrement elle ordonna que l'on effaçât certaines redites et autres choses inutiles; secondement, que pour la consolation de ceux qui n'entendent pas le latin, on traduisît le plus qu'il se pourroit des passages qui sont dans les fragments; troisièmement, qu'on mit par ordre et dans leur suite tous les sermons complets: et en quatrième lieu, que l'on y ajoutât d'autres pièces qui n'avoient pas encore été imprimées. C'est donc ce que l'on a tâché de faire le plus soigneusement et fidèlement qu'il a été possible, suivant et selon ses intentions, sans que pourtant l'on ait en façon quelconque altéré le fond de la doctrine, ainsi qu'il sera très

|

aisé à voir. Et certes quiconque aura tant soit peu de connoissance des écrits de cet homme incomparable, il lui sera facile d'y remarquer sinon son inimitable style; au moins la solidité et suavité de son esprit. Jouissez donc, ames saintes et religieuses, de cet héritage, et vous réjouissez de quoi vous allez désormais entendre parmi vous un si excellent et tant aimé Prédicateur, qui vous enseignera la vraie science de salut, et les moyens de vous perfectionner toujours de plus en plus dans la vraie et sainte vocation, à laquelle il a plu à Dieu vous appeler par son moyen. Ainsi soit-il.

́DIEU SOIT BÉNI.

DE LA PRÉDICATION.

AVIS QUE DONNE S. FRANÇOIS DE SALES A MGR. L'Archevêque de bourgeS, SUR LA VRAIE MANIÈRE DE PRÊCHER.

PROOEMIUM.

Illustrissime ac reverendissime domine,

Nihil impossibile amori. Ego nonnisi vilis et miser sum prædicator : facitque ille ut audeam de verâ prædicandi ratione dicere sensa mea. Nescio equidem an sit amor in me tuus, qui hanc aquam de petrâ elicit, an verò in te meus, qui surgere facit has rosas de spinis. Hanc amoris vocem mihi indulge; christianum in morem loquor: nec mirare me aquas et rosas promittere; epitheta enim sunt omni doctrinæ catholicæ convenientia, quantumvis hæc fuerit malè adornata. Rem aggredior; Deus eam modò secundet.

Ut verò ordine procedam, prædicationem considero juxtà quatuor ejus causas, efficientem, finalem, materialem, et formalem; hoc est, quis prædicare debeat, ob quem finem, quid, et quo modo.

CAPUT I.

Quis prædicare debeat?

Nemo prædicare debet, cui hæc tria non suppetant: vita bona, bona itidem doctrina, et missio legitima.

Nihil de missione seu vocatione hic dissero. Solùm noto episcopos non modò habere missionem, sed illius quoque ministerialem scaturiginem, cujus prædicatores cæteri solos rivulos continent. Primum ipsorum et magnum id munus est, quod iis in ipsâ suâ consecratione significatur. Hunc in finem gratiam tunc specialem recipiunt,

quam reddant oportet fructuosam D. Paulus in hac qualitate exclamat (4): Væ mihi si non evangelizavero! Et Conc. Trid. : Præcipuum est, inquit, episcoporum munus prædicare. Hæc consideratio ani. mos nobis addere debet, quia specialiter Deus nobis in hoc munere assistit; et mirum quantùm prædicatio episcopalis ponderis habet, præ illa quæ fit ab aliis verbi Dei præconibus. Utcumque uberes sint rivuli, ab ipso fonte haurire delectat.

Ad doctrinam quod attinet, sufficientem esse oportet, non item excellentem. S. Franciscus eruditus non erat, magnus tamen et bonus prædicator. Ipsâque ætate nostrâ sanctus ille cardinalis Borromæus nonnisi admodùm mediocri erat scientiâ, et mirabilia tamen præstitit. Sexcenta in promptu sunt exempla. Quidam apprimè litteratus (is est Erasmus) aiebat optimam discendi et ad eruditionem perveniendi rationem esse, si quis doceat. Prædicando prædicatores fimus. Hoc unum dixero: sat superque scit prædicator, si modò videri n velit plus scire quàm sciat. Si dignè de mysterio Trinitatis dicere nequiverimus, eo argumento abstineamus. Si idonei non simus exponere istud Joannis In principio, supersedere licet; sunt alia majoris utilitatis argumenta; nec omnia omnes facere

necesse est.

Quantùm ad vitam bonam, eâ opus est, quemadmodùm apostolus in episcopo requirit, non ampliùs; ità ut meliorem esse non oporteat, ut quis prædicator sit, quàm

(1) Cor. IX.

ut episcopus. Hactenùs itaque res expedita est. Oportet, ait beatus Paulus, episcopum irreprehensibilem esse (1).

Verùm noto episcopum et prædicatorem non tantùm irreprehensibilem esse debere ad peccatum mortale quod pertinet, sed et peccata quædam venialia devitare, quin et actiones quasdam minimè peccaminosas. S. Bernardus, doctor noster, Nuga, inquit, secularium sunt blasphemiæ cleri- | corum. Seculari ludere licet, venari, noctu ad conversationes egredi; totumque hoc reprehensione vacat, et factum animi gratiâ caret culpâ. At in episcopo, in prædicatore, nisi id genus actiones mille circum.stantiis condiantur, quæ vix, aut ne vix quidem accidunt, scandala sunt, et magna, scandala. Quid dicitur? Quàm illi tempore abundant! ut non malè deliciantur! Post hæc vade, et mortificationem prædica: ridebitur prædicator.

Non dico ludi non posse ludo quopiam benè honesto semel iterùmve in singulos menses, recreationis in morem; verùm non sine magnâ circumspectione id fiat. Venatio prorsùs vetita est.

Idem de impensâ superfluâ dicto in conviviis, vestitu, libris. In secularibus superfluitates sunt, in episcopis crimina. S. Bernardus nos docens, Clamant, inquit, pauperes post nos: Nostrum est quod expenditis; nobis crudeliter eripitur quidquid inaniter expenditur. Quomodo superfluitates mundi arguimus, si prodamus nostras?

Ait apostolus ibidem: Oportet episcopum esse hospitalem. At hospitalitas non in adornandis conviviis sita est, verùm in excipiendis libenter tali mensâ hominibus, quæ episcopos deceat, quamque Tridentinum concilium præscribit: Oportet mensam episcoporum esse frugalem. Certas occasiones excipio, quas prudentia et charitas miro modo discernunt.

Cæterùm nunquàm prædicandum, nisi cùm missam celebravimus, aut celebraturi sumus. Credibile non est, ait S. Chrysostomus, quàm os illud quod SS. Mysteria -suscepit dæmonibus terribile sit. Atque ità est. Cum D. Paulo dicere tunc posse videmur: An experimentum quæritis ejus, qui loquitur in me Christus (2)? Ampliùs nobis confidentiæ adest, fervoris item et

(1) Tim. . (2) II. Cor. xiii, 3.

luminis. Quamdiu sum in mundo, aiebat Salvator, lux sum mundi (1). Sanè in nobis realiter existens illuminat nos, quia lux est. Ità et discipulis in Emmaüs, communione perceptâ, aperti sunt oculi.

Ut minimum saltem peccatorum confessionem præcessisse oportet, juxtà illud apud Psalten: Peccatori autem dixit Deus : Quare tu enarras justitias meas, et assumis testamentum meum per os tuum (2)? itemque istud Pauli: Castigo corpus meum, et in servitutem redigo; ne, cùm aliis prædicaverim, ipse reprobus efficiar (3). Verùm hâc de re satis.

CAPUT II.

De fine et scopo prædicantis.

Finis rerum omnium causa princeps est. Is agentem, ut agat, ipse agit: omne quippè agens propter et secundùm finem agit. Idem materiæ et formæ mensuram ponit. Juxtà decretum magnam parvamque excitandi ædem, materia præparatur, opusque ponitur.

dis

Quis igitur prædicanti in prædicando finis? Non alius is sit oportet, quàm facere quod Dominus in hunc mundum venit ut faceret. De quo en quid ipse dicat: Ego veni ut vitam habeant et abundantiùs habeant (4). Finis ergò prædicatoris est, ut peccatores mortui in iniquitate in justitiâ vivant ; et justi qui vitam spiritalem habent abundantiùs eam habeant, magis magisque se perficiendo; ac, ut dictum est Jeremiæ (5), Ut evellas et destruas vitia et peccata, et ædifices et plantes virtutes et perfectiones. Cùm igitùr prædicator cathedram conscendit, dicat in corde suo: Ego veni ut isti vitam habeant, et abundantiùs habeant.

Quam rem ut exequatur, duo facere illi est necesse, docere et movere : docere virtutes et vitia ; illas quidem, ut eas amari, in deliciis haberi, et practicari faciat; hæc verò, ut ad eorum detestationem, impugnationem et fugam adducat; in summâ, ut intellectum illustret, et inflammet voluntatem. Quapropter Deus apostolis in Pentecoste, quæ dies consecrationis illorum episcopalis fuit, cùm sacerdotalem in die coenæ accepissent, linguas igneas misit, ut

(1) Joan. IX. (2) Ps. XLIX. — (8) 1.Cor. IX. (4) Joan. 1.- (5) G. 1.

nossent per linguam episcopi illuminare auditores debere, et incendere eorum voluntates.

Scio plures pro tertio addere, ut prædicans delectare studeat. Verùm meâ quidem sententiâ distinguendum est. Est delectatio quæ doctrinam et motionem consequitur. Hæc quænam est anima adeò insensibilis, quam non delectet plurimùm doceri benè et sanctè viam coeli, quam non capiat consolatio summa divini amoris? Atque ad hanc delectationem quod attinet, omninò procuranda est; sed ea à docendo et movendo non differt.

Aliud verò delectationis genus est, quod ex iis non pendet, sed seorsim suas habet partes, sæpiùsque doctrinæ et motioni impedimento est. Ea est aurium quædam titillatio, proveniens ex certâ elegantiâ seculari, mundanâ et profanâ, in rebus curiosis, verborum ac vocum phaleris; verùm, quæ tota pendet ex artificio. Et de hâc nego pernegoque ecclesiastæ esse cogitandum. Oratoribus seculi illa relinquenda est, histrionibus item et adulatoribus, quorum hoc otiosum est negotium. Isti non Jesum Christum crucifixum, ut nos, sed seipsos prædicant, Non sectamur lenocinia rhetorum, sed veritates pi

scatorum.

:

Detestatur Apostolus auditores prurientes auribus, adeòque et prædicantes qui illis placere student. Ineptum id est, ac, ut vocamus, pædagogicum. In concionis egressu nolim equidem dici: Quantus ille est orator! quantæ memoriæ quàm doctus! quàm benè dicit! sed audire velim O quàm pulchra est pœnitentia! quàm necessaria! Bone Deus! quàm tu bonus! quam justus es! et his similia; vel certè ut auditor, corde plenè consternato, aliter de præstantiâ prædicantis testari non valeat, quàm emendatione vitæ suæ. Ut vi1am habeant, et abundantiùs habeant.

CAPUT III.

Quid concionator prædicare debeat? Divus Paulus dicit Timotheo suo, Prædica verbum (1), Dei nimirùm. Et magnus ille Franciscus, cujus hodiè festivitas agitur, Prædicate, inquit, Evangelium. Id

(1) Epist II, V.

que explicat, mandans fratribus suis, ut prædicent virtutes et vitia, infernum et paradisum. Abundè suppetit in sacris Scripturis undè ista petantur; nec opus est aliis.

At igitur utendum non erit doctoribus christianis, et libris sanctorum? Ità prorsùs. Sed quid aliud est doctrina SS. Patrum? quàm Evangelium explicatum, quàm Scripturæ sanctæ elucidata? Plus inter ea non est discriminis quàm nucem inter solidam, eamdemque confractam, è quâ quilibet nucleum edere valet; aut certè quàm inter panem integrum et eumdem divisum et distributum. È contrario igitur, vel iis ideò utendum est, quòd organa quædam fuêre, per quæ Deus verum verbi sui sensum nobis communicatum voluit.

Ast historiis sanctorum nonne uti licet? Bone Deus! quid ne liceat? An aliquid tam utile, aut tam pulchrum? Quid verò aliud quoque est sanctorum vita quàm Evangelium ad praxim reductum? Ampliùs rursùs inter ista non interest, quàm inter musicam notis descriptam, et eamdem cantu expressam.

Nunc autem quid de profanis historiis? Bonæ sunt; at sic utendæ, quemadmodùm fungi ceu boleti, parcè admodùm, et ad proritandam orexim duntaxat; et quidem tùm benè adhuc præparatas et conditas esse oportet: illisque faciendum, ut S. Hieronymus notat, quod mulieribus captivis, quas uxores ducere cupiebant Hebræi; secundi iis ungues, radendique capilli; id est ut Evangelio virtutique christianæ prorsùs deserviant, resecandum ab illis quidquid reprehensione dignum in actionibus gentilibus et profanis se offert; atque ità, quod sacra vox monet separandum pretiosum à vili (1). In fortitudine, verbi gratiâ, Caji Cæsaris, secernanda et notanda ambitio; in bellicâ Alexandri virtute, vanitas ejusdem, ferocia, fastus; in castitate Lucretiæ, non probanda violentia quam sibi insanâ manu intulit.

Et quid de fabulis poetarum? O, illarum nihil nisi tam parùm, tamque appositè, et iis cum circumstantiis, antidoti in modum, ut quisque videat nos talia non profiteri ; denique tam breviter, ut nihil suprà.

tiqui religiosi, quamvis illis interdùm uti Versus tamen eorum perutiles sunt. An

(1) Jerem. xv.

« ÖncekiDevam »