. կարի փութով չեն ներկայանար: Եւ այսպէս, կը հաս– տատէին թէ Հարկ չկայ նաեւ թղթով արձակում` խնդրել : Սակայն Քննութեան Ս. Ժողովայն 1886 Յունիս 23 ին տուած վճիռն, զոր նոյն ամսոյն 30 ին Լեւոն ԺԳ. Հաստատեց, կը սաֆանէ՝ թէ Եպիսկոպոսն կամ` խոստովանահայրն անձամբ Հռոմ՝ երթալ անկարող խոստովանորդին Քահանայապետին նաեւ առանձին կերպով վերապահեալներէն չի կրնար արձակել, եւ եթէ Եպիսկոպոսն արձակելու իշխանութիւն չունի՝ Հարկ է թղթով Հռոմ դիմել, բաց ի մաՀուան կետէն. իսկ եթէ ստիպողական Հարկ կայ եւ կարելի չէ արձակումը յապաղել առանց գայթակղութեան կամ՝ վատահամբաւութեան ծանր վտանգի, զոր խոստավանահօր խիղճը որոշէ, կարելի է արձակել նաեւ առանձինն կերպով Քահանայապետին վերապա հեալներէն, միայն թէ ընդ պատժով վերստին իյնալու նոյնին մէջ, եթէ գոնէ ամսոյ մը միջոցին թղթով եւ խոստովանահօր միջնորդութեամբ արձակում` չընդունուի Ս. Աթոռէն2: Ըստ այսմ՝ այսուՀետեւ մշտնջենաւոր արգելք ունեցող չկայ. եւ իշխանութիւն չու նեցող մը միշտ պիտի դիմէ, գոնէ թղթով, ի Հռոմ: • Քանյ+ արտաքոյ մահուան կետի չեն կրնար վերապահեալէ մոաղղակի արձակել բայց միայն՝ եթէ յիրաւանց կամ` յարտօնութենէ կամ՝ Հրամանաւ Մեծ-ին իշխանութիւն ունին: 1. Յիրանց իշխանութիւն ունի խոստովանութեան իրաւաբանութիւն ունեցող քահանայն ՔաՀանայապետին վերապահեալ դատակնիքներէն սաղկի արձակելու զապաշխարողս, որ չեն կրնար անձամբ Հռոմ երթալ: Բայց պարտական են խոստովանահարք Հակառակ սովորութեան պատճառաւ եւ նորագոյն վճռոց Համեմատ՝ Եպիսկոպոսին կամ՝ վերապահեալներէն արձակելու իշխանութիւն ունեցողի մ՚առաքել: Եթէ արձակումն յապաղելով գայթակղութեան կամ՝ վատահամբաւութեան ծանր վտանգ կայ, կրնան խոստո 1 Տես ի մէջ այլոց՝ նաեւ Փր., Հայներ, էջ 387 : վանահարք առանց մէկու մը դիմելու «աղակի արձակել, պարտաւորելով Մեծին ներկայանալ, կամ՝ թ ղթով արձակում` ուզել 1 . 2. Արտօնութենէ կրնայ իշխանութիւն ունենալ մէկն ամէն տեսակ վերապահեալներէ արձակելու։ Այսպիսի իշխանութիւն ունի Ս. Ժող. Ապաշխարութ եան, եւ Տարած. Հաւ. Ս. Ժողովն առաքելութիւն ընօղներու Համար: - Ասոնք այս իշխանութիւնն ուրիշ խնդրողներու կու տան թէ ի մասնաւոր դեպո, եւ թէ Եպիսկոպոսաց Հինգամեայ իշխանութեանց ձեռօք*: Արտաքին ատենի մէջ դատակնքէ արձակելու իշխանութիւնը կրնայ տրուիլ նոյն իսկ աշխարհականի : 3. Հրամանա- Մելի: Եպիսկոպոսին վերապաՀեալներէն միայն Եպիսկոպոսին Հրամանաւ կրնայ մէկն արձակել. այնպէս որ Քահանայապետին վերապա~ հեալներէն արձակելու իշխանութիւն ունեցող մը չի կրնար նաեւ Եպիսկոպոսին վերապաՀեալներէն արտա 3 մաՀուան կէտին արձակել. ըլլայ այս վերապատ հեալն ինքնին Եպիսկոպոսէն, ըլլայ յիրաւանց՝ Ա+. Ա-աց Սահմանադրութենէն անոր վերապահեալ : Նոյնպէս , քահանայապետական վերապահեալներէն արձակելու ընդհանուր իշխանութիւն ունեցողը չի կրնար առանձինն կերպով վերապահեալներէն ալ արձակել . նմանապէս առանձինն կերպով վերապահեալներէն արձակելու իշխանութիւն ունեցողը չի կրնար արձակել մեղսակիցն արձակել յանդգնողը, որ ամենառանձինն կերպով վերապահեալ է։ Եպիսկոպոսին վերապահեալ մեղքերէն արձակելու իշխանութ իւն ունեցողը չի կրնար Եպիսկոպոսին վերապահեալ բա~ նադրանքէն ալ արձակել: Արքեպիսկոպոսունք կամ՝ Պատրիարքունք չեն կրնար օգնական Եպիսկոպոսաց վերապահեալներէն արձակել, բայց միայն յայցելու. թեան: * վճիռ Ս. Ժող • քննութեան, 23 Յունիս, 1886։ Տեսի մասնաւորի՝ Երկայ պիր, Լինց, 1888, Բ. Էջ 383։ Փր • Հայներ, 396: * Հմ. Փր. Հայներ, 396—398։ Բայց պետք է միտ դնել միշտ, որ դատակնիք մայն ատեն միայն վերապահեալ է, երբ մեղքը ավերապահսարանն ստոյգ ըլլայ: Ընդ. ասոնցմէ մէկուն անստոյգ ըլլալը, ամէն խոստովանաՀայր կրնայ արձակել: Եւ եթէ երկբայութիւն իրաւանց է, արձակում` ալ հարկաւոր չէ. իսկ եթէ երկբայութիւն գործոյ է, պետք է վասն ապահովութիւն արձակմամբ արձակել 1 : 5. ԲԱԺԱՆՈՒՄՆ ԴԱՏԱԿՆՔՈՅ , Դատակնիքը գլխաւորաբար երկու կը բաժնուի. 1. Տալի ճաոյ (ferendae sententiae) երբ մասնական դէպքի մը մէջ Առաջնորդէն վճռով մը կը տրուի, եւ 2. Տ-անալ վճաոյ (latae s.), երբ որոշեալ գործոց վրայ դատակնիք մ'արդէն դրուած է եւ մէկը նոյն գործերը գործելուն պէս, ուստի եւ են 4-ը:-վ (կամ՝ սվին ֆրա-) առանց ուրիշ դատավճռոյ մը կ'իյնայ նոյն դատակնքոյն տակ: Թէ տալի եւ թէ տուեալ վճռոյ դատակնիքներն երեք տեսակ - են՝ բերանս, կակայսրին -- աջ-լ--*, որոնք կամ Քահանայապեաին առանձինն կերպով կամ պարզապէս, կամ Եպիսկոպո սաց, եւ կամ ոչ ոա+ վերապահեալ են։ 5 Անդ. 398 : " f. ԴԱՏԱԿՆԻՔ Ի ՄԱՍՆԱՒՈՐԻ 1. ԲԱՆԱԴՐԱՆՔ, 2 . ԿԱԽԱԿԱՅՈՒԹԻՒՆ, 3. ԱՐԳԵԼՈՒՄՆ 1. ԲԱՆԱԴՐԱՆՔ Րանադրանք (excommunicatio)է՝ եկեղեցական դատակնիք, որով քրիստոնեայ մը բոլորովին կամ՝ ըստ մասին ի Հաղորդակցութենէ հաւատացելոց եւ Հասարակաց հոգեւոր բարեաց կը զրկուի: Բանադրանքը ծ կը կոչուի, երբ մէկն ան Հոգեւոր բարիքներէ եւ ի Հաղորդակցութ ենէ ընդ Հաւատացելոց կը զրկուի. իսկ վարը, երբ ել ինչ, բարիքներէ միայն կը զրկուի: Այս փոքր բանադրանքը Հիմայ բոլորովին բարձուած է. կը մնայ միայն մեծ-ը։ Մեծ բանադրանքն եթէ Հանդիսական կերպով տրուի՝ նշ-2- (anathema) կը կոչուի։ Մեծ բանադրանաց տակ ինկողները կրնան ըլ լալ՝ 1. Տանելի կամ՝ ոչ – խորշելի (tolerati seu non vitandi), որոնց հետ հաղորդակցիլ Հաւատացելոց արգելեալ չէ, այնպէս որ եթէ Հաւատացեալք խնդրեն, կրնան յամենայնի հաղորդակցիլ Հաւատացելոց հետ: Ապա թէ ոչ՝ չեն կրնար Հաղորդակցիլ յաստուածայինս ընդ ծ անու մեղօք, յաշխարհայինս ընդ ներելի մեղօք: 2. Խորշելի կամ ոչ-տանելի (vitandi seu non tolerati), որոնց հետ ամեն հաղորդակցութիւն արգելեալ է1: Մեծ բանադրանաց տակ ինկողներէն երկուքը միայն խորշելի են այսուՀետեւ. 1. Հրապարակական ձեռն մխող եկեղեցականաց կամ միանձանց, եւ 2. Քահանայապետէն յանուանէ բանադրեալ վերջին դէպքիս մէջ, եթէ մէկը Քահանայապետէն յանու– Տես վերն էլ 180 : 1 անէ բանադրելոյն Հետ է յանցանս յանցա-ո--ն հար ղորդակցի, եւ կամ՝ կղերիկոս մը ղայնպիսին յաստուածային պաշամաանս ընդունի, բաց ի մեղաց՝ նաեւ Քահանայապետին պարզապէս վերապահեալ բանադ րանաց տակ կ'իյնայ: Ուստի, բաց այս երկուքէն ուրիշ մեծ բանաղրանաց տակ ինկողներն ամենքն այսուՀետեւ պանելի են: Բանադրանաց արդիւնքն այլեւայլ է։ Ասոնցմէ ոմանք «Նաղակի են, այսինքն անոնք՝ որ բանադրանաց մէջ յարատեւելէն կամ՝ բանադրանքը բռնադա. տելէն կը ծնանին : Այսպիսի են՝ 1. Ականոնական -րիան, որուն մէջ կ'իյնայ բանադրեալը՝ կարգի ` իշխանութիւնը գործածելով: 2. Կասկած հելնիկոսարան, եթէ տարի մը բանադ-րանաց մէջ յամառեալ մնայ, եւ այս պատճառաւ ալ եթէ եկեղեցական է, բարերարու թենէ կը զրկուի: Իսկ ոմանք ալ սաղակի են, այսինքն անոնք՝ զոր բանադրանքը հետը միշտ ունի, այնպէս որ բանադրանաց տակ ինկողը նովին գործով նոյն պատժոց տակ կ'իյնայ: Այսպիսի են՝ Ջրկումն 1. Զրկեան է Խորհրջոց, եւ այն՝ Խորհուրդ ընդունելէն, եւ *. Մատակարարելէ: Ջրվա Խորհոարդ ընտանելին: Բանադրեալն եւս եւ տանելին, Ս. Խորհուրդներն ընդունելէն զըկուած է, այնպէս որ եթէ ընդդէմ՝ գործէ, ծանր կը մեղանչէ: Բայց մեղքէ ալ կ'արդարանայ, եթէ տգիտութեամբ, միայն թէ յանցաւոր չըլլայ, կամ՝ առ երկիւղի մահուան, անդամատութեան, վատահամբաւութեան, ծանր վնասուց ընչից ընդունի. եւ կամ՝ երբ տարեւոր խոստովանութեան եւ Հաղորդութեան պարտքը կատարելու համար ընդունի, եւ բանադրանքն արձակող մը չգտնուի 1: Բանադրելցյ մ՚ընդունած որ– Հուրդները թէեւ օրինաւոր չըլլան, միշտ վաւեր են, բաց Ապաշխարութեան Խորհրդէն: Նաեւ այս ալ վաւեր կ'ըլլայ, եթէ բարեմտութեամբ ընդունած է։ Իսկ Խորհուրդ մատակարարողը կը մեղանչէ միայն՝ երբ բար 1 Ս· Լիգ. Թ. 159: |