Sayfadaki görseller
PDF
ePub

cato originis (Epit. p. 572 sqq.; Sol. decl. p. 639 sqq.) noch gründlicher erörterte. Nach diesen Erörterungen ist das peccatum originis (p. 574) nicht eine „, levis," sondern ,, tam profunda humanae naturae corruptio, quae nihil sanum, nihil incorruptum in corpore et anima hominis, atque adeo in interioribus et exterioribus viribus eius reliquit;" es ist (p. 640) – und zwar als eine wirkliche,, culpa seu reatus, quo fit, ut omnes propter inobedientiam Adae et Hevae in odio apud Deum et natura filii irae simus " theils (,,non tantummodo ") „per omnia totalis carentia, defectus seu privatio concreatae in paradiso iustitiae originalis seu imaginis Dei, ad quam homo initio in veritate, sanctitate et iustitia creatus fuerat," verbunden (,, simul etiam") mit,, impotentia et ineptitudo, advvauia et stupiditas, qua homo ad omnia divina seu spiritualia sit prorsus ineptus;" theils (,,sed etiam“) „loco imaginis Dei amissae in homine, intima, pessima, profundissima, (instar cuiusdam abyssi) inscrutabilis et ineffabilis corruptio totius naturae et omnium virium, imprimis vero superiorum et principalium animae facultatum, in mente, intellectu, corde et voluntate "19), und geradehin eine Feindschaft gegen Gott2°).

19),, Itaque heißt es unmittelbar darauf weiter iam post lapsum homo haereditario a parentibus accepit congenitam pravam vim, internam immunditiem cordis, pravas concupiscentias et pravas inclinationes."

20),, ita wie es unmittelbar nach den Anm. 19. angeführten Worten weiter heißt —, ut omnes natura talia corda, tales sensus et cogitationes ab Adamo haereditaria et naturali propagatione conse. quamur, quae secundum summas suas vires et iuxta lumen rationis naturaliter e diametro cum Deo et summis ipsius mandatis pugnent atque inimicitia sint adversus Deum, praesertim quantum ad res divinas et spirituales attinet." Bei all diesem übrigens, und obgleich fie mit aller Entschiedenheit bekennt (p. 577):,,Intime inhaeret (pecc. orig.) infixum ipsi naturae, substantiae et essentiae hominis,“ (nach dem p. 643 citirten Kirchenliede,Durch Adams Fall ist ganz verderbt Menschlich Natur und Wesen;" als—nach Luther, Kirchenpost. Lpz. A. XIII, 246 die Natursünde oder Personsünde, die nicht gethan wird, sondern sie ist, sie lebet und thut alle Sünde, und ist die wesentliche Sünde“), hält die Concordienformel sich doch durchaus fern von dem Irrthum des Flacius, welcher im Eifer des Streits behauptet hatte, die Erbfünde als eine totalis corruptio naturae

"

Das Concilium Tridentinum mußte also natürlich, zumal da auch die meisten reformirten Bekenntnisse den lutherischen nur beistimmten 21), auch diesen Gegenstand behandeln, und man ver

[ocr errors]

hum, sei die Substanz des Menschen selbst. Sie erklärt sich hierüber in der Epitome p. 573 kurz so: Tanta illa naturae [substantiae, essentiae p. 572] et peccati originalis differentia, quanta est inter opus Dei et inter opus diaboli," und dann in der Sol. decl. p. 645 ausführlicher dahin:,,Etsi peccatum originale totam hominis naturam ut spirituale quoddam venenum et horribilis lepra (quemadmodum D. Lutherus loquitur) infecit et corrupit, ita quidem, ut iam in nostra natura corrupta ad oculum non monstrari possint distincte haec duo, ipsa natura sola, et originale peccatum solum: tamen non unum idem est corrupta natura seu substantia corrupti hominis, corpus et anima, aut homo ipse a Deo creatus, in quo originale peccatum habitat, (cuius ratione natura, substantia, totus denique homo corruptus est), et ipsum originale peccatum, quod in hominis natura aut essentia habitat eamque corrumpit; quemadmodum etiam in lepra corporali ipsum corpus leprosum et lepra ipsa in corpore non sunt unum et idem, si proprie et distincte ea de re disserere velimus. Discrimen igitur retinendum est inter naturam nostram, qualis a Deo creata est hodieque conservatur, in qua peccatum originale habitat, et inter ipsum peccatum originis, quod in natura habitat. Haec enim duo secundum s. scripturae regulam distincte considerari, doceri et credi debent et possunt." (Demgemäß wird dann auch die Lehre,,,originale peccatum proprie, et quidem nullo posito discrimine, esse ipsam hominis corrupti substantiam, naturam et essentiam, von der Form. Conc., namentlich Epit. p. 576,,, ut Manichaeorum error 66 ,,verworfen und verdammt. “

66

21) Während Zwingli's hir zu geschweigen — die von der deutschen reformirten Kirche recipirte Conf. Aug. variata entschieden synergistisch, also semipelagianisch, sich äußert, gebrauchen die meisten übrigen reformirten Bekenntnißschriften von der Erbsünde Ausdrücke, die den lutherischen sehr nahe kommen, (nur im einzelnen minder Bedeutenden, vielleicht even so sehr unter aposterioristisch Zwinglischen Einflüssen, als einem aprioristisch rationalisirenden Charakter gemäß, zwischen kathol. und luth. Ausdrucksweise schwankend; vergl. Möhler's Symbolik §. 8.), zum Theil gerade dieselben. Vergl. Conf. Helv. II. c. 8. 9. (,, Peccatum intelligimus esse nativam illam hominis corruptionem ex primis illis nostris parentibus in nos omnes derivatam vel propagatam, qua concupiscentiis pravis immersi et a bono aversi, ad omne vero malum propensi, pleni omni nequitia, diffidentia, contemtu et odio Dei, nihil boni ex nobis ipsis facere, imo ne cogitare quidem possu. Non sublatus est quidem homini intellectus, non erepta

mus

[ocr errors]

einte sich, feiner Schwierigkeit ungeachtet bei dem Streit der Par

[ocr errors]

ad

ei voluntas, et prorsus in lapidem vel truncum est commutatus. Ceterum illa ita sunt immutata et imminuta in homine, ut non possint amplius quod potuerunt ante lapsum. Intellectus enim obscuratus est, voluntas vero ex libero facta est voluntas serva. Nam servit peccato, non nolens sed volens "); Conf. Gall. art. 9. 11. („, Credimus, hominem.. seipsum a Deo omnis iustitiae et bonorum omnium fonte abalienasse, adeo ut ipsius natura sit prorsus corrupta, et spiritus excoecatus ac corde depravatus omnem illam integritatem sine ulla prorsus exceptione amiserit. Etsi enim nonnullam habet boni et mali discretionem, affirmamus tamen, quidquid habet lucis, mox fieri tenebras, cum de quaerendo Deo agitur.. Item, quamvis voluntate sit praeditus,.. tamen, cum ea sit penitus sub peccato captiva, nullam prorsus habet ad bonum appetendum libertatem" cet. Art. 11.: Credimus, hoc vitium esse vere peccatum, quod omnes et singulos homines, ne parvulis quidem exceptis adhuc in utero matrum delitescentibus, aeternae mortis reos coram Deo peragat."); Art. Angl. 9. (,, Peccatum originis... est vitium et depravatio naturae cuiuslibet hominis ex Adamo naturaliter propagati, qua fit, ut ab originali iustitia quam longissime distet, malum sua natura propendeat, et caro semper adversus spiritum concupiscat, unde in unoquoque nascentium iram Dei atque damnationem meretur"); Conf. Scot. 3. (,, Adami transgressione, quae vulgo dicitur originale peccatum, prorsus deformata est illa Dei in homine imago ipseque et eius posteri natura facti sunt inimici Dei, mancipia satanae et servi peccati" cet.); Conf. Belg. art. 15. (,, Peccatum originis est totius naturae corruptio et vitium haereditarium, quo et ipsi infantes in matris suae utero polluti sunt, quodque veluti radix omne peccatorum genus in homine producit ideoque ita foedum et exsecrabile est coram Deo, ut ad generis hum. condemnationem sufficiat "); Canon. Dordr. cap. 3. art. 1. („, Libera sua voluntate a Deo desciscens [homo] eximiis istis donis [iustitiae cet.] se ipsum orbavit, atque e contrario eorum loco coecitatem, horribiles tenebras, vanitatem ac perversitatem iudicii in mente, malitiam, rebellionem ac duritiem in voluntate et corde, impuritatem denique in omnibus affectibus contraxit"); Heidelb. Katechismus Fr. 7. 8. (,, Woher kommt denn solche verderbte Art der Menschen? Aus dem Fall und Ungehorsam unserer ersten Eltern .., da unsere Natur also vergiftet worden, daß wir alle in Sünden empfangen und geboren werden. Sind wir aber dermaßen verderbt, daß wir ganz und gar untüchtig sind zu einigem Guten, und geneigt zu allem Bösen? Ja" c.); Form, Cons. helv. 10 sqq. (,, Duplici nomine post peccatum homo natura indeque ab ortu suo, antequam ullum actuale peccatum in se admittat,

theien innerhalb der katholischen Kirche darüber 22) in der 5. Sess sion im 1. Decret (de peccato originali) zu folgenden Bestim mungen 23):

1. Die ersten Menschen verloren durch lebertretung des göttlichen Gebots sogleich die Heiligkeit und Gerechtigkeit, die ihnen er theilt war, und zogen sich durch den Ungehorsam den Zorn und Unwillen Gottes und so den Tod, den ihnen Gott gedrohet hatte, und mit dem Lode die Gefangenschaft unter die Gewalt des Teufels zu. Durch die Sünde wurde Adam nach seinem ganzen leibs lichen und geistigen Wesen in deterius commutatus 24).

2. Die Sünde Adams schadete nicht bloß ihm, sondern auch seinen Nachkommen; die von Gott empfangene Heiligkeit und Gerechtigkeit verlor er nicht bloß für sich selbst, sondern auch für uns; er brachte den Tod und die Sünde über das ganze Geschlecht 25).

irae et maledictioni div. obnoxius est, primum quidem ob raqúnτwμa et inobedientiam, quam in Adami lumbis commisit, deinde ob consequentem in ipso conceptu haereditariam corruptionem insitam").

22) Vornehmlich divergirten die strengeren Thomisten und Dominicaner einer-, und die laxeren Scotiften und Franciscaner (demnächst auch Jesuiten) andererseits. Die Lehre der evangel. Kirche sollte und mußte nun vom Concil verdammt, und dabei durfte doch weder die Auctorität des Auguftinus verlegt, noch eine mächtige kirchliche Parthei beleidigt werden.

23) Das ganze Decret über die Erbsünde wird eingeleitet durch folgende Worte, welche bezeugen, wie wichtig der katholischen Kirche ihre Lehrbestimmung auch in diesem Punkte ist:,, Ut fides nostra catholica, sine qua impossibile est placere Deo, purgatis erroribus, in sua sinceritate integra et illibata permaneat, et ne populus christianus omni vento doctrinae circumferatur; cum serpens ille antiquus, humani generis perpetuus hostis, inter plurima mala, quibus ecclesia Dei his nostris temporibus perturbatur, etiam de peccato originali eiusque remedio non solum nova, sed vetera etiam dissidia excitaverit: sacrosancta Trid. synodus iam ad revocandos errantes et nutantes confirmandos accedere volens, sacrar. scripturarum et sanctorum patrum ac probatissimorum Conciliorum testimonia et ipsius eeclesiae iudicium et consensum secuta, haec de ipso peccato originali statuit, fatetur ac declarat."

[ocr errors]

24) Diese erste Bestimmung ist vollständig, sammt dem Anathema über die Leugner, schon oben S. 210 Anm. 5. lateinisch mitgetheilt worden.

25),,Si quis Adae praevaricationem sibi soli, et non eius propagini, asserit nocuisse; et acceptam a Deo sanctitatem et iusti

3. Diese Sünde Adams in ihrer Einheit, die nicht durch Nach. ahmung, sondern durch Fortpflanzung in jeden Menschen übergeht, befindet sich wiederum in jedem einzelnen Menschen besonders, und kann weder durch die Kräfte der menschlichen Natur, noch durch ein anderes Mittel aufgehoben werden, außer durch das Verdienst Christi, welches im Sacrament der Laufe (Erwachsenen, wie Kindern) mitgetheilt wird 26).

4. Deswegen werden auch die kleinen Kinder getauft, und zwar auf Vergebung der Sünde im eigentlichen Sinne 27).

5. Durch die in der Taufe ertheilte Gnade Christi wird die Schuld der Erbsünde erlassen und alles das aufgehoben, was den eigentlichen Charakter der Sünde hat; in dem Wiedergebornen ist nichts Gott Mißfälliges, er ist rein, schuldlos, unbefleckt. Freis lich die Concupiscen; bleibt auch nach der Laufe, aber nicht als

tiam, quam perdidit, sibi soli, et non nobis etiam, eum perdidisse; aut inquinatum illum per inobedientiae peccatum mortem et poenas corporis tantum in omne genus humanum transfudisse, non autem et peccatum, quod mors est animae: anathema sit, cum contradicat apostolo (Rom. 5, 12.). “

26), Si quis hoc Adae peccatum, quod origine unum est, et propagatione, non inimitatione, transfusum omnibus inest unicuique proprium, vel per humanae naturae vires, vel per aliud reme dium asserit tolli, quam per meritum unius mediatoris Domini nostri I. Chr., qui nos Deo reconciliavit in sanguine suo, factus nobis iustitia, sanctificatio et redemptio; aut negat ipsum Chr. I. meritum per baptismi sacramentum in forma ecclesiae rite colla❤ tum tam adultis quam parvulis applicari: anathema sit (Actt. 4, 12; Ioh. 1, 29; Gal. 3, 27).“

27), Si quis parvulos recentes ab uteris matrum baptizandos negat, etiamsi fuerint a baptizatis parentibus orti; aut dicit in remissionem quidem peccatorum eos baptizari, sed nihil ex Adamo trahere originalis peccati, quod regenerationis lavacro necesse sit expiari.., unde fit consequens, ut in eis forma baptismatis in remissionem peccatorum non vera, sed falsa intelligatur: anathema sit; quoniam non aliter intelligendum est Rom. 5, 12, nisi quemadmodum ecclesia catholica ubique diffusa semper intellexit. Propter hanc enim regulam fidei ex traditione apostolorum etiam parvuli, qui nihil peccatorum in semetipsis adhuc committere potuerunt, ideo in remissionem peccatorum veraciter baptizantur, ut in eis regeneratione mundetur, quod generatione contraxerunt (Ioh. 3, 5). "

« ÖncekiDevam »