habuit capitulum bergomen. beneficia propriae ecclesiae per se et independenter conferendi, hoc non negat orator; sed quod revera pacifice ac continuo, episcopis non contradicentibus, eadem beneficia contulerit, hoc non evinci putat neque ex documentis neque ex factorum successione. Talis praetensionis ratio repeti debet iuxta advocatum ex eo, quod ordinario in antiqua disciplina capitula cathedr. hoc privilegium obtinuerunt ob vitae communis rationem, cum canonici etiam bergomen. talem vivendi morem recepissent; Cfr. Ronchetti (de Episcopi Adalberti constitutione, lib. IV, a. 896 et lib. V, a. 954).

Huius communis vitae rationem in capitulo bergomen., advocatus fatetur, non parum distare a regula Ordinis religiosi, et inde deducit, canonicos bergomen. non valuisse sibi vindicare ius privativum eligendi suos confratres, eisdemque conferendi praebendas, quod ius facile obtinuere collegia proprie religiosa. Revera in ipsa episcopi Adalberti constitutione, postquam statutus fuerit numerus clericorum quos reditus massae communis alere poterant, iisdem clericis nonnisi potestas conceditur quam: « ex se ipsis eligant personam aptam, quae canonicam ipsam et omnia eius pertinentia provideat intrinsecus et extrinsecus »; Ronchetti (loc. cit.). Episcopus a. 1079 archidiaconatum contulit, et a. 1129 acris controversia enata fuit ob quorumdam clericorum admissionem; lis autem definita fuit ab Honorio II per Litteras Apostolicas, quibus rem componens ius episcopi omnino confirmavit. Quia vero non exinde controversiae sopitae sunt, recursus iterum habitus est ad Pontificem; ideoque, notat patronus, collationes semper fuerunt controversae, ita ut pacifica consuetudo haberi non posset usque ad a. 1383. Tunc temporis, pergit orator, iam S. Sedes sibi reservare coepit beneficiorum collationem, certis statutis regulis. Hae regulae primus mandavit scriptis Ioannis XXII a. 1330 sub nomine « Regularum Cancellariae ». Et capitulum bergomen., etiam his pontificiis Reservationibus resistere ausum est; ita ut, quum a. 1447 Nicolaus V

Regulam mensium publicaverit, huic regulae subiacere noluerit. Haec autem resistentia adeo fuit tenax, ut a. 1572 Gregorius XIII per singulare Breve ad idem capitulum directum, renovare debuerit ac pro canonicis bergomen. confirmare reservationes mensium. Neque dicatur, instat orator, quod saltem in mensibus liberis capitulum tandem aliquando obtinuerit facultatem canonicos eligendi: episcopi enim, propria iura laudabiliter protuentes, omnibus viribus. atque artibus utebantur, ne capitulo talis improbata audacia. iuvaret; solemne hac de re testimonium habetur ex relatione S. Visitationis in eccl. cath. peractae a S. Carolo Borromaeo a. 1575. A Visitatione S. Caroli Borromaei a. 1575 in posterum, notat orator, quamplurimos canonicatus collatos fuisse a S. Sede Apostolica, etiam in mensibus non reservatis, nec non ab ipsis Episcopis, tum potestate delegata vi specialis Indulti, tum etiam ordinaria potestate in mensibus liberis; uti patet ex documentis a patrono allatis.

Ad haec, circa capituli collationes quae producuntur, animadvertit orator sedulo esse distinguendas collationes in vim asserti iuris capitularis expletas, ab illis quae ob specialem titulum, sive iurispatronatus ecclesiastici sive aliter, a canonico vel dignitate expleri potuerunt. Nam praebendae tali iure gaudentes, non deficiebant in cath. eccl. bergomen.. uti in specie eruitur ex statutis capitularibus a. 1357, n. 33. Dein notat, esse notorium quod systematice capitulo bergomen. etiam ad brachium saeculare recurrere solebat ut scopum suum obtineret; uti refert a. 1660 Card. Barbarigus occasione Visitationis ad S. Limina.

Veniens advocatus ad epocham rerum publicarum perturbationis a. 1798, animadvertit quod per concordatum a. 1803 ad novam vitam fuit revocatum capitulum, prout declaratur in decreto episcopi 26 Octobris 1805. Quapropter instat orator, de nova lege relate ad novos canoni

loco suppositi electionis iuris, quod in capitulo viguisse fertur, ius ordinariae collationis suffe

ctum est. Aliqua immutatio effecta fuit, pergit orator, in concordato austriaco a. 1855; sed non ita, ut capitulo aliquid in re concessum fuerit, solum vero ut episcopus ternam imperatori praesentare deberet. Quo in concordato, natura explicatur ac ratio novorum canonicatuum capituli bergomen., cum in eo diversimode disponatur iuxta diversam beneficiorum naturam. Sane, ad differentiam art. 22, ubi conceditur austriaco imperatori libera canonicatuum nominatio, absque ulla ex parte episcopi praesentatione; in art. 25 illi canonicatus excipiuntur « qui iuripatronatus ex Fundo Religionis seu studiorum derivanti subsunt »; quorum Summus Pontifex Pius IX nominationem quidem concedit Imperatori, sed a praesentatione episcopi limitatam; cuius praecise art. 25 dispositio applicata fuit canonicatibus ipsius cathedralis.

In hoc speciale ius concordatarium perpendit advocatus quod, cum ob Summi Pontificis concessionem, Regi datum fuerit privilegium solius nominationis, consequens est dicamus ad episcopum spectare canonicam institutionem conferre nominato a Rege. Eo vel magis quod tritum sit in iure, canonicam institutionem esse actum proprium superioris, eiusdemque potestati iurisdictionali adhaerere. Sed non ita sentit capitulum bergomen.; conqueritur orator, quod in nova etiam rerum ordinatione sibi vindicavit ius canonicam institutionem conferendi. Unde capta occasione de facta a Rege nominatione novi canonici a. 1824 restitit episcopo, hoc ius sibi arrogans; episcopus autem capitulo non restitit ne peiora mala evenirent. Verumtamen gubernium austriacum deinceps, toties quoties episcopo novum nominatum notificavit, ab eius ordinaria auctoritate postulabat canonicam institutionem.

Tertio loco disserens advocatus de praebendae archipresbyteralis collatione, cui est adnexa cura animarum, asserit iam dicta a fortiori applicari collationi huius praebendae ex communi DD. sententia : « Excipe dignitates Ecclesiarum Cath. quae de iure communi non sunt electivae,

adeoque earum collatio ad solum Episcopum spectat »; (Pirhing, Ius. Can. Un. Lib. III, tit. V, n. 85). Quia vero contenditur, animarum curam esse penes capitulum, archipresbyterum vero nonnisi vicarium curatum existere, respondet advocatus per antiqua statuta duo exhiberi, nempe archipresbyterum vices episcopi gerere, et ecclesiam cath. utpote universalem parochiam fuisse consideratam; adeo ut omnes fideles, qui ad eam convenissent, sacramenta per archipresbyterum recipere potuissent. Sed numquam ex his documentis erui potest, ait orator, ecclesiam cath. fuisse parochiam peculiarem cum proprio distincto territorio, ita ut penes capitulum resederit cura animarum, et eam archipresbyter exercuerit, utpote eiusdem capituli vicarius curatus; hoc explicite declaratur a S. Carolo Borromaeo in eius S. Visitat. a. 1575 qui refert: « Nullum onus curae animarum exercendae imminet cathedrali-bergomen. nomine certae titularis paroeciae, etc. ». Et Card. Prioli episcopusbergomen. veram archipresbyteratus naturam declaravit edicens per sententiam iudicialem a. 1727 « archipresbytero ecclesiae cathedralis bergomen. in parochiis civitatis et dioecesis proprio parocho provisis seu provideri solitis nullum ius competere sacramenta administrandi aut alias functiones. peragendi ». Quam sententiam rite confirmavit Nuntiatura ecclesiastica a. 1731 contra canonicos appellantes. Quapropter, pergit orator, omnibus in elenchis, occasione synodorum dioecesanarum compilatis, numquam inter parochias in-venitur ecclesia cathedr.: nec unquam archipresbyter inter parochos civitatis numeratus fuit, collegium efformantes, et peculiari beneficio vulgo « mensa de parroci » usu-fruentes.

Demum habetur, concludit patronus, praxis continua ab anno erectionis 1806, nempe per decretum episcopi Dolfini usque hodie, ita ut semper iuxta formam canonicam archipresbyter ab episcopo electus fuerit per concursum.

Postremo loco agit patronus de collatione capellaniarum choralium, advertens de iure communi nullam esse inter

Doctores controversiam quod et praefatum nominandi ius ad episcopum spectet. Fallit sexto in beneficiis inferioribus ecclesiae cath.; haec enim potest Episcopus conferre solus sine consensu vel consilio Capituli»; (Fagnanus in cap. Cum Ecclesia Vulterrana, n. 36). Sed opponit capitulum, capellanias chorales non esse in casu beneficia, sed officia tantummodo antiquis custodibus ac sacristis suffecta. Quod negat advocatus, examinans illorum et istorum naturam; nam custodes et sacristae, ut ex eorum officiis constat pulsandi nempe campanas, lampadas accendendi etc., non fuerunt veri beneficiati, sed simplices officiales. Dum e contra, arguit orator, hodierni capellani chorales sunt veri beneficiati cum propriis praebendis, una cum illis canonicorum praebendis pariter depromptis ex Fundo Religionis, uti ex decreto episcopi a. 1805 liquet.

Verum quia capitulum, etiam antiquos custodes vel sacristas tamquam veros beneficiatos retinendos esse contendit, ideoque ut illos ita hodiernos capellanos ab ipso eligi debere; respondet orator, quod forsan aliqua custodum vel sacristarum officia successu temporis in vera beneficia conversa fuerunt, et hac de causa episcopi solliciti fuerunt in sibi vindicando isto iure collationis; v. g. quaedam collationes ipsius episcopi ab a. 1551 ad a. 1626 inveniunt.

Demum quum Capitulum contendat officia saltem magistri chori et caeremoniarum neque modo esse beneficia; respondet patronus hanc intentionem laborare falso supposito, quia haec officia non constituunt aliquid a capellaniis distinctum, sed inhaerent inseparabiliter eisdem; dicitur enim in decreto episcopi a. 1805 <... ex novem capellanis duo habere quoque debent munus caeremoniarum et magistri chori, etc. ». Quod ne in dubium quidem revocari posset, ait orator, quia res iampridem decisa est ab H. S. C. ipso capitulo instante in causa Bergomen. - Resignationis et Missae Conventualis, diei 8 Aug. 1863, in qua duo sunt decisa a) Capellanias chorales esse vera beneficia; b) Officia magistri chori et caeremoniarum determinatis capel