ESKİ TÜRKÇE SÖZLÜK

Ön Kapak
Yalin Yayincilik, 2009 - 270 sayfa

Türk milleti dünyanın en zengin kültürüne sahip olduğu gibi en zengin diline de sahiptir. Ancak daha eski çağların dil verileri ne yazık ki, yazılı vesikalara aktarılmamış, karanlık dönem olarak kalmıştır. O bakımdan Türkçenin Altay veya Proto-Türk devri hakkında bilgimiz sınırlıdır ve sahip olduğumuz kelime sayısı da çok azdır. Eski Türkçe adlanan bu lügat sadece Orhun-Yenisey yazıtları ile tespit edilen ve Uygur yazıtları ile devam eden Türkçenin malum en eski yazılı kaynaklarının sözlüğüdür.  

Yer yüzündeki diller arasında Türkçenin yerine baktığımızda, Ural-Altay dil grubunun Altay koluna bağlı bir dil olduğu ve geçmişinin M.Ö. 4000’li yıllara indiği görülür. Bu tarihten, M.Ö. 5. yüzyıla kadar olan dönem genel olarak Altay veya Proto-Türk devri olarak adlandırılır. Bu dönemde Türkçe ile ilgili az da olsa birtakım dil kalıntılarına rastlanır; ancak bunun yeterli olmaması ve bu dönemden bize yazılı herhangi bir metnin ulaşmaması, bu çağların karanlık dönem olarak adlandırılmasına neden olmuştur. Bu dönemde Türkçenin Çuvaşça ve Yakutça ile henüz ayrılmadığı, hattâ daha eskiye gittiğimizde Moğol, Mançu, Tunguz dilleriyle aynı çatı altında toplandığı varsayılır.

Bilindiği gibi daha önce Eski Türkçe döneminin ayrı ayrı metinlerini kapsayan birçok sözlük çalışması yapılmıştır. Ancak bu sözlükler birbirinden bağımsız hazırlanmış, bir kısmı Göktürk dönemi ile Orhun Yazıtlarını, diğer bir kısmı da (İslam öncesi) Uygur dönemi ile bu dönem metinlerini temel almıştır. Eski Türkçe bir bütün olarak düşünüldüğünde, bu sözlüklerin bazı yönlerden yetersiz kaldığı bir gerçektir. Bu çalışmanın genel amacı, daha önce ortaya konulan Eski Türkçe sözlükleri bir araya getirerek Göktürk ve Uygur dönemlerini birlikte ele alan, daha kapsamlı ve tek bir sözlük oluşturmaktır. O bakımdan daha önce meydana getirilen sözlük çalışmaları temel alınarak ortaya yeni bir sözlük konulmuştur.

 

Seçilmiş sayfalar

Sık kullanılan terimler ve kelime öbekleri

acı adıdır ağacı ağaç ağır akraba almak altı anlamak arka arzu aşağı atmak azap bağ baş başı benzer beş bilge biri birinin birlikte bitki boş böylece Buda coğ çekmek çeşit çevirmek çıkarmak çıkmak Çin çoğalmak çur dağ dini dost dönmek düşmek edilmek elde erkek etme ettirmek eziyet gelmek gerçek getirmek gitmek görmek göstermek güçlü günah güzel hareket hastalık hayvan hepsi ilaç ilgili ismi istemek kadın kağan kara kara şhs kavga kederlenmek kesmek kıl kırmak kız kimse kişi koymak kök kötü kullanılan kuvvetli küçük mani Moğ nehir oğul olma olmayan ordu Orta parçalamak rütbe saadet sağ sahibi saygı sevk sihir Soğd söylemek söz sürmek süs şeyin şeytan şöhret tamamıyla Tanrı taraf tarkan taş toplamak tutuk şhs tümen tür Türkçe türü unvan üstün vergi vermek Vurmak yakın yapmak yemek yeniden yeri yıldız adı yüksek yükselmek yüz

Yazar hakkında (2009)

Prof. Dr. Fuzuli BAYAT 1958 yılında Azcrbaycan’da doğdu. 1984 yılında Azerbaycan Yabancı Diller Üniversitesi Fransız-İngiliz Dili Bölümünü üstün başarıyla ve yüksek lisans derecesi alarak bitirdi. 1981-1987 yıllarında lisede İngiliz dili öğretmenliği yaptı. 1990 yılında Özbekistan Bilimler Akademisi’nin Dil ve Edebiyat Enstitüsü’nde doktora tezini savunarak “Doktor Philosophie” unvanını aldı. Özbekistan’da eski Uygurca’yı ve modern Özbekçe’yi, Kazakça’yı ve Türkmence’yi öğrendi. 1991-1992 yılları arasında Azerbaycan Bilimler Akademi-si’nin Edebiyat Enstitüsü’nde ilmi araştırmacı olarak çalıştı. 1991-1993 yılları arasında Bakü Devlet Üniversitesi’nde Azerbaycan ve Rus dillerinde dersler verdi. 1993-1995 yıllarında Ortak Türk Edebiyatı Bölüm Başkanlığı görevini yaptı. 1993-1997 yıllarında baş ilmi işçi (doçent) unvanı ile çalıştı.

1995-199 yılları arasında ise Dede Korkut Ansiklopedisi hazırlama kurulunda başkan yardımcılığı ve yazarlık görevlerini yaptı. Yapmış olduğu çalışmalardan dolayı 1995 yılında Azerbaycan Yazarlar Birliği’nin üyesi seçildi ve halen de Yazarlar Birliği’nin üyesidir. 1997 yılında üst aşama doktora tezini savunarak Filoloji Bilimler Doktoru, “Doctor of Sciences” (Profesör) unvanını aldı.

Bu güne kadar yurt içi ve yurt dışında yayınlanmış 16 kitabı ve 100’den fazla makalesi (kitaplarda, hakemli dergilerde, ansiklopedilerde) bulunmaktadır.


Dr. Minara Esen ALİYEVA 1972 yılında Kazakistan’da doğdu. Orta öğrenimini Kazakistan’da Djambul şehrine bağlı Merke ilçesinde tamamladı. 1993-94 öğretim yılında girdiği Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünü 1997 yılında bitirdi ve aynı yıl Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü’nde başladığı Yüksek Lisans programını 1999 yılında, Doktora programını ise 2005 yılında tamamladı.

2000 yılında T.C. vatandaşlığına geçti ve aynı yıl Milli Eğitim Bakanlığı’nda Lise Edebiyat Öğretmeni olarak göreve başladı. 2004 yılında Uludağ Üniversitesi Rektörlüğü’ne bağlı bölümlerde Okutman kadrosuna naklen atandı. 2006 yılından bu yana Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü’nde Öğretim Görevlisi olarak görev yapmaktadır.

Kaynakça bilgileri

BaşlıkESKİ TÜRKÇE SÖZLÜK
YazarProf. Dr. FUZULİ BAYAT , Dr. MİNARA ESEN ALİYEVA
YayıncıYalin Yayincilik, 2009
ISBN9944313580, 9789944313582
Uzunluk270 sayfa
  
Alıntıyı Dışa AktarBiBTeX EndNote RefMan