Sayfadaki görseller
PDF
ePub

1532. Item, anno XV. ende XXXII, soe is er een ghebot ghecomen wten Hoef, dat men in gheen dorpen, kermis oft kerwyenghe en moest houwen, anders dan op eenen dach, die by den hoef genoteert was, ende dan alle dorpen op dien dach kermis of kerkwyinghe te houwen, op peyn ende boeten daertoe gheordineert.

Item, anno xv°. ende xxxII, soe isser een nu sieckte ghecomen onder den menschen, daer veel luden of storven, ende oeck veel luiden aff opstonden, ende en conden niet lichtelyken weder becomen.

1533. Item, anno xv. ende xxxIII, soe was't alzoe avontuerlike jaer om voeyer te winnen totten beesten, dat men al dat jaer doer hoeyden tot alreheilighen toe, ende twee of driemael, soe regghende dat lant onder, ende weeder quam't weeder op, ende sommighe menschen aen geen voeyer en costen geraken, ende vele hoeys ende gras, dat daer ghemaeyt lach in't velt, bleef, ende menighen bedrukten mensche maecte.

XXXIII,

Item, anno XV. ende xxxIII, den tweeden dach Decembris, ende was den derden dach vanden advent ons Here, is Jan Wouter Katten met sinen bruyt inghelet ende ghetrout contra consuetudinem ecclesiasticam, qua nuptiae prohibentur celebrari ab adventu usque ad epiph. octav. exclusive, item a septuagesima usque in octavam Paeschae inclusive; item a prima die rogationum, quae est secunda feria ante ascensionem Dni usque ad octavam pentecostes inclusive, ut no. in ca. Capellanus de fe.

1534. Item, anno xv. ende XXXIV, doe lach men voer Munster, ende dat duerde een jaer, dat zy daer voer quamen, eer dat zy dat ghewinnen consten, ende anno xv. ende XXXV, op Sint Jan Baptisten dach te midsomer, soe wart ghewonnen.

1535. Item, anno xv. ende xxxv opten Pallemavont, soe is op Noerdeloes eenen rebaut of dief gherecht gheweest optie kerchoef, ende wardt op een radt gheset in dat hoflant aen die molenweech, om alle quade menschen tot exemple, ende was op die tyt groete noeit, want goede luiden wter steden ende wt alle landen ende dorpen dorsten niet reysen of keren, zy wisten niet, of sy vermoert of beroeft souden worden, als op die tyt oeck gheboerden, ende die huysluyden moesten des nachts waken, soe stolen zy, ende dorsten 's nachts wt den huus niet gaen, zy meynden vermoert off beroeft te worden.

Item, anno XV. ende XXXV, soe is te Gorchem by die Lazarus, buten die Casen poert, over die Milantsche vliet, een nu steenen hoel gheleet over die graft, die tot die cleinkae dient, ende op dat zelve jaer is oeck bepaelt ende bescoten met planken van die kae af tot die bollenchs toe, ende die straet nu verstraet, daer te voeren qualiken plach te ligghen, met planken, brugghen ende quade straten; op die tyt anno xxxiv, soe is die Milantsche sluis op Wolferen ghedamt.

[ocr errors]

Item, anno XV°. ende XXXV, soe is ons kermis verleet, sonnendaechs nae sunte Bartholomeus dach, die te voren langhe jaren plach te ligghen, sonnendaechs nae Sunte Jans dach te midsomer, ende gheschiet, om dat om die tyt veel vasteldaghen comen, ende oeck mede dat byden herft een bequamer tyt is voor cost ende anders, dat men behoeft.

1536. Item, anno xv. ende xXXVI, den seventienden dach in April, 's maendaechs nae beloken paeschen, soe bornende tot Gorchem bi die leegh Arkel poert in die Arkelstraet, ende daer omtrent, veel huizen ende berghen mit die rosmolen, ende maecte menighe arme menschen, ende op die tyt soe langhe droech was, dat mens niet wel keren en mocht.

Ítem, anno xv. ende XXXVI, opten heilich cruis dach inden Maey, gheschiede te Delf in Hollant groten schaey, dat daer verbornden twee prochykerken, ende bynae heel die stede, ende maecte menich arm man, ende omtrent IX". (!) huisen.

1537. Item, anno xv. ende XXXVII, soe zyn gheset gheweest die eykel boemen op dat kerkhoef, ende die leynden boemen voer den roester ende kerkhoef; op dat zelve jaer,

soe zyn die grote candelaren op dat hoech altaer ghecomen; op dat selve jaer, soe is opten lieven vrouwen altaer den back vergult ende vandie schilderey ghemaect gheweest, ende heeft ghecost xx R. guldens.

Op dat zelve jaer soe is dat yserwerck voor 's heilichs sacramentshuis ghestoffeert gheweest; op dat zelve jaer soe is dat uerwerck weder ghestelt ende ghemaect gheweest; op dat zelve jaer soe is die nu zuete vrou op onser lief vrouwen altaer ghesneden gheweest.

1537. Item, anno xv. ende xxxvII, doe en vroert niet tot jaersdach toe, datter een voegel op dat ys mochte gaen, ende voert verm naeden tyt was, ende voert van jaers dach af anno XXXVIII, soe en vroert oeck niet, dat die pruimboem in die zul begosten te bloeyen ende haren voertganck hadden.

1538. Item, anno xv. ende XXXVIII, soe hebben die Bloclanders gheset een nu molen, daer die cleyn molen plach te staen vanden bempt.

Item, anno xv. ende XXXVIII, soe hebben die van Noerdeloes die papegaey gescoten opter nu molen, inden grote weert, sonnendaechs voor ons vrou Visitationis Mariae.

Item, anno xv. ende XXXVIII, profesto visitationis Mariae, sterft die hertoch van Ghelre, Karolus, die deze lande ende andere lande veel verdriets aen ghedaen heeft, ende oeck zyns zelf lande mede, van die mael, dat hy wt Vranckryk quam, in sine lande, dat was anno M. CCCC. XCII., soe wast altyt orgel ende onvrede in dese lande, ter tyt toe dat hy sterf, sommels een jaer of twe, soe dat men veilich dorst reysen of keren, ende altyt op en ny, ende dat duerden alsoe langh, als hy leefden omtrent XLVI jaer, vele watermolens ende dorpen ghebornt worden by zynen tyden.

Item, anno xv. ende xxxvIII, doe was hier ende alre weghen redelyken veel gheseyt, ende dat coern wies wel, ende alsoe mals, dattet in veel jaren niet soe ghewassen en was, ende in den zomer quam die roey in dat coern, soe wel in dat winter coern, als in die haver, ende in den herfst, doen men dien haver meyden solde, soe quam daer een quade wint met reghen, ende sloech dat coern neder, ende die haver bleef alsoe licht vandie roey ende onweder, dat zy niet docht ende luttel af quam, ende dat weyt en docht oeck niet, dat die ghemeyn lieden qualick quam; ende oeck den rossemeyt ende ander oncruyt soe zeer in't lant wies, datmen van sommighen lant niet off en had. Anno xv. ende XXXIX, doe en had men daer gheen ghebreck off.

1538. Item, anno xv. die winter XXXVIII tusschen XXXIX, soe en mocht men dat ys noch die weech niet bruken, soe aventuerlike als't vroer, dat men die doeden moest dragen ter kerken, hoe veredt dat zy woenden, dat men Antho. Ger. Jacopsz. moest van daer hy woenden, draghen ter kerke, ende in Slinghelant moest men Hub. Jan Hermansz. draghen op Noerdeloes ter kerke, ende voert meer andere, etc.

Item, anno xv°. ende XXXVIII, soe woende een man man ende wyf, een moerdenaer, met zyn huisghezin tot Dortrecht in Hollant, omtrent die Wilepoert, ende hadde veel jaren ghetapt, ende vermoerden veel luden, eer men't ghewaer worden, ende begroef ze in zyn zelfs huis, ende wort mit zynen huisghezin een smadelyke doot aengedaen, dat wel recht was.

1539. Item, anno xv. ende XXXIX, op Sinte Severynen dach, den derden dach nae die XI. megheden dach, sterff Heer Florys van Ysselsteyn, die Greef van Buren op dat slot te Buren. Requiescat in pace.

Item, anno xv. ende XXXIX, soe is die nu rosmolen tot Ghorichem gheset gheweest by dat slot.

Item, anno xv. ende XXXIX, daechs nae alder Kynderen dach, op enen manen

dach, doe was soe onverbolghen weer van donder ende blixem, of midsomer had gheweest, van welken donder ende blixem inden Haegh in Hollant verbornde die kerk ende noch wel xxx husen, ende dede groten scade.

1540. Item, anno xv. ende XL, die infra oclava Epiphaniae Domini obiit commendat. de Scheluven Pauli.

Item, anno xv. ende XL, opten Scortelwoensdach in die heilighe weeck, sterff myn heer van Boechoven, Johan vander Aa, die omtrent xxx jaer drossaert was tot Gorchem ende des lants van Arkel. Een pater noster voerdie ziele; ende zyn huisvrou sterf indie maent Augusto daernae in dat selve jaer.

Item, anno xv. ende XL, doe was een sieckt onder dat ghemeyn volck van koersten ende ander quaei ghebreken daer onder ghemencht, dat daer veel menschen af storven, alre weghen.

Item, anno xv. ende XL, soe is tot Gorchem die Visbrugh vernieut ende breeder ghemaect, dan sy te voren was, want dat volk daer doer een niet en mochten comen, dat zy te smal was, dat wel ghemaect is.

Item, anno xv. ende XL, soe is die grient af ghecooft teghen die slinckhoef in Slinghelant teghens ons molens, waeraf eenen scepenbrief af is onder die waersman Willem Matthysz. Item anno xv. ende XL, soe was ons Keyzer Karolus afghecomen in Hollant ende voert tot Utrecht ende weder om te trecken, soe is hy ghecomen tot Gorchem ende bleef daer enen nacht, ende reet, om die stat te besien, die ghebreken, poerten ende muren, ende reysde na den Bos.

Item, anno xv. ende XL, des nachts nae Paesdach, soe is op Noerdeloes die kerck beroeft van dieven off onghelovighe ketters, dat zy namen een kistken met een kosteliken monstrantie ende privilegien van brieven, met kelken ende andere ornamenten, dat grote goet weerde was, dat te beclaghen is.

1541. Item, anno xv. ende XLI, in September, soe is op Hartichfelt die kerck beroeft van dieven off onghelovighe ketters, van kelken ende ander ornamenten, ende oeck brieven ende silverwerk, die boeken ende brieven ghescheint, dat groet scade was.

Item, anno xv. ende XLI, soe is die Broeders kerk tot Gorchem op gheresen tien voet hoogher dan sy was te voeren, ende een nu choer daeraen begonnen te maken, dat veel costen.

Item, anno xv. ende ILI, soe is ons Sacristy ghemetselt ende ghetimmert gheweest omtrent midsommer.

1542. Item, anno xv. ende XLII, soe hebben die van Gorchem een gat ghegraven doer den Gallich weert, om den stroem te leyden aen die stede, x roeyen wyt ende IX voet diep, dat veel costen, ende jaers daer nae hebben sy een blochuys gheleet voor die Dalenpoert.

Item, anno xv. ende XLII, soe is een gallig gheset gheweest in Dalem, ende een wyf daere aen ghehanghen den vi. Juny. Item, anno xvc. ende XLII, soe is daer gecomen een groten hoep volk wt Vranckryck in Brabant, ende laghen daer ende gaerden, namen al aen, die ghelt wolden winnen, ende men wyst niet, wat zy in zin hadden, after nae begosten zy te bornen ende vanghen ende te spannen, ende grote verdinghe te nemen zonder ontsighen, dat deerlick was ende onbehoerlick, ende die hertoch van Cleef metten Ghelders hielden die hand daeraen, waerom die Borghoes weder veel vollicks vergaerden, ende toghen totten hoep van Vrancryck, ende voert inden lande van Cleef ende Guilick, ende deden, als die van Vranckryck

1

ghedaen hadden, waerom een groet oerlogh af quam; ende ghesciede omtrent S. Jan inden zomer, doe zy in't lant quamen, etc.

Item, op dat selve jaer, omtrent Katerina, op enen manendach, soe hebben die van Bommel of die Ghelders geweest voer die kerk te Scoenrewaerd, ende hebben die bestormt, mer die buer hieldense metter macht.

Item, op die selve dach, dat was in dat jaer xv. ende XLII, op den manen dach wart verslaghen Eaphoern (!) met al zyn vollick.

In datselfde jaer was inghebroken de Dalemdyk.

1543. Item, in't jaer ons Heeren xv. ende drie ende veertich, doe begostet te vriesen ende te snuven, dat allen diepen vast laghen, doe zyn die Ghelders over die Linghe ghecomen, ende bornden vyf of zes huysen te Kekum omtrent Agnieten dach, ende 's anderen daechs ende derden daechs waren sy in Middelcoep ende in Leerbroec ende in Nowelant ende bornden daer oeck des ghelick ende brantscatten daer groot goet wt die derpen, waer om dat lant van Arkel in verdinghe viel, ende verdinchden elx dorp bi hem selven.

Item, anno xv. ende XLIII, omtrent acht daech voer ons vrouwen Lichtmis, soe is ons dorp van Hornen in verdinghe gevallen, ende loefden van verdinghe elf weken durende hondert Jochem dalers ende vertich, behalve allen oncost, ende gheen water molens en gaven in desen som, ende Bloclant tweehondert, ende voert die ander dorpen van't lant van Arkel elx nae advenant, dat sy's machtich waren te gheven.

Item, int jaer ons Heren xv. ende XLIII, omtrent den twee ende drie ende twyntichsten dach in Augusto, soe is die Keyser van Romen, Karolus, ghecomen van Romen af van bovenen af met grote zwaer vollick met veel Spaengers ende ander Italiaenschen knechten, ende oec met veel ghescuts inden lande van Gulick; ende op dienselven tyt lach die prins van Orengien, als stathower van Hollant ende Brabant oeck, met groote vollick, daer by die lant van Gulick, ende zyn doe samender hant ghetoghen voor Duren ende hebben dat stormender hant ghewonnen, ende al dat in die ste was doet gesmeten, behalve wat wyf ende kynderen na, ende voert gethoghen naer Rennen die stat toe, ende die oec opgegheven op dat pas, ende voert ghereyst voer Venlo die stat, ende daer hoer legher voer gheslaghen, ende daer voer legghende twe off drie daghen, soe is die haertoch van Cleef in des Keysers legher gecomen met al zyn Edelen, ende is doe die Peys ghemaect gheweest tusschen die Hertoch van Cleef ende Keyser, ende voert die Ghelders, dat zy ghelickeliker hant in Keysers macht gheghaen zyn, ende syn keysers gheworden. Deo gracias.

Item, int jaer ons Heren xv. ende XLIII, soe hebben die Ghelders Amersfoert inghenomen, omtrent den eersten dach July, ende hebben daer groot goet wt gheschat, ende dat doer party ende tweedracht, die binnen die stadt was onder die borghers.

Item, anno xv. ende XLIII, doe is er weder een oploop off een remoer ghecomen, als van die Gelders, dat si op comenden weech in dezen lant waren, omtrent den vII. dach July, soe zyn dees dorpen weder in verdinghe ghevallen, te weten: Arken, Kekum, Oesterwyk, Bloclant, Lerbroec, Noudelant ende Noerdeloes, mer Hornen ende Schelven op dat pas niet.

Item, ando xv. ende XLIII, doe is er een ghebot of scattinck ghecomen gheweest als van die Keyserl. Majestaet, of het hof, dat een yegelyck den thienden penninck moest gheven van zyn goet van lant, daer hy woenden. Insghelyk most men den x. penninc gheven anno xv. ende LIII ende LXIII.

1546. Item in't jaer ons Heren xv. XLVI, opten 12. dach January, daechs na sinte Agnieten dach, doe begost dat water voor den dyefdyk te comen ende was dyep opten ghemeinen acker xi voet, ende waert daervoor ghehouden noch in dit zelfde jaer, zynde opt Hoekelumsche velt twee nyeve....

1546. Anno xv. ende XLVI, soe was een sulken duren tyt, dat men alle die wynter door coft een schepel waeyts voor XXIII of XXIII st., ende een schepel rogh voor XVII of XVIII st. (Sine anno) was sulken duren tyd, als dat men coft een scepel rocke voer XXVII off xxvIII st., ende een scepel waeyts voer XXXVI ofte XXXVII st. (Insgelyk soe coft men den roghe ende taruwe anno XLVI omtrent Korsmisse ende daernae, te weten den roghe xxx of xxxv ende den taruwe II gl. Anno xv°. ende LXXII, omtrent als voren.)

1548. Item, anno xvo. ende XLVIII, nae dees voerscr. jaer, soe heeft er weder een goede tyt gheweest, dat men een scepel terwen weder coft, om neghendalve stuyver, een scepel rogghen VII st.

1549. Item, in't jaer ons Heren xv. ende XLIX, omtrent Sinte Mychiel, soe is te Gorchein binnen ghecomen den prins van Spaengien, ende is voert ghereyst in Dortrecht, ende is daer gehult ende voort in allen steden.

1550. Opte XXIX. dach Juny, in't jaer ons Heren xv. ende L, op Sinte Peter ende Pauls dach, doen soe hebben die van Noerdeloes die Papegacy gheschoten, ende mostense eenen nacht overlaten staen, dat zy ze nyet af cryghen en costen.

Item, in't zelfde jaer van vyftich, omtrent Sinte Jacob, soe is volmaect gheweest het houtwerck vanden cap opten toern van Noerdeloes.

Item, anno xv. ende L, soe hebben die van Bloclant ghetimmert een nieu choer.

1551. Item, inden jaere xv. ende LI, opten XXIII. dach van Februariis, ende was op Sint Matthys avont, doe begost dat water van boven voor den dyefdyk te comen, ende was diep opten ghemeynen acker XIII of XIV voet, dwelck den ghemeynen huysman wt Godts gracie vromelyc met ghewelt hielden, ende was datselve jaer een nat jaer van reghen ende groote opwateren.

1552.* Item, in't jaer ons Heren xv. ende twee ende vyftich, daechs voer Sinte Pontiaens avont, 's avonts omtrent tusschen acht ende neghen uren, begostet te donderen ende blixemen, groote slaghen, of't in't heetste vanden somer hadde gheweest; ende mede soe waeydent wten noertwesten, ende 's anderen daechs, op Sinte Pontiaens avont, dat noeyt mensche sulken wynt beleeft heeft, waerdoer veel landen zyn ingbebroken, God betert. Ten eersten het lant van Altenae, daer veel luyden ende beesten ende peerden verdroncken syn, dat nyet scryvens of wetens en is, soe dat dat water te twee of drie steden inghebroken was, ende quam malcanderen te moet, dat die luyden dat nyet overcomen en mochten, ende oeck mede soe was't inghebroken in Crimpen, soe dat dat water doer die landen quam ende liep om Scoenhoven; ende buten Ter Gou wast mede inghebroken, ende die prochykerk van Ter Gou ghebornt vanden blixem; ende voert in Zeelant mede veel landen ende dorpen mede ingebroken, etc.

1553. In't jaer ons Heren xv. drie ende vyftich, soe heeft die E. Heere, Heer Cornelis van Berghen, here tot Zoevenberghen, Noerdeloes enz. die molen laten zetten op die gemeynte in de heerlicheyt van Noerdeloes, waer aff die gote gegraven worden den eersten dach in Martio, ende wert daer dagelix an ghevrocht tot datse volmaect ende ganckbaer was. 1555. In't jaer ons Heren duysent vyfhondert vyff ende vyftich, op Sinte Gregorius dach, den XII. Marty, soe worde 't gevel van d'ouwe kerk alhier op Hoernaer afghebroken, navolgende den XXIX. Marty worden 't fondament vanden thoern gegraven, ende daer nae den III. Apr. op eenen Woensdach, smiddaechs omtrent te XII uren, soe worden den eersten steen van den thoern gheleyt by Dionys Adriaensz. van Muyllwyck, doen ter tyt oud wesende omtrent xv jaren; van welken toern meester af was enen genaempt mester Cornelis Frederickxz. vander Gouda, die doen ter zelfder tyt mede meester was vande kerke van Vianen; ende hier voertyts ghemaect hadde 't choer mitten cruyswerk alhier. Tzelfde is ghedaen by kerkm,

« ÖncekiDevam »