troupes te gemoet te senden met generale patenten van syne F. D., sonder expressie van plaetse ende getall, omme die door deselve gecommitteerden in de steden hyer ende daer verdeylt ende verspreyt te werden. Het es apparent, so dese troupes omtrent Uwe Ed. Mo. provincie, in Gelderlant oft oock Overysel bevonden worden, datter enige in de steden van dien sullen werden gelogeert. Selvige gecommitteerden hebben last, om te verclaren aen de steden, dat haer Ho. Mo. voor het vorder of toecomende onderhout sullen innestaen. Welgemelte heeren Ambassadeurs hebben mede verclaert dezen avont, omme op alles ordre te geven, Sr. Calandrini te verwachten, door dewelke, ofte yemant anders so hare Excell. (hetwelck hunlieden oock aengeseyt sal werden) voor 't gene voorsz., geen verseekeringe en doen, es men geresolveert dese troupes over vyf ofte ses daghen te licentieren, 't welck in allen gevalle qualick te doen is, sonder haerl. verdeylinge in verscheyden_plaetsen. Op den avont is mede aengecomen schryvens vande Gesanten in Engelant, als oock vanden Agent Aitsma, brengende d'eerste nyet sonderlings anders mede, dan dat men aldaer nu voor seecker hielde, dat de Engelsche schepen, sonder de quantiteyt t'exprimeren, den 7. tseyl waren gegaen. Den anderen contineert, dat die van Hamborch een groote impressie hadde genomen door seker gerucht, vandat den Commissaris Hogenhoeck aldaer gearriveert was, omme wt den name ende door last van hare Ho. Mo. het Cruyssant, wesende een insule over Luckstadt gelegen, te fortificeren, waerover sy geheele daghen gedelibereert ende door de gemeente genootsaeckt syn, derwaerts vier compagnien te senden, ende doet den Agent Aitsma alle debvoiren, omme dese impressie ewech te nemen, ende an de andere syde de imperialisten hyer mede hare profyt. Aldaer was aengecomen een Commissaris vanden Keyser, Walmerode genaempt, dewelcke een edict heeft aengeplackt, waer by de Holsteynsche Edelen byden Keyser geciteert werden tot Rensburch te compareren, omme aen te horen alsulken eysch, als zyne Keyserl. Maj'. sal goet vynden te doen nemen. In cas van non-comparitie sal tegens deselve geprocedeert worden als tegens contumaces. Hyerby gaen particuliere advertentien wt Hamburch, vanden 27. Aprilis. Hiermede, sullen wy den Almoghenden bidden, U E. Mo., etc. In 's G. Hage, desen 7. Mey, laet in den avondt, 1628. U E. Mo. dienstwillichste dienaers, A. PLOOS, A. VAN ZUYLLEN VAN NYEVELT, ANTHONIS DE RODE. XIX. Edele Mogende Heeren. Op huiden compt zeeckere advertentie by zyne G. Grave Ernst overgezonden, van't overgaen vande stadt Staden, ende dat het garnisoen, daer binnen gelegen hebbende, by de Keyzersche geconduiseert wert tot op de frontieren der vereenichde Nederlanden, die welcke den XII. dezer tot Meppen soude wesen aengecomen, sterck twee duyzent coppen, d'welcke alsoe doer Groeningerlant, Overyssel ende Gelderlandt in corte wel soude mogen comen te sacken op Uwe E. Mog. provincie, soo hebben wy goetgevonden, by occasie vande poste, brenger dezes (waertoe wy anders een expresse zoude hebben afgeveerdicht) U E. Mog. daer van te verwittigen, omme op alles in tyts te connen letten ende sodanige ordre te stellen, in gevalle voorsz., als dezelve dienstich zullen oordeelen; dezen aengaende is ter presentie van zyne F. D. ende de Raedt van State op huiden serieuselick gedelibereert, ende dewyle het zyn troepen vande Coninck van Groot Brittagnien ende dat de heeren Ambassadeurs, den Grave van Carlile ende Baron Carleton verclaeren te zullen moeten verstaen, de wille van zyne Mat., wat deselve gelieyen zal, dat men met deze troupen zal dcen, soo is III. 50 geresolveert te committeeren, omme met de gemelte HH. extraord'. Ambassadeurs in naeder communicatie te comen, off haere Ex. alhier by eenige coopl. soudé connen doen caveeren voor de soldye ende logisgelden, byaldyen men die in eenige steden garnisoen soude doen hebben, omme haerer verclaeringe daer op verstaen, naerder daer op te resolveeren, tot welcken eynde de vergaderinge tegens op den avont is gelegt, om dat selvige Ambassadeurs van avondt van Leyden (werwaerts sy op huiden met den Coninck van Bohemen een keer syn doende) comende, niet eerder en connen werden gesprocken. In de discoursen meent men, dat onredelyck soude wezen desen staete sonder de voorsz. cautie te vergen, omme te logeeren volck van oorloge, vele maenden ten achteren wezende, ende die men niet en weet, noch in lange niet weten en zal, of zyne Mat. gelieven zal te betaelen ende employeeren, waertoe wy van wegen Uwe E. Mog. geallegeert hebben het joncxt gepasseerde in't logeeren van eenige Engelsche troupen, waervan men noch by de dertich duyzent gl. wt sake van servitie ten achteren ende wtstaende is. Wat naer gedaene rapport wyders sal werden geresolveert, sullen wy niet naelaeten U E. Mog. te verwittigen. Vande conditien van't overgaen van Stade en verneempt men nyet, ende sullen de Keyzersche door deze victorie moediger ende de Hanzesteden flauwhertiger werden, staende te beduchten, dat ten laetsten aldaer de geweygerde equipagie van schepen den Keyzer wel mochte toegestaen werden. Tot Hamburch zyn nieuwe Keyzer. Ambassadeurs aengecomen, voorgevende dat het tegens den teneur vande Gulde Bulle strydich is, dat in't ryck vremde Ambassadeurs toegelaten ende ontfangen werden. Die Gecommitteerden vande stadt Groeningen ende Ommelanden vynden sich in competente getale alhyer, omme op haere veelvoudige onderlinge differenten te vorderen decisie van haer Ho. Mo. Den oversten Gendt is geauthoriseert, omme van wegen den Churfurst van Brandenburch te executeeren de contributien van't landt van Bergen, Marcq ende Ravensberch, omme daer wt zyne comp. ende die vanden heere van Soppenbroeck betaclt te worden, wesende de voorsz. contributien als die vande andere Cleefsche landen, volgens secker tractaet geaffecteert tot onderhout van seecker regiment, 't welck zyne Churf. Doorluch'. conform 't geroerde tractaet gehouden is te onderhouden, waervan wy voor desen in't lange ende brede U E. Mog. hebben geinstrueert ende geschreven. Den heere Brouwer, Borgerm'. tot Middelburch, extraord'. gecomm. van wegen de provincie van Zeelandt, heeft ter vergaderinge van haere Ho. Mo. gerelateert, schryvens te hebben, dat eenige West-Indische schepen, de duynkerckers in't Schuytgen hebben innegejaecht ende deselve grotelicx beschadigt; item dat binnen Rochelle thien schepen met vivres soude innegecomen syn, ende alle 's Conincx wercken in't canael verdestrueert, dat de Engelsche vlote op de custe van Engelandt blyft leggen, geeft in alle quartieren vande werelt oirsaecke tot verscheide bedenckelicke discoursen. Alvorens te committeren nae de vergaderinge van Zeelandt, werdt afgezonden een wel geraisonneerden brief, op hope van dat die gelycke operatie sal doen als in Gelderlandt ende transporteert sich den heere Brouwer derwaerts, omme die persoonel. te secondeeren ende alle goede officien te doen. Wt Venetien vanden 29. Aprilis wert geschreven, ende van elders geconfirmeert, dat seecker aenslach op Genua ontdeckt is, waervan de particulariteyten verwacht werden. Men seyt, doch onseekerlyck, dat den Hertoch van Savoyen die beleyt soude hebben. Den Keyzer heeft aen den Hartoge van Mantua laten weten, verwondert te wezen, dat den Co. van Spaignen onder zynen naeme hem d'oorloge aen dede. Het Keyzers volck heeft op de frontieren van Switserlandt, Lindau op het Lac van Constans, ende Rotwyler, synde een stadt vande Switsersche confederatie ofte onder haere be scherminge innegenomen. Tot Lindau wert qualick mit de inwoenders gehandelt, zynde mit gebot op lyfstraffe genootsaeckt all haer silverwerck op't stadhuys te brengen, daer de Grave van Mansfelt gelt van doetslaen tot betaelinge van zyn crychsvolck, ende men dwingt die vande religie te veranderen van godsdienst. Hyer mede zullen wy Godt de Heere Almachtich bidden U E. Mog. Edele Mogende Heeren, lange te conserveeren in een prospere ende vreedsamige regieringe. Geschreven in haest, vermits de post gereet staet. In 's Gravenhage den 7. Mey 1628. U E. Mog. dienstwillichste dienaers, A. PLOOS, A. VAN ZUYLLEN VAN NYEVELT, ANTHONIS DE RODE. XX. Edele Mogende Heeren. Wy hebben 't schryvens van Uwe E. Mog., addresseerende aen de heeren Staten van Hollandt, overgelevert ende serieuselicken gerecommandeert. Hetgene ons dienaengaende sal bejegenen, sullen wy nyet naerlaeten over te schryven, zynde ons by de heeren van Hollandt nyet anders bejegent, dan dat op gel. brief voor desen gerescribeert soude wezen, dat Uwe E. Mog. soude bedencken een middel, omme den turff, die by de thichelaers ende pannebackers geconsumeert wordt, van anderen turff te separeren, ende die alleen vande gedifficulteerde impositie ende verhoginge van dyen te eximeeren. De Gecommitteerden van Zeel. verclaeren gelast te wezen haer dezen aengaende mit Uwe E. Mog. te voegen, ende dat eenige van Hollandt haer geantwoort hadden, dat de heeren Staten van Hollandt haere Gecommitteerde Raeden geauthoriseert hadden, omme mit haere EE. ende ons daer over in communicatie te comen, ende 't selfde gedaen zynde, de Staten daer op onder anderen bescryven, off dit selfde U E. Mog. geantwoort, off ons aengeseydt sall werden, sullen wy mitten naesten connen verwittigen, ende in sulcken gevalle dienen wy geinstrueert van't gene van tyt tot tyt daer inne gedaen is. Wt een vande bylagen sullen U E. Mog. vernemen, wat by die vande Oostindische Comp. versocht werdt. Wy sullen daer op verwachten mitten allereersten Uwe E. Mog. resolutie, te meer om dat by de heeren van Hollandt, die haere ingesetenen hyer by meest houden geintresseert, daer op hart werd gedrongen, niet sonder protesten van onschuldich te willen wesen aen de onheylen, die by afslach de Comp. ende 't lant souden mogen overcomen. De guarnisoenen van Staden, meent men als nu omtrent Zwolle te wesen. S'. Calandrini heeft zich voor derzelver onderhoudt ende servitiegelden, volgende de bygaende copye van obligatie verbonden. Men secht, die by de drie dusent starck te wezen, waer onder vyff hondert Duytschen. Hetgene in Denemarcken ende omtrent de quartieren vande Elve passeert, sullen Uwe E. Mog. connen vernemen wt de vier bygevouchde copyen. Wt Zeelant wordt geschreven, dat een scheepken, van Cales gecomen mede brengt, datter acht schepen met vivres binnen Rochelle soude syn gecomen, ende en verneempt men niet anders als dat de Engelsche vlote den 7. t'seyl soude syn gegaen. Den Coninck blyft obstinaet by syn dessein van meester te willen wesen vande stadt, gevende de Coninginne moeder hope van die te vermeesteren voor half Junius toecomende, gelyck mede veel ampelder doet de Cardinael, die daer by doet, dat geen twyntich duzent man ende twee hondert schepen die sullen ontsetten. Sed homo proponit, Deus disponit. Interim blyven in't ryck alle affairen staen ende onverricht, tot dat de voorsz. stadt verovert of ontzet zal wesen, ende wenscht de Coninginne moeder, dattet veroveren oft secoureren van dien ten eene ofte anderen gedaen waere, omme eens wt de twyffelachticheyt getrocken zynde, naedere resolutie te nemen op de loop vande affairen. Den Coninck hadde den 24. Apr. op zyn aencompste in't leger mit een herault, die vande stadt tot gehoorsaemheyt doen sommeren, die sonder bescheyt wederom gesonden is, niet hebbende connen geadmitteert worden. Men verneempt, dat in meest alle de havens van Spaengien een grote vlote bynae gereet is, becomende zyne meeste behouften wt deese landen. Den Paus persevereert noch by syn vorige opinie, van dat men de desseinen van Spaignen in Italien behoort te resisteeren, als U E. Mog. ten dele sullen connen sien wt de bygaende copye, wt het Italiaens getranslateert. Synen Nuntius mette Ambassadeurs van Venetien ende Mantua zyn van Paris desent halven naer het leger vertrocken, dan de Spaensche Ambassadeur is haer gevolcht, om tegens hun by den Coninck te wercken. Maer soe lange de belegeringe van Rochelle blyft duyren, is't onmogelyck, dat zyne Mat. syne geallieerde buyten 'tryck met vigueur ende reputatie can maintineren, want alle de macht werdt daer alleen gespilt, ende de geëxperimenteerste bekennen 't met beclach, sonder dat se dezen cours connen brecken. Den Hartoghe van Rohan sich te swack bevyndende om in Dauphine syn desseynen te voltrecken, heeft zyn voornemen verlaeten, ende is tot Nismes gekeert, mit zynen tocht oorsake gegeven hebbende, dat generalick aen die vande religie in Dauphiné de wapenen ontnomen zyn, omdat ze gezeydt worden geresolveert geweest te zyn, hun met hem te conjungeeren, 't welck haer belet soude syn door de prompte versieninge vande Marechal de Crequi. Hyer mede bidden wy Godt de Heere Almachtich, Edele Mogende Heeren, U E. Mog. te verleenen een geluckige ende voorspoedige regieringe. Geschreven in 's Gravenhage desen 10. May 1623. U E. Mog. dienstwillichste dienaers, A. PLOOS, A. VAN ZOYLLEN VAN NYEVELT, GISB. V. BOETHZELaer. Op den avondt noch vergaderinge geleyt zynde, is met advys ende ter presentie van zyn Excell. resolutie genomen, op't versouck van die vande Oostindische Comp. hier boven_gementioneert, daer op wy eyntelick geperst zynde onze verclaeringe te doen, hebben belooft ende doen aenteeckenen binnen drie dagen van U E. Mog. resolutie verclaeringe te doen, ofte ons te vougen met d'andere provintien op U E. Mog behaegen. Is mede goetgevonden, dat men de Duytschen onder de troupen vanden Colonel Morgan synde, neffens d'Engelschen mede sal in de steden brengen, maer als dan aenseggen, dat men hun noch servitie noch onderhoudt can geven, omme deselve te doen scheyden. ANTHONIS DE Rode. Edele Mogende Heeren. XXI. Het bygaende extract wt de Resolutien vande heeren Staten van Hollandt es ons ter handen gestelt, ende dient voor Resolutie op't schryvens van U E. Mo. aen de heren gecommitteerden Raden gedaen. Den heere Brouwer, Burgermeester van Middelburch (die een keer doet in Zeelant) wedergekeert wesende, sullen met syne Edelen voor de gecommitteerden Raden voornoemt, de gedane clachten sien te justificeren, waer toe wy nadere instructie als oock bericht, wat in desen gepasseert is, sullen verwachten. De gecommitteerden vande respective admiraliteyten syn aengecomen, mit dewelcke met den allereersten in besoigne sal werden getreden. Čapt. Engelbrecht Pietersz. vander See was op acte vanden Raet ter admiraliteit tot Rotterdam voor eenige maenden in zee gegaen, ende omdat aen de Engelsche niet en conde verthonen commissie van zyn F. D'. als Admirael Generael, is by deselve aengehouden geweest, ende den verleden weeke ontslagen, heeft gerencontreert een fluyte, comende van Duynkerken omme naer Engeland te gaen, geladen met stuckgoederen, weerdich tot ICL a cm gl., die hy verovert ende in de Mase ingebracht heeft. De geruchten quamen eerst, dat daerinne waren ses Jesuiten, waeraen als nu getwyfeld wordt, ende en syn desen aengaende noch egeen publycque advertentien gecomen. Den Ambassadeur Carleton leyt noch in den Briel, wacht op goeden wyndt. Voor zyn vertreck heeft hy boven een protest, rakende de sessie vande Engelsche Ambassadeurs in den Rade van State, mede overgelevert een Acte van protest, waerby gedesa voueert werdt, alle 't gene op de zake vande executie in Ambona by Hare Ho. Mo. ende de gedelegeerden rechters gedaen werdt, ontkennende ooyt in deselve rechters geconsenteert te hebben, waerop hem een well geraisoneert contraprotest ter handen gestelt is, die hy terugge gesonden heeft, ende werdt zyn E. die by missive toegesonden, met verclaringe, in cas van non-acceptatie, dat men zyn protest houdt voor nyet ontfangen, De Grave van Carlisle is op gisteren vertrocken, heeft op syn vertreck ernstelyk gerecommandeert de vereeninge vande Oostindische Compin deser landen ende in Engelandt, op dat den Coninc, soe hy seyde, nyet genootsaekt en werde, yet anders by der handt te nemen. Hierby gaen de capitulatien van't overgaen van Stade, wten Hoogduytschen getranslateert. Den Oversten Morgan heeft aen syne Excell. gescreven, wt Breinen, den 3. May, ende versocht garnisoen voor zyne byhebbende troupes, waeronder zyn vier Duytsche compagnie, die seer begosten te debanderen. Hiermede bidden wy, Edele etc. 's Gravenhage, desen 15. May 1628. Uwer E. Mog. dienstwillichste dienaers etc. A. PLOOS, A. VAN ZUYLLEN VAN NYEVELT, GYSB. V. BOETZHELAER, XXII. Edele Mogende Heeren. Op't scheyden vande vergaderinge arriveerden schryvens vande Gesanten in Engelant, van den 21. deser, meldende, dat het alsdoen den xv. dach was, dat de Engelsche vlote naer Rochelle t'seyll was gegaen, sonder dat men aldaer eenige seeckere tydinge hadde van't succes. Weinich tyts naer het scheyden, verstaen wy in't particulier, dat de Marquis de la Force by den zynen vanden 25. aen zyn soon wt Parys adviseert, dat de voorsz. vlote den 19. omtrent Rochelle was gecomen geweest, ende by deselve twee brantschepen naer 's Conincx werck Voor wt gesonden, die sonder eenich effect verbrant waeren; waer na vyff ofte ses scheepen der selver vlote by de Franchoisen in de gront geschoten wesende, hebben d'Engelschen haer geretireert, waer op de Coninck vanden 21. aen de Coninginne moeder adviseert, dat hy de victorie behouden ende d'Engelsche vlote haer geretireert hadde, waerop aldaer de clocken geluyt ende gebuyrt is geweest, ende heeft dit alomme de geruchten vande nederlage der Engelschen veroorsaeckt gehad. Den 23. zyn d'Engelschen weder op de wercken des Coniucxs aengecomen ende doorgebrocken, soo datter als doen achtien binnen de stad quamen, ende daer nae noch thien, synde alle des Conincxs werken verdestrueert. Om dat E. Mog. nu langen tyt mit verlangen nae d'wtcompste van desen hebben verlangt, heeft het ons goet gedacht hyer van deselve over Leyden advys te geven, verhopende eerstdaechs hyer van by publicque confirmatie te ontfangen. Wt Vranckryck wordt in't particulier geadviseert, dat de marquis den 25. deser wt |