Sayfadaki görseller
PDF
ePub

soe geestlick als weerlick, inden voirsz. jaere duyzent LXXXV geinsereert in sekere confirmatie van Guydo oic bisscop van Utrecht, hiernaer te mentionerene.

9. Daer by dat blyct, alle hoocheden, preeminentien, prerogativen, jurisdictien ende andere rechten, soo wel gheestelicke als weerlicke by den voirsz. bisscop vercregen, als voren gededuceert staet, getransfereert, overgedragen ende gegeven te zyne by den voorsz. bisscop van Utrecht, inder proostien oft den proost van Sint Jans, die daervan oic geuseert, gepossesseert ende gebruyct hebben, oyt sedert dier tyt by hem selven, ende hueren officieren, sonder eenich belet ofte conditie, qui usus est optimus interpres dictorum titu

lorum.

10. Ende soe wanneer yemant hem vervoirdert heeft, den proosten van Sint Jans eenich hinder, turbel ofte molestatie daer inne te doene, zoe zyn zylieden hem daer jegens voirzien by justitie ende andere behoirlycke middelen, soe insgelycx hiernaer breder verclaert, ende met goeden bewyse betoocht zal worden.

11. Men bevindt noch, dat sekeren tyt, naer dat voorsz. staet gesciet is, Keyzer Fredericus, d'eerste van dien naeme, ingselycx geconfirmeert heeft gehad, alle die voorsz. ghiften by synen voirsaten gedaen, ende merckelick by den voorsz Keyzer Otto die Tweede, deselve by hem Frederico, oic geconcedeert ende verleent, breder blyckende by sine brieven, in dato vanden jaere ons Heeren XI. LXXI, daerby oic te meer gevesticht is, die voirsz. ghifte van Conradus, bisscop, den voirsz. Ancelme, proost van Sint Jans, gedaen.

12. Van gelycke Keyzer Sigismundus wel geinformeert zynde, van allen den voorsz. hoocheden, auctoriteyten, preeminentien, prerogativen, jurisdictien ende andere rechten, der voirsz. kercke van Utrecht met de possessie van dien, heeft bisscop Frederic van Blanckenhem, doen ter tyt presideerende tot Utrecht, voirsz. daerinne geinvesteert, ende verleent deselve approberende, lauderende ende ratificerende, dat meer is, ende het welcken sonderlinge te noteeren staet, deselve rechten, noemende onder anderen regalia, als breeder vermelden syne opene brieven, gegont ende gegeven tot Nymegen, bisdom van Cuelen, in den jaere ous Heeren XIII. XVI, XVII. dach Novembris,

ge

13. Nyet te min 't es gebeurt, dat de grave Wilhelm van Hollandt, ende Coninck van Roomen, twistich geworden zynde jegens den proost ende capitle van Sint Jans t'Utrecht voirsz., aengaende der possessien ende rechten vanden landen, jurisdictien ende thienden in Ovendrecht, Cudelstert ende Westvene, mitsgaders in andere plaetsen, daeromtrent gelegen zynde, in effect die proostie van St. Jans voirsz., die voirsz. partien huerlieder schillen deur tusschenspreken van eenige personnagen, gestelt ende gecompromitteert hebben, in't zeggen ende verclaeren van heer Willem, doen ter tyt abt van St. Truyen, naer inhout der brieven van requisitien ende submissie, zoe wel vande voirsz. Coninck Wilhelm als den proost van St. Jans voorsz., als oock vanden cardinaal Hughe, mediateur tuschen denselven partien.

14. Ende uyterlycke, soe heeft die voorsz. abt Wilhelm van Sint Truyen die voorsz. saecke, naer rype ondertastinghe ende inquisitie terminerende, verklaert, gevonden te hebbene die possessie ende 't recht vande voorsz. jurisdictien ende thienden der voorsz. plaetzen, ende van andere daer omtrent gelegen, den voirsz. proest ende capittule van Sint Jans te competeeren in vollen rechte, ende dat zylieden, ende huere voirsaten van soe seer langen ende oude tyden, daer van geweest zyn in paisible possessie, dat gheen memorie ter contrarien en was, hoewel nochtans eenige baillouwen van Hollandt, begeerende te extendeeren die limiten van hueren heeren, gepoocht gehadt hadden eenige plaetzen inde voorsz. proostie te invaderen ende occuperen, nochtans ondeuchdelyck ende onrechtveerdelyck tot huerder ende huerder heeren groote onsalicheyt ende pericle, daeromme die voorsz. posses

:

sie ende recht vande voorsz. jurisdictien over allen den voirsz. plaetzen vander proostien, den voirsz. proost adjudiceerende, breeder blyckende byder sententie arbitrale, des voirsz. heeren abts van Sint Truyen, in date duyzent 1. LXIII, den v. February, al gebeurt by wille, weten ende consente des bisscops van Utrecht, doen inder tyt wezende.

15. Van gelycke alsoe inden jaere XIII. III questie gevallen was, tusschen den eerweerdigen vader in Christo, heere Guydo van Hennegouwe, bisscop van Utrecht, ter eendre, ende den proost van Sint Jans voorsz. ter andere zyden, op ende aengaende die hooghe jurisdictie, waeromme ter instantien vanden voorsz. bisscop, vergadert ende gecelebreert wierde het capitle van Utrecht, inden plaetzen daertoe gedeputeert, ende die saecke geventileert wezende, wiert verclaert, nyemanden inden landen van Utrecht hooghe jurisdictie, dan de proostie van St. Jans t'Uytrecht, aldaer te hebben.

16. Maer dieselve bisscop Guydo, met dyen nyet te vreden wezende, dede vergaderen alle vassalen van zynen hove, metten ridderscap ende edelen, met oic den capitle, 't welck men heet die Maelstadt, versoeckende van hemlieden verclaringhe ende sententie vande voorsz. hooghe jurisdictie, sulcx dat uyterlyck by haerlieder alle consent wierdt geconcludeert, ende van weghen van hemlieden allen daer jegenwoordich zynde verclaert ende met sententie gepronuntieert, deur den mondt van heere Ghysbrecht, heer van Goy, dat nyemandt behalven de proost vander kercke van St. Jans t'Uytrecht, hadde hooghe jurisdictie, inden lande aldaer, breeder blyckende by de voorsz. verclaeringhe ende sententie, in date als

vooren.

17. Hetwelck die voirsz. heere bisscop Guydo zedert naerder verstaen hebbende, willende, voir soe vele als in synder macht was, den proost van Sint Jans t'Uytrecht recompen seren, motus conscientia, (als wel te presumeeren staet) heeft die voorsz. brieven van bisscop Conract zyn voirsate, by hem gezien ende bevonden gans, gave, ongecancelleert ende gheensins gevicieert, besegelt met deszelfs bisscops Conraets segele, soe hem heer Guydo claerlyc gebleken was, geapprobeert, geratifficeert ende geconfirmeert, doende tot dien fine dieselve brieven van bisscop Conraet insereren van woorde te woorde, inde voorsz. syne confirmatie als voirsz. is, breeder blyckende by denselven brieven van confirmatien, in date des jaers onses Heeren XIII. XI, den tweeden dach naer Paesschen.

18. Dat zedert, te weten inden jaere van XIII. LXXXII oft daeromtrent, wederomme questie geresen is geweest, tusschen heer Floris van Wevelinchoven, als bisscop van Utrecht ter eendre, ende heer Peeteren vanden Velde, doen ter tyt proost van St. Jans voirsz., aengaende die hooghe jurisdictie der voorsz. plaetsen, maekende die proostie van St. Jans voirsz., soe syn beide partyen gecommen in proces, ende hebben heml. gesubmitteert in't seggen vanden prelaten ende capitlen vande anderen vier godshuysen, te weten: vanden Dom, van Sinte Salvatoris, van Sinte Peeters ende Sinte Marie.

19. Welcke prelaten ende capitlen gedeputeert hebben vier eerlycke ende geleerde mannen, huerlieden medecanonicken, om die waerheyt vander saeken te ondertasten ende ondersoeken, met te doene informatie, soe by getuygen, munimenten als andersins, om, deselve gedaen weesende, te bringen onder den voirsz. heeren prelaten ende capitlen, zoe die voorsz. vier gedeputeerde oic gedaen hebben, nemende zeer ampele ende breede informatie, als wel ampelic mencionneert het instrument dair van zynde, beginnende ad perpetuam rei

memoriam.

20. Ende die voirsz. gedeputeerde, doende die voirsz. informatie, hebben bevonden den proost ende capitle van Sint Jans te competerene die voirsz. hoocheyt, preeminentie, jurisdictie, rechten, ende des daer aen cleeft metten possessie van dien, als onder anderen by specificatie, van te moghen punieren oft te remitteren alderhande delicten, ende sonder

linghe van dieghene, die gebeuren binnen de voirsz. plaetzen, limiten ende districten, genaempt die proostie van St. Jan, die vooren breder gementioneert staen.

21. Als van dootslagen, quetsueren, simple oft by mincken, item van crachten ende gewelden, soe wel die by daege als by nachte gebeuren mogen, item van diefte, van valsche mate, van brandtstichten ende van alderhande andere delicten, exercerende generalyck van allen saeken, hooghe jurisdictie concerneerende, elck proost successivelyk in synder tyt, by hem selven ofte heuren officieren, breeder Blyckende byder informatien daerop gehouden, met XI getuygen op xxx arlen, dies aengaende van wegen des voorsz. heeren Peeteren vanden Velde, als proost van St. Jans, in handen' vande voirsz. gedeputeerden geëxhibeert. 22. Ende sonderlinge byder depositien, gedaen op 't dyerste XXVI. xxvII. ende xxix. der voorsz. arlen, die welcke, al is't, dat zy prima facie, schynen alleenlycken te comprehendeWilnis ende Achtienhoven voorsz., nochtans soe is vande voorsz. hooghe jurisdictien by de voorsz. proosten geuseert geweest, soe wel in't voorsz. Blocklandt, Gudelstert, Thamen, Mydrecht ende andere plaetsen, die voirsz. proostie van St. Jans makende, zoewel in Wilnis, als in Mydrecht voirsz., specialyck blyckende byden voirsz. XXVII. ende XXIX. arlen ende oic dat Wilnis in voirtyden genaempt is geweest die XL houven, dair voren mencie af gemaect werdt, oic mede dat het landt ende venen, gelegen inde voorsz. plaetzen, bysondere in Mydrecht ende Wilnis, schuldich zyn en betaelen den proost van Sint Jans chyns, als wesende heurliedere chynsgoeden, soe inhoudt het XXXI. arle, al in teeken van hoocheden, blyckende byder depositien, gedaen op den XXVIII. arle, des quoyers, wesende een seer oud geschrifte, houdende date vanden jaere XIII. LXXXI.

ren,

[ocr errors]
[ocr errors]

23. Ende noch by andere depositie, gedaen op andere naervolgende arlen, totten getaele van XIII, daerop gehoort zyn xii getuygen, blyct insgelycx, dat die voirsz. proost van Sint Jans heeft alle hoocheyt, jurisdictie ende rechten, metter possessie van dien, merckelicken in Achttienhoven, ende dat in allen saeken, excessen, crymen, hoedanich die hebben mogen wezen, soe hier boven eensdeels vermaent staen.

24. Ende nyet alleene aengaende die hoocheyt ende preeminencie op't landt, maer oick vande wateren ende rivieren, daer omtrent loopende, als onder andere, dat die gemeynte vande steden van Utrecht, by tyde van wylen heere Aernt Louff, in zynen leven proost van St. Jans voirsz. nyet en hebben mogen leyden die rivieren, genaempt de Vecht, doen wezende by Dael inder weerlicke jurisdictie des proosts ende capitle van St. Jans, alders wert, als buyten de burch van Weerde, aldaer deselve riviere noch hueren loop heeft inde jurisdictie des voorsz. proost, dan by synen expressen consenten.

25. Ende tot dien fine, soe cocht die voorsz. gemeynte van Utrecht vande voorsz. proost ende caple het lant, hemlieden daertoe bequaem ende notelyck, daer deur de voorsz. riviere vande vecht noch heuren loop heeft, behoudelycken altyts die hoocheyt ende jurisdictie des voorsz. proosts, zoo wel op't lant als in't watere, soe breeder blycken mach by de depositien, gedaen op imde voirsz. arle, daer by ende des voorsz. is, genouch blyct vande hoogen jurisdictien des voirsz. proost.

26. Als't oic doet van meer andere, gelyc van die doode lichamen te scouwene ende daermede voirts te doene naer ordonnantie ende beliefte vande proost oft synen schout ende officier, blyckende by der depositien op 't VIII. ende Ix. arle, gehoort.

27. Ende soe wanneer die selve schoudt yet gedaen heeft, oft wilt doen, daervan men hem soude willen beclaghen, zoe wert van hem geappelleert alleenlyck aen den proost, als aen den oversten, ende geenssins aen den bisscop, noch acte van hem hebbende, breder blyckende by der depositien, gedaen opten xire arle.

28. Ende vande delicten, gebeurt buyten de jurisdictien vander voorsz. proostien binnen

H

den lande van Utrecht, ende waervan metten bisscop oft zynen maerscale by den delinquanten gecompeseert waeren, soe zyn die proosten in der tyt geweest in paisibelycke ende vredelycke possessie, dat gheen memorie van menschen ter contrarien en gedinct te stellen, yemanden last hebbende, oft zynen officiael, om die soenpenningen te versekeren, als breder blycken mach by der depositien, gedaen op het xme arle, al te zamen begrepen inde voorsz. oude quoyere van dispositie ende hier gelaten breeder verhaelt te worden, uyt cortheden.

29. Het welcke by den voorsz. gedeputeerden zoe ampele bevonden zynde, ende den voorsz. prelaten ende capitlen aengebracht synde, die welcke bevindende het schoen claer recht vanden voorsz. proosten metten possessien van dien, hebben in presentie van partyen, te wetene, den voirn. bisscop Florens van Wevelichoven ter cendre, ende den voorsz. proost Peetere vanden Velde ter andere, by monde vande decken vanden Dom t'Uytrecht verclaert by sententie diffinitive, dat zylieden den proost ende capitle van Sint Jans t'Uytrecht voirsz. bevonden te wezen, in volcomen possessie vander hoogher jurisdictien voirsz., 't zelve verclaerende met duytschelicke (!) woorden, te weten in een volcomen besit des hooghen gerechts.

30. Ende daer en boven, om die voorsz. possessie noch meer te justificeeren, soe wierde verclaert, dat die voorsz. proost Petrus vanden Velde met synen capitle souden affirmeren met II stoolen in gewoonlicker maniere, dat zy deselve possessie hadden met goeder saeken, ende soe verde sy 't zelve refuseerden te doene, soe soude die voorsz. bisscop Florens deselve possessie, die hy seide te hebben, affirmeeren mit VII stoolen.

31. Naer welcke pronuntiatien die voorsz. proost, op staende voet heeft doen haelen VII stoolen uyter sacristie vanden Domp t'Uytrecht voirsz., en hy dien (!) aengedaen hebbende, heeft gezworen, dat hy ende zyne voirsaten, proosten ende capitlen van St. Jans voirsz., altyts geweest hadden soo sy noch waeren, in vredelicke possessie vander voirsz. hooghe jurisdictie, behalven vanden turbel doen gedaen, zoe diezelve proost oic wel weten mochte, gesien hebbende al het voorsz. besceet, hier voren breder verhaelt, ende sulcx, soe hebben ter selver tyt oic gedaen sesse canunicken van Sint Jans voorsz., affirmeerende dat zylieden, vastelicken geloofden den voorsz. proost die waerheyt gezworene te hebben, al naer der waerheyt ende oude costume in sulckdanige saeken geobserveert.

32. "T welck gedaen zynde, heeft die voorn. proost versocht aen den voorn, heer bisscop, daer jegenwoordich zynde, dat hy zyn maerschale inthimeren zoude, in toecomende tyden hem nyet meer te onderwindene vande voorsz. hooghe jurisdictie, noch des daer aen clevende is, welcke bisscop, hoewel hy vande voorsz. pronunciatien in den beginsele nyet wel te vreden en was, nochtans verclaerde, dat hy zynen maerschale 't zelve zoude inthimeeren ende daerinne wel voorzien, al breder blyckende by der acten ende der voorsz. instrumenten van sententie, gedaen ende gebeurt in de voorsz. generale capitle der voorsz. kercke van Utrecht, den xxi. Marty a°. XIII. LXXXII, alhier by copie geëxhibeert.

33. Ende hoewel by der voorsz. sententie, onder anderen den voorsz, heer bisscop gereserveert zoude zyn, syn recht, indien hy eenich pretendeeren wilde, in't petitorio, om den voorsz. proost te vervolgene voir alsulcke competenten rechteren, als hem goetduncken zoude, soo en heeft denselven bisscop Florens van Wevelichoven noch zyn naervolghers, emmers totter tyt van bisscop David, hoewel daer tusschen byde geweest zyn vyff ofte sesse bisscoppen, gheen vervolgh van 't selve petitoir gedaen in alsulcke vuegen, dat hetzelve pretens recht van petitorie in allen gevalle jegens den bisscop, al hadde hy daertoe eenige apparentie gehadt, dat neen, geprescribeert soude syn metter tyt van omtrent LXXX jaeren meer dan suffis. om geestelicheyt jegens geestelicheyt te mogen prescriberen, als kennelicken is naer rechte.

34. Ende dat meer is, die voorsz. heer bisscop David volcomelyck geinformeert wezende van al, des voirsz. is, ende merckelyck vanden voirn. ghiften des voirsz. bisscops Conraet, heeft inden jaere XIII. LXI, den eersten dach van Julio, in tegenwoordicheyt van zynen vicaris generael, dieselve brieven van bisscop Conraet gezien hebbende, ende dat dezelve in geender wys gecanceleert, geraseert noch geenssins gecorrumpeert oft suspect, maer gansselyck, geheel ende gave, metten seghel des voirsz. bisscop Conraet, soe hier boven noch geseyt is; 35. Heeft deselve brieven geapprobeert, geratificeert ende geconfirmeert, van synder auctoriteyt, ende die voorsz. commutacie ofte mangelinge, die de voorsz. Conradus gedaen hadde vande voorsz. parceelen metten parceelen wederomme by den voorsz. proost van St. Jans gelaten, van weerden gehouden, daerinne begrepen zyn die voorsz. partien ende stucken van landen, makende die voorn. prostie, in voirtyden oic andere naemen gehadt hebbende, dan die zedert gecregen hebben, ende mogelick noch souden moghen gecrigen.

36. D'welck oic nyet te verwonderen en staet, gemerct dat in voirtyden die stucken van den landen metter voirsz. mangelinge den voirsz. proost van St. Jans by den bisscop gelaten, mit allen hoocheyt, soe voirsz. is, waeren wouste, wilde landen, onbewoont, eensdeels maress, anders mourlant, ende som mogelick bosch ende diergelycke, nyet gecultiveert noch in achtinghe zynde, zoe die selve zedert by lanckheyt van tyden allencxkens geworden syn, blyckende by d'inhout vanden voirsz. brieven van ghiften ende confirmatien van dien, ende bysondere by der voirsz. mangelinge van bisscop Conraet, ende der voorsz. confirmatie van bisscop David.

37. Deselve confirmatie, inhoudende by expres, dat overmits tusschen den voirsz. partien van landen, noch eenige parceelen waeren, onbewoont zynde, dat zoo wanneer deselve bewoont soude worden, soe souden die thienden ende beden ende andere, hoocheden, genaempt placita, ende alle justicie ende hoocheit, soe wel gheestelick als weerlick, die in de voorsz: plaetzen vande proostien vallen souden, toebehooren den proost ende keicke van St. Jans voorsz., alleen ende nyemandt anders.

38. Hetzelve sulex (als oic begrepen staet inde voirsz. mangelinge, met bisscop Conraet gedaen), by den voirsz. bisscop David expresselyck van nyeuwes, verclaerende ende decreterende, dat die voorsz. proosten van Sint Jans, dair van souden mogen ende behoren vryelyck te gebruycken, sonder wederseggen van yemanden, al naer inhout van zyne voirsz. confirmatie ende ghifte vande voorsz. eersten July anno XIII. LXL

39. Nyetemin alsoe dieselve heer bisscop David, vyff ofte zesse jaeren dacrnaer, als omtrent den jaere xr. LXXI nyet indachtich zynde synder voirsz. approbatie, confirmatie ende concessie, maer quaelick ende sinisterlick geinformeert zynde, hem vervorderde heeren Jan Nyss, doen proost van Sint Jans voorsz., te turberen oft laeten geturbeert oft gemolesteert te worden in zyne voorsz. hoocheden, auctoriteyten, preeminentien, jurisdictien ende possessien van dien, soe is't denzelven heere Jan Nyss, proost, van noode geweest hem daer jegens met recht te voorzien, ende heeft tot dien fine syne suplicatie gepretenteert onsen heyligen vader den Paus, verwervende provisie in behoorlicke vorme aen heeren Peeteren de Farrera, auditeur vander saeken van synen paleyse.

40. Voir welcken heeren Peeteren, soe verde geprocedeert is geweest tusschen den voorsz. heere Jan Nyss, proost van St. Jans t'Utrecht, claegere ende aenleghere ter eendre, ende den voorn. heere bisscop David, verweerdere ter andere zyde, aengaende der voorsz. hoghe ende laaghe jurisdictie meroque et mixto imperio, die deselve proost heeft in zyn voorsz. plaetsen ofte deurpen van Mydrecht, Wilnis, Achtienhoven, Thamen, Cudelstert ende Sevenhoven, ende die urbatien ofte spoliatien daerinne gebeurt, met allen dysser ac.cleven mochte, dat de voirn. heere Petren, auditeur, by synder sententie diffinitive verclaert heeft;

III.

13

« ÖncekiDevam »