voir noorloostwaert ter Veluwen werdt, streckende deur des voirn. bisscop Davidis grift, in de lengde bevonden hem te bestrecken tot over die XLV roeden.

Sulcx, dattet oeck sal blycken by den mate, dat deselfde gemeen burgeren veenen voirn. van Rheenen oeck, voirts tot aenden veenen, gelegen in de Veluwe, ende dewelcke Gillis van Rynsdyck hem pretendeert te competeeren in de lengte over bisscop Davidts grift, hem extendeeren in 't diepste, tot over de Lx roeden.

nen,

Jae, dat meer es, sullen die veenen van Wouter van Grootvelt, liggende in de Reensche veenen, bevonden worden hem te extendeeren over bisschop Davidis grift, tot aen de veedie noortwestwaerts, jegens hem ter Veluwen wert geleegen syn, ende merckelicke aen den veenen vanden heere van Pallandt tot by de hondert roeden, inde possessie van dewelcke te gebruycken ende graeyen hy Wouter altoos sonder contradictie van yemande geweest es, ende oeck syn voersaten, langer dan menschen memorie gehuecht.

Alsoe 't blycken sal, dat die selfde Wouter, doende acte van possessie, heeft doen graven over die voorn. grifte acht dachwerck turfs, lancx ter Veluwen wert, wtbrengende Xcvi roeden in de lengde, ende dit all over biscop Davidis grifte, al advenant van den veenen ende de breedte van dien, die hy leggende heeft inden voorn. Rheenensche veenen.

Overmits welcke possessie ende gebruyck van turf te graven, over die voirn. grifte van bisscop Davidt gehadt by die van Rheenen in de lengde als voorsz. es, soe hebben die vande Utrechtse syde te rechte hemlyeden twede baecke gestelt, noortwestelyck vuyten suyden ende suydtoesten, tusschen den voorn. Wouter van Grootvelts veen ende Mulers veen, daer aen liggende.

Hier by gevoucht, dat het oeck blycken sal, dat vele meer andere veengenoten, vande Stichtsche syde over bisscops Davidts grift, veele acten van possessie gedaen hebben inde veenen, die sylyeden als dependentien vande Rheenense veenen leggende hadden vanden Zantvoert af tot naer Veltgens ofte Abts grave toe.

Alsoe by secker segell ende brieff, die Dyerick de Bruyn heeft tot Rheenen, in date XIIII XCII, ipso die Magdalene, blyct, dat Daniel Heynricksz. ende Wilkem syn wyff, Rutger de Bruyne ende Marie syn wyff, overgaven voer schepenen van Rhenen, eenen mergen veens, gelegen in Capelle loot ende in Cornelis van Rhyninghen veen, over die grifte, welcken veen die voorouders desselfs Dyerick die Bruyn, naerde voorn. overgifte veel jaeren gebruyckt ende doen graeven hebben menichmael ende tot diversche stonden.

Insgelycx aengaende de geërfden vande Rhenensche syde in Mulaerts veen, omme te bewysen de proprieteyt, ende de possessie vandien sal blycken by extract der registre van Rheenen, dat Claes Spynder vercocht heeft gehadt aen Egbert van Suylen, twee ende een halven mergen veens, over bisscop Davidis grift, welcke voersz. veen op die voersz. grifte ten noortoesten breet moste syn xv roeden sulcx dat metende ter Veluwen werdt, daer de voorsz. twee ende een halve mergen geleegen waeren volgende de voorgaende vercopinge lancx hondert roeden, de mate aldaer bevonden sal worden.

Ende in teycken, dat Egbert van Suylen ende synen nacomelingen vande voorn. veenen in possessie geweest syn, ende deselffde naarde transporte gegraven hebben, soe sal men ad oculum bevynden, in de voorn. veenen gruppelen gegraven te wesen, in der manieren als men opde Stichtsche syde van allen ouden tyden gewoenlick es geweest van doene.

Sal noch gedoceert worden, dat eenen Steven Gheritsz, als possessoer van het veen van Pieter Hubertsz., het gebruyck van denselffden veen gehadt heeft in 't graven over bisscop Davidis grift voirn., over de xXVII ende XXVIII jaeren, te weten, als gegraven hebbende negen dachwercken lengde over de voirn. grift, maeckende naer coustume vanden landen hondert ende acht roeden.

Ende sal oeck bevonden worden, dat over die grift dagelicx gegraven geweest es, in Dyericx van Rhenens veen, 't welck een stuck es, gelegen gemeender vooren metten veenen van Pieter Hubertsz., daer van in 't voorgaende articule, ende dit al onbecroent van yemande.

Insgelycx sal oeck blycken, dat Jan van Hemert, als hoofmeyster des bisscops van Utrecht, by synen pachter Rutger Janssoen gebruyct ende possessie gehadt heeft over de voirn. grift met graven, als genouch bethonen de gruppelen, die in 't hoofmeesters veen bevonden worden, ende dat deselfde possessie van graven, Oth van Keerssen van Rheenen, successeur van denselfden Jan van Heemert, by den voorn. Rutger, synen pachter, gecontinueert heeft gehadt.

Hierby gevoucht, dat eenen Henrick, die brouwer, in 't eynde van 't selfde hooftmeysters veen, over bisscop Davidts grift, rustelick ende vreedtelick, ende oock onbecommert van yemande, tusschen die achte ende negen dachwerck lengde, maeckende omtrent hondert roeden, gegraven, ende den turf wech doen vueren heeft.

Item, ende dat voorts de pachters van des Commandeurs tot Rhenens veen, in possessie syn geweest van het selfde te graeven over de grifte van bisscop Davidt, es 't selve elcker lycke genouch kenlyck, ende wort oock geverifieert uytten gruppelen, leggende over de grifte, t'eynden van deselve veenen, recht vuyt.

Item, van des Commandeurs veen tot Eernst van Euwickx veen, ende van Jan van Harn, die t'samen Wycker veen genaemt worden, als gecomen wesende van Ghysbert van Wyck, streckende over bisscop Davidts grift; soe sal blycken, dat 't selfde altyt by den voorn. personen gegraven, ende over de grift voornt. ten noortoesten gebruyct es geweest, onbecroent van yemande, merckelyck alsoe sy lyeden den xxvIII dach van Meye, anno XV XLV, over die voern. grift noch turff hadden staende, by hem lyeden aldaer gegraven, ende en soude oeck van voirts over de grift te graven nyet gecesseert hebben, ten waere van wegen der Keyz. Mat. by den commissarissen 't selfde hem in den voirn. jaere verboden hadde geweest. Wt alle welcke acten van possessie, boven gededuceert, genouchsaem verthoont wordt, dat, soe voer 't graeven van bisscop Davidts grift, de burgeren van Rheenen, soe gemeenlicke over die selfde grifte plagen te graven, t'eynden die zelfde heure veenen ten noertoesten, als aen de syde van Rheenen ten suytwesten, ten aenschouwen ende wel weten van den geëerfden vande Geldersche syde, ofte oyt geseght vermeten ofte gesustineert hebben gehadt, de grift van bisscop Davidi, te wesen een scheytsel der twee lantscappen, als, van Gelre ende van Utrecht, als de Gelderschen, als nu wel frivolick hebben begonst voert te stellen. Item, stelt noch hieren boven die procureur van Utrecht in feyte tot bethoen, dat 't lant van Utrecht streckende es over die voorn. grift, ten noortoesten ter Veluwen, dat de voorn. bisscop Davidt, doende graven de voorsz. grifte, oostwerdt vanden Santwert, ten noorden, heeft oick doen graven eenen wyck ofte sway, daerinne die scepen ofte sambruesen mochten wenden ende hem keren, omme, geladen wesende met turfve, alsulcx weder nae den Rhyn te varen.

Item, welcken sway ofte wyck menich jaer gelegen heeft ten aenschou van eenen yegelicken, ende es gereputeert geweest, te leggen op eenen Stichtschen bodem, die by den voirn. bisscop was doen graven, praesumtive ac infallibiliter in proprio fundo seu territorio, et non in alieno, alsoe hy nyet en sochte mitten furst von Geldre enygen twist, maer alle accordt ende gebuersaemheyt t'onderhouden.

Soe, dat wt alle desen wel bewesen wordt, dat de tweede baecke, gestelt op 't eynde van Wouter van Grootvelts veen, ende daer hy possessie over de grift gehad heeft, van te graven, te rechte by die van Rheenen gestelt es, welcke tweede baecke huer respect neempt op den derde baecke, op des Commandeurs veen, daer oeck die van Rheenen possessie

gehadt hebben, merckelick oeck alsoe daer naest gelant syn Eerst van Ewyck ende Jan van Harn, die insgelycx in possessie van graven geweest syn, ende meede besonder op 't hoofmeesters veen, van wyens possessie nyemant ignorantie off en kan pretenderen ex superius latius deductis, ende daer af genouchsaem blycken sal, ende dat daeromme de lantsceydinge aldaer te rechte genomen wordt.

Hier by gevuecht, dat achtervolgende ende vermoegens diversche lootboucken van die Rhenense veenen, het cleyn veen van wylen den fursten vanden lande van Utrecht daer naest gelegen, nu toebehoorende Keyz. Mat., in de lengde moet hebben thyen ende een halve hondert roeden veens, welck lootboucken van allen ouden tyden voer oprechte lootboucken gehouden, geacht ende gereputeert syn geweest by eenen yegelicken.

Ende dit selfde veen, meetende van 't Sunte Cuneren wech tot bisscops Davidts grift voorn., wordt alleene bevonden in de lengde te hebben omtrent seven hondert ende LXIX roeden.

Soe dat Keyz. Mat. daer aen felen, schillen ende gebreecken soude, indien 't selfde soude behoiren te steuyten, op de voirn. grift meer dan II LXXXI roeden veens in de lengde.

Mer indien 't selfde veen voerts over de voirn. grift gemeten wordt in syn lengde aen Abts graeff (alsoe 't hem oeck van allen ouden tyden ende boven menschen memorie bestreet heeft), beginnende het meeten van Sunte Cuneren wech, soe sall 't selfde bevonden worden syn lengde te hebben van thyen ende een half hondert roeden veens, daer oeck die vierde baecke behoert gestelt te weesen.

Item, ende sal 't selfde oeck mede insgelycx hier aen well blycken, dat, maeckende een gescheytsel, aldaer van gheen gescheytsel en es, soe behoert men sulcke gescheytsel te vynden in 't middell van die twee bergen, te weten, des berchs streckende achter Eede, ende den Renenschen berch, ende mits soe doende sal bevonden worden, dat de voorn. Abts graeff, soe verre des keysers veen streckt, in 't voersz. scheytsel is leggende.

Ende dattet mede es een oudt seggen ofte communis, vulgaris fama, dat deze voersz. Abts grave van enen abt van 't Sunte Pauwels t'Utrecht, van wegen des bisscops van Utrecht, tot conservatie van syns hoochweerdicheyts veen, soe verre als 't selfde streckende es in syn lengde, ende by consent vanden furst van Geldre gegraven soude syn geweest voer een scheytsell van beyde de lantscappen.

Ende dat bisscop Davidt, saliger memorie, mette gemeen Renensche veengenoten dier tyt aldaer synde, voersz. grift in 't hartghe van deselfde principale veenen, ter plaetsche daar die als nu gerenoveert es, heeft doen graven, uyt dier oorsake ongetwyffelt allene, overmits die groote lengde, die deselfde Renensche veenen noch hadden, voerts streckende daer syn hoochweerdicheyts veen eyndende ende afgaende was, op dat ze te commodiueselicker ten beyden syden elcx syne veenen souden hebben mogen doen graven ende ten oerbaer brengen, tot hoeren meesten oorbaer ende prouffyt.

Alsoe 't oock nyet te geloeven en es, dat deselfde grift voer een lantsceydinge op dat eynde vande Renensche veenen gegraven ende geslegen soude geweest syn, ende dit by den redenen boven verhaelt in 't brede by den inhouden vanden XXXII, XXXIII, XXXIIII, XXXV, XXXVI, XXXVII, XXXVIII, XXXIX, XL, tsestich ende LXI articulen van dese jegenwoordige gescreven ende gheposeert, daertoe alhier gereferveert wordt, omme cortheyts wille, ende omme redyten te schuwen.

Want waert alsoe geweest, dat die Gelderschen aldaer dier tyt veenen hadden gehadt op der ofte omtrent der griften voersz. (als neen), souden ongetwyffelt huere veenen een gescheytsel hebben doen graven, als nyet geschyet en is.

Oeck mede souden ongetwyffelt wel gesecht ende begeert hebben, die selfde grifte mede te

becostigen, omme die mede te genyeten, ende voerts geprocureert, dat deselfde hadde meugen gegraven ende geslegen worden, in 't gescheytsel beyde der lantscappen (als neen) ende oeck nyet geschiet en es, opdat sylyeden mede hunne veenen ten meesten oerbaer hadden muegen bruycken, als de gheërfden vande witte Eeder veenen, ende andere nu ter tyt well hebben kunnen doen.

Overmits de veenen, ten tyde als de voirn. bisscop Davidt de voirn. grift deede graven, tot grote estime waeren, gelyck die nu syn, overmits het vernyeuwen vande voirn. grifte. Ende omme eyntelicke voorts te verthoonen, dat de vyfde baecke te rechte gestelt ofte geraydt es geweest, ofte als noch behoort gestelt ofte geraeydt te worden, op't poinct, daer Vellgens graeff ende Abts graeff vergaderen, soe staet te considereren, dat het poinct van Veltgens graeff geweest es van allen ouden tyden, langer dan menschen memorie gehuecht, ende noch heden opten dach, es een scheytsel tusschen de landen van Utrecht, ende de landen van Geldre, als parthyen, te weten de Geldersche selfs bekent hebben.

Ende op 't gene deselfde Geldersche lantgenoten varieerende a primo proposito, als nu poghen te willen maynteneren, dat Veltgens graeff soude strecken verby daer Abts graeff scheydende es, seght hy procureur mitsgaders de ghemeen gheërfden vanden Uyterschen ende Rhenensen veenen, dat sy lyeden 't selfde well expresselyck ontkennen, hem referreerende totte oculaer inspectie van der plaetsche, ende tot myne heeren de commissarissen, denwelcken te contrarie vandien gebleeken is.

Te meer alsoe diversche getuygen seggen, dat van allen ouden tyden Veltgens graeff altoes geweest es, een gescheyt tusschen die landen van Utrecht ende van Geldre, alsoe meest alle de Geldersche bryeven, vanden veenen spreeckende, hem bepaelen aen Veltgens graeve ten westen, ofte op d'een syde aen Veligens graeff, ofte hem streckende syn aen Veltgens graeff, 't welck all conform es mette gemeene natuere van alle lantscheydingen, die in dubio naervolgende d'oude brieven haer reguleeren.

Ende alsoe deur 't gundt voorsz. es van der syde vanden procureur generale, metsgaders van dien vande Renensche veenen ofte gheërfden vanden landen van Utrecht aen derde poincte vande voorn. difficulteyten, soe es t'evident, dat alhyer nyet meer en rest te disputeeren dien aengaende.

Concluderen daeromme de voirn. procureur 's landts van Utrecht, metsgaders die gemeen gheërfden in den Rhenensche veenen ofte landen, ten eynde dat by sententie diffinitive in desen te pronunchieeren, geseyt, verclaert ende uytgesprocken sal werden, dat bisschop Davidts grift gheen landtscheyding en maeckt, ende dat de Geldersche veenen hem totten selfden nyet en extendeeren, maer dat de Cromme Eem, daer die aen ofte omtrent 't Geldersche sluysken, ofte schut aengaende es, uytten suytoesten ten noorden aen den Horncolck toe, een gerechtige lantsceydinge es der voirn. twee lantscappen van Geldre ende Utrecht, ende metsdien dat alle Renensche hoylanden over bisscops Davidts grifte, hem streckende tot in die Cromme Eem toe, in de voorn. bepaelinge ende te wesen vanden lande van Utrecht; ende voerts soe veele het aengaet, 't gene gelegen es vanden voirn. Horncolck ende den houck van dien vuyten suytoesten ten noortwesten op 't poinct toe, daer Keyz. Mat. veen off gaet ende scheydt, ende voerts tot poinct van Abts graeff ende Veltgens graeff, sal insgelycx voerts verclaert worden, te weten, datter een baecke gestelt sal worden teynden de lengde van omtrent hondert roeden, over des voirn. bisschop Davidts grifte, ter Veluwen wert tusschen het gescheyde van Wouter van Grootvelts veen ende Mulaerts veen, rayende vuyten houck vanden Horncolck, sulcx als boven, ende dat hieren boven noch sekere andere baeck van gelycke over bisscop Davidts grift ter Veluwen wert gesteken ende gestelt sal worden, theynden de lenghde van hondert roeden, tusschen 't gescheyt van des

Commandeurs tot Rhenen ende des hoefmeesters veen, raeyende vuyten suytoesten naer noortwesten, opten punt daer Keyz. Mat veen afgaet ende scheyt, daer oeck een baecke behoert gestelt te worden, om soe voerts te raeyen op 't punt van Ablsgrave ende Veltgensgrave, te weten, daer die in een commen ende vergaderen, verclaerende oeck nyettemin, dat alle de veenen, tusschen de voorseide limiten geleegen te weesen vanden landen van Utrecht ende de gheërfden vandyen, respective al advenant van hemlyeden veenen over d'ander syde vander griften toe te behoren, sall noch oeck hierenboven byde selve sententie verclaert worden, dat het poinct, daer Veltgensgrave ende Abtsgrave vergaderen, metsgaders deselfde Veltgensgrave ende oeck die Abtsgraef voerts streckende, langes die EEDER veenen tottet eyndt vande Keyz. Mats veen voergen., te wesen een gerecht gescheyt ende limite vanden lande van Geldre ende van Utrecht, sulex dat den geërfden vanden Gelderschen veenen westwerts over deselfde Vellgensgraef, egheen recht en competeert, hoedanich 't selfde wesen mach, sulcx dat men byde selfde sententie enen yegelicke vanden voern. parthyen, volgende 't gene voorsz. es, wel behoert te ordonneeren, hem van nu voertaen te reguleeren, voegen ende schicken, elcx in 't gebruyc vanden synen, volgende 't gene voersz. is, sonder d'een den anderen eenich incombrement (!) ofte ongebruyc te mogen doen, ter contrarien, maeckende de voern. procureur ende erfgenoten der landen van Utrecht, ingevalle van contradictie, eysch van costen, scaden ende interesten, implorerende nyettemin ende anders doende, prout supra latius in capite van desen. M. VOSSIUS.

Jan van Someren, weleer schout ende oeck burgemr. geweest hebbende tot Rhenen, out omtrent tachentich jaeren, verclaert by synen eedt, op 't VI, VII, VIII, IX, ten XXII articulen toe incluys, LV ende LVI art. vande voorsz. feyten, dat alle de Rhenense erven aen dese syde vande grifte gelegen, 't sy hoylanden oft weylanden, strecken over die grift tot aen die Cromme Eem toe, ende dat de scheygruppelen, tusschen denselve erven gelegen, oeck gaen tot in de Cromme Eem toe, ende dat de Cromme Eem altyts geacht is geweest, voor een gescheytsel tusschen Utrecht ende Gelderlant, ende niettemin seyt, daer sommige erven syn, aen de Rhenense syde, die over de voorsz. Cromme Em gaen; seyt, dat de Blynde Eem altyts aen de Utrechtse syde geweest is, als hy anders nyet en weet; seyt, dat de mate hoylant is aende Stichtse syde competerende, ende Helmichermate mede; seyt, wel gekent te hebben Jan van Hemert, bisschop Davidts hooftmr., diewelcke seeckere veen hadde inde Rheense veenen, van hem genaemt 't Hooftmeesters veen, ende weet wel, dat hy selver syn veen gebruyckte over die grift ter Veluwenwaert, ende dat d'andere geërfdens inde voorsz. Reense veenen, hun veenen over die grift gebruyckten, maer hoe veel roeden sy daer over groeven en weet hy niet; seyt, dat hy als schout beset heeft binnen Rhenen Herman Ryers, en woonde inde Veluwe, die bisschop Davidts grift mede hadde helpen graven, omme van hem certificatie te hebben, hoe verre die Rheensche veenen over die voorsz. grifte streckten, ende dat denselven Herman doen verclaerden, dat bisschop Davidt selver op die grift quam, daer die gravers stonden ende groeven, seggende tot hen: » gesellen, en graeft myn neef van Gelre niet te nae,' "ende dat zyluyden gravers syn Gen. ter antwoort gaven: »dat sy op verre nae den Gelderschen gront niet en raeckten," ende toonden syn G., hoe verre dat des Gelderschen gront daer af was, hem leydende tot Abtsgrave toe; segt, dat by Henrick de Brouwer in dese articulen geruert, wel gekent heeft, ende dat deselve Henrick wel omtrent de acht dachwerck lengte over die grift ter Veluwewaert gegraven heeft, ende dat een dachwerck twaelf roeden inde lengte maeckt; seyt, dat den Gelderschen hier voortyts die van Rhenen over die grift gravende, teynde haer Rhenense veenen aen dese syde niet en plagen te beletten, dan naderhant hebben hem daerinne begonst letsel te maecken, ende meer en wist hy niet. Non subscripsit propter infirmitatem.