† Τὸ παρὰ τῆς σῆς μακαριότητος, ἁγιώτατε πάπα, διὰ τῆς ἀποσταλείσης τῇ βασιλείᾳ μου τιμιωτάτης γραφῆς σου περὶ τῆς τῶν ἐκκλησιῶν ἑνώσεως δηλωθὲν τῇ τῶν πραγμάτων ἀληθείᾳ καθ έστηκε σύνδρομον καὶ τῆς ἐμβριθείας καὶ τοῦ μεγέθους τῆς ἱερᾶς σου φρονήσεως ὄντως ἐπάξιον· τί γὰρ ἄλλο τῆς ἀληθοῦς τῆς ἐκκλησίας ἑνώσεως προσήκει τοὺς χριστιανοὺς ὑμᾶς προτιμᾶν; ἢ τίνι πλέον ἑτέρῳ πράγματι θεραπεύειν τὸν τῆς εἰρήνης δοτήρα Χριστὸν, ὃς καὶ μέχρι τῆς ἡμετέρας ἐσχατιᾶς ἑαυτὸν φιλανθρώπως ἐκένωσεν, ἵνα καταλλάξῃ τὰ διεστῶτα καὶ τὴν ἐκπεσοῦσαν τῆς μακαρίας δια γωγῆς τῶν ἀνθρώπων φύσιν ἐπαναγάγῃ πρὸς τὸ πρῶτον ἀξίωμα, καὶ τῷ ἐπουρανίῳ ταύτην προσαγάγῃ θεῷ; τοῦτο τὸ τῆς εἰρήνης χρήμα καὶ θεῷ προσφιλὲς καὶ ἀνθρώποις ταῖς θείαις ἐντολαῖς ἑπομένοις ἀξιοζήλωτον· εἰ δὲ καὶ ἡ σὴ μακαριότης ὅλον τὸν οἰκεῖον σκοπὸν ὑπὲρ τῆς τοιαύτης ἑνώσεως καὶ πάλαι καὶ νῦν κατεβάλετο, κατάλλη λον τοῦτο πάντως αὐτῇ· τὸ μὲν γὰρ μίαν εἶναι τὴν ἐκκλησίαν, ἣν ὁ σωτὴρ τῷ οἰκείῳ ἐξηγοράσατο αἵματι, οὐδενὶ τῶν τὰ τῆς θείας γραφῆς μεμυημένων ὅλως ηγνόηται· τὸ δὲ πολλάκις σπουδάζειν τὸν τῆς πονηρίας γεννήτορα καὶ τοὺς ὑπηρετοῦντας τῷ ἐκείνου θελήματι τὴν τοιαύτην τῆς ἐκκλησίας ὁμόνοιαν διαιρεῖν καὶ τὴν ταύτης ἀδιάλυτον ἕνωσιν πονηροῖς ἐπινοήμασι διαλύειν, καὶ τοῦτο πάντως ἀκόλουθον τοῖς τοῦ πονηροῦ μηχανήμασιν· ἀλλ ̓ ἡ τοῦ σωτῆρος αήττη τος δύναμις ἐν τῇ πέτρᾳ τῆς πίστεως διὰ τῶν ἀποστόλων ταύτην οι κοδομήσασα καὶ πάλιν καὶ πολλάκις τὰς τοῦ πονηροῦ μεθοδείας διαλῦσαι δεδύνηται, καὶ τοὺς ἐπιχειροῦντας τὸν θεῖον ἐκείνου χιτῶνα διαρρηγνύειν εἰκότως συντρίψει καὶ ἀφανίσει τὰ τούτων βουλεύματα. τοῦτο τὸ τῆς σῆς ἁγιότητος ἐπαινετὸν καὶ θεῖον ὄντως σπουδασμά τε καὶ βούλευμα καὶ ἡ βασιλεία ἡμῶν ἀποδεχομένη καὶ σεβάσματος ἄξιον κρίνουσα πρὸς τὴν παροῦσαν ἀπεῖδε γραφήν παρεδήλωσε μὲν γὰρ τὸν περὶ τούτου σκοπὸν καὶ τοῖς τιμιωτάτοις ἀνδράσι τῆς σῆς ἁγιότητας, ἀλλὰ καὶ διὰ τῆς παρούσης γραφής διασημαίνει τὸ πρᾶγμα τῇ σῇ θειότητι, τὸν δὲ τρόπον τῆς ἀποδοχῆς σαφέστερον ἐπιγνῷς διὰ τοῦ ἀποσταλέντος αὐτόθι μεγαλεπιφανεστάτου καὶ πιστοτάτου ἀνθρώπου τῆς ἡμετέρας εὐσεβοῦς γαληνότητος. τὸ τῆς μέχρι τοῦ νῦν βραδυτῆτος τοῦ ἀντιγράμματος αἴτιον πολλαχόθεν ἐπιγνωσθὲν τῇ πανιέρῳ συνέσει τῆς σῆς εὐκλεεστάτης μακαριότητος, ὡς τοῦ ἡμετέρου κατὰ τῶν ἐν τῇ ̓Ανατολῇ ἐχθρῶν μακρυσμοῦ κατα δήλου γεγονότος καὶ αὐτοῖς τοῖς χριστιανικωτάτοις Λατίνοις τοῖς ἐκεῖσε, βραχέων ῥημάτων δηλωτικῶν ἐκ τῆς βασιλείας ἡμῶν δεηθήσεται. ἐρρώσθω ἐν κυρίῳ ἡ σὴ ἁγιότης, καὶ τῆς ἡμετέρας ὑπερευχέσθω ζωῆς. ἀπεστάλησαν τῇ ἁγιωσύνη σου ἐξάμιτα μεγαλόγραμμα μεγάλα δώδεκα, κοινὰ ἐξάμιτα μεγάλα δώδεκα, κατασφίκτουρα κοινὰ εἰκοσιτέσσαρα, ἐσωφόρια κοινὰ μεγάλα τέσσαρα καὶ τέσσαρα κοντάσημα δύο, τὸ ἓν ὀξὺ καὶ τὸ ἕτερον κοινὸν καὶ διρρόδινα τέσσαρα. † Μηνὶ ἰουνίῳ ἰνδ. β ́ † † Απελύθη μηνὶ ἰσυνίῳ ἐνδ. β' ἀπὸ τῆς θεοφυλάκτου πόλεως †. + Quod a tua beatitudine, sanctissime papa, per missam imperio meo preciosissimam scripturam tuam declaratum est, rerum ueritati constitit concurrens et gravitate et magnitudine tue sacrę prudentie uere predignum. Quid enim aliud uera ecclesię unitate conuenit nos christianos maioris precii facere uel qua plus alia re seruire pacis datori Christo, qui usque ad nostram infirmitatem pie se ipsum exinaniuit, ut reconciliaret distantia lapsamque de beata conuersatione hominum naturam reduceret ad propriam dignitatem et supercelesti eam adduceret deo? Hę pacis diuitię et deo dilecte et hominibus diuinis mandatis obsequentibus digne zelande. Si uero et tua beatitudo totam suam intentionem pro huiusmodi unitate et pridem et nunc stabiliuit, conueniens omnino ei. Vnam enim esse ecclesiam, quam saluator sanguine proprio redemit, nulli eorum, qui diuinam scripturam docti sunt, omnino ignotum est. Sepe uero satagere malignitatis genitorem et ministrantes illius uoluntati huiusmodi ecclesię concordiam separare et ipsius indissolubilem unitatem malignis excogitationibus dissoluere, et hoc omnino consequens est maligni machinationibus. Verum saluatoris inuicta uirtus, que in petra fidei per apostolos hanc edificauit, et rursus et sepius maligni argumenta dissoluere potuit, et conantes diuinam illam tunicam discerpere conuenienter conteret atque destruet horum consilia. Hoc tue sanctitatis laudabile diuinumque uere studium atque consilium imperium quoque nostrum gratum habens et ueneratione dignum iudicans ad presentem respexit scripturam. Declarauit quidem enim super hoc intentionem suam et preciosissimis uiris tuę sanctitatis. Sed et per presentes scripturas significat rem tue diuinitati. Modum uero acceptionis certius agnosces per missum illuc illustrissimum et fidelissimum hominem nostrę pię mansuetudinis. Nunc usque tarditatis rescripti causa nota sacerrimę prudentię tuę famosissimę beatitudinis ceu nostra dilatione contra eos, qui in oriente sunt, inimicos manifesta facta est etiam christianissimis latinis, qui ibi sunt, breuibus uerbis declaratoriis imperio nostro indigebit. Ualeat in domino tua sanctitas, et pro nostra oret uita. Missa sunt sanctitati tue examita megalogramma magna duodecim, communia magna examita duodecim, katasphictura communia XXIIII, esophoria communia magna IIII, tessarakonta duo, unum oxy et alterum xoLvov, et dirrodina tessara. *) *) Haec epistola et sequentes duae scriptae sunt in membrana violacea litteris aureis maioribus. Versio latina sequitur textum graecum. II. (6634-1126) aprili ind. IV. Imperator Ioannes Comnenus ad papam Honorium II. de unione ecclesiarum. Ἰωάννης ἐν Χριστῷ τῷ θεῷ πιστὸς βασιλεὺς πορφυρο γέννητος, ἄναξ ὑψηλὸς, κρα ταιὸς, αὔγουστος καὶ αὐτοπ κράτωρ Ρωμαίων ὁ Κομνηνός. Ioannes in Christo deo fidem lis rex porfyrogenitus, sublimis, celsus, fortis, augustus et imperator Romanorum. Εἰς τὸν ἁγιώτα τον πάπαν. .. Ad sanctissimum papam. † Δύο ταῦτα διηρημένα πράγματα περὶ πᾶσαν τὴν καθ ̓ ἡμᾶς πολιτείαν ὁ λόγος ἐγνώρισεν, ὦ σεβασμιώτατε ἄνθρωπε καὶ τῷ θεῷ οἰκειότατε, καὶ τὸ μὲν αὐτῶν ἡ πνευματικὴ ἐξουσία ἐστὶν, ἥτις ὑπὸ τοῦ μεγάλου καὶ πρώτου τῆς οἰκουμένης ἀρχιερέως, τοῦ εἰρηνικοῦ βασιλέως Χριστοῦ, τοῖς ἱεροῖς αὐτοῦ μαθηταῖς καὶ ἀποστόλοις ἐδόθη δῶρον ἐξαίρετον, δι ̓ οὗ καὶ τὸν δεσμὸν καὶ τὴν λύσιν τῶν πεπραγμένον τοῖς πᾶσιν ἀνθρώποις οἱ ὑπηρέται τοῦ λόγου κατ ̓ ἐξουσίαν ἐνήργουν ἀκολούθως τῷ θείῳ βουλήματι· τὸ δ ̓ ἕτερον ἡ κοσμικὴ καὶ σωματικὴ ἐξουσία ἐστὶ νόμῳ θείῳ καὶ διατάγματι τὸ κῦρος ἔχουσα καὶ αὐτὴ, καθ ̓ ὅν λόγον καὶ ὁ τῶν ὅλων δεσπότης ἀποδοθῆναι τὰ καίσαρος ἐπέτρεψε καίσαρι. ταῦτα τὰ δύο συνεκτικὰ τῆς καθ' ἡμᾶς ζωῆς πράγματα διηρημένα μὲν εἰσὶ καὶ διάφορα, καθὼς εἴρηται, ἑνούμενα δὲ καὶ συναρμοζόμενα λυσιτελέστερα γίνεται, θατέρου τῷ ἑτέρῳ προσβοηθοῦντος καὶ ἀναπληροῦντος ἑκατέρου τὸ τοῦ ἑτέρου ὑστέρημα. ἐντεῦθεν τινὲς καὶ τὸ ἐν εὐαγγελίῳ παρὰ τοῦ κορυφαίοτάτου τῶν μαθητῶν περὶ τῶν δύο μαχαιρῶν εἰρημένον, ἃς ἱκανὰς τυγχάνειν ἀντέφη δ' σωτήρ, πρὸς τὰς δύο ταύτας ἀρχὰς ἐξελάβοντο, ἅτε τῶν καθ' ἡμᾶς πραγμάτων δεομένων ὁμοίως ἀμφοῖν τῶν ἐξου σιῶν. ὅσῳ τοίνον διὰ τῆς ἑνώσεως ἀμφοτέρων μέγα τι πρὸς τὴν ἀν θρωπίνην ζωὴν ἀγαθὸν ὁ λόγος συνάγει πληρούμενον, τοσούτω καὶ τὸ διαιρεῖσθαι ταυτὶ τὰ συστατικὰ τῆς ἡμετέρας ζωῆς μέγα τι και κὸν ἀποτελεῖ καὶ ὀλέθριον. ἡ δὲ σὴ μακαριότης ὀρθῶς ἐπιστατοῦσα τοῖς πράγμασι εἰκότως σπουδάζει συνάπτειν ἑκάτερα, καθὼς τοῦτο καὶ διὰ τῶν φρονιμωτάτων ἀποκρισιαρίων τῆς σῆς ἁγιότητος καθαρῶς ἐγνωρίσαμεν, οἷς τὴν ἐξουσίαν τῶν περὶ τῆς μέσων ἡμῶν γνησιωτά της ενώσεως συμφωνιῶν ἐλευθέρως ἀνέθετο καὶ διὰ τῆς τοιαύτης ἐπαινουμένης ἀρχῆς τὸ πᾶν συνεπλήρωσεν. ἐπεὶ γοῦν καὶ ἡ ἡμετέρα εὐσέβεια κατ ̓ ἴχνος ἑπομένη τῇ σῇ ἁγιότητι τὰ παρ' ἑαυτῆς συνεισ ήνεγκεν εἰς ἐκπλήρωσιν τοῦ τοιούτου σωτηρίου σπουδάσματος, και θὼς καὶ διὰ τῶν σῶν φρονιμωτάτων μαθηση πρέσβεων καὶ διὰ τῶν σὺν αὐτοῖς ἀποσταλέντων ἐπιφανῶν ἀνδρῶν ἐκ τοῦ κράτους ἡμῶν, λεί πεται ἄρα καὶ τὸ τὴν σὴν ὑψηλοτάτην μακαριότητα τὴν καταρξα μένην τοῦ τοιούτου ἐπιχειρήματος καὶ τὸ ἐπισφράγισμα θέσθαι τῇ ἐνάρξει κατάλληλον. εἰ δὲ καὶ σωματικῶς ἡμᾶς ἑνωθῆναι καὶ πρὸς τὴν τῶν ἐκκλησιῶν ἕνωσιν ὡς δυνατὸν συμπονῆσαι καὶ ἀποτελέσαι ταύτην ὁ τῆς εἰρήνης βραβευτής εὐδοκήσειεν, εἴη ἂν καὶ τοῦτο τῆς θείας φιλανθρωπίας μέγιστον εὐεργέτημα. ἐρρώσθω κατὰ ψυχήν τε καὶ σῶμα ἡ σὴ τιμιότης, καὶ τῆς ἡμετέρας εὐσεβείας ὑπερευχέσθω θερμότερον. † Μηνὶ ἀπριλλίῳ ἐνδ δ' † † Απελύθη ἀπὸ τῆς θεοφυλάκτου πόλεως μηνὶ ἀπριλλίῳ ἰνδ. δ' †. Duas istas diuisas res circa omnem nostram conuersationem ratio nouit, o uenerabilissime homo deoque familiarissime. Et hęc quidem earum spiritualis potestas est, que a magno et primo mundi pontifice, pacifico rege Christo, sacris eius discipulis et apostolis data est donum precipuum, per quod et uinculum et solutionem gestorum omnibus hominibus ministri sermonis secundum potestatem operabantur consequenter diuine uoluntati. Altera uero mundana corporalisque potestas lege diuina ac dispositione auctoritatem habens etiam ipsa, secundum quam rationem et omnium dominus reddi, que sunt cęsaris, iussit cesari. Hę due copulatiuę nostrę uitę res divise quidem sunt ac diuerse, sicut predictum est, unite uero atque connexe commodiores fiunt, altero alterum adiuuante et supplente utroque alterius defectum. Hinc quidam et quod in euangelio a summo discipulorum de duobus gladiis dictum est, quos satis esse dixit saluator, ad hos duos principatus assumpsere, quasi nostris rebus indigentibus pariter ambabus potestatibus. Quanto ergo per unionem ambarum magnum quid |