nito filio suo gignendo dedit, preter esse patrem, hoc ipsum, quod spiritus sanctus procedit ex filio, ipse filius a patre eternaliter habet, a quo eternaliter etiam genitus est. Difinimus insuper, explicationem verborum illorum filioque veritatis declarande gratia et imminente tunc necessitate, licite ac rationabiliter symbolo fuisse appositam. Item, in azimo sive fermentato pane triticeo corpus Christi veraciter confici sacerdotesque in altero ipsum Domini corpus conficere debere, unumquemque scilicet iuxta sue ecclesie sive occidentalis sive orientalis consuetudinem. Item, si vere penitentes in dei caritate decesserint, antequam dignis penitentie fructibus de commissis satisfecerint et omissis, eorum animas penis purgatoriis post mortem purgari et ut a penis huiusmodi releventur, prodesse eis fidelium vivorum suffragia, missarum scilicet sacrificia orationesque et elemosinas et alia pietatis officia, que a fidelibus pro aliis fidelibus fieri consueverunt, secundum ecclesie instituta, illorumque animas, qui post baptisma susceptum nullam omnino peccati maculam incurrerunt, illas etiam, que post contractam peccati maculam vel in suis corporibus vel eisdem exute corporibus, prout superius dictum est, sunt purgate, in celum mox recipi et intueri clare ipsum deum trinum et unum, sicuti est, pro meritorum tamen diversitate alium alio perfectius. Illorum autem animas, qui in actuali mortali peccato vel solo originali decedunt, mox in infernum descendere, penis tamen disparibus puniendas. Item difinimus sanctam apostolicam sedem et romanum pontificem in universum orbem tenere primatum, et ipsum pontificem romanum successorem esse beati Petri principis apostolorum et verum Christi vicarium totiusque ecclesie caput et omnium christianorum patrem et doctorem existere, et ipsi in beato Petro pascendi, regendi ac gubernandi universalem ecclesiam a domino nostro Iesu Christo plenam potestatem traditam esse, quemadmodum etiam in gestis ycumenicorum conciliorum et in sacris canonibus continetur. Renovantes insuper ordinem traditum in canonibus ceterorum venerabilium patriarcharum, ut patriarcha constantinopolitanus secundus sit post sanctissimum romanorum pontificem, tertius vero alexandrinus, quartus autem antiocheuus, et quintus hierosolymitanus, salvis videlicet privilegiis omnibus et iuribus eorum. Datum Florentie in sessione publica synodali solemniter in ecclesia moiori celebrata anno incarna tionis dominice millesimo quadringentesimo tricesimo nono, pridie nonas iulii, pontificatus nostri anno nono. Ego Eugenius catholice ecclesie episcopus ita difiniens subscripsi. Ego Antonius episcopus Ostiensis cardinalis Bononiensis supradictas diffinitiones veras et catholicas esse affirmo et illis me subscripsi. Ego Branda episcopus Portuensis subscripsi. Ego Nicolaus cardinalis Sancte Crucis subscripsi. Ego F. tituli Sancti Clementis presbiter cardinalis subscripsi. Ego A. tituli Sancti Marci presbiter cardinalis subscripsi. Ego Iulius tituli Sancte Sabine presbiter cardinalis subscripsi. Ego Prosper Sancti Georgii diaconus cardinalis subscripsi. Ego Dominicus Sancte Marie in via lata diaconus cardinalis subscripsi. Ego Blasius patriarcha Ierosolimitanus subscripsi. Ego Marcus patriarcha Gradensis subscripsi. Ego Iohannes episcopus Morinensis, illustrissimi principis domini ducis Burgundie et Brebancie orator, subscripsi. Ego Iohannes episcopus Nivernensis, eiusdem domini ducis orator, signavi et interfui. Ego Bartolomeus archiepiscopus Spalatensis subscripsi. Ego Fantinus archiepiscopus Cretensis subscripsi. Ego Iulianus archiepiscopus Pisanus subscripsi. Ego Andreas archiepiscopus Colossensis subscripsi. Ego Nicolaus archiepiscopus Capuanus subscripsi. Ego Ludovicus archiepiscopus Florentinus subscripsi. Ego Latinus de Ursis archiepiscopus Tran. subscripsi. Ego Raymundus archiepiscopus Conezanus subscripsi. Ego Iacobus episcopus Adriensis subscripsi. Ego Petrus episcopus Paduanus subscripsi. Ego Daniel episcopus Gordiensis subscripsi. Ego Antonius episcopus Portugalensis subscripsi. Ego Bartolomeus episcopus Valvensis subscripsi. Ego Thomas episcopus Farensis subscripsi. Ego Christophorus episcopus Ariminensis subscripsi. Ego Amicus episcopus Aquilensis subscripsi. Ego Petrus Dignen. subscripsi. Ego Iohannes Ferrariensis episcopus subscripsi. Ego Valentinus episcopus Ortanus et Castellanus subscripsi. Ego Iohannes episcopus Arbensis subscripsi. Ego Benotius episcopus Fesularum subscripsi. Ego Karolus episcopus Senensis subscripsi. Ego Andreas Gistaus Portugal. episcopus Megarensis. Ego Karolus episcopus Din. Mut. Ego N. episcopus Tiburtinus subscripsi. Ego Antonius episcopus Grass. subscripsi. Ego Laurentius episcopus Achayensis. Ego Zenonus episcopus Bayocensis subscripsi. Ego Ludovicus episcopus Trevesinus subscripsi. Ego Iohannes de Mella electus confirmatus Legionen. subscripsi. Ego Guillelmus electus confirmatus Andegaven. subscripsi. Ego Damianus episcopus Assisiensis subscripsi. Ego Angelus episcopus Parentinus scripsi. Ego Petrus episcopus Ausarensis scripsi. Ego Matheus episcopus Zapatensis subscripsi. Ego Angelus de Grassis episcopus Arianensis subscripsi. Ego Petrus episcopus Massanus subscripsi. Ego Bartholomeus episcopus Cavalicensis subscripsi. Ego Robertus de Adimaris de Florentia episcopus Vulterranus subscripsi. Ego Antonius episcopus Cesenatensis subscripsi. Ego Donatus episcopus Pistoriensis subscripsi. Ego Scipio episcopus Mutinensis subscripsi. Ego Christophorus episcopus Coronensis subscripsi. Ego Andreas episcopus Conversanus subscripsi. Ego Alexius episcopus Clusinus subscripsi. Ego Garsias episcopus Tudensis subscripsi. Ego G. episcopus Gronatensis subscripsi. Ego Aylmericus episcopus Montis Regalis subscripsi. Ego Baptista electus Theatinus subscripsi. Ego Nicholaus episcopus Tricaricensis. Ego Iohannes electus Agennensis subscripsi. Ego Iohannes electus Oschensis subscripsi. Ego Guillermus electus Leonensis subscripsi. Ego Andreas episcopus Rossinensis. Ego Matheus episcopus Cortonensis subscripsi. Ego Iulianus electus Citariensis subscripsi. Ego Iohannes episcopus Cornetensis, abbas Sancte Marie de Morrona et abbas Sancte Gonde. Ego Tadeus episcopus Acefuatensis subscripsi. Fgo Petrus Elia archiepiscopus Trecensis, ambassiator domini ducis Burgundie et Brebancie etc. Ego Ambrosius generalis ordinis Camaldulensis subscripsi. Ego frater Guillelmus generalis Minorum. Ego frater Corradus generalis Augustinensium. Ego Placidus generalis ordinis Vallisumbrose subscripsi. Ego Gometius abbas Florentinus subscripsi. Ego Iohannes de Ursis abbas Farfensis subscipsi. O tỷs Kpvæτo❤epράτης μονής Πέτρος ὑπέγραφα. Ego Antonius abbas Sancti Capsii. Ego Franciscus abbas Sancti Leonardi. Ego Fredericus abbas de Bōtto. Ego Georgius abbas de Ferent. Ego Antonius abbas de Alfiolo. Ego Bartholomeus abbas Campifullonis. Ego Sepulcrus abbas de Uzano. Ego Angelus abbas de Sexto. Ego Paschasius abbas Sancti Sepulchri. Ego Benedictus abbas de Choueo. Ego Iacobus abbas Sancti Salvii. Ego Aloysius abbas Sancti Pauli ad ripam Arni Pisarum. Ego Iohannes abbas de Tiro. Ego Daniel abbas de Saviliano. Ego Benedictus abbas Sancti Pancratii. Ego Franciscus abbas Sancte Marie de Pacciano. Ego Io. Granvantes abbas de Ripolis. Ego Angelus abbas Sancti Michaëlis de Pistorio. Ego Nicolaus abbas monasterii Sancti Modesti Benni subscripsi. Ego Iacobus abbas Sancti Salvatoris de Faventia. Ego A. abbas Montis Piani Pistoriensis diocesis. Ego Petrus abbas Sancti Felicis de Florentia. Ego M. abbas Sancte Marie de Diciano. Ego Bartolomeus abbas de Bibona. Ego Laurencius de L. abbas de Eulroy. Ego Fredericus abbas monasterii Sancti Pantaleonis de Luca. Ego Luchas abbas Sancti Vigt. in Alpibus. Ego domnus Luchas abbas Pacrariensis. Ego Iacobus abbas monasterii Sancti Petri de Massa. Ego frater Iohannes abbas Sanctorum Martirum Cordubensium. Ego Guillelmus abbas Sancti Salvatoris Burdegalensis. Ego. Georgius abbas Sancti Petri de Eugubio. Ego Antonius abbas Sanctorum Salvatoris et Vigilii de Senis. Ego Gabriel abbas Sancti Iacobi de Pontida. Ego Dionisius abbas Sancte Marie de Bondi Sarzanen. Ego Timotheus abbas Sancti Andree de Mantua subscripsi. Εὐγένιος ἐπίσκοπος, δοῦλος τῶν δούλων τοῦ θεοῦ, εἰς ἀίδιον τοῦ πράγματος μνήμην. συναινοῦντος τοῖς ὑπογεγραμμένοις τοῦ ποθεινοτάτου υἱοῦ ἡμῶν Ἰωάννου Παλαιολόγου τοῦ περιφανοῦς βασιλέως τῶν Ῥωμαίων καὶ τῶν τοποτηρητῶν τῶν σεβασμίων ἀδελφῶν ἡμῶν τῶν πατριαρχῶν καὶ τῶν λοιπῶν τῶν τὴν ἀνατολικὴν ἐκκλησίαν παριστανόντων. εὐφραινέσθωσαν οἱ οὐρανοὶ καὶ ἀγαλλιάσθω ἡ γῆ ἀφή ρηται μὲν γὰρ τὸ μεσότοιχον τὸ τὴν δυτικὴν καὶ ἀνατολικὴν διαιροῦν ἐκκλησίαν, ἐπανῆλθε δὲ εἰρήνη τε καὶ ὁμόνοια, τοῦ ἀκρογωνιαίου λίθου ἐκείνου Χριστοῦ τοῦ ποιήσαντος ἑκάτερα ἐν τῷ τῆς ἀγάπης τε καὶ εἰρήνης ἰσχυροτάτῳ δεσμῷ ἑκάτερον τοῖχον ζευγνῦντος καὶ συ σφίγγοντός τε καὶ συνέχοντος στοργῇ ἀιδίου ἑνότητος, καὶ μετὰ τὴν μακρὰν ἐκείνην τῆς ἀθυμίας ἐμίχλην καὶ τὴν ἀπὸ τῆς χρόνου δια στάσεως μέλαινάν τε καὶ ἄχαριν ἀχλὺν ἡ γαληνιῶσα πᾶσιν ἀκτὶς ἐξήστραψε τῆς ποθεινοτάτης ἑνώσεως. εὐφραινέσθω καὶ ἡ μήτηρ ἐκκλησία τὰ ἑαυτῆς τέκνα μέχρι τοῦδε πρὸς ἄλληλα στασιάζοντα εἰς ἑνότητά τε καὶ εἰρήνην ἤδη ἐπανιόντα ὁρῶσα, καὶ ἡ πρώην ἐπὶ τῷ χωρισμῷ αὐτῶν πικρότατα κλαίουσα ἐκ τῆς νῦν αὐτῶν θαυμαστῆς ὁμονοίας σὺν ἀνεκφράστῳ χαρὰ τῷ παντοδυνάμῳ εὐχαριστείτω θεῷ. πάντες συνεφραινέσθωσαν οἱ πανταχοῦ τῆς οἰκουμένης πιστοὶ καὶ οἱ τῷ ἀπὸ Χριστοῦ ὀνόματι κεκλημένοι τῇ μητρὶ τῇ καθολικῇ ἐκκλησία συναγαλλέσθωσαν· ἰδοὺ γὰρ οἵ τε δυτικοὶ καὶ ἀνατολικοὶ πατέρες μετὰ τὸν μακρότατον τῆς διαφωνίας καὶ διαστάσεως χρόνον ἐκεῖνον, πρὸς πάντα παραβαλλόμενοι κίνδυνον τὸν ἐν γῇ καὶ θαλάττη καὶ πάντα πόνον ὑπερβαλόντες πρὸς τὴν ἱερὰν ταυτηνὶ καὶ οἰκουμενικὴν σύνοδον τῇ τε τῆς ἱερᾶς ἑνώσεως ἐφέσει καὶ τοῦ τὴν παλαιὰν ἀγάπην ἀνακτήσασθαι ἕνεκα, γεγηθότες συνῆλθον καὶ πρόθυμοι, καὶ τοῦ σκοποῦ οὐκ ἀπέτυχον· μετὰ γὰρ πολλὴν καὶ ἐπίπονον ἔρευναν τέλος τῇ τοῦ παναγίου πνεύματος φιλανθρωπία τῆς εὐκταιοτάτης ταύτης καὶ ἁγιωτάτης ἑνώσεως ἔτυχον. τίς οὖν ταῖς τοῦ θεοῦ εὐεργεσίαις ἀξίως εὐχα ριστεῖν δύναιτ ̓ ἄν; τίς ἐνώπιον τοῦ πλούτου τῶν θείων οἰκτιρμῶν οὐκ ἂν ἐκπλαγείη; τίνος οὐκ ἂν καὶ σιδηροῦν στῆθος τὸ τῆς θείας εὐ σπλαγχνίας οὔσης γε τηλικαύτης μαλάξεις μέγεθος; ὄντως θεῖα εἰσὶ ταῦτα ἔργα, οὐκ ἀνθρωπίνης ἀσθενείας εὑρέματα· καὶ διὰ ταῦτα μετὰ ἐξαιρέτου μὲν εὐλαβείας ἀποδεκτέα, θείοις δὲ ὕμνοις προβιβα στέα· *) σοὶ αἶνος, σοὶ δόξα, σοὶ πρέπει εὐχαριστία, Χριστέ, πηγὴ οἰκτιρμῶν, ὃς τοσοῦτον ἀγαθὸν τῇ νύμφη σου, τῇ καθολικῇ ἐκκλησίᾳ, κεχάρισαι, καν τῇ ἡμετέρᾳ γενεᾷ τὰ τῆς εὐσπλαγχνίας σου ἔδειξας θαύματα, ἵνα σοῦ πάντες τὰ θαυμάσια διηγήσωνται. οὕτω μέγα τῷ ὄντι καὶ θεῖον ἡμῖν ὁ θεὸς δῶρον δεδώρηται, καὶ τοῖς ὀφθαλμοῖς εἴδομεν, ὃ πολλοὶ τῶν πρὸ ἡμῶν ἐπιθυμήσαντες ἰδεῖν οὐ δεδύνηνται: συνελθόντες γὰρ Λατῖνοί τε καὶ Γραικοὶ ἐν ταύτῃ τῇ ἱερᾷ καὶ ἁγίᾳ καὶ οἰκουμενικῇ συνόδῳ σπουδῇ μεγάλη πρὸς ἀλλήλους ἐχρήσαντο, ὅπως μετὰ τῶν ἄλλων καὶ τὸ ἄρθρον ἐκεῖνο τὸ περὶ τῆς θείας ἐκπορεύσεως τοῦ ἁγίου πνεύματος μετὰ πλείστης ὅσης ἐπιμελείας καὶ συνεχους συζητήσεως ἐξετασθείη. προκομισθεισῶν δὲ μαρτυριῶν ἀπὸ τῆς θείας γραφῆς καὶ πλείστων χρήσεων τῶν ἁγίων διδασκάλων, ἀνατολικῶν τε καὶ δυτικῶν, τῶν μὲν ἐκ πατρὸς καὶ υἱοῦ, τῶν δὲ ἐκ πατρὸς δι' υἱοῦ λεγόντων τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐκπορεύεσθαι καὶ εἰς τὴν *) Αρχέτυπον habet προβιβαστέα, quod Theod. Heyse corrigendum putat in προοιμιαστέα. |