als met eenige andere moelens ofte waterwerken, voor datum deses gepractiseert, alle wateren uit eenige leechten ofte diepten, tot eene sekere ende miraculeuse hoochte kan brengen, het sy dan metter hant, met den wint ofte met een treck peert, verbiedende etc., mits hetselve sy eene nieuwe inventie, etc. (Mey 22).

Maertelaersboeck. Is Cornelia de Swerte, weduwe van wylen Abraham Canin, wonende tot Dortrecht, geaccordeert octroy voor 6 jaren, nog eens verbetert te mogen drucken: Het bouck der Martelaren, hetwelk hare man zal. omtrent 6 jaren geleden, in de Nederl. talen in druck heeft laten uitgaen, in folio, mette figueren, verbiedende etc. (Juny 3).

Zekere tafel met peerlen. Is Wilhelm Mellin, woonachtig in het vorstendom Holsteyn, gepresenteert hebbende aen de heren staten te vercopen sekere tafel, met peerlen mooy ingelecht, met schoone figueren, representerende het Oude ende Nieuwe Testament, voor syne moeyten geaccordeert 12 guld. eens. (Juny 4).

Tapisserien van Spierinck. Is den tapissier Spierinck, wonende tot Delft, geconsenteert naer Engelant te transporteren seven stucken tapisserien, die hy voor den grave van D'Exster gemaeckt heeft, vry van convoy, etc. (Juny 7). Schildery van Mierevelt. Is mr. Johan Muller, plaetsnyder tot Amsterdam, toegelegd 100 gl. eens, voor dat hy de heren staten vereert heeft met het contrefeytsel van syne Exc, by hem in 't koper gesneden, nae de teyckeninge, by meester Michiel van Mierevelt, schilder tot Delft, naer het leven geteyckent. (Juny 9).

Coquillen voor den kon. v. Vrankryk.. Op 't aengediende, dat de heer president Jeannin met Abraham van Goorle tot Delft prys gemaeckt heeft van syne coquillen, ter somme van 9000 gl., ende dat die heer Van Russy met Franchemont op morgen naer Delft gaen, van die te sien pacquen, ende voorts naer Vrankryke aen den coning te beschicken, is goetgevonden te committeren de heer Syms, om by de voorsz. pacquinge present te syn,

ende toe te sien, dat die wel gepackt ende. bewaert moghen overgaen, consenterende de heren staten ten selven eynde, dat de voorsz. Van Goorle daermede naer Franckryck sal moghen reysen. (Juny 23).

De eod. Te schryven aen Joh. vanden Veken, coopman tot Rotterdam, te willen verstrecken aen den zoon van Abra. van Goorle, 200 gl., omme te vervallen de costen, die hy sal doen om de Indiaensche coquillen, die van wegen dese landen aen de coninginne van Vranckryck vereert sullen worden, in Vranckryk te brengen. (Juny 30).

Te depecheren ordonnancie voor Abra. van Goorle, op 9000 gl., in voldoeninge vande cocquillen, die den here president Jeannin van hem gecoft heeft, om aen de coninginne van Vrankryk gesonden te worden. (July 2).

Nieuwe inventie om te diepen. Is gelesen requeste van Adryaen Dolyn, wonende binnen den Briel, ende Elias vander El, mede aldaer woenaftich, om octroy tot sekere inventie om havens te diepen, volgende het verthoonde model, dan en is daerinne niet geaccordeert maer goetgevonden, dat den suppleant hem met syn inventie sal moghen behelpen naer syn goetduncken. (July 26).

Presenten voor de Deensche gesanten. Marcus Duyvoet ende Jacques Myrou, hebben gelevert :

Eerst, twee goude ketenen, drycantich, wegende elcken toer thien oncen drie quart, ende tesamen 21 oncen 10 engelschen, tot 33 gl. d'once, bedraecht 708 gl. 9 st.

Item, noch eenen keer van tselve faitsoen, wegende 9 oncen 3 engelschen, tot 33 gl. d'ouce, beloopt 300 gl. 6 st.

Item, noch 2 geladde ketenen, wegende tsamen 18 oncen 5 engelschen thien asen, tot 33 gl. d'once, bedragende 602 gl. 15 st.

Item, voor het fatsoen vande voorsz. 48 oncen 18 engelschen 10 asen, tot eenen gl. d'once, bedraccht 48 gl. 17 st,

Item, heeft noch gelevert een groote bague van 133 diamanten orientael steenen, die hem gecocht es voor 2600 gl.

van

Item, noch een ander roose vol diamanten,

in 't getal van 33 steenen, voor de somme van 600 gl.

Somma dat de voorscr. partyen tsamen bedraghen, is 4860 gl. 5 stuyvers. Henrick Mirou, goutsmit alhier inden Hage, heeft gelevert 2 goude ketenen, daervan de eene weecht mettet incarnaet-linth 76 oncen min 2 engelschen, tot 33 gl. d'once, compt 2504 gl. 14 st., voor het fatsoen tot 24 st. d'once 91 gl. 4 st., ende alsoo tsamen op 2595 gl. 8 st.

De ander kettinghe met groen linth weecht 76 oncen min 5 engelschen, tot 33 gl. d'once, compt 2500 gl., voor het faetsoen tot 24 st. d'once, compt 91 gl., ende also tsamen 2591 gl. Bedraghende de twee kettenen in 't gheheel 5186 gl. 18 st.

By het voorsz. leveren ende wegen syn inde camer vande vergaderinge vande heren staten generael present geweest die here Van Loenen, Cromhout, Malderen, Berck, Aylva ende greffier.

Tot elck vande voorsz. seven gouden kettenen is geweest een gouden triumph-penninck vande veroveringe van Sluys, elck weerdich 120 gl., die ontleent syn, bedragende tsamen 840 gl.

Hierna volcht de distributie vande voorsz.

goude kelenen ende baguen.

Eerst, aen den heer rycxraedt des conincx van Denemarken, de gouden ketten mettet incarnaet-linth, mette groote bague, ende eene triumph-penninck.

Item, aen den jo'. maerschalk ende hofmeester ende anden secretaris met elck een drycantige ketting, met een triumph-penninck.

Item, aen jo'. Pieter Hondertmerck, die alhier gelaten is, om de depesche t'ontfanghen, die derde drycantige keten met een triumph-penninck.

Item, aen jo. Pieter Stygge een geladde gouden keten met een triumph-penninck. Comparerende inde camer vande vergadering vande heren staten generael de voorscr. jo'.

Pieter Hondertmerck, by de heren gesanten des coninx van Denemarken alhier gelaten, om haer afscheyt ende depechen vande heren staten generael t'ontfanghen, metten brief aen syne Maj'., hebben die voorsz. heren Van Loenen, Cromhout, Malderen, Berck ende Aylva hem de voorsz. depesche door den griffier in handen doen stellen, ende gegeven de goude keten met den triumph-penninck, voor hem gedestineert, ende voorts den voorsz. comparant versocht, dat hy de andere presenten voor de heren gesanten ende jonkeren van haer gevolgh mede tot hem soude willen nemen ende deselve aen de heren ende jonckeren van wegen de heren staten leveren, ende excuseren, dat hare Mo. Ed. die niet eer vaerdich en hebben cunnen gecrygen, tegen den tyt van haer E. vertreck, sulx dat haer Mo. E. genootdrukt syn geweest, hem daermede te belasten; maer die voorscr. Hondermerck heeft hem daervan geexcuseert, seggende, tot het ontfangen vande voorsz. vereeringe egeenen last vande heren gesanten te hebben, dan heeft danckelyk aenvaert ende geaccepteert, de keten ende triumph-penninck voor hem gedestineert; welcken aengesien, hebben die voorsz. heren goetgevonden den agent Valkenburch ende Herm. van Dulmen te lasten, hem mette voorsz. presenten in diligentie te voegen naer Amsterdam, ende deselve van wegen de heren staten aen den here doctor Jonas inder bester forme ende metter beste excuse te presenteren. (Aug. 3).

De eod. Is goetgevonden, dat men de seven schakels, genomen vande seven goude ketenen, daermede die heren gesandten des conincx van Denemarken ende derselver edelluyden vereert syn, sal stellen in handen vande generaelmrs. vande munte, om die te doen proberen tot Dortrecht, sonder dat yemant van hem daerom sal hebben derwaerts te gaen. (Aug. 5).

Herm., grave vanden Berge. Is de welgeb. heere Harman, grave vanden Berge, met goetbevinden van syn Excellencie ende van die van Gelderlant geaccordeert paspoort, omme vry ende vranck te mogen hanteren ende frequenteren allomme in het overquartier van

Gelderlant ende eenige mylen daeromtrent, op neutrale landen, oock om te reysen naer Spa ende aldaer een tytlanck te verblyven, om hem te exerceren opte jacht ende andersints, tot het recouvrement van syne gesondtheit, met syne bagagie ende suyte van 15 ruyteren te peerdt, ofte soo veel voetknechten, mits dat deselve nyet en sullen mogen attenteren, dat tot deser landen ondienst sal mogen strecken. (Aug. 5).

Zoon van Jo'. Nic. vander Aa. Te depescheren ordonnantie opten ontfanger generael vande 2600 gl. eens, te betalen aen de voochden van het weeskint van joncker Nicolaes vander Aa, saliger, in syn leven capiteyn vande guarde van syn Exci, vuyt saken van een bague van 133 diamanten, by deselve aen de heren staten vercocht ende gelevert, daermede dat een vande gesanten des conincx van Denemarcken is vereert, te weten, den rycksraedt. (Aug. 9).

Naellwyser. Gelesen de requeste van Barent Evertsz, Keteltas (!), versoekende brieven van octroy, omme alleen inde vereenichde provincien te mogen maken ende vercoopen seker instrument, by hem geinventeert, genaemt den Naellwyser, waerdoor men de naeltwysinge correctelick ende sekerlyck op yeder oogenblick kan observeren, soo wel op de muabele see als op het vaste lant, is goet gevonden, alvorens hierop te disponeren. dat men den suppleant sal lasten, syn instrument alhier te brengen, mette gereetschappen, daer toe dienende, om de proeve van syn inventie, voor eenige, hem dies verstaende (daer toe te committeren) te doen, om, derselver rapport gehoort, te doen etc. (Aug. 19).

Pasquillen, kykers genaamd. Op 't aengediende, datter wederom een nieuw fameus boexken is uytgegaen, daerinne dat getrocken worden den coningen van Vranckryk, Engelant ende andere coningen ende princen, onder den naem van kykers, ende alsoo 't voorscr. ende andere diergelyke boecxkens, verclaert inden Byekorff, bevonden worden uytgegeven te worden tot disreputatie ende tegen den welstant vanden staet vanden lande, ende te

strecken tot verweckinge vande gemeente tegen haer overheyt, is geresolveert dat men by placcaet alle alsulcke bouxkens sal verclaren voor fameux, doen inne trecken, ende verbieden van eenighe meer te drucken, sonder publycque auctoriteyt, ende syn gecommitteert uyt elcke provintie een, omme 't voorscr. placcaet te concipieren. (Aug. 23).

Hertoch van Mantua. Ghelesen een brief vanden gouverneur van Breda aen syn Excell., metten brief vanden gouverneur van Herentals daerby, daerby geadverteert wordt, dat de hertoch van Mantua voor heeft inde vereenichde provincien te comen, om de stadt van Amsterdam te besichtigen, is in conformite van het advis van syn Excell. goetgevonden, dat men deselve compste sal toestaen, ende dat syn Exc. aen den gouverneur van Breda ende Geertruidenberch sal schryven, dat sy den voorschreven hertoge ontfangen ende in 't lant brengen, ende aen de steden van Dortrecht, Rotterdam ende Delft, dat sy syne hoocheit alle eere in hare steden willen bewysen, als een prince van groote qualiteit. (Sept. 4).

Is goetgevonden, dat men den ontfanger generael sal lasten, Jacob Sloth, waert inden Pellicaen alhier inden Hage, niet te betalen vande ordonantie, die hy heeft vande heren staten generael, 't sy dat deselve eerst betaelt hebben Nicolaes Ruys, coopman van wynen binnen Dortrecht, 6000 gl., van geleverde rynsche wyn, die de voorsz. Sloth van node heeft gehadt, om te tracteren die ambassadeurs vande Duytsche vorsten, volgende de assignatie, die deselve Sloth aen den voorsz. Nic. Ruys heeft gegeven den 3. deses, om de voorscr. somme by ordre vande heren staten generael t'ontfanghen. (Eod).

Goudimel's Nederl. Psalmen. Is Andries Clouck, boekvercoper inden Gecroonden Engel, binnen Leyden, geaccordeert octroy, omme voor 6 jaren naestcomende alleene inde vereenichde provincien te mogen drucken een Nederl. Psalmbouck, mette vier parthyen, sulcx als die inde fransche tale van Claude

de Goudimel vuytgegaen syn, verbiedende deselve binnen den voorsz. tyt in't groot ofte

cleyn na te drucken etc., opte verbeurte van deselve boucken, ende daerenboven van 200 gl., te verdeelen naer gewoonte. (Sept. 5).

Hertoch van Mantua. Aengesien dat den hertoch van Mantua is gepasseert, sonder in den Hage te comen (op welks compste de coecken ten huyse vanden advocaet Dimmer wast gelast te bereyden) is goetgevonden, dat men den voorscr. heere Dimmer sal lasten, de bereyde spyse, die nyet duren en mach, inde gasthuysen alhier inden Hage te verdeylen, maer den wyn voor als noch te bewaren tot nader ordonnantie. (Sept. 8).

De eod. Gesien de memorie vande oncosten, die van wegen de heren staten generael opten 7, 8, 11, 12 ende 13 Sept. lestleden gedaen syn ten huyse vanden advocaet Dimmer, omme te tracteren den hertoch van Mantua bedragende 1158 ponden 3 sc. 8 p., daertoe hem toegeleyt syn 100 daelders voor deszelfs moeyten ende verlies, ts. 1308 p. 3 sc. 8 p., is geaccordeert daerop te depescheren ordonancie. (Sept. 17).

Lipsius. Op 't versochte consent, om te mogen drucken het translaet vanden brieff van Lipsius saliger, onlancx in 't latyn gedruckt, maer by die van Leyden doen innetrecken, ende is hetselve niet goetgevonden, maer den greffier geordineert 't voorsz. translaet op te sluyten. (Eod.)

Caert vande Bommelerweerdt. Is Floris Balthasar (!), plaetsnyder, toegelegt voor alle syne pretensien 100 gl. eens, dies sal de kaerte, by hem gesneden vande Bommelerweert ende aenliggende plaetsen, by hem geexhibeert, ten comptoire vande heren staten moeten blyven, sonder die te laten voltrecken ende drucken. (Sept. 19).

Camers voor de vredehandelinge. Gesien de declaratie van Dirck Gool, castelein, van 't gene hy verschoten heeft, om volgens den last, hem gegeven, te stofferen ende accommoderen verscheiden camers op 't hoff, dienende soo totte vergaderingen vande heeren gedeputeerden ten beyden syden, totte vredehandelinge, als tot het logist van eenige vande gedeputeerden vande eertshertogen, is goetge

vonden, deselve te stellen in handen vanden tresorier De Bye, of om die te visiteren etc. (Eod.).

Vreemde gesanten. Is geaccordeert, dat men d'ordonantie voor de weerdinne inden Hardeboll, op aflossinge vande teeringen vande gesandten vande duytsche vorsten aldaer, sal vergrooten van 1500 gl. tot 2500 gl.

Is geaccordeert, om te toonen het respect, dat de heren staten toedragen den cheurfurst van Brandenborch, ende in consideratie dat de vryheer van Rheidt by syne cheurf. doorl. hertoch Sigismondt alhier gesonden, is een goet patriot, dat men de teeringe van denselven van Rheidt alhier inden Hage sal afspreken, ter somme van 2000 gl. eens. (Eod.).

Her toch van Mantua. Gesien de declaratie vande reys- ende teercosten, gedeboursteert by den commis Jan Spronsz., door last van syn Excell. ende van grave Henrick van Nassouw, in 't conduyseren vanden hertoghe van Mantua opte reyse vanden Hage naer Rotterdam, Leyden, Haerlem, Amsterdam ende het wederkeren van dien na den Hage, tsedert den 6 Sept. totten 12 van deselve maent inclus, hedragende 287 L. 18 st., is geaccordeert daervan te depescheren ordonnantie. (Eod.).

Caerte vande Bommelerweerdt. Is geaccordeert, dat men de 100 gl., die Floris Balthasar toegelegt syn voor de caerte, by hem gesneden, vande Bommelerweert, die innegehouden wort, sal augmenteren tot 150 gl. (Oct. 1).

Cassen met statuen, etc. Opte instantie, gedaen van wegen den here Robiano, tresorier van hare Hoocheden, ter begeerte van deselve hare Hoochheden, is geaccordeert dat Corn. Renson ende Everaert tho Ruerinck vuyten lande van Luxemborch in dese landen sullen mogen brengen ende door deselve transporteren naer Spangien, negen en dertich cassen met statuen, soo van coper als marbre, ende andere materialen, hebbende geweest in het huys vanden grave Van Mansfelt, goeder memorie, buyten Luxemborch, volgende den inventaris, daervan synde, gequoteert de voorsz. cassen, van n°. 1 tot 39, alhier te in

sereren, ende dat vry van tollen, licenten ende convooy. (Oct. 10).

Naellwyser. Is Bernt Evertsz. Ketelt (!) geaccordeert octroy voor 10 jaren naestcomende, omme inde Vereenichde Provincien alleene te mogen maken seker instrument, by hem geinventeert, genaemt den Naeliwyser. (Oct. 22).

Nieuwe water-wintmolen. Is Jacq. Christiaensz. Mancrul (!), borger van Rotterdam, geaccordeert octroy voor 6 jaren, op sekere water-wintmolens, by hem geinventeert, die noch eens soo veel waters sullen uytwerpen, als die ordinaris moelens nu jegenwoordich doen, ende na de cracht des wints vermeerdert ende vermindert mogen worden, sonder deselve molens te swichten, ende tot de hoochte van seven, acht of negen voeten can opgemalen ende opgebragt worden, verbiedende elc. (Oct. 28).

Vereeringe. Is gewogen den gouden kettingh, gemacckt by Symon Adriaensz., weecht 43 oncen ende een half, drie oncen tegen 100 gulden, bedraecht 1448 gl. 10 st., voor 't fatsoen 24 st. d'once, ts. 1500 gl.

Is gewogen den gouden kettingh, gemaeckt by Henr. vander Myl, weecht 86 oncen, 6 engelsche croonen ende 16 oncen pistoletten, d'once vande cronen 34 gl., beloopt 2390 gl. 4 st., d'once pistoletten tot 33 gl. bedraecht 528 gl. I st., voor 't fatsoen d'once 24 st., fac. 103 gl. 4 st, ende dus tsamen 3021 gl. 8 st.

Is gewogen de gouden kettingh, gemaect by Marcus Duyvoet ende Jacq. Mirou, weecht 88 oncen, tot 33 gl. d'once, maeckt 2904 gl., het fatsoen 24 gl. d'once, compt 105 gl. 12 st., tsamen 3009 gl. 12 st.

Is noch gewogen de gouden kettingh, gemaect by Henr. Mirou, weecht 73 oncen, tot 33 gl. d'once, beloopt 2412 gl. 6 st., voor het fatsoen 24 st. d'once, bedr. 87 gl. 14 st., ende dus tsamen 2500 gl.

Is goetgevonden, dat een uyt elcke provincie de heren Duytsche gesandten op morgen middach sullen gaen vergasten ende daerna verafscheyden, ende te vereeren mette geaccordeerde presenten. (Dec. 1).

De eod. Is geaccordeert te depescheren or

donantie voor d'Jonge, muntmeester vande heren staten van Hollant, op 1517 gl. vande 12 goude triumph-penningen, by hem gemaect ende heden gelevert, van welke 12 penningen 10 van deselve syn geemployeert totte vereeringe vande heren aenwesende Duytsche gesandten ende notabelste vande selver suite. Rapport, deselve presenten danckelyk syn aengenomen, elc. (Dec. 4).

1609.

Maerlelaers-boeck. Gesien de schriftelyke verclaringhe doctoris Francisci Gomari, gedateert 20 Jan. lestleden, houdende, dat hy overlesen hebbende een geschreven bouck, door Andream Oosterbeeck, dienaer des Goddel. Woorts, geintituleert: het tweede deel der Maertelaren, ofte byvoegsel ende aenhanck tot het Maertelaersbouck, hetselve bouck achtet nuttich te syn om gedruckt te worden, is Johan Evertsz. Cloppenborch, bouckdrucker tot Amsterdam, geaccordeert octroy voor 6 jaren, 't voorsz. bouck alleene te mogen drucken ende uitgeven, verbiedende etc. (Febr. 28).

Boek de motu siderum. Is Petro Laurenberch van Rostick toegelecht 25 gl., voor dat hy de heren staten gedediceert heeft seker bouxken, geintituleert: Astraea de motu siderum (Mey 16).

Vereeringe aan de gesanten. De heren gedeputeerden hebben gerapporteert, dat deselve beraempt hebben de vereeringe te doen aen de heren gesandten vande coningen, ende dat se bereet syn daervan openinge alhier ter vergaderinge te doen, by soo verre als de heren staten dat begeren, is na deliberatie verstaen etc., dat men de heren gedeputeerden sal authoriseren etc., daerinne te doen, gelyck sy voor de eere van 't lant, ten meesten contentemente vande voorsz. heren gesanten sullen bevinden te behoren, innesiende de hoochwichticheyt vande saken, die haer E. verhandelt hebben, dat deselve van soo groote ende machtige coningen gesonden syn, mitsgaders den langen tyt, dat haer E. alhier geweest hebben ende andersints. (Mey 25).