Myn Heere. III. Wy en hebben voir als noch nyet goets ofte quaets van 't exploit van Vlaenderen vernoomen wesende in hoope dat het soude moegen ten besten gesuccedeert syn, 't selve ofte anders verstaen hebbende, sal 't UE. adverteren. Belangende den man, tot Lillo aengehouden, heeft die heere Joachimy op myn versouck aen den staten van Zeelandt gescreven, verwachtende bescheyt vande lyste, in myn voirgaende gementioneert. Die heere Brienen compt oever Utrecht, omme te bevorderen betaelinge vande decharge van twee duisent pont, ons te laste gestelt tot opmaeckinge vande redoubten, d'welcke hy segt verloren ofte verleyt te wesen. Onse heeren weten wat sy daerinne te doen sullen hebben. Syn E. gaet voirts nae Cuelenburch ende Bueren, omme nochmaels instantie aldaer te doen van 't schoersteengelt, ende van daer nae Niemuegen, omme aldaer die buytenwercken ende retranchementen te vergrooten ende t'accommoderen, dat men daerinne soude moegen logeren vier ofte vyff duysent soldaten, volgens het advys van zyne Exte, presumerende dat den vyandt op dese stadt aencomen sal, zoe haest hy Rhynbarck veroevert sal hebben, tu cetera collige lector. Die heere Brienen heeft mede last omme tot Thiell te doen maecken ennige valbruggen, die wallen ende bolwercken te repareren, ende die plaetse jegens entreprinse te voirsien. Waer den staet van 't landt gefortificeert ende geprovideert met justicie goede ordre, vromichheyt, getrouheyt, eenicheyt, correspondencie ende een ygelyck zyn devoir dede nae behoiren ende in eenvoudicheyt, ende nae die verbintenisse van societeyt, ick meyne dat onse saecken vaster souden gaen ende beteren voorspoet hebben. Die Almoegende Heere wil alles dirigeren tot onse salichste, wiens protectie ick UE. hiermede ende neffens myne gebiedenisse recommandere. Metter haest, vuyt 's Gravenhaege, desen 3. September, 1606. UE. dienstwillige vrundt, NICLAES VAN BERCK. Die reyse ende last vanden heere Brienen dient alle man nyet te weten. Sufficit te nosse. Het wort anders te wyt gedivulgeert. Daer is wel meer te scryven, dan ick latet voir als noch om beters wille, ende duer hoepe, dat het Godt die Heere noch beteren ende voorsien kan. UE. sal met discretie den heere vander Aa moegen communiceren, aen dewelcke ick my mede gebiede. Die heere Wynwod ende die gedeputeerden vande staten generael, die lestelick te Embden syn geweest, syn gisteren weder derwerts gereyst, omme volgens die begeerte vanden coninck van Engelandt, het Haechsche tractaet te wege ende ten effecte te brengen; watter volgen volgen sal leert den tydt. Opschr.: Erentfeste etc. heere, die heere Gilles de Ledenberch, secretaris vande heeren staten van Utrecht, tot Utrecht. Recepta 4. Sept. 1606. IV. (Volstrekt niets belangryks bevattende als dat hy wil te huis komen). 's Gravenhage, den 24. Sept., 1606. NICLAES VAN BERCK. P. D. Wy en hebben noch geen schryvens vande heren gedeputeerde vande staten generael gehadt, dan my is een missive gecommuniceert vanden burgermeester Tengnagel, den 21. deser uyt onsen leger gescreven, vermeldende, dat Spinola hem hadde gevanteert, Michaelis dach meester vande stadt Berck te wesen, ende dat hy ter selver tyt een geweldich assault op die stadt gebracht hadde, maer niet te weten hoe het vergaen soude mogen wesen, maer voor seker, dat wy meester gebleven waren. Daerbeneffens, dat syn Exctie een exploict voorhanden hadde, daer an gelegen was ende te wenschen dat het soude mogen succederen. Het wordt hier gehouden op Venloe. Wat er van sy, sal UE. haest vernemen. Tot Rotterdam syn ingebracht twe schepen, by d'oncen verovert. Een comende uyt Buscaeye van vier Jehalf hondert laste, geladen met wol, yser ende andere diversche waren; ende het ander heeft in 800 kisten suycker ende costelyke andere comenscappen, als myn die burgermeester van Amsterdam, die heer Cromhout, voor 't sluyten deses, verclaert heeft. Syn voorleden sondach aldaer mede aengecomen 250 Francoysche soldaten, daerover een capt, commandeert, genaempt Fretton, sullen morgen gemonstert ende te sceep naer Arnhem gesonden worden. soe is Edele, etc., Heeren. V. * myn Myn Heeren. Ick hebbe UE. (missive op eergisteren voor den noen ontvangen, dienende tot antwoerd van myne voergaende, ende by dewelck UE. begeren ende versoecken, dat ick volgens die resolutie vanden staten van Utrecht, op die laetste beschryvinge genomen, myn commissie noch soude continueren den tydt van drie naevolgende jaren, gelyck UE. 't selve, laetstelick daer wesende, hadden doen vermanen met vertrouwen, dat ick die heeren staten noch UE. 't selve nyet en soude weygeren. Soe sal UE. nochmaels believen te verstaen ende seeckerlick te geloeven, dat ick nyet sonder oersaccke daerinne zwaricheyt hebbe gemaect, ende dat ick nyet geerne enigen dienst soude UE. ontseggen ofte tergiverseren, als ick d'selve soude daer mede kunnen conplaceren ende gerieven, dan soe ick bevinde (stellende mynen goeden wille tegens myn geringe vermogen) dat ick daerinne noch UE, noch myn selven, genoech doen noch behoerlick contentement geven kan ('t welck myn gemoet bedroeft) myn vrandtlicke bede, dat UE. believe, myn van dese becommernisse ende fachcusen last wis te ontledigen ende te verlossen, daerinne ick in sess jaeren met groete moeyen heb getravailleert ende weynich voordeels gedaen, dat myn van harten leet is. Ick hebbe in mynen laetsten, sonder beveynstheyt, die redenen daervan breeder verhaelt; maer het scheynt, dat UE. die inden wynt slaen ende nyet en willen apprehenderen, hoe wel die nyet weyniger in haer egaert als van myn praegnant syn, ende UE. wel ander gevoelen souden geven, soe ick die naecter ende grondelicker hadde geopenbaert ende geposticulariseert, 't welck ick myn hebbe ontsien om beters wille ende om geen misverstanden ende meer passien te verwecken, die (Godt betert) onder die provintien nyet weynich en domineren waervan die tydt nyet en lyt veel te verhalen, ofte UE. daermede te beswaren. Edoch om UE. believen ende aenhouden te accommoderen, soe verre my mogelyck wesen sal ende alle ende dei selver misnuegen te vermyden; soe ben ick te vreden hier noch te verblyven ende myn conditie te continueren tot d'aenstaende beschryvinge van UE., mits dat d'selve mynen voergaenden, met die redenen, daerinne vervat, alsdan sullen resumeren ende den staten van Utrecht voerdragen ende dit poinct optie bescryvinge stellen, opdat ick hoer edelen alsdan oick naerder berichtinge van myn voernemen sal mogen doen, ende op alles gelet worden naer equiteit ende naer merite van myne pretensie, volgens die belofte myn by UE. aengescreven, nyet tegenstaende by my andere resolutie genomen was, ende daer van dese veranderinge myn oick nyet wel te pas en compt, om myn particulier, nademael ick die huere van het huys, daerinne ick hier wone ende t'Utrecht, den luyden, die in myn huys wonen, overlange opgeseydt hebbe. Ende soe my nyct gelegen en sal wesen voer dien tyt voer myn familie in een herberge te logeren, sal wederom mogen sien een ander huys te becomen voer een half jaer, want het en is die gewoente nyet een huys te huren voer een maent twee ofte drye, ende daerbeneffens myn huys t'Utrecht voor gelycken tydt doen bewaren, daerinne ick alle provisie hebbe gedaen. Zoo hebbe nu UE. 't selve willen vermanen neffens ander ongerief ende moeyen, die ick daer doer desen te verwachten hebbe, opdat by gelegenheit daerop gelet mach worden. Verblyvende ende stellende alles tot UE. discretie, als oick, dat d'selve myn nyet en sullen qualyck afnemen, dat ick cortelinge tot Utrecht come, omme ordre te stellen, ende tot myne minste schade myn particuliere affairen te menageren. Ende soe desen vorders nyet en geschie, sal myn hiermede dienstelyck gebieden aen UE. goede gratic ende den Almogende Heere bidden, Edele, erentfeste, wyse, voersienige ende seer discrete heeren, UE. te willen sparen in langduerige gesontheyt ende voorspoedige regieringe. Uyt 's Gravenhage, desen lesten Sept., 1606. UE. dw. vrundt ende medebroeder, Hier syn aengecomen, soe uyt Hollant ende Zeelandt veel coepluyden, uyt verscheyden steden gecommitteert, omme te beramen ende te concipieren een ordre ende forme, daer nae men soude mogen oprichten een unie nopende die negotiatie van Westindie, ende syn van desen dach af in besoigne getreden, omme daernae d'selve aen den staten generael te presenteren ende aggreatie daerop te versoucken. Als het overgegeven sal wesen, sal ick UE. copie daervan overseynden, omme UE. intentie daervan te mogen verstaen. Desen voermiddach is in onse vergaderinge ontboden ende gehoert een Engelsman, den lande dienende', als adelborst, die verclaert heeft, dat hy voorleden Donderdach tot Lonnen, omme herwers te vertrecken, gecomen was, ende sien daer al het volck sonderlinge vrolyck ende blyde te wesen, dat hy gevraecht hadde, wat er te doen mochte wesen, hy verstaen hadde, dat de peys tusschen Spangien ende Engelant gebroecken was, ende dat hy gesien hadde, datter veel schepen van oorloge inne gebracht werden ende geequipeert. Het schynt, dat die coning den coepluyden, die op Spagnien gehandelt hebben ende aldaer qualicken ende tegens het tractaet geforceert ende beswacrt syn geweest, represtalia tegens den Spangaert geaccordeert heeft. Soe het waer is, het verlos van Berck sal haest vergeten worden ende ons weynich cunnen deren. Interim nyet gedivulgeert, alvorens scryvens sal gecomen wesen vanden heere Caron, daerna ons seer verlangt. Opschr.: Aen mynheeren ... den staten vanden lande van Utrecht, tot Utrecht. R. 1. Oct. 1606. Edel Mogende Heeren. VI. Desen zal dienen, om UE. M. te verad verteren, hoe wy naer diverse tydinge, ons daertoe causerende, den 25 April 1607 's achternoens omtrent 3 uren syn gecomen met ons 29, soo oorloch als proviantschepen, inde bay van Gibraltar, ende aldaer gevonden een armade van des conincx schepen, sterck twaelf oorlochschepen, waeronder synde 9 galioenen, ende d'andere schepen naer advenant redelick groot, sonder noch 7 ofte 8 in't getal, dat coopvaerders waren, die hier ordre hadden, onse hollantsche straetvaerders, vuyt- ofte incomende, acn te halen, gelyck sy al eenige van die hadden beromen, hebbe naer alle ordre ende goede couraigie, den viant, opte rede leggende, onder 't geschut vande stat ende castelen aengetast, soe dat onsen admirael, den admirael vanden vyant met staende seylen heeft aen boert gesmeten, met noch hebbende, tot onse assistentie, capiteyn Moy Lambrecht van Rotterdam dewelcke oock dateliken den voorn. admirael heeft geabbordcert. Den generael, eer wy in de bay quamen, heeft geordineert onsen viceadmirael met captteyn Bras te aborderen den viceadmirael vanden vyant, voor alle capiteynen twee ende twee, een van des viants galioenen souden aentasten om also ons voornemen te volbrengen, gelyck wy naer vyff uren vechtens, met de hulpe des Almoghenden, de overhant onses viants hebben gecregen, soo dat vooreerst inden brant geschoten syn twee galioenen, als noch een inden gront, hebben continueliken tegens den admirael vanden viant seer geschooten. Ende, alsoe wy den Spaenschen admirael aen boort leyden, lieten wy ons ankeren vallen, omme daeraen te blyven, ter contrarye den vyant syn tauwe afhielt, dryvende aen de gront, soe dat wy van hem geraecten, niet tegenstaende denselven gedwongen, tot dat hy een vreedevaen of wit laken liet waeyen, teeken doende van op te geven, achte dat hy groote menigte dooden hadde, alsmede haren generael, die genacmt was Don Jan Alvares Davilo syn galioen, geheeten St. Augustyn, groot omtrent 400 lasten, ophebbende 21 metale stucken, den viceadmirael vanden viant, geabordeert synde van 4 ofte 5 onser schepen, hebben denselven doer 't schieten ende enteren verovert, maer also den brant in des viants vice-admiraelschip was gecomen, niet wetende hoe, syn onse schepen met alle neersticheyt ende niet sonder groot perykel van hem affgecort, brande alsoo met meest al het volck, tot het water toe, niettegenstaende enighe van onse schepen door 't springen des viants cruyt, haer seylen inden brant geraecten, van gelycken wy oock al te samen soo veel hadden te doen, onse schepen te bewaren voor den brant, als 't mogelyck was; sommighe vanden vyant weecken met hare scheepen aen den gront als noch andere, die d'selve verlieten, leggende onder de stadt, jae oock den brant daerinne staecken, om dat wy geen pronfyt daervan souden genieten. Den Spaenschen admirael, aen den gront, als voren verhaelt wesende, is 's nachts door 't hooge water driftich geworden ende aen de noortwal gedreven, welcken wy 's anderen daechs afgehaelt te hebben, maer eer wy daertoe quamen, heeft den viant denselven in 't vier opgeoffert ende in brant gesteeken, hetwelke was den 26. dito 's morgens, doen wy oock sagen, wat scade den viant by ons hadde geleden, also wy 21 schepen aen de reede vonden ende tegenwoordich maer 2 galioenen aen den gront lagen, die sy 's nachts soo hooge als haer mogelyk was, met noch een groot Fransch schip ende een jacht, die niet doenlyk waren af te halen off te branden, daer beneffens noch vonden drie Fransche coopvaerders, die haer in onse vlote begaven, somma, dat van alle dese scheepen, die wy alhier vonden, maer, soo vrunt als viant, overschoten 7 schepen, die reste soe duer den viant als ons, inden brant geraect syn, waeronder is geweest den admirael, den vice-admirael, schout by nacht, ende 4 grote galioenen, behalven alle d'andere voorhaelde schepen meer. Danck Godt almachtich, die ons door syn genade heeft laten winnen de overhand van onse vianden, mits zyne Goddel. wille is geweest, dat onsen generael Heerskerke door den eersten schoot vuytten den admirael vanden vyant syn slinker been tot aen't lichaem toe is wechgenomen, soo dat de doot is dadelyck nagevolcht; den Heere wil syn siele genadich wesen, met noch een capiteyn, genaempt: Lange Hendrick van Amsterdam, als oock inde nombre van omtrent hondert soldaten, als bootsgesellen inde geheele vlote, syn den 27. dito vuytte baye van Gibraltar t'seyl gegaen ende door contrarie wynt gecomen tsavonts op de reede van Tutewen, in Barbarien, daar wy naer d'ordre vande instructie hebben tot admirael verclaert Laurens Jacobsz. Alteras ende tot vice-admirael Peter Willemsz. Verhoeve. Den 8. May syn gecomen onder de cap St. Vincent, alwaer geresolveert worde conform de resolutie hier by gevoecht. Hiermede bevelen wy UE. M. etc. Vuyt den Admirael den 9. May 1607, opte hoochte van 36 graden noortwaert vande cap S. Vincent. Z. J. (Volgens kopij, geschreven door Arnt van Buchell.) VII. Myne Heeren. Nae myne dienstelycke gebiedenisse sal UE. believen te verstaen, hoe dat ick derselver missive vanden 8. deser ontfangen hebbe, ende dat d'selve my getuycht, dat UE. daer uyt wel hebben kunnen apprehendeeren, als oock uyt die propoosten, die ick met den heere van Oldenbarnevelt hebbe gehadt, noopende die betaelinge van onse wagenluyden, te velde gedient hebbende inden jaere 1606, dat van hier geen behulp daer thoe te verwachten sal wesen, terwyle zyn E. my verclaert heeft, dat die penningen van Vranckryck, lestelyck gecommen, eygentlick waeren gedestineert tot onderhout van 't ongerepartieert krychs volck, meynende ons te laeten belast met die wagenluyden tegens die defecten, die wy sedert vier jaeren vande petitien vanden raedt van staten souden schuldich gebleven syn, nyet wel overeencomende met d'intentie van UE. noch mit die hoope vanden gemelten heere aen de heeren van Rysenburch ende Ledenberch gegeven, volgens haer E. rapport daervan gedaen, ende daer op UE. fundament hadden gemaeckt, ende dat daerom UE. veroorsaeckt waeren myn te belasten (verstaende dat die wagenluyden nyet minder tot haere betaelinge waeren gerechticht, als die ongerepartieerde soldaeten), dat ick van UE. wegen soude verclaeren als 't best te passe soude moegen commen, dat die staten generael geen reeckeninge en souden behouven te maccken, om gelt van UE. te trecken, zoe lange die waegenluyden van 't Sicht van Utrecht nyet en soude wesen betaelt, wesende geresolveert haer gedragen ende noch te dragene consenten daerthoe t'employeeren, soe sal UE. mede believen te weeten, hoe dat Saterdach lestleden die heeren vanden rade van staten hadden doen overbrengen ende ten hoochsten doen recommandeeren duer den secretaris Huygens sekere requeste by den wagenmeester Jan Aerts de Roy aen haer E. overgelevert, versoeckende dat die arme wagenluyden, die inden jaere 1606 te velde gedient hadden, ende op den tocht van Bredevoort ende Arculens, die nu soe lange hadden gepatienteert ende desen voirleden harden winter in groote armoede waeren geweest (duer t'onthouden van haer verdient loon) eens souden mogen worden betaelt, ende soe ick dese requeste (terselver tyt presideerende) hadde gelesen, gerecommandeert ende verhaelt, dat UE. dagelicx van deselve tot betaelinge warden gemolesteert, adviseerde die heeren van Hollandt, dat men dit achterwesen soude mogen repartieeren over die provincien; maeckende alsoe semblant, off sy dese saecke wilde favoriseren, wel wetende dat se vande andere provincien geen gevolch souden hebben, excusee rende die van Gelderlandt ende Overyssel haer duer d'inundatie van haer landen, ende daerom gelast wesende in geene nieuwe petitien te consenteeren, Seelandt op die lasten van haer admiraliteyt, Vrieslandt, stadt Groeningen ende Ommelanden, op die fortificatien van Coeverden, welcke achterstallen ende schulden d'ecne ende d'andere wilde vermengen met onse waegens ende dat samentlick over die provincien soude worden gerepartieert, gelyck UE. 't selve al naerder sal verstaen hebben vande heeren vander Aa ende van Geresteyn, ende dat wy voor ons advys hadden verclaert, dat die voorn. waegenluyden gevoechlicste |