daen voor notaris ende getuigen, opten 16 Aug. lestleden, binnen de stede van Enchuysen, by Tryn Haickes d'., weduwe van wylen Lucas Jansz. Wagenaer, saliger, vandat deselve Wagenaer in syn leven ende sekere jaren voor syn overlyden, vercoft, opgedragen, quytgeschouden ende gecedeert heeft gehadt aen Cornelis Claesz., in syn leven bouckvercoper tot Amsterdam, alle die platen, caerten, toebehoerten ende andere gereetschappen mette gerechticheden, privilegien ende octroyen, daerby synde, van alle ende ieghelyke sodanige wercken ende boucken, als die voorn. haer man saliger in syn leven in 't licht gebracht ende uitgegeven laten heeft, ende dat die voorsz. Cornelis Claesz., haren man daer voren, volgende d'accorde met hem gemaeckt, ten dancke ende ten vollen vergenoucht ende gecontenteert heeft, sulcx, dat sy oock bekende, dat sy inde voorsz. qualiteit egheen recht, actie ofte eygendom aen eenige der voorsz. haers mans wercken ofte boucken meer is hebbende ofte reserverende, maer, consenteerde, bewillichde ende stont toe, dat Jacob Leonartsz. Meyen, bouckdrucker der stadt Enchuysen, diewelcke, (soo sy verstaet de voorsz. platen, caerten ende andere behoeften van voorsz. haers mans wercken vande weduwe van Cornelis Claesz. voorn, becommen ende gecocht heeft) deselve vry ende vranck sal moghen herdrucken, uyt laten gaen ende in't licht brengen, tot synen wil ende believen, ende dat hy tot dien fyne soodanich octroy, gratie ende privilegie vande Ho. ende Mo. heren staten generael, sal moghen versouken als hem goet duncken sal etc., ende is mitsdien den Voorn. Jacob Leonaertsz. Meyer (!), bouckdrucker tot Enchuysen, geaccordeert het octroy by hem versocht, voor den tyt van sess naestvolgende jaren, omme alleene inde Vereenichde Provincien te mogen drucken, doen drucken, uitgeven ende vercopen alle die wercken van wylen Lucas Jansz. Wagenaer, van Enchuysen, als namentlyck den Spiegel ende Tresoor der Zeevaert, mitsgaders het Enchuyser Leescaertbouck ende alsulcke andere werken meer, als by den voorsz. Wagenaer by syn leven in 't licht gebracht, ende tot verscheyden reysen oversien ende verbetert syn, verbiedende etc. (Sept. 13). Irlandsvaerders. Opte requeste van Jan Vechtern, voor hem selven in desen, ende voorts uyt den naem ende vervangende andere Irlantsvaerders, streckende, dat men die comptoiren. ter admiraliteit soude authoriseren, omme de ladinge van Irlantshout te mogen doen aengeven ende verconvoyen by de laste, nae de groote vande schepen, gelyk geschiet vande Noortsche, Sweetsche ende andere overseesche, daervan men gewoon is de helft vande ladinge te geven voor de vracht, sonder onderscheit te maken, van eycken, vueren of andere ten, is geappoincteert hierop te versoeken het advys vande generaels vande convoyen, ende geaccordeert aengaende het jegenwoordich ingecomen Irschout (!), dat by provisie daer van noch van hetgeene dat voortanne noch innecomen sal, betaelt sal worden gelyck van het Noortsche hout, onder cautie van het surplus te betalen by so verre verstaen wordt, dat het Irsch hout meer behoort te betalen. (Oct. 20). soor Inventie van Leamer. De heren Brienen ende Dayck rapporteren de communicatie, die sy gehadt hebben met Thomas Leamer, residerende binnen Amsterdam, beroerende des suppleants inventie, om in alle plaetsen vande werelt, te water ende te lande, de hoochte ofte lengte van Oost ende West te kunnen peylen ofte afmeten, ende daerop gedelibereert wesende, is verstaen ende geresolveert, dat men den suppleant sal accorderen den tyt van vier maenden, omme, sonder coste van het lant, het bewys van syn inventie, hoe deselve tot nut ende profyt der landen sal geschieden ende gebruikt behoren te worden, schriftelyk te vervatten, ende die heren staten generael te presenteren, onder haer Ho. Mo. belofte, dat middelertyt, ende gedurende de voorsz. vier maenden, niemanden anders en sal worden toegelaten, de voorsz. conste te proberen ende te gebruiken. (Nov. 23). Schildery van Vroom. Is geaccordeert, dat mr. Henrick Vroom, voor de kaerte, by hem gemaeckt vande vloote voor Philippynen, in aensieninge vande kosten, by hem gedragen, de somme van 100 L. van 40 groten Vlacms. (Nov. 10). Inventie van Leamer. Opte requeste van Thomas Leamer, pretenderende geinventeert te hebben, omme in alle plaetsen vande werelt, te water ende te lande, de hoochte ende lengte van Oost ende West te kunnen peylen, is goedgevonden, dat men yemant sal committeren, om den suppleant daerop naerder te horen, ende dat men sal opsoeken de resolutie, genomen op den prys voor den persoon, die dese conste ondervinden sal. (Nov.18). Caerte van't beleg van Gulich. Is Floris Balthasar, plaetsnyder, afgetrocken ende in't wit satyn hebbende doen drucken ende aen de Ho. Mo. heren staten generael gedediceert het belegh van Gulich, daervan dat hy veerthien exemplaren heeft gepresenteert aen de vergaderinge, toegelecht tot eene vereeringe 150 gl. eens, mits dat hy daervoor noch 6 exemplaren sal hebben te besorgen. (Nov. 24). Papieren van P. Merula. Die heren Magnus ende vander Myl, gesproken ende gecommuniceert hebbende mette nagelaten weduwe van wylen den professeur Merula tot Leyden, hebben gerapporteert, dat sy, volgende den last haer opgelegt, gevisiteert hebben de nagelatene geschreven boecken, pampieren, stucken, placcaten ende andere, in seer grooter menichte by den voorsz. Merula ende bevonden, dat deselve sulcke syn, dat die den lande souden mogen dienen, tot beschryvinge van eenige historien ende andersins by voorvallende gelegenheit, alsoo dat sy eenige boecvercopers, hem des verstaende op de waerde van dien, hebben ondervraecht, diewelcke verclaert hebben, dat sy daervoor wel 800 gl. souden willen geven, ende oock vande voorn. weduwe soo veel vernomen, dat sy wel willich soude syn alles de heren staten over te laten voor eene eerlycke recognitie, voor haer ende haere drye dochters, by een pensioen; hierop geadviseert wesende, is verstaen ende geresolveert, dat men van alle de voorsz. boucken, pampieren ende stucken sal maken een pertinente inventaris, ende dienvolgende alle deselve aennemen ende ten dienste vanden lande bewaren, in sulke handen, als men sal ordineren, ende voor eene recognitie. de weduwe ende hare drie dochters, elcke van deselve toeleggen een pensioen, haer leven lanck gedurende, van vyftich gulden 's jaers, mits dat een lyff stervende, desselfs pensioen mede sterven sal, authoriserende die voorsz. heren rapporteurs, hierop met de voorsz. weduwe te handelen. (Nov. 25). Nieuw molenwerk. Gelesen requeste van mr. Jan Orsauw, moelemaker, Barthol. Hermansz. ende compagnie, inwoonders van Amsterdam, om octroy op het stellen ende gebruiken van seker molenwerck, by hem geinventeert, 't welck sal kunnen aerbeyden, ende gedreven worden sonder middel van water ofte wint, stael, yser, coperdraet, ketels, beckens ofte andere diergelyke nodige ende behoeftige coopmanschappen elc., is goetgevonden eerst te sien, of niet te vooren sulck octroy is accordeert. (Dec. 22). ge De eod. Is geaccordeert Jehan Orsauw, moelemeester, mitsgaders Barthol. Hermansz. ende compagnie, inwoonders van Amsterdam, geaccordeert octroy voor 10 jaren, te doen opstellen ende gebruycken seker molenwerk, by hem geinventeert, hetwelke sal kunnen arbeyden ende gedreven worden sonder middel van water ofte wint, diergelyke werk in dese Vereenichde Provincien nooit gesien ofte gevonden is geweest, door middel van welk molenwerk gemaakt sal kunnen worden stael, yser, cooperdraet, ketels, beckens ofte andere diergelyke noodige ende behoeftige coopmanschappen, als ook alles wat van metael metten moelen te maken ende te arbeiden is, volgende het patroon, verbiedende etc. (Dec. 24). By gelegentheyt van desen bode, hebbe ick Uwer E. wel willen senden copie van 't scryfven vanden heere agent Brederode, adviseerende de geluckige verlossinge vande cheurfurstinne paltzgravinne, van eenen jongen furst. Hier en is sonders anders nyet nieuws. De heren staten van Hollant syn noch vergadert, synde eenige dagen aen den anderen besich geweest mette kerckelycke saecken, ende is heden, Godt lof, de besoigne soo verre gebrocht, dat van 19 stemmen, namentlyck eene der Edelen ende 18 steeden, de 17 overeen zyn gecomen, resteerende nu maer Amsterdam ende Enchuysen, die by expresse gedeputeerden vande welgemelte heeren staeten tot accommodatie ende vouginge nevens d'andere Edelen ende steden bezonden sullen worden, sulcx dat die saecke nu in goede pointen is. Myn heere de advocaet heeft tot verscheyde malen ende oock noch desen morgenstondt, nae de compste van myn heeren van Utrecht doen vragen, achte 't schryven vande E. Mog. heeren staten desselfs lants, de heeren staten van Hollandt eenich contentement sal hebben gegeven. De leste tydinge uyt Vrieslandt melden, dat binnen weynich daghen, jae van uyre tot uyre, de heeren gedeputeerden derselver provincie hier sullen aenlangen; van haer arrivement sal ick Uwer E. terstont adverteeren. D'instructien op 't slaen vande payementen voor de respective muntmeesters, syn gearresteert; Uwer E. heeft de copie mitten eersten te verwachten. Hier is scrivens vanden nyeuwen grootvorst van Muscovien, aen biedende alle vruntschappen ; is wel nu getranslateert, maer noch nyet connen gecopieert worden, is belast voor elcke provincie een copie, zonder meer, te maecken, sulcx dat Uwer E. die mede met den eersten heeft te verwachten. Men seyt nu weder dat de porcelynen ende cruyt op commende wech zyn, den tyt zal 't leeren, sal 't ooge in 't zeill houden. Nyet anders occureerende, recommandeeren my in Uwer E. ende der t'zamentlycke heeren goede gratie, ende bidden den Allerhoochsten, Myne heeren etc. Uwer E. ootmoedich ende getrouw dienaer, D. TRESEL. Uyt den Hage, den 24. January, 1614, des avonts. Opschr.: Aen myn heer, myn heere Ledenberch, raedt ende secretaris der E. Mo. heeren staten 's lants van Utrecht, tot Utrecht. II. Monsieur. Je n'ay reçeu autre responce à la lettre, que je vous ai éscrite que celle que mon servi teur m'à mandée, et suis esté fort estonné d'entendre que mon solliciteur à eu le credit de mettre un arrest sur le traittement que me donnent mes seigneurs d'Utrecht; car encores que je luy soye redevable, de quelque somme d'argent, ce n'est pas pourtant la façon dont il faille qu'il use en mon endroit, attendu qu'outre l'interrest qu'il en tire il a asseurances & obligations de mon père des qu'elles il se peut & doibt contenter. Je trouve ce proceder de mon solliciteur fort estrange, n'esperant point que messeigneurs entendent que je soye traitté plus rudement qu'aucun des leurs officiers. Au reste monsieur, son Excellence a trouvé bon que je face un certain voyage, ce qui me fait vous supplier de m'obliger de me faire prester quatre mille francs. Je m'obligerai de les rembourser à messeigneurs dans l'espace des trois mois. Je veux esperer ceste courtoisie d'eux & de vous, & vous supplie de les asseurer que je leur suis très humble & très fedel serviteur. Attendant vostre responje vous baise les mains & me signe. ce, Monsieur! Vostre serviteur trèshumble à jamais, De la Haye, ce 21. de Mars, l'an 1614, Uwer E. missive, geschreven t'Amersfoort den 9. deser, hebben met 't dubbelt vande consenten, soe die by de E. Mo. heeren staten van dese landen gedragen syn, wel ontfangen, daer Voer ik UE. ten hoochsten ben bedankende. 'T is hier noch al in goede orde ende stillicheyt. Myn medebroeder en is noch van Dordrecht niet aengecomen, dan sal huyden, soe syn huisvrou my heeft laten weten, thuys syn, denwelcken ik sal soucken te bewegen, omme datelyck aldaer inde vergaderinge te comen, omme syn weecke van te presideren waer te nemen. Indien hier advertentie, schryvens waerdich voorcompt, sal nyet nalaten Uwer E. terstont daervan te verwittigen, ende middelre tyt Godt almachtich bidden Uwer E. Myn heere, met syn edele geheele familie te houden in syn heilige hoede. Geschreven t'Utrecht, den 2. April, 1614. 1 Uwer E. geheel geaffectioneerde vriendt, Opschr.: Aen myn heere, heere Ledenberch, secr. vande E. Mo. heeren staten 's lants' van JUSTUS VAN RYSENBURCH. Utrecht, 'Amersfoert. IV. Eersame, etc. heere. Ick sal dese beginnen mit myne vruntlicke recommandatie in Uwe goede gracie, ende Uw E. Voorts verhaelen van 't gene my wedervaren is sedert myn vertreck vuyt Hollant. Ick ben den x. Meerte van Loevensteyn vertrocken, ende met het meesten deel van myn mesnage, hebbe my op den wech begeven, denwelcken seer moeyelick ende costelick hebbe gevonden, ende oversulex niet eer, als den XXIV daer na tot Paris gearriveert, synde vooreerst de heer vander Mylen vergeselschapt met den heere baron van Tortemer, ende veele Edelluyden in carosse ende te peerde te gemoet gecomen tot Bourgette, een dorp, gelegen een half myle buyten die stadt, alwaer oock terstont daernae is gecomen Monsieur de Bonoeil, meester vande ceremonien vanden coninck, met een carosse van syne Majesteit, om my alsoe în de stadt te geleyden, met aensegginge, dat ick haere Majesteit wellecom was, met veele andere courtoysien ende beleef heden, syn wy alsoe tsamen denselven dach binnen Paris gecomen, hebbende de voorsz. heer vander Mylen my de vruntschap gedaen, my in syn logement te ontfangen, om des te beter dagelicx met den anderen correspondentie te mogen houden. Vanden voorsz. XXIV. Meerte volle thien dagen, hebben wy geen audientie cunnen becomen, overmits de dagen vande devotie vande goede weecke ende die Paeschdagen daer nae. Eyntelick soo heeft ons de voorsz. heer de Bonoeil, den derden dach Aprilis comen aenseggen, dat haere Majesteit des anderen daechs, den IV., ons gehoor geven soude, als 't geschiet is, hebbende desselfden daechs, van wegen haere Majesteit ons comen haelen, de heer maerschalck de Brissack, ende den voorsz. Mons'. de Bonoeil, met veele andere heeren ende Edelluyden, vier carossen, ende wel omtrent twintich peerden, ende met deselvige nae den middach corts nae twee ueren, vaerende nae 't hof, syn wy geleyt in een camer, om wat te rusten, omtrent den tyt van een half ure, nae welcken tyt de voorsz. Monsieur Bonoeil heel luyts heeft comen seggen, dat men nae 't quartier vande coninghinne soude gaen, gelyck wy deden, climmende op een seer hoogen trap, (door dewelcke een swack ende bedaechde persoon, lichtelyck vermoeit ende t'eynde syn aessem soude connen comen). Ende boven comende, geaccompagneert als voeren, ende op alle plaetsen extraordinarie veel volex vindende, is ons inde eerste voorcamer te gemoet gecomen de capt" vande Garde vande coninghinne, daer nae omtrent de tweede voorcamer bejegent synde byden heere van Chasteau-Vieux, oock ridder, syn wy voorts geleyt inde camer vande coninginne, d'welcke wy seer vol volcxs gevonden hebben, dat wy qualick daerdoor costen geraecken, ende van verre beyde haere Ma. siende staen in eene hoeck, aen d'eene syde vande camer, op een verheven plaetse, met tapyten bedeckt, hebben wy de behoorlycke reverentie aen haere Ma"". gedaen, tot dat wy dicht by deselve syn gecomen, alwaer terstont de voorsz. heer vander Mylen, haere Ma'. heeft begonnen aen te sprecken, van myn persoon, my presenterende aen haere Ma, als ambassadeur ordinaris, van wegen de Hooch Mog. heeren staten generael. ten "T welck gedaen synde, hebbe ick begonnen te spreecken, ende myn propositie te doen in 't François, daerop heeft de coninck my selver geantwoort, seggende, dat gelyck de overleden coninck, syn heer vader, altyts de Ho. Mog. heeren staten ende wat haer aengaet, soude lieff hebben, ende bereyt soude syn om haer vruntschap te doen, vragende syne Ma. terstont met affectie, naer den persoon van zyne Excell., ende desgelycx daer nae oock nae de gesontheyt vanden heer van Oldenbarnevelt, hetwelck ick niet hebbe cunnen laeten als waerachtich wesende, hierby te voegen. Ende desgelycx seyde de coninginne, dat sy altyts de vruntschap van myn heeren de staten voir de seckerste soude houden, ende dat sy, ge lyck den coninck, onse saecken als hare eygene soude gedencken, ende oock verseeckerende, 't selvige van wegen den coninck, daerby eyntelyck voegende, dat myn persoon seer aengenaem was, sulcx dat wy vuyt haer Mat'. proposten, aengenaeme ende blyde mynen, claerlick hebben connen mercken, dat haere Ma. goet genoegen ende seeckere betrouwen hebben geschept vuyt de beseyndinge, aenbiedinge, brieven ende depechen vande Ho. Mog. heeren staeten, tegens alle de quade geruchten die te vorens alhier door quade tongen verspreyt waeren. Hiernae hebbe ick myne brieven van credentie, aen hare Mate, met behoorlycke reverentie gepresenteert, ende 't selve gedaen synde, heeft de heer vander Mylen, vuyt onser beyder naem |