Pro testimonio academico solemni 12 grossos. Tunc autem Bidelli est conceptum testimonij scribere ad longum, deinde testimonio a Rectore magnifico aut Decano subscripto et signato subscribere. Caetera ille curare debet, cui datur testimonium, videlicet descriptionem, ceram, capsulam sigilli, fibulas sculigulas sericas flavi et rubri coloris et chartam vel communem vel pergamenum, porro descriptori, si scribat in charta communi, dantur sex grossi, si in pergamena, octo.!

Quoties studiosus jussu Rectoris vel Cancellarija Bidello citatur, is dat ei medium capitellum seu 4 grossos; si per alium accersitus parere noluit.

Quoties studiosum dat in custodiam academicam jussu Rectoris vel cancellarij, ab eo studioso accipit integrum capitellum, et pro singulis deinde diebus, quibus in carcere detinetur et ab eo in pane et aqua alitur, vnum capitellum /. 8 grossos.

III.

Die Statuten der philosophischen
Fakultät.

Die Vorlesungen in der Philosophie wurden an der Universität bereits 1614, direkt nach der Stiftung, eröffnet vor 46 Zuhörern, von denen 7 dem Benediktinerkloster Abdinghof, 5 dem Jesuitennoviziat angehörten 1) Die Statuten der philosophischen Fakultät sind später erlassen, zwischen 1614-1630. Dieselben sind von Pachtler abgedruckt aus einer Handschrift des Germ. Arch. Auf der Theodoriana zu Paderborn finden sich zwei Recensionen der Statuta Fac. philosoph. Die eine ist enthalten im Manuscript Pa. 45 (= A), die andere im Manuscript Pa. 89 (B). Letztere Recension enthält die Überschrift:,,exscripta initio Julij ao. 1630" und am Schluss die Bemerkung: „,finii

1) Richter, Geschichte cit. S. 128.

9. Julij 1630. Ich gebe den Text nach dem Pachtlerschen Abdruck 1) und notiere zugleich in den Anmerkungen die Abweichungen und Randnoten der beiden andern Recensionen. Die Randnoten sind von späterer Hand dem Manuscript beigefügt. Auch hier wandte man sich an die bestehenden Universitäten um Zusendung der Statuten, wie die auf der Theodoriana aufbewahrten Briefe darthun.

Statuta Facultatis Philosophicae in Vniuersitate Paderbornensi.

Caput I.

De Magistratibus huius facultatis.

1. Rector et Cancellarius, tametsi sint in Theologica facultate ratione sui officij, sunt quoque in hac, et conuentibus intersunt, ac Rector etiam praeest. p. 4. c. 17. § 6.

2. Decanus non suffragijs professorum aut aliorum de concilio facultatis, sed superiorum designatione renuntiatur, tametsi in eorum conuentu fieri expediat.

3. Quando Praefectus Philosophiae distinctus est a Cancellario, siue praefecto generali, non alius est huius facultatis Decanus, quam Praefectus Philosophiae; Dum autem Cancellarius Philosophorum curam 2) gerit, Decanus est professor Metaphysicae et Decanatum adit hoc ipso, quod inter philosophiae professores superiorem non habet; Quare absque alia declaratione duobus vel tribus diebus post magistralem promotionem conuocatis professoribus ad P. Rectorem Decanus relegat acta sui Decanatus et, si ab Vniuersitate discessurus est, successori ea tradat et alia, quae ad eius 3) officium pertinere oportere declarabitur, ut claues rerum huius facultatis et similia.

4. Munera decani 4) sunt Io. curare, ut ex Magistris uel Baccalaureis sit qui orationem habeat de S. Catharina. IIo. Curare affigi programma pro eodem festo et alia affigi solita, nostros quoque et alios per Bidellum domesticum 5) aut per se

1) Pachtler, Monum. Germ. cit. p. 202 sq.

2) A u. B. lesen praefecturam.

3) A u. B.: illius.

4) A u. B setzt bei: haec.

5) Fehlt in A.

ad eandem celebritatem inuitabit. IIIo. Pridie Praesentationis Baccalaureorum et magistrorum petere a. P. Rectore conuentum pro constituendis Examinatoribus et alijs, quae eo pertinent. İVo. Quae in actibus promotionum ad ipsum pertinent praestare, uel admonere eos, ad quos pertinebit. Vo. Scribere acta facultatis. VIo. Referre in ea, quae P. Provincialis in visitatione Collegii ad hanc facultatem pertinentia ordinarit. VIIo. Decano ordinarie adjumento sunt Professores, et si quem alium superiores adiungerent, qui vocabuntur ad P. Rectorem in iis, quae ad hanc facultatem pertinent, quamuis, ut habet 1) nostra S P. N. p. 4. c. 17. L. H., decisio rerum ex eorum suffragijs non pendeat.

Caput II.

De examininibus pro gradu.

1. Exeunte Septembri Logici, antequam admittantur ad Physicam, examinentur publice in schola à Praefecto et duobus alijs Examinatoribus a R. P. Rectore designatis, examinantur in Dialectica ex toto Aristotelis Organo singuli, quamdiu Examinatoribus placet; Quodsi aliqui ante examinati de tota Logica publice theses defenderunt, illi ab examine hoc debent eximi; Porro tum qui defendunt, tum qui examinantur, admittuntur ad superiorem classem, non modo si pluribus, sed etiam si paribus examinatorum suffragijs approbati fuerint, quod etiam in Examine Physicorum, qui ad Metaphysicam admitti desiderant, locum habet.

2. Ordinarie examen Physicorum instituatur post Pascha circa Kal. Maij, ita ut Kalendis ipsis sit praesentatio, et consequentibus diebus examen; Ideo 2) pridie affigitur programma nomine Decani, ut est in libro formularum, quo die etiam fit conuentus apud P. Rectorem, cui intersint Cancellarius, Decanus, Professores Philosophiae, ubi lecto ex ipsis statutis c. de exam. decernantur examinatores a. P. Rectore, et proponatur, 3) si quid difficultatis occurrat.

3. Kalendis Maij hora 3a. pomeridiana ad classem Physicam conueniunt Decanus et Professores omnes philosophiae absque ornatu Academico, praesente tamen et deducente Bidello cum sceptro; Eodem conueniunt omnes studiosi Physices, qui

1) A: habetur p. 4. c. 17 Litt. H.

2) A u. B: igitur.

3) A u. B: proponitur.

stantes 1) coram Patribus considentibus ad mensam per aliquem de suo numero petunt admitti ad examen; Decanus pollicitus, se eorum petitionem propositurum concilio, tantisper egredi iubet, dum a Bidello reuocentur. Ijs digressis primum quaeritur, num in Matriculam sint inscripti, quam proinde praesto esse oportet. Deinde quaeritur, num quae causa sit, cur eorum quispiam pro gradu examinari non possit, ut si infamis esset, 2) debito temporis spatio philosophiae non studuisset, si non fuisset assiduus, si non scripsisset, quod nominatim etiam de Catechismo et mathematicis inquirendum est; Si quid difficultatis occurrat, ad P. Rectorem postea referatur. Reuocatis per Bidellum candidatis significabit Decanus ad examen admissos esse ea tamen conditione, ut stipulata manu spondeant, si quid secus quam ipsi uellent inter examinandum, uel in ferenda de ipsorum promotione sententia accidat, nulla ratione ulturos, sed contentos fore eo, quod de ipsis decretum fuerit, hac sponsione praestita denuntiabit Decanus horam inchoandi examinis, de qua cum Praefecto iam antea uel inconuentu professorum conuenerit, et locum, nempe eandem ipsam classem Physices; huc prima hora, quae examini destinata fuerit, iubebuntur uenire quorum initiales nominum literae primae sunt alphabeti, ita tamen, ut toto examinis tempore ceteris omnibus interesse liceat; hoc responso unus candidatorum Patribus gratias agit; Ad hanc praesentationem uenire oportet non eos modo, qui gradum petunt, sed alios quoque Physices auditores, ut de eorum profectu constet.

4. Omnibus examinibus Praefectus intersit, et ideo Decanus, si alius est, tunc duntaxat intersit, cum unus fuerit ex designatis examinatoribus. Horum 3) neuter sit Candidatorum primarius professor. Examinatoribus designatis a Praefecto attribuitur materia ex tota logica et ex parte Physicae, quam ad eam diem 4) audiuerint, ut etiam repetere licuerit; In hoc examine licet plures coniungere, neque certum est tempus, quo cuiusque examen definiatur, sed ubi primum Examinatores consentiunt, se iudicium facere posse, vocantur alij. Initio examinis proponitur aliqua quaestio ex Catechismo et in fine ex mathesi; 5) Examinatores iudicium suum de singulis ascribunt

1) A: stant.

2) A u. B wiederholt si.

3) Randnote in A: in examine pro Baccalaureatu videtur interijciendum. Nam pro magisterio regula permittit.

4) A u. B fügt bei: ita.

5) A u. B: Mathematicis.

ad iudicium professoris, quod ab initio singulis examinatoribus dari oportet, inscriptis ordine alphabetico Candidatorum nominibus, et apposita sententia 1) de ingenio per notam numeri 1. 2. 3. etc.; secundo de diligentia; pari modo tertio de admissione, apposita litera A, si admitti placet; R, si reijci; D, si dubius est. 2) Finito examine iudicia sua cum Praefecto conferunt et, siquidem conuenire possunt, decernant, quinam admittendi sint, qui secus; si maior aliqua moueatur difficultas, ad P. Rectorem referant; Eorundem examinatorum iudicio fit ordo inter sex primos, qui extra ordinem literarum 3) collocari debent. 4) Si qui nobiles uel religiosi nolint promoueri et tamen Catalogo inscribi desiderent, id eis conceditur addito elogio, si prima loca sint promeriti, ceterorum nemini id permittitur. Ordo Candidatorum descriptus tradi debet professori Physices, qui curam habebit Catalogi totius typographo dandi, corrigendi etc. qui proinde etiam carmina curabit per Magistrum primae grammatices facienda, quae Catalogo subijci solent. Idem post Cal Maij moneat Magistrum Rhetoricae de carminibus faciendis, quae in promotione recitentur Magistris et si videbitur, etiam typis excudantur: Magistrum humanitatis de carminibus in eadem promotione Baccalaureis recitandis: Magistrum primae grammatices de carminibus Catalogo subijciendis, atque iterum sub initium Junij, ne, cum adest tempus promotionis, pridie carmina quaerantur.

5. Examen Candidatorum Magisterij 5) instituitur post dimissionem siue ultimam lectionem; Ea habetur 23. Jun. aut, si hic sit dominicus, 22. hoc ritu. Post medium 7ae. conueniunt ad classem Metaphysicam omnes Baccalaurei eius cursus cum ceteris condiscipulis suis, si qui Baccalaurei non essent; Eodem uenit professor et tubicines (si eos uolent conducere, ad quod cogendi non sunt) nullo uero modo fidicines aut aliud

1) A und B: primo.

2) Randnote in A: Anno 1652 R. P. prouincialis statuit, vt hi catalogi diligenter asseruentur propter testimonia quae aliquando post aliquot annos primum petuntur.

3) A u. B: litterarium.

Randnote in A: NB inuenies hoc c. 4 § 2. Examen illorum metaphysicorum qui cupiunt defendere theses impressas quando et quo modo fiet? An non juxta Regulas praefecti 19. 20. 21. 22 et 23 sicuti alibi fit et hic factum memini. Eine Fussnote dortselbst: NB. Anno 1652 omnes quicunque judices examinarunt sicut alias.

5) Randnote in A: Quot hic examinatores? Videntur hactenus tantum tres fuisse et hoc sufficere censuit P. Panhauss anno 1652.