Sayfadaki görseller
PDF
ePub

IV.

Statuten der theologischen Fakultät.

Der Unterricht in der theologischen Fakultät begann am Anfang des Monats November 1621 vor neun Zuhörern aus der Gesellschaft Jesu und wenigen Auswärtigen, 1) nachdem bereits 1617 zwei Jesuiten die Doctorwürde erhalten hatten. 2) Die Vorlesungen wurden jedoch durch die vielen feindlichen Einfälle, unter denen namentlich das Jesuiten-Collegium schwer zu leiden hatte, mehrfach unterbrochen, 3) Die Zahl der Theo

1) Datum quidem initium Doctioni Theologicae in hac Academia anno 1621 sub principium Nouembris profitentibus s. scripturam et linguam Hebraeam P. Joe. Horrion; scholasticam P. Joe. Georgij et P. Henrico Rothausen, hoc de sacramentis poenitentiae ac matrimonij, illo de fide, spe, caritate, iure ac iustitia; Theologiam moralem P. Friderico Rörig; audientibus praeter pauculos externos novem e nostra Societate. Quia vero sub exordium anni 1623 dux Braunswicensis Christianus armata manu cursum interupit, omnesque de nostra societate partim fugando, partim captiuos abducendo, tam Academiae quam Collegij supellectilem direptioni exposuit, idque ab alijs deinceps non semel iteratum, ideo inde vsque ad finem anni 1646 de gestis in hac facultate nihil praeter sequens fragmentum superest. Acta facult. Theol. Univ. Pad. (Mscr. der Theodoriana Pa 126 bei Richter, Handschriften I). Richter, Geschichte cit. S. 134.

2) Richter, Geschichte S. 133.

3) Vgl. vorher Anm. 1. Die Acta Facult. Theol. Univ. Paderb. bemerken: Anno 1646 Sub initium Nouembris post instaurata studia, lectiones Theologicae, propter Auditores ab occupata vrbe a Vrangelio delapsos intermissae, ita sunt resumptae, vt mane per horam conscientiae Casus explicaret P. Claudius Dipaeus: a meridie controuersias fidei etiam per horam P. Cornelius Hewer. Auditores pauci, quorum duo Societatis. Beim Jahre 1649 u. 1650 heisst es dortselbst: Disputatio hisce annis in Theologia propter Auditorum paucitatem vna tantum vnius horae habita fuit quolibet mense. Zum Jahre 1651: Numerus auditorum sub initium exiguus, qui in paulatim creuit etc. Vgl. auch Dr. Albert Weskamp Herzog Christian von Braunschweig und die Stifter Münster und Paderborn im Beginn des dreissigjährigen Krieges (1618-1622). Paderborn. 1884 S. 72 ff., 120 ff; Dr. Julius Evelt, Die Weihbischöfe von Paderborn. Paderborn 1869. S. 87 ff. Auch die genauen Aufzeichnungen der Patres über die Geschichte der Universität und des Collegiums sind damals verloren gegangen. Die Universitätsmatrikel beginnt erst mit dem Jahre 1637.

logen war in den ersten Jahren meist gering, und scheint die volle Ausbildung der theologischen Fakultät viele Jahre in Anspruch genommen zu haben. Ein Dekan der Fakultät wurde erst am 29. August 1652 gewählt. 1)

Die Statuten der theologischen Fakultät waren bisher unbekannt. 2) Die Theodoriana besitzt von ihnen drei Recensionen. Die eine, 3) mehrfach durchkorrigiert und von verschiedener Hand mit Zusätzen versehen (Cod. A.), hat dieselbe Reihenfolge der Capita wie die von mir abgedruckte erste Recension (Cod. B.). Sie scheint das Concept zu den eigentlichen Statuten gewesen zu sein, weicht aber in mehreren Punkten von denselben ab. Zu Caput I. 3 findet sich, aber ausgestrichen, die Bemerkung: Usque ad anuum 1626 nullum Superiores Decanum in hac Facultate nominarunt ob crebras studiorum Theologicorum interruptiones et paucitatem eorum, qui gradum in ea haberent. Daraus folgt, dass die Statuten nach 1626 entworfen sind. 4) Der Umstand, dass einige Formulare der Statuten eine frühere Jahreszahl (z. B. 1620) tragen, ändert

Ich werde dieselbe in kürzester Zeit herausgeben. Sie ist fast druckfertig; die Feststellung der historischen Angaben über das fernere Leben der Immatrikulierten machte mehr Mühe, als ich anfangs glaubte. Die Pfarrer der Diözese Paderborn sind mir dabei in freundlichster Weise durch Angabe der series parochorum et vicariorum ihrer Pfarreien zu Hilfe gekommen.

1) Acta Facult. Theol. cit.: Eodem tempore (29. Aug. 1652) Decanus Facultatis Theologicae (quod hucusque dilatum et reiectum fuerat.) renunciatus est P. Cornelius Hewer, qui simul erat Cancellarius.

2) Pachtler, Monum. Germ. cit. p. 213 Anm. 2 bemerkt: Wir vermissen schmerzlich die Statuten der theol. Fakultät. Wo sie sein mögen?

3) Mnscr. der Theodoriana Pa. 89 (Richter, Handschriften I. S. 18). In demselben Mnscr. finden sich auch die Statuta Facultatis Theologicae Treuirensis Descripta Anno 1625; der Schluss lautet: Legi et collationaui, omnia ad uerbum congruunt cum Antographo. 24. Septemb. Anni 1625. Petrus Fellerus Pedellus et Notarius. Eine Vergleichung der Paderborner mit den Trierer Statuten ergiebt eine Benutzung der letzteren bei Abfassung der ersteren.

*) Dass ergiebt sich auch aus der Schlussbemerkung der Trierer Statuten, nach welcher dieselben September 1625 nach Paderborn gesandt wurden. Die erste Recension der Stat. Fac. Theol. ist enthalten in der Hdschr. der Theodor. Pa. 45 (Richter, Handschriften I. 10).

daran nichts, da diese Formulare, gesondert von den spätern Statuten, schon früher abgefasst waren.

Die ersten Statuten gingen durch die Kriegsplünderungen des Kollegiums ebenfalls mit verloren und wurden dann aus den noch übrig gebliebenen Blättern unter Hinzuziehung der Trierer Statuten neu entworfen und zum Teil vermehrt, Anfangs August 1654. 1)

In dem Concept (= Cod. A.) zu den eigentlichen Statuten steht als Schluss die Formula pro die S. Augustini; die Formulae der beiden andern Recensionen fehlen. Ich bringe dieses Concept nicht zum Abdrucke, sondern nur die ältere (erste) und die letzte Recension von 1654 zugleich mit den Randbemerkungen. Der Inhalt der einzelnen Capita ist in Stichworten am Rande der Handschrift nochmals angegeben, z. B. zu Caput I.: ,,Magistratus Theologici, Decanus Theologiae, eius officium"; zu Cap. II.: „Ordo et tempus lectionum theologicarum." Da die Worte meist eine Wiederholung der Capitelüberschriften sind, gebe ich selbe nicht im Abdrucke.

1. Statvta facultatis Theologicae in vniuersitate Paderbornensi. (Älteste Recension).

Capvt I.

De magistratibus huius Facultatis et concilio. I. Rector et Cancellarius ratione officij semper sunt in hac Facultate, et eius consilio, tametsi Rector non haberet in ea Gradum.

1) Ebenfalls in der Handschr. der Theodor. Pa. 45. Die Acta fac. Theol. haben beim Jahre 1654 die Bemerkung: Sub initium Augusti, cum annis superioribus, quando non semel uniuersa Collegij suppellex ab hoste direpta fuit, liber statutorum Facultatis Theologicae ab initio Academiae iuxta formam Moguntinam et Dilinganam conditorum intercidisset, et quae ex chartis dispersis collecta restabant, si non minus authentica putarentur certe minus perfecta viderentur placuit tum ipsi Facultati Theologicae, tum vero R. P. Rectori, vt ea cum statutis Facultatis Theologicae Treuirensis collata innouarentur, et si opus foret etiam augerentur

II. Decanus non suffragijs professorum aut aliorum de concilio, sed superiorum designatione renuntiatur, tametsi expediat in eorum conuentu fieri, idque pridie S. Augustini. III. Officia eius videntur esse posse. 10 petere a R. P. Rectore indici conuentum pro ijs, qui ad disputationes publicas vel gradum admitti postulant, et postea ad ferenda de ijs suffragia. 20 in eo conuentu praelegere paragraphum ex Statutis et Regulis, qui praecipit de ea re, qua de in eo conuentu agendum est. 30 Attendere vt in actibus publicis omnia rite et ordine fiant; dirigere tamen disputationes secundum regulam est praefecti. 40 Designare oratorem in festo S Augustini. 50 Habere curam catalogi in promotionibus theologicis. 60 Scribere acta Facultatis. 70 In illa referre ea quae R. P. Prouincialis in visitatione Collegij ad hanc Facultatem pertinentia ordinat, et operam dare vt suo tempore seruentur. 80 Curare programmata, quae nomine huius Facultatis publicę proponuntur. 90 Si quaestio vel casus quispiam ad Facultatem deferatur petere a R. P. Rectore conuentum indici ad eius resolutionem et si ea in scripto petatur, id faciendum curare.

IV. Decano adiumento sunt caeteri professores et si quem praeterea R. P. Rectori placeret adiungi, qui adhibeantur ad consultationes de rebus huius Facultatis, tametsi rerum decisio ex eorum suffragijs non pendeat, vt habet S. P. N. 4 p. c. 17 L. H.

Capvt II.

De ordine Lectionum Theologicarum.

I. Scholasticus vterque docet ante prandium, vnus a septima ad quadrantem post octauam, alter deinceps vsque ad medium decimae. Quando autem Quando autem futura est disputatio hebdomadaria a prandio Sabbatho, ante prandium alternis docet modo Scripturarius, modo Moralis Theologus loco eius Scholastici, qui a prandio disputationi praefuturus est. II. A prandio hyeme hora 1a, aestate hora 2a tres quadran

et sic ubi deficerent perficerentur. Quod ita factum a tribus Theologiae Professoribus P. Cornelio Hewer, P. Joe. Schoenero, P. Joe. Wisse vt 10. utraque statuta attente legerent, studiose inter se contulerint etc. Es folgt dann ein genaues Arbeitsprogramm für die Abfassung des wichtigen Aktenstückes (Mnscr. der Theodor. Pa. 126).

tes docet Casista, tres sequentes Scripturarius, Hebraeus duos postremos. 1)

III. Scholasticis lectionibus intersunt omnes Theologiae auditores, Moralibus, qui sunt 1 et 2 anni; Scripturae, qui sunt 3 et 4; Hebraicae, qui secundi anni.

IV. Quotidie praeterquam Sabbatho, quibus diebus est Lectio, etiam repetitio est Lectionum Scholasticarum, hieme a medio 1ae ad medium 2ae, aestate hora 1a.

V. Scriptura Domi repetitur Dominicis hibernis hora 2a dum in gymnasio habetur Catechismus: aestate postridie vacationis hora quinta.

VI. Casus repetuntur Domi Feria 2da hora 5a per tres quadrantes. In schola de ijs disputatur loco lectionis primo die non impedito post Kalendas cuiusque mensis.

Capvt III.

De promouendis ad gradus.

I. Qui gradum in hac Facultate petit, eum legitime natum aut legitimum factum esse oportet, omnique infamia et criminis

nota carere.

II. Qui in theologia Baccalaureatum petit, eum oportet duos annos in eo studio compleuisse, qui Licentiatum quatuor, idque lectionibus omnibus assidue obeundis.

III. Ad 1am Disputationem pro gradu nemo admitti debet nisi praemisso examine, quo exploratum sit, eum ad defendendas publice theses esse idoneum. Examinandus autem est per horam a quatuor Examinatoribus in ijs partibus Theologiae, quas eo biennio audiuerit.

IV. Admittetur ad disputationem 1am per secreta suffragia plura, vel paria. Et eosdem Examinatores oportebit illi disputationi interesse, et pari modo per secreta suffragia post eam decernere, sitne dignus gradu, pro quo disputauit et an possit absque vlteriore Examine ad sequentem disputationem admitti, atque ita deinceps per omnes disputationes fiet vsque ad supremam.

V. Ante Baccalaureatum Biblicum ex vna parte semel disputabit: Bis ex duabus sequentibus ante Formatum: Bis item ante Licentiam: Semel ex quarta partium S. Thomae, iterum ex omnibus.

1) Randnote: Aut potius a medio 2ae hyeme.

« ÖncekiDevam »