Sayfadaki görseller
PDF
ePub

antea occupatæ : ea vero tradita sunt Episcopo Aurelianensi, qui ab Eminentia sua specialiter delegatus fuit, ut suum unicuique exemplar traderet, postquam verbalem adhæsionem conditionibus in eo insertis, modo, qui constitutus fuerat, præstitisset. Ut autem in actis Apostolicæ legationis monumentum extare posset præstitæ adhæsionis, acceptatique Decreti, alterum etiam ejusdem Decreti exemplar datum Episcopo fuit, quod nomina præ se ferebat quinque constitutionalium Episcoporum, qui omnium primi nominati fuerant a consule, habebatque in calce Decreti testimonium ab ipso Episcopo subscribendum, quod impletas conditiones probaret; mandatumque ipsi fuit, ut re confecta, alterum hoc exemplar cum attestatione sua legato traderet. Fuit autem hujusmodi :

Decretum absolutionis et dispensationis ab Eminentissimo cardinali Legato elargitæ iis ex novis Galliarum Episcopis, qui pridem episcopales sedes absque Sedis Apostolicæ institutione occuparunt, nimirum :

Claudio Francisco Mariæ Primat occupanti primum Cameracensem, postea Lugdunensem sedem ;

Joanni Claudio Leblanc de Beaulieu Rothomagensem;

Joanni Francisco Perrier, dicto Episcopo vulgo du Puy-de-Dôme ;

Claudio Lecoz Rhedonensem;

:

Joanni Baptistæ Saurine, dicto Episcopo vulgo des Landes exaratum in forma gratiosa, Eminentissimi R. cardinalis Legati manu subscriptum, signoque munitum, atque unicuique eorum per Reverendissimum dominum Episcopum Aurelianensem consignandum, postquam resipiscentiæ signa quisque exhibuisset, eique se conformasset.

Sequitur Decreti exemplar ut supra relatum est. Deinde :

Ego subsignatus Episcopus Aurelianensis ab Eminentissimo domino cardinali Legato designatus, ut Decretum in forma gratiosa ut supra conceptum absolutionis a quibusvis censuris et poenis ecclesiasticis, tum dispensationis super quacumque irregularitate elargiter quinque superius recensitis, ac ad archiepiscopales et episcopales sedes respective nominatis a primo Galliarum Reipublicæ Consule; postquam tamen resipiscentiæ signa quisque exhibuisset, et ipsius Decreti conditionibus ac tenori se conformasset, fidem facio, me die.... currentis, singulis præfatis nominatis, resipiscentiæ signa exhibentibus, et Decreti conditionibus ac tenori sese conformantibus, memoratum absolutionis et dispensationis Decretum tradidisse, quod a singulis ea qua par erat reverentia exceptum fuit, in quorum fidem præsentes mea manu subscripsi..... Datum Parisiis die...

Proxima die Episcopus alterum hoc Decreti exemplar cum attestatione, cui ipse subscripserat, reddendum curavit asseruitque, litteras etiam ad summum Pontificem a singulis fuisse datas: ex quibus cum constitisset, quinque superius recensitos Episcopos injunctis partibus satisfecisse, et absolutos a censuris

omnibus fuisse, admissi propterea fuerunt tum ad professionem fidei et juramentum fidelitatis præstandum, tum ad processus ad Ecclesias, ad quas nominati fuerant instituendos. Die vero sancto Paschatis, quo Legatus sacrum in metropolitana Parisiensi Ecclesia fecit, consulibus universisque magistratibus Reipublicæ adstantibus, ipsi quoque una cum cæteris ad novas Galliarum sedes nominatis adstiterunt, missæ et juramentum fidelitatis gubernio Reipublicæ præstiterunt, de quo in Conventione fuerat constitutum. Peractis demum actibus omnibus qui canonicæ institutioni præmittendi erant, eam per patentes Legati litteras acceperunt vigore facultatis a summo Pontifice domino cardinali ipsi collatæ.

Advenit interea dies, qua processus informativus institui debebat pro quinque illis prioribus constitutionalibus Episcopis, qui ad novas Ecclesias nominati fuerant. Vocati sunt, prout conventum fuerat, Aurelianensis et Venetensis Episcopi, ut singulis interrogantibus responderent, ac de qualitatibus personarum nominatarum testimonium ferrent. Tunc vero apparuit, Venetensem Episcopum minime appellatum ab Aurelianensi fuisse, ut verbali illi abjurationi seu declarationi, de qua fuse dictum est supra, præsens esset. Aurelianensis enim Episcopus in processu testatus est cum Juramenti fide de eorum a schismate resipiscentia coram se ab iis luculenter expressa de acceptato ab iisdem absolutionis Decreto, de præstita conditionibus in eo contentis adhæsione; Venetensis autem hæc omnia se testari non posse protestatus est, si quidem præsens non fuisset. Itaque de iis omnibus testimonium dixit ex auditu et relatione Episcopi Aurelianensis.

Quam porro rationem Legatus secutus est in quinque superius nominatorum reconciliatione, eamdem pro cæteris constitutionalibus post modum nominatis servavit, excepto electo Andegavensi, qui pridem, ut diximus, reconciliatus fuerat, et electo pariter Versaliensi: qui sponte luculentissima voluntatis suæ dederat Testimonia, quique proinde ab eo longissime abest, ut cæteris constitutionalibus adnumerari possit.

Quod vero ad electum Aquisgranensem, speciatim notandum est, ipsum, ut apparet in actis, propria manu Decreti exemplari subscripsisse, fecisseque fidem, se illud reverenter acceptasse, ejusque conditionibus ac tenori sese conformasse.

Sic porro in novis Ecclesiis instituti Episcopi antea constitutionales brevi probare omnibus cœperunt, quam justæ fuissent malæ de ipsis conceptæ suspiciones; et quam longe eorum fuisset animus a vera sinceraque resipiscentia. Alta enim voce, scriptisque suis proclamare undique cœperunt, minime errasse se cum civili Constitutioni adhæsissent eam deseruisse quidem, sed veluti superiorem Gallicanæ Ecclesiæ disciplinam, cui nova per concordatum substituta esset legitimos se Episcopos extitisse olim, ut nunc essent: nullam retractationem emisisse, nullamque absolutionem recepisse ante institutionem acceptam; nec vero ea indiguisse unam se signasse Epistolam Pontifici datam, in qua nihil tale haberetur.

Magnum profecto scandalum ex hac eorum agendi ratione capiebant fide

les, quod tamen removeri non poterat, si quidem quæ peracta fuerant ab Aurelianensi Episcopo publici juris non erant.

At Summus Pontifex, cum die 24 Maii anni 1802, in allocutione ad cardinales habita Conventionis publicationem in Gallia factam novorumque Episcoporum institutionem nuntiasset, ut probaret, constitutionales ad novas sedes institutos debitum, quo tenebantur, Ecclesiæ antea solvisse, actus ab iis peractos ad calcem allocutionis typis R. Cameræ publici juris fecit, inter quos locum habebat Decretum absolutionis cum Aurelianensis Episcopi testimonio de tradito et acceptato a constitutionalibus Decreto.

Actorum hujusmodi exemplaria admodum pauca in Gallias venerunt: itaque ad omnium cognitionem perlata non sunt; allocutio tamen sanctissimi Domini, cum in publicis ephemeridibus gubernii jussu publicata fuisset, nota facta est omnibus ; cunctique atque Episcopi ipsi constitutionales ex ea viderunt, solemniter Pontificem protestatum fuisse, eos antea in unitate Ecclesiæ non fuisse, utque ad eam admitterentur, debitum suum solvisse, quod quale esset ex adjunctis actis pateret. Itaque his rebus in furorem acti Episcopi constitutionales, alii falso allocutionem quamdam Pontifici adscribi proclamarunt quæ indigna tanto viro esset, et publicæ tranquillitatis perturbatrix alii alia jactitarunt. In hujus rei docum entum damus hic Epistolas duas Dominici Lacombe Episcopi Engolismensis, quæ Parisiis in ephemeridibus quibusdam ecclesiasticis impressæ fuerunt, qui mysterium veluti revelaturus, ausus est affirmare, falso rumore disseminatum fuisse, se absolutionem quamdam a Legato accepisse : oblatum quidem sibi fuisse Decretum, seu schedulam quamdam in qua ea contineretur; sed schedulæ hujus eam habitam fuisse rationem, quam mereretur, scilicet, ipso Episcopo Aurelianensi præsente in ignem conjectam fuisse. Quæ vero, quantaque, postea etiam, eorum plerique dederint pravi, obstinatique animi sui argumenta, non licet hic referre, volumen quippe implendum esset.

Conduite des Evêques constitutionnels transférés à de nouveaux siéges.

Les journaux publient une nouvelle allocution du Pape :

1o Le Saint-Père y développe la plus forte opposition aux articles organiques du Concordat, et aux libertés de l'Eglise Gallicane. Le gouvernement saura bien les défendre.

2o Le Saint-Père déclare que les Evèques constitutionnels n'étaient pas dans l'unité de l'Eglise et du Saint-Siége apostolique, parce qu'ils n'avaient pas reçu l'institution du Pape. Il est certain que les Evêques des 12 premiers siècles n'ont ni demandé, ni reçu cette institution: ils n'étaient donc ni Evêques légitimes, ni dans l'unité de l'Eglise?

3o Le Pape parle dans cette allocution de la réconciliation de ces Evêques constitutionnels avec le Saint-Siége, et de la dette nécessaire qu'ils ont acquittée à ce sujet envers l'Eglise. Les lettres suivantes de M. Lacombe, nommé au siége d'Angoulême, indiquent ce que c'est que cette réconciliation, et comment elle s'est faite.

Dominique Lacombe, Evêque d'Angoulême, au Révérend Charles
Brault, Evêque de Bayeux.

Paris, le 22 Mai 1802.

Vénérable collègue,

Je me plairai à partager l'intérêt que vous prenez au vénérable frère Bernard, ancien curé d'Ebéon, actuellement en exercice à Monbron, diocèse d'Angoulême. Je ferai pour lui ce que vous feriez vous-même, si vous étiez à ma place. Il aura lieu de s'apercevoir que c'est efficacement que vous vous êtes réunis, vous et plusieurs de ses amis, pour me faire connaître son mérite et ses désirs. Quoiqu'il ait été d'un parti qui n'a pas été le mien, je le traiterai comme si nous avions marché ensemble sur la même ligne. Il est digne de ma confiance; il l'aura. Il tient à être curé de Monbron; il le sera, à moins que le gouvernement ne s'y oppose. Je ne l'oublierai, je ne le laisserai pas de côté, comme ceux qui ont fait l'organisation de l'Eglise de Paris, ont oublié et laissé de côté les curés et vicaires qui avaient, ainsi que moi, obéi avec une fidélité constante et inaltérable à la Constitution civile du clergé.

Permettez, vénérable collègue, qu'à mon tour je vous parle pour N. N. deux sujets qui figurent avec distinction dans le diocèse que le premier Consul et Sa Sainteté Pie VII viennent de vous confier. Il faudrait fermer les yeux à la lumière, pour ne leur point trouver des vertus et des talents: l'un et l'autre peuvent vous être infiniment utiles. Ainsi que moi, ils ont tenu à la Constitution civile du clergé, tant qu'elle a été pratiquable; ainsi que moi, ils admettent la Convention entre Sa Sainteté Pie VII et le gouvernement français. Mais ayant mon caractère, mes principes et mes opinions, ils sont, ainsi que moi, contre la rétractation que certains de nos collègues ont eu l'imprudence et l'injustice de proposer à ceux qui leur demandent de l'emploi. J'aime à croire que, pour être associés à vos travaux, ils n'auront à faire auprès de vous que la déclaration que j'ai faite auprès de Son Excellence le cardinal-légat: vouloir davantage, c'est ne pas vouloir la paix; c'est aller contre ce que nous a dit le premier Consul, lorsque nous lui avons été présenté, lorsqu'il nous a si bien parlé de nos devoirs.

J'accélérerai, vénérable frère, le moment de faire votre connaissance; nous

avons à fournir une carrière très-difficile, nous avons besoin plus que jamais des graces d'en haut. Entr'aidons-nous donc mutuellement du secours de nos prières; je me souviendrai de vous dans les miennes : votre charité m'est un sûr garant que j'aurai quelque part dans les vôtres. Je vous salue et vous bénis, comme je vous estime et vous aime en Notre-Seigneur Jésus-Christ.

Signé DOMINIQUE, Evêque d'Angoulême.

Dominique Lacombe, Evêque d'Angoulême, au vénérable prêtre
Binos, ancien chanoine de Saint-Bertrand.

Vénérable prêtre et très-cher ami,

Paris, le Juin 1802.

J'ai reçu votre lettre du 17 Mai. Vous désirez savoir si Son Excellence le cardinal Caprara nous a demandé la rétractation du serment de la Constitution civile du clergé, et si les évêques constitutionnels réélus ont fait cette rétractation. Je vous réponds oui, je vous réponds non ; il est très-vrai que M. le légat a voulu de nous une rétractation; il est très-vrai qu'il ne l'a pas obtenue. Nous nous présentâmes à lui, le Jeudi saint, pour lui demander l'institution canonique prescrite par le nouveau Concordat. Il nous proposa de signer une lettre à Sa Sainteté, lettre tout à fait propre à nous révolter, nous évêques gallicans, nous amis de nos maximes et de nos libertés, nous incapables de grossir la troupe insensée des ultramontains: nous refusâmes de la signer. Par qui ce refus fut-il fait? D'abord par les évêques constitutionnels de Rennes, d'Aix et de Clermont; et ensuite par les évêques constitutionnels de Rouen, de Carcassonne et de Bordeaux. Ce dernier, que vous savez être ferme et inébranlable comme la roche sur laquelle est bâtie la ville de Montrejeau, où il est né, parla ainsi à Son Eminence :

Monsieur le cardinal, nous sommes des évêques français, vous paraissez nous méconnaitre. Vous nous proposez de déclarer à Sa Sainteté que nous sommes repentants de ce que nous avons fait en conformité de la Constitution civile du clergé, jamais, non jamais cette déclaration ne sera faite par nous.

Monsieur le cardinal, si je ne puis être assis sur le siége d'Angoulême qu'en adhérant à cette lettre que vous nous avez donnée à signer, loin de moi l'évêché d'Angoulême, loin de moi votre institution, comme loiu de moi votre lettre que je vous remets. J'étais debout quand je prononçais ces dernières paroles, qui auront sans doute votre approbation, aussi bien que les suivantes. M'étant assis, je continuai de la sorte:

Monsieur le cardinal, que je vous rappelle le serment que vous avez fait

« ÖncekiDevam »