matis et innovatis, quibus omnibus et singulis illorum tenores praesentibus pro plene et sufficienter espressis, ac de verbo ad verbum insertis habentes, illis alias in suo robore permansuris ad premissorum effectum, hac vice dumtaxat specialiter et expresse derogamus, caeterisque contrariis quibuscunque. Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub Annulo Piscatoris die XIX Iulii MDCCCV, Pontificatus nostri anno Sexto R. Card. Braschius de Honestis.

LXX.

Breve Vrbani PP. VIII de absolutione Civitatis Viterbii. (Scancia III. N. XVI). An. 1633.

(Foris), Venerabili fratri episcopo Viterbiensi, seu dilecto filio ejus Vicario in spiritualibus generali. - (Intus vero) - Vrbanus Papa Octavus. Venerabilis frater, seu dilecte Fili, Salutem et Apostolicam benedictionem. - Exponi nobis nuper fecerunt dilecti filii Communitas et homines Civitatis et Diocesis Viterbiensis, illarumque territorii incolae, quod licet ipsi eorum agros et possessiones omni industria et diligentia colant, nonnulli tamen ab hinc inde annis fructus solitos in his minime provenire, ipsosque homines et incolas eorumque possessiones terras et fructus diversis infortuniis vexari compertum est. Quare ob aliquas excommunicationis sententias a se, vel maioribus suis (1) ignoranter incursas et sibi evenire dubitantes Nobis humiliter supplicari fecerunt ut desuper opportune providere de benignitate Apostolica dignaremur. Nos igitur Comunitatem, ac Vniversitates et homines, incolas que prefatos, specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes et eorum singulares personas a quibusvis excommunicationis, suspensionis et interdicti, aliisque ecclesiasticis sententiis, censuris et poenis, a iure vel ab homine, quavis occasione, vel causa latis, si quibus quomodolibet innodat ae existunt ad effectum presentium dumtaxat consequendum, harum serie absolventes et absolutas fore censentes, supplicationibus huiusmodi inclinati fraternitati tuae, frater episcope, seu discretioni tuae, fili Vicarie, per presentes committimus et mandamus quatenus si et postquam Communitatis ac Vniversitatis homines incoleaque prefati tribus diebus unius hebdomadae a te illis statuendo ieiunaverint, ac confessi et contriti SS. Eucharistiae Sacramentum sumpserint et pauperibus aliquam elemosynam erogaverint et iis quibus de iure tenent, si qui sint satisfacerint, ipsos et eorum quoslibet a quibusvis excomunicationis et interdicti aliisque ecclesiasticis sententiis, censuris et poenis et in literis die Coenae Domini legi solitis contentis, per eos ignoranter incursis tantum, sine tamen alicuius preiudicio in utroque foro, auctoritate nostra apostolica, hac vice dumtaxat, absolutos et eorundem utriusque sexus personas, agros, possessiones et bona quecunque, ex parte omnipotentis Dei, ac Beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius et nostra, benedicas, seu benedici facere cures. Praeterea eisdem qui, ut praefertur, ieiunaverint ac confessi et contriti Sanctissimi Eucharistiae sacramentum sumpserint, plenariam omnium suorum peccatorum indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino, auctoritate nostra prefata, hac vice dumtaxat elargiaris. Non obstantibus constitutionibus et

(2) Patres nostri peccaverunt et non sunt, et nos iniquitates eorum portavimus. (Ierem. Lam. C. V. v. 7.)

LE TOMBE DEI PAPI IN VITERBO

28

ordinationibus Apostolicis, caeterisque contrariis quibuscumque. Datum Romae apud S. Petrum, sub Annulo Piscatoris, die XII Maii MDCXXXIII, Pontificatus nostri Anno Decimo - Marcus Antonius Maraldus. Locus Sigilli, seu Annuli Piscatoris.

LXXI.

(In Arch. Cathedr. Viterb. Ex Copia autentica, nimia vetustate consumpta, signata, K. K. K.)

Caelestinus PP. V. testificatur Viterbiensis, Civitas habuisse episcopum a Celestino PP. III.

Celestinus episcopus Servus Servorum Dei. Dilecto Filio. . . . Roctori in Spiritualibus (Patrimonii) Beati Petri in Tuscia, Salutem et Apostolicam benedictionem. Dudum, sicut audivimus, felicis recordationis Celestinus Papa Tertius, predecessor noster . . . . . Viterbiensem, Tuscanensem, Viterbiensem, Tuscanensem, Centemcellensem et Bledanensem ecclesias univit, prout in ipsius praedecessoris . . . . litteris plenius continetur, verum, quia . . . . clerus et populus Tuscanensis eidem unioni parere ac venerabili Fratri Nostro episcopo Viterbiensi et Tuscanensi denegant obedire, nos eis sub certa forma damus litteris in mandatis ut huiusmodi unioni pareant, et episcopo obediant memorato. Datum Theate X Kal. Novembris Pontificatus nostri Anno 1. Locus Sigilli

LXXII.

Viterbiensi Ecclesiae Nicolaus PP. IV indulgentiam concedit, in aliquibus festivitatibus (Reg. Vol. 44. fol. LXVI an. 1. ep. CCLXXV). (1).

Nicolaus episcopus Servus Servorum Dei, Venerabili Fratri episcopo et dilectis filiis Archipresbitero et Capitulo Viterbiensi, salutem et apostolicam Benedictionem Inter Martyrum veneranda certamina Beati Laurentii flammis exusti martyrium recolentes, in ecclesiis in eiusdem honorem fundatis per exuberans spiritualis gratiae impendium eius memoriam haberi celebrem cupimus in labiis populorum, ut qui per manus pauperum thesauros eccle transvexit in celos, renatos fonte sacri baptismatis, templum eius insignitum vocabulo visitantes, muneribus remissionis allectos, sue intercessionis auxilio de- igne purgatorii ad refrigerii locum transvehat, et collegas constituat civium supernorum. Ut igitur ecclia que in honorem eiusdem Sti. Laurentii gloriosi martyris est constructa, et in qua, ut asseritis, btorum Protogenii et Tranquillini martyrum corpora requiescunt, ac nativitatis eiusdem Sci. Iohis Bapte ac decollationis ipsius festiva sollempnitas celebriter agitur, tanto venerabilius et devotius a plebe dnica frequentetur, quanto in ea supornalibus donis perceptis se conspexerint in conspectu eterni judicis gratiorem, omnibus vere penitentibus et confessis, qui in singulis eorundem scorum et dedicationis ipsius eccle festivitatibus, usque ad octavas eorundem eandem ecclesiam devote visitaverint annua

(1) Questa bolla è pure scolpita in marmo, in caratteri gotici, nella seconda Cappella a cornu opistolae, ove fu trasferita nei recenti restauri.

tim, de onnipotentis Dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus auctoritate confisi unum annum et XL dies de inj unctis sibi penitentiis misericorditer relaxamus. Datum Rome apud Scam Mariam Maiorem Idibus Ianuarii pont. nri anno primo.

LXXIII.

Nicolaus PP. IV. in omnibus diebus X Lgesimae indulgentiam concedit pro eccla Cathedr. Viterbien. (Nic. IV. Reg. an. IV. ep. CLXXXVIII,

-

fol. CXVII. Tom. 46. Regest. Vat.).

Nicolaus episcopus etc. Vnversis fidelibus presentes litteras inspecturis, salatem et Apostolicam Benedictionem.

Excitati divine promissionis eloquio proclamantis expressius: « Nolo mortem peccatoris, sed ut magis convertatur et vivat, » magno utique desiderio ducimus ut gregem dominicum, superne dispositionis arbitrio cure are commissnm; peccatorum oneribus per sacramentum penitentie salutaris omnino depositis et curatis, per opera misericordia vulneribus delictorum ad eterne salutis gaudia perducamus. Verum cum XLgesimale tempus sit a scis patribus pro animabus corporibusque curandis salubriter institutum, nos pie volentes in ipso precipue tpre donis salubribus prosequi penitentes, eisque thesauros eccle remissiones videlicet et indulgentias dispensare, gaudio spirituali reficimus ut illis earum suffragio circumfultis per eterni misericordiam iudicis purgatorii clementer incendia mitigentur. Vt igitur Cathedralis eccla Viterbien., Bti Laurentii martyris vocabulo insignita, qui thesauras eccle per manus pauperum transvexit in celos, fideles Xpi eo libentius et frequentius adeaut, quo se in ea speraverint spiritualium dona carismatum copiosius percepturos, omnibus vere penitentibus et confess is qui ad eandem ecclam singulis diebus a IIII feria cinerum, usque ad VIII diem post resurrectionem dni eam devote accesserint annuatim, de omnipotentis Dei misericordia etc. usque confisi, Quadraginta dies de iniunctis sibi penitentiis misericorditer relaxamus. Datum Rome apud Scam Mariam maiorem III Kal Nov. (pont nri.) anno. IIII.

LXXIV.

De procurationibus solvendis legatis et Nunciis Apostolicis a clero diocesium Viterbien. et Tuscanen. (Ex Reg. Vatic. et fragm. ex Turriozzi 1. c. pag. 49)

Honorius episcopus Servus Servorum Dei.

Rainerio (Viterbiensi et Tuscanensi) episcopo et universis ecclesie prelatis, presbiteris et clericis, tam civitatum quam Diocesium Viterbien. Tuscanen. Centuracellen et Bledanen, Salutem et apostolicam Benedictionem. Quoniam . . super procurationibus quas debetis apostolice sedis Legatis vel Nanciis exhibere . . . . duximus providendum . . . . ad recipiendum contributiones huiusmodi apud Viterbien. Archipresbyterum S. Laurentii, apud Tuscanen. priorem S. Mariae, apud Cornetum priorem S. Mariae de Castelli, apud Vetrallam Archipresbyiterum Vetrallensem duximus prefigendos etc. Datum Laterani V Id. Ianuarii Pont. nostri anno V.

A

APPENDICE

ALCUNE ALTRE EPIGRAFI RECENTEMENTE RITROVATE

I.

Epitaffio di Papa Adriano V (ex Annalibus Wintoniensibus. ap. Pertz. Mon. Germ. Hist. Scr. Vol. XXVII. pag. 457, ann. MCCLXXVI.).

Mortuus est Octobonus, ille ralens simul Octo

Immo mille bonos. Heu! cito transiit honos.

Quem prius optavit vita gaudere suavi,
Concidit heu! subito fortuitoque cito.

Heu! Pape solum vix nomen habens Adriani

Intuit alta solum vile cedrus Libani.

Nune compensetur, bonitas sua glorificetur,
Orans ante Deum, qui bene fecit eum.

II.

In S. M. di Gradi, nella cappella della B. Lucia di Narni.

D. O. M. Dominicus. Antisarus chralem, Vrnam

1

Ad. Expectandam. Resurrectionem - SepuHoc. Ante. Altare. Propriis. Sumptibus Erectum - Iure. Nec. Onere - In. Eo. Adepto. - Sibi Et. Suis. Praeparavit - Anno. Dom. MDCLXXXXV.

- Pontif. Patr. Pa

I. V. D. Eximio Ob

Bonononien. Rupubl. Praetori Equiss. (sic) Et Ad Suminos
Oratoris Munere Functo Petro Alexandri Filio
Preclare In Patr. Gesta Omnibus Caro Ab Illustr. Vr sorum Generé Oriun-