Karşılaştırmalı edebiyat bilimigündogan yayınları, 1 Mar 1997 - 174 sayfa Edebiyat denen ve malzemesi dil olan sanat dalı, öncelikle Anadil ve ulusal kültür kökenlidir. Ama yazarların, şairlerin yetişme süreçlerinde ve olgunluk dönemlerinde orijinallerinden ya da çevirilerinden okuyup etkilendikleri veya en azından esinlendikleri yabancı yazarlar, şairler vardır. Bu etkilenme veya esinlenme, yabancı yazarlardan daha çok, kendi dilinin başka yazarlarından da olur. Sözün kısası, sanatta etkileşim denen olgu vardır ve yazar için, sanatı için bir artı puandır: Şu şartla ki, etkilendiği, esinlendiği örneğin kopyasını değil, özgün yanı ağır basan bir başkasını üretmiş olsun. Edebiyat eserlerini inceleyen, araştıran edebiyat biliminin bir dalı, "Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi'dir. Görevi, işlevi, farklı dillerde yazılmış iki eseri konu, düşünce ya da biçim bakımından incelemek, ortak, benzer ve farklı yanlarını tespit etmek, nedenleri üzerine yorumlar getirmektir. Aynı dilde, aynı konuyu işleyen iki eser, ister çağdaş ister farklı dönemlerden olsun, mutlaka farklılıklar arz etmek durumundadır. Aksi halde ikincisi ya kopya, ya ardıldır, yani eser olma katına yükselmemiştir. Ortak konuyu ele aldığı halde özgün eser verebilmek ise ancak o konuyu başka türlü işlemeyle sağlanıyor. "Başka türlü" derken, bakış açısını, anlatım tutumunu, düşünce donanımını kastediyorum. Çağdaş Türk Edebiyatı'nda, meselâ Osmanlı Devleti'nin kuruluş konusunu işleyen iki roman var: Kemal Tahir’in 'Devlet Ana'sı ile Tarık Buğra'nın 'Osmancık'ı. Bu iki romandan, bilindiği gibi, eskisi 'Devlet Ana'dır, 1968'de yazılmıştır. Tarık Buğra, on beş yıl sonra 1983 yılında aynı konuyu ele aldığında ona kendi dünya görüşünün ve sanat anlayışının damgasını basabilmiştir. Batı edebiyatlarında konu ve motifler bakımından aynı dilde ve farklı dillerde o kadar çok sayıda benzer eser vardır ki, Elisabeth Frenzei bu ortak konuları tesbit eden kalın kitap hacminde bir araştırma yayınlayabilmiştir. "Stoffe der Weltliteratur" başlıklı bu eser karşılaştırmalı edebiyat bilimcilerinin başvuru kitabı durumundadır. Efsaneler, mitolojiler, tarihî olaylar edebiyat eserlerine yüzyıllar boyunca konular sunan ortak kültür hazineleri niteliğindedir. Meselâ ruhunu şeytana satan araştırıcı Dr. Faust efsanesi, Ortaçağ'ın halk kitaplarından sonra 16. yüzyılda İngiliz şair Marlow tarafından ele alınmış, Alman edebiyatında ise 18. Yüzyılda Lessing, 19. yüzyılda Goethe, 20. yüzyılda da Thomas Mann’a konu olmuştur. Efsane aynı, ama işleniş her yüzyılda farklı farklıdır ve bütün bu eserlerin ortak ve farklı yanları karşılaştırmalı edebiyat araştırmacılarının birçoğunu çekmiş, onlara malzeme sunmuştur. Karşılaştırmalı edebiyat biliminin temelinde Goethe'nin "Weltliteratur" dediği dünya edebiyatı düşüncesi yatar ki, bu da her şeyden önce farklı milletlerin birinci kalite, yani klasik eserlerinin, insanlığın ortak edebiyat hazinesini yaratmasıdır. Goethe'nin dünya edebiyatında kaliteyi esas alışı önemlidir. Dünyaca ünlü oluş (Weltlaufigkeit) değildir onun için ölçü, "Welthaltigkeit" dediği dünya çapında oluştur. Ahlâksal-estetik uyum ('sittlich-âsthetische Übereinstimmung'), Goethe'nin beklentisidir. Onun hocası, Alman edebiyat tarihinin önemli yazarlarından bir başkası, Herder, edebiyatın bu anlamda uluslar arası bir eğitim zinciri oluşturduğundan söz eder. Önce bu alana verilen çeşitli isimlerden, Fr. "Litterature Comparâe", İng."Comparative Literature", Alm. "Vergleichende Literatür" ve" Vergleichende Literaturwissenschaft' arasında, 'karşılaştırmalı edebiyat' anlamına geleni değil 'karşılaştırmalı edebiyat bilimi'nin Türkiye'de geçerli olmasına çalışıyorum. Çünkü edebiyatı ve edebiyatları karşılaştırmalı olarak ele alan, araştıran bir bilim bu. Prof. Dr. Gürsel Aytaç |
Kitabın içinden
37 sonuçtan 1-5 arası sonuçlar
... · SONUÇ .................. ........ 133 Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi Temel Kavramlari ........ 137 KAYNAKÇA ....... 169 GİRİŞ Edebiyat denen ve malzemesi dil olan sanat dalı , b) Çeviribilim-Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi ...
Prof. Dr. Gürsel Aytaç. GİRİŞ Edebiyat denen ve malzemesi dil olan sanat dalı , öncelikle anadil ve ulusal kültür ... sanat anlayışının damgasını basabilmiştir . Batı edebiyatla- rında konu ve motifler bakımından aynı dilde ve farklı ...
... sanat dalıdır . Nasıl müzik malzemesi ses , resim malzemesi renk ve çizgi , heykel malzemesi taş , tunç , alçı vs. olan birer sanat 14.
... sanat dallarıysa , ede- biyat da bir sanat dalıdır . Buna karşılık yukarıda saydığım bu sanat dallarını malzeme olarak ele alan bilim dalları var . Müzi- koloji , sanat tarihi , sanat eleştirisi vb . gibi . İşte edebiyat ürün- lerini ...
... sanat felsefesi üzerine bir yazı yayınlar : " Über das Studium der griechischen Poesie " . Yunan edebiyatını tanıdık- tan sonra modern edebiyata ( yani romantik döneme ) nasıl ge- çildiğini , nasıl geçilmesi gerektiğini sorgular bu ...