puli cohorte, infra aulam Sacrati corporis Auxiliatricis Vestrae Beatae Petronillae, quae pro lande aeterna Memoriae Nominis Vestri nunc delicata dignoscitur, celebrantes Missarum Solemnia, cum magno gaudio suscepimus, et per allatum eumdem Sabanum, eam tanquam praesentialiter Nos suscepisse gaudemus.

His praelibatis, Trinus et Unus Deus noster sua vos extensionis dextera protegat, cum dulcissima Conjuge excellentissima Regina, spiritali Nostra Commatre, atque amantissimis Vestris Meisque filiis, in Solio Regni Sospites, permanentes, et in praesenti vita, et in aeterna beatitudine uberrime concedat Valere. Incolumen Excellentiam Vestram gratia Superna custodiat.

II.

Bulle d'Innocent VIII, du 18 juin 1490.

Ex Registro LI Bullarum Innocentii VIII, in Archivio Apostolico Vaticano, pag. 130.

Duas Capellanias ad altare Sanctae Petronillae in Basilica Vaticana fundatas a Ludovico X1, anno 1470 et a Carolo VIII ejus filio dotatas, necdum erectas erigit Papa Innocentius VI11 (anno Christi 1490, 18 junii mensis) atq. Juspatronatum Gal· liarum Regibus reservat, ut praesentent personas idoneas a Romanis Pontificibus instituendas.

Innocentius Episcopus, servus servorum Dei, ad perpetuam rei memoriam.

Etsi ex supernae providentia Majestatis in suprema militantis Ecclesiae specula constituti, Ecclesiarum omnium Nostrae curae divina providentia commissarum ac personarum in illis Altissimo fa

mulantium profectum venustatem et decorem, et ut in ipsis Ecclesiis divinus cultus augeatur, prout ex debito pastoralis officii nobis incumbit, diligenter intendere debeamus, circa tamen Patriarchalem Principis Apostolorum Basilicam Urbis dignitate, honore et venustate praecipuam, Salvatoris nostris sudario atq. aliis plurimis sanctorum venerandis reliquiis indulgentiarumque muneribus decoratam tanto potioribus studiis aciem nostrae considerationis tenemur extendere quanto ipsius Basilicae excellentia et erga ipsum Apostolorum Principem singularis devotio Nostra et Catholicorum Regum id exposcunt. Sane, sicut accepimus, cl. mem. Ludovicus Francorum Rex, dum in humanis ageret pro implemento cujusdam voti per cl. mem. Carlotam Reginam Franciae (1), ejus Conjugem, ut meritis et intercessione Sanctae Petronillae consequeretur, ut sperabat, liberationem Charissimi in Christo filii Nostri Caroli Francorum Regis illustris, ipsorum conjugum nati tunc Delfini Viennensis a certa aegritudine corporali qua detinebatur, emissi, et ob singularem devotionis affectum quem conjuges ipsi gerebant ad ipsam Sanctam Petronillam, Capellam in ejusdem Sanctae honorem sub illius invocatione in Basilica Principis Apostolorum, de Urbe, dudum constructam multipliciter reformari fecit, et quod in eadem Capella erigerentur duae perpetuae Capellaniae et dotarentur sufficientibus redditibus, pro duobus Presbyteris per quos alternis hebdomadis vel alias, prout invicem concordarent, una missa qualibet die super altare ejusdem Sanctae Petronillae devote ibidem celebraretur, ordinavit, et certam tunc expressam pecuniae summam penes certos mercatores Romanam Curiam sequentes pro emendis bonis pro dote hujusmodi constituenda exponi fecit. Ac postea bonae memoriae Philiber

(1) Carola, filia Ludovici, Sabaudiae Ducis secunda uxor, ex qua tres filios susceperat uno tantum superstite, Carolo VIII.

tus (1), tituli Sanctorum Joannis et Pauli Presbyter Cardinalis, et dilectus filius Jacobus Sigand, ipsius Regis secretarius, ad hoc per praefatum Carolum Regem dicti Ludovici filium et haeredem destinatus, quibus omnes emptiones bonorum et procurandae erectionis hujusmodi demandatum fuerat, quamdam domum sitam in Urbe pro quadraginta florinis vel circa annuatim locari solitam emerant, et Dilectus filius Petrus Gaillard, Presbyter Matisconen. Dioecesis, Capellaniarum hujusmodi erectione aliqua non facta ex dicti Cardinalis ordinatione Missam in dicta Capella aliquo tempore celebraverat; felicis recordationis Sixtus PP. IV, praedecessor noster, praefato Cardinali super earumdem Capellaniarum hujusmodi erectione et dotatione de consensu dilectorum filiorum Capituli dictae Basilicae facienda et postquam erectae forent et dotatae provisionem de una earumdem dicto Petro, et aliae personae idoneae de qua ipsi Cardinali videretur, facultatem concessit; et cum idem Cardinalis litteris praedictis executioni minime demandatis, decessisset, et praefatus Petrus Monasterio de Bellevaux Cistercien. Ordinis, Bisuntin. Dioecesis certo modo vacanti in Abbatem praefici obtinuisset, dilecti filii J. de la Baire, Canonicus Andegaven. per praefatum Regem Carolum, cujus Secretarius existit, et Guillelmus Boron Presbyter Lingonensis Dioecesis tam per ipsum Regem quam etiam per Nos de Capellania Sanctae Petronillae hujusmodi quam erectam fore, et dictum Petrum obtinere ac per assecutionem possessionis, vel quasi regiminis et administrationis dicti Monasterii per ipsum Petrum factam vel faciendam, vacavisse seu

(1) Philibert Hugonet, Evèque de Macon, en Bourgogne; créé, en 1473, par Sixte IV, Cardinal-Prêtre du titre de SainteLucie in Silice, puis des Saints Jean et Paul, mort à Rome, le 14 décembre 1484, chargé de dettes contractées par son immense générosité, et inhumé à Sainte-Marie del Popolo, sans monument ni épitaphe.

vacare debere putabant, provisum seu providere mandatum, vel saltem concessum fore assereretur; orta super hujusmodi Capellania, quae erecta asserebatur, inter eos materia quaestionis, utroq. eorum praetendente Capellaniam ipsam erectam fore et ad se spectare; Nos causam hujusmodi ben. mem. Gundisalvo Episcopo Ovetensi tunc Causarum Palatii Apostolici Auditori et Guillelmo des Perriers etiam Causarum dicti Palatii Auditori de procuratorum eorumdem consensu certo modo audiendam et fine debito terminandam, unica sententia, a qua neutri eorum appellare liceret, commisimus, qui in causa hujusmodi ad nonnullos actus, citra tamen conclusionem, dicuntur processisse, et coram quibus venerabiles Fratres Nostri Rodericus Portuen. et Marcus Praenesten. Episcopi ac Franciscus Sancti Eustachii Diaconus Cardinalis (1) executores Testamenti dicti Philiberti Cardinalis, deposuerunt et fidem fecerunt, nos die coronationis nostrae ad supplicationem eorum, de Capellania Sanctae Petronillae ut vacante vel vacatura, ut praefertur, dicto Guillelmo Boron provideri concessisse. Nuper vero Venerabilis frater noster Robertus Nanneten. episcopus, et dilectus. filius Michael Sigandi dicti Jacobi frater Canonicus Ebredunen., familiaris Noster Continuus Commensalis, de praefati Regis Caroli commissione et mandato, pro implemento paternae Ordinationis prae-. dictae, aliam domum in Urbe emerunt, pro dote hujusmodi constituenda; Nos igitur, qui ad ea, quae divini cultus augmentum et animarum salutem concernunt, libenter intendimus, et ob singularem devotionis affectum, quem praefatus Carolus Rex ad Nos et Romanam gerit Ecclesiam, vota ejus, praesertim quae ex devotionis fervore prodire, et ad divini cultus augmentum, ac animarum salutem ten

(1) Ce sont les célèbres cardinaux Roderic Borgia, depuis Alexandre VI, Marc Barbo, Vénitien, et François Piccolomini.

dere dignoscuntur libenter favore benevolo confovemus, statum dictae causae pro expresso habentes, motu proprio, non ad praefati Caroli Regis vel alicujus alterius pro eo Nobis super hoc oblatae petitionis instantiam, sed de Nostra mera liberalitate, causam praedictam ad Nos advocamus, et quia ex deductis hinc inde in eadem, non constat quod ad erectionem alicujus ex Capellaniis hujusmodi sit processum, neutri eorumdem Guillelmo, aut Joanni, aut alicui alteri in dictis nondum erectis Capellaniis, seu ad illas jus unquam competisse aut competere Auctoritate Apostolica, tenore praesentium declaramus et super deductis et petitis per eos in causa hujusmodi, eis hinc inde perpetuum silentium eadem auctoritate imponimus; et pro ejusdem Ludovici Regis ordinationis praedictae votiva executione, in eadem Capella Sanctae Petronillae, duas perpetuas Capellanias, sine cura, praefata auctoritate erigimus, et illis pro earum dote domos propterea, ut praefertur, emptas, quarum una empta a dilecto filio Mariano Cecchi, Antonii Ricci Cive Romano Palamencelario, sita est in Urbe " et loco dicto Arcus "Campi Florae juxta res dilectorum filiorum hae"redum Bapt. Cazutii et Jacobi de Pallonibus Civium Romanorum, ab alio, ac res Ecclesiae Sanc tae Mariae Majoris de eadem Urbe, a reliquo lateribus ejusdem domus ac viam publicam ante eam; et alia domorum earumdem empta a praefato Roderico Episcopo Portuen. S. R. E. Vice Cancellario sita est in eadem Urbe et regione Pontis, in via qua itur a loco dicto Campo Florae ad arcum Sancti Angeli, juxta viam praedictam ab uno, et Palatium habitationis praefati Vice Cancellarii, via publica mediante, ab alio, ac domum dilecti filii Fabricii de Azetis Civis Romani a reliquo lateribus ac plateam publicam retro eam, praefata auctoritate assignamus, et quod dictae Capellaniae de Jure patronatus praefati Caroli et pro tempore existentis