Sayfadaki görseller
PDF
ePub

pertractat, Mulierem invenitur ante omnes fuiffe lo cutam, feilicet pre fumptuofiffimi Evam, cum Diabolofcifcitanti refpondit: De fructu lignorum, que funt in Paradifo vefcimur; de fructu vero ligni, quod eft in medio Paradifi præcepit nobis Deus ne comederemus, péc tangeremus, ne forte moriamur. Sed quamquam mulier in fcriptis prius inveniatur locuta, rationabile tamen eft, ut hominem prius locutum fuifle credamus: nec inconvenienter putatur tam egregium bumani generis actum prius a viro, quam a fœmina profuiffe Rationabiliter ergo credimus ipfi Ade prius datum fuiffe loqui ab eo, qui ftatim ipfum plafmaverat. Quod autem prius vox primi loquentis fonaverit, vira Jane mentis in promptu effe, non titubo, ipfum fuiffe quod Deus eft fcilicet El, vel per modum interrogationis vel per modum refponfionis. Abfurdum, atque rationi videtur orrificum, ante Deum ab homine quicquam nominatum fuiffe, cum ab ipfo, & per ipfum factus fuiffet homo. Nam ficut poft prævaricationem humani generis quilibet exordium fue locutionis incipit ab heu, rationabile eft, quod ante qui fuit, inciperet a gaudio;

quod nullum gaudium fit extra Deum, fed totum in Deo, & ipfe Deus totus fit gaudium, confequens eft quod primus loquens, primo, ante omnia dixiffet Deus. Oritur hic ifta quæftio, cum dicimus fupe rius, per viam refponfionis bominem primum fuiffe locutum: fi refponfio fuit ad Deum; nam fi ad Deum fuit; jam videretur, quod Deus locutus extitiffet, quod contra fuperius prælibata videtur infurgere. Ad quod quidem dicimus, quod bene potuit refpondiffe, Deo interrogante, nec propter boc Deus locutus eft ipfam quam dicimus locutionem. Quis enim dubitat quicquid eft, ad Dei natum effe flexibile? quo quidem facta, quo confervata, quo etiam gubernata funt omnia. Igitur cum ad tantas alterationes moveatur aer imperio nature inferioris, que miniftra, & factura Dei eft, ut tonitrua perfoneat, ignem fulgoreat, aquam gemat, Spargat nivem, grandines lancinet; nonne imperio Dei movebitur. ad quædam fonare verba, ipfo diftinguente, qui majora diftinxit quidni? Quare ad hoc, ad quedam az lia bac fufficere credimus

[ocr errors]
[ocr errors]
[blocks in formation]

Gid Caper ( non finta erata diaz la

iudicando adunque ( non lenza ragione tratta così da lẽ cô

fuo primo parlare primieramente a Dio, dico, che ragionevolmente effo primo parlante parlò fubito, che fu da la virtù animante ifpirato percio che ne l'uomo crediamo, che molto più cofa u mana fia l'effere sentito, che il fentire, pur che egli fia fentito, e fenta come uomo. Se adunque quel primo fabbro di ogni perfezione principio, et amatore inspirando il primo domo, con oà gai perfezione compì, ragionevole cofa mi pare, che questo per fertiffimo animale non prima cominciafse a fentire, che'l falle entito. Se alcuno poi diceffe contra le objezioni, che non era bi fogno, che l'uomo parlafe, effendo egli folo, è che Dio ogni noAro fecreto lenza parlare, et anco prima di noi difcerne. Ora (con quella riverenzia, la quale devemo ufare ogni volta, che qualche cofa de l'eterna volontà giudichiamo dico, che avegna che Dio fapeffe, anzi antivedesse & che è una medefima cofa-quanto a Dio il concetto del primo parlante fenza parlare; non di meno volfe, che effo parlafle acciò che ne la efplicazione di tánto dono, colui che graziofamente glielo avea donato, fe ne glo. tiaffe. E perciò deyemo credere, che da Dio proceda, che ordinato l'atto dei noftri affetti, fe ne allegriamo: Quinci poffiamo ritrovate il luoco, nel quale fu mandata fuori la prima favella perciò che le fu animato l'uomo fuori del Paradifo, diremo che fuori, fe dentro, diremo che dentro fu il luoco; del fuo primo parlare

Di che Idioma prima l'úomò parlò :

હર

Cáp. Vi.

Ra perchè negozi umani hanno ad efercitare per molte, e diverfe lingue, al che molti per le parole non fono altri. mente intefi da molti, che fe foffero fenza effe; però fia buono inveftigare di quel parlare, del quale fi crede aver ufato l'uomo che nacque fenza madre, e fenza latte fi nutri, e che nè pupila re età vide, ne adulta. In quefta cofa sì come in altre molte, Pietra mala è ampliffima città, è patria de la maggior parte de i figliuoli di Adamo, però qualunque fi ritruova effer di così difo hefta ragione, creda, che il luogo de la fua nazione fia il più deliziofo, che fi trovi fotto il Sole, a coftui parimente farà lici to reporre il fuo proprio vulgare, cioè la fua materna locuzione

a tut.

[merged small][ocr errors]

non

Pinantes autem non fine ratione tum ex fuperioribus, quam inferioribus fumpta ad ipfum Deum Primitus primus hominem direxiffe locutionem, rationa biliter diximus ipfum loquentem primum, mox, postquam affatus eft ab animante virtute, incundanter fuiffe locutum. Nam in homine fentiri humanius credi mus, quam fentire, dummodo fentiatur, fentiat tanquam homo. Si ergo faber ille 2 atque perfectionis principium, amator, afflando, primum bominem omni perfectione complevit, rationabile nobis apparet, nobiliffimum animal non ante fentire, quam fentiri cœ piffe. Si quis vero fatetur contra objiciens, quod non oportebat illum loqui cum folus adhuc homo exifte ret,& Deus

[ocr errors]

nat, etiam annia fine verbis arcana noftra dicer

nat, etiam ante quam nos cum illa reverentia dicimus, quanti oportet, cum de eterna voluntate aliquid judicamus, quod licet Deus fciret, imo præfciret, (quod idem eft quantum ad Deum) abfque locutione conceptum primi loquentis, voluit tamen, & ipfum lo qui, ut in explicatione tante, dotis gloriaretur iple, qui gratis dotaverat, ideo divinitus in nobis effe, credendum eft, quod actu noftrorum affectuum ordinato læetamur, & hinc penitus eligere poffumus locum illum ubi effutita eft prima locutio: quoniam fi extra Paradifum afflatus eft homo, extra; fi vero intra, intra fuisse locum prime locutionis convicimus

Sub quo idiomate primum locutus eft homo,
& unde fuit auctor hujus operis.

[ocr errors]
[ocr errors]

2

Voniam permultis ac diverfis idiomatibus nego tium exercitatur bumanum, ita quod multi mul tis non aliter intelligantur per verba, quam fine verbis, de idiomate illo venari no's decet, quò vir fine. matre, vir fine tacte, qui neque pupillarem ætatem nec vidit adultam, creditur ufus in hoc, ficut etiam in multis aliis Petramala civitas ampliffima eft, & majori parti filiarum Adam. Nan quicunque tam obfcene rationis eft, ut locum Jue nationis delitiofiffimum credat effe fub Sole, buic etiam pre cunctis

Patri

[ocr errors]

pro

à tutti gli è confeguentemente credere effa effere ftata quella Adamo. Ma noi, a cui il mondo è patria, sì come a' pefci il mare, quantunque abbiamo bevuto l'acqua d'Arno avanti che avesfimo denti, e che amiamo tanto Fiorenza, che per averla amata, patiamo ingiufto efiglio, non dimeno le fpalle del noftro giu. dizio più a la ragione, che al fenfo appoggiano. E benchè fecondo il piacer noftro, overo fecondo la quiete de la noftra fen. fualità, non fia in terra loco più ameno di Fiorenza; pure rivol. gendo i volumi de' Poeti e degli Scrittori, e in quali il mondo univerfalmente, exparticolarmente fi defcrive, e difcorrendo fra i värj fiti de i luoghi del mondo; e le abitudini loro tra l'uno, e l'altro polo, e'l circolo equatore fermamente comprendo, e cre do, molte regioni, e città effere più nobili, e deliziose; che Tofcana; e Fiorenza, ove fon nato, e di cui fon cittadino; e mo!: te nazioni, è molte genti ufare più dilettevole, e più utile fermone, che gli Italiani. Ritornando adunque al proposto, dico che una certa forma dì parlare fu creáta da Dio insieme con l'ánimá prima, e dico, forma, quanto à i vocaboli de le cofe, e quanto al proferir de le conftruzioni; la quale forma veramente ogni parlante lingua uferebbe, fe per colpa de la profunzione umana non foffe ftata diffipata, come di fotto fi moftrerà. Di questa formá di parlare parlò Adamo, e tutti i fuoi pofteri fino a la edificazione della torre di Babel, la quale fi interpreta la torre de la confufione. Quefta forma di locuzione hanno ereditato i fi gliuoli di Eber, i quali dà lui furono detti Ebrei, à cui foli do. po lá confufione rimafe, acciò che il noftro Redentore, il quale dovea nafcere di loro, ufaffe fecondo la umanità de la lingua de la grazia, e non di quella de la confufione. Fu adunque lo Ebraico idioma quello, che fu fabbricato da lë labbra dël prime parlanie:

A

De le divifioni del parlare in più lingue
Cap. VII.

Hi come gravemente mi vergogno di rinovare al prefente la ignominia de la generazione umana; ma perciò che non pof. famo lafciat di paffare per effa, fe ben la faccia diventa roffa, e l'animo la fugge, non farò di narrarla. O noftra natura fempre. phona a i peccati, o da principio, e che mai non finifce, piena di nequizia; non era stato affai per la tua corruttela, che per lo

pri

1

proprium vulgare licebit, ideft maternan locutionem, preponere: & per confequens credere ipfum fuiffe illud, quod fuit Ade. Nos autem cui mundus eft patria, velat pifcibus æquor, quamquam Sarnum biberimus ante dentes, Florentiam adeo diligamus, ut quia dileximus exilium patiamur injufte, ratione ma gis, quam fenfu, Spatulas noftri judicii podiamus: oi quamvis ad voluptatem noftra; five noftre fenfualitatis quietem, in terris amænior locus, quam Florentia non exftat, revolventes Poetarum, & aliorum Scri& ptorum volumina, quibus mundus univerfaliter, membratim defcribitur, ratiocinantefque in nobis fituationes vartas mundi locorum, eorum habitudinem ad utrunque polum; circulum æquatorem, multus effe perpendimus, firmiterque cenfemus, & magis nobiles magis delitiofas i regiones, & urbes, quam Thufciam, Florentiam, unde fum oriundus, & civis, plerafque nationes, & gentes delectabiliori, atque utiliori fermone uti, quam Latinos. Redeuntes igitur ad propofitum dicimus, certam formám lotionis a Deo cum anima primam concreatam fuiffe, dico autem formam, quantum ad rerum vocabula, & quansad vocabulorum conftructionem, quantum ad conftrutionis prolationem, qua quidem forma omnis lingua loquentium uteretur, nifi culpa præfumptionis bu mane diffipata fuiffet, ut inferias oftendetur. Hac forma locutionis locutus eft Adam, hac forma locuti funt omnes pofteri ejus ufque ad ædificationem turris Babel, que turris confufionis interpretatur; hanc formam locu tionis bereditati funt filii Heber, qui ab eo dicti funt Hebræi. Iis folis poft confufionem remanfit ut Redemptor nofter, qui ex illis oriturus erat fecundum humanitatem, non lingua confufionis, fed gratiæ frueretur. Fuit ergo Hebraicum idioma id quod primi loquentis labia fabrica

verunt.

D

De divifione fermonis in plures linguas.

Difpudet beu nunc bumani generis ignominiam renovare, fed quia præterire non poffumus, quin tranfeamus per illam quamquam rubor in ora confurgat animufque refugiat) percurremus: O femper noftra natura prona peccatis, o ab initio, & nunquam definens nequitatrix.

Num

« ÖncekiDevam »