II. BOOK be destitute of mony, to my undoing, and utter loss of your most high causes here: for of my self I have nothing whereby to help my self. And thus the most blessed Trinity keep and preserve your highness in his most royal estate. At Venice, the first day of July at night, anno ixxx. k Your highness shall receive a letter herewith from Simonetus. XXXIV. The judgment of the universities concerning the king's marriage; taken from the printed edition of them. London, 1532. Censura facultatis sacræ theologiæ almæ universitatis Pa risiensis. DECANUS et facultas sacræ theologiæ almæ universitatis Parisiensis, omnibus, ad quos præsens scriptum pervenerit, salutem in eo qui est vera salus. Cum nuper suborta magnæ difficultatis controversia super invaliditate matrimonii, inter serenissimum Henricum Octavum Angliæ regem, fidei defensorem, et dominum Hiberniæ, ac illustrissimam dominam Catharinam Angliæ reginam, claræ memoriæ Ferdinandi regis catholici filiam contracti, et carnali copula consummati, illa etiam nobis quæstio in justitia, et veritate discutienda et examinanda proposita fuerat, videlicet, An ducere relictam fratris mortui sine liberis sic esset jure divino et naturali prohibitum, ut interveniente summi pontificis dispensatione, non posset fieri licitum, ut quis Christianus relictam fratris ducat, et habeat in uxorem; nos decanus et facultas antedicta, cogitantes, quam esset pium et sanctum, nec-non debito charitatis, et nostræ professioni consentaneum, ut his, qui in lege domini secura, tranquillaq; conscientia vitam hanc ducere, et transigere cupiant, viam justitiæ ostenderemus, noluimus tam justis et piis votis deesse. Hinc more solito, apud ædem S. Mathurini per juramen-30. R. Crook. k Your highness shall receive a letter herewith from Simonetus. om. II. tum convenientes, et solemni missa cum invocatione Spiritus BOOK Sancti ob hoc celebrata, nec non præstito juramento de deliberando super præfata quæstione, secundum Deum et conscientiam; post varias et multiplices sessiones, tam apud ædem S. Mathurini, quam apud collegium Sorbonæ, ab octava Junii usq; ad secundum Julii habitas, et continuatas, perscrutatis prius excussisq; quam diligentissime, ac ea qua decuit reverentia et religione, sacræ scripturæ libris eorumq; probatissimis interpretibus, nec-non sacro-sanctæ ecclesia generalibus ac synodalibus concilii decretis et constitutionibus longo usu receptis et approbatis: nos prædicti decanus et facultas de prædicta quæstione disserentes, et ad eam respondentes, sequentes unanime judicium et consensum majoris partis totius facultatis, asseruimus et determinavimus, prout et in his scriptis per præsentes asserimus et determinamus, quod prædictæ nuptiæ cum relictis fratrum decedentium sine liberis, sic naturali jure pariter et divino sunt prohibitæ, ut super talibus matrimoniis contractis, sive contrahendis, summus pontifex dispensare non possit. In cujus nostræ assertionis et determinationis fidem et testimonium, sigillum nostræ facultatis cum signo nostri notarii, seu bedelli præsentibus apponi curavimus. Datum in generali nostra congregatione per juramentum celebrata apud S. Mathurinum. Anno Domini millesimo quingentesimo trigesimo, mensis vero Julii die secundo. Censura facultatis decretorum almæ universitatis Parisiensis. In nomine Domini Amen. Cum proposita fuisset coram nobis decano et collegio consultissimæ facultatis decretorum Parisiensis universitatis quæstio; An papa possit dispensare, quod frater possit in uxorem ducere, sive accipere relictam fratris sui, matrimonio consummato per fratrem præmortuum? Nos decanus et collegium præfatæ facultatis, post multas disputationes et argumenta hinc inde super hac materia facta ac habita, cum magna et longa librorum, tam divini, quam pontificii et civilis, jurium revolutione consulimus, et dicimus, papam non posse in facto proposito dispen II. BOOK sare. In cujus rei testimonium, has præsentes sigillo nostræ facultatis, et signo nostri scribæ primi bedelli muniri fecimus. Datum in congregatione nostra apud Sanctum Joannem Lateranensem, Parisiis die vicesima tertia mensis Maii, anno Dom. millesimo quingentesimo trigesimo. Censura almæ universitatis Aurelianensis. CUм ab hinc aliquod tempus nobis collegio doctorum regentium almæ universitatis Aurelianensis propositæ fuerint, quæ sequuntur quæstiones, videlicet; Si jure divino liceat fratri relictam fratris (quam fratriam vocant) accipere uxorem? Item et si hoc sit eo jure vetitum, utrum divinæ legis prohibitio pontificali dispensatione remitti possit? Nos prædictum collegium, post multas ad prædictorum dubiorum disputationem, (de more nostro) factas sessiones et congregationes, postque juris tum divini tum canonici locos (quod facere potuimus) examinatos, et omnibus mature atq; exacte pensatis et consideratis: definivimus, prædictas nuptias citra divinæ legis injuriam attentari non posse, etiamsi summi pontificis accedat indulgentia, vel permissus. In cujus rei testimonium præsens publicum instrumentum à scriba præfatæ almæ universitatis subsignari fecimus, ejusdemq; sigillo communiri. Actum in sacello beatæ Mariæ Boninuntii Aurelianensis. Anno Dom. millesimo quingentesimo vigesimo nono, die quinto mensis Aprilis. Censura facultatum juris pontificii et legum almæ universitatis Andegavensis. CUM certo ab hinc tempore nobis rectori et doctoribus regentibus in pontificia et legum disciplina almæ universitatis Andegavensis sequentes quæstiones propositæ fuerint, scilicet, Utrum jure divino pariter et naturali illicitum sit homini Christiano relictam fratris sui, etiam absq; liberis, sed matrimonio jam consummato defuncti, ducere uxorem? Et an summo pontifici liceat super hujusmodi nuptiis dispensare? Nos præfati rector et doctores, post plures ad disputationem hujusmodi quæstionum, et veritatem comperiendam factas, ex more, congregationes et sessiones, postq; II. varios juris tam divini quam humani locos, qui ad eam rem BOOK pertinere videbantur, discussos, multas quoque rationes in utramque partem adductas et examinatas, omnibus fideliter consideratis, et matura deliberatione præhabita, definimus neque divino neque naturali jure permitti homini Christiano, etiam cum sedis apostolicæ authoritate seu dispensatione super hoc adhibita, relictam fratris, qui etiam sine liberis post consummatum matrimonium decesserit, uxorem accipere vel habere. In quorum omnium supradictorum fidem, præsens publicum instrumentum à scriba seu notario præfatæ almæ universitatis subsignari jussimus, ejusdemque universitatis magno sigillo muniri. Actum in æde sacra Divi Petri Andegavensi, in collegio nostro, anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo, die septimo Maii. Censura almæ universitatis Bituricensis. Nos cum decano theologiæ, facultas in universitate Bituricensi (ut doctoris gentium Pauli exemplo plerisque locis auspicemur scriptum nostrum à precatione) omnibus dilectis Dei in quibus vocati estis, lectores charissimi, quiq; ad quos scribimus, gratia vobis et pax à Deo Patre et Domino nostro Jesu Christo. Dum complerentur dies inter octavas pentecostes, et essemus omnes pariter in eodem loco, corpore et animo congregati, sedentesque in domo dicti decani; facta est nobis rursus quæstio eadem, quæ sæpius antea, non quidem parva hunc in modum: An rem faciat illicitam necne, frater accipiens uxorem à præmortuo fratre relictam, consummato etiam matrimonio? Tandem rei ipsius veritate disquisita et perspecta, multo singulorum labore, et sacrorum iterata atque iterata revolutione codicum, unusquisque nostrum non fascinatus, quo minus veritati obediret, cœpit, prout Spiritus Sanctus dedit, suum hoc unum arbitrium eloqui, absque personarum acceptione in veritate comperi, personas memoratas in capite Levitici octavo supra decimum prohibitas esse jure ipso naturali, authoritate humana minime relaxabili, et vetitas, ne invicem matrimonium contrahant, quo sit fraternæ turpitudinis abominabilis revelatio. Et hoc nobis signum nostri bedelli notarii publici, cum si II. BOOK gillo dictæ supra nostræ facultatis præsentibus appenso, die decimo Junii, anno vero à Christi nativitate millesimo quingentesimo tricesimo. Ut autem nostræ scriptionis pes et caput uni reddantur formæ, quemadmodum sumus auspicati à precatione, ita claudamus illius quo utimur exemplo. Gratia Domini nostri Jesu Christi, charitas Dei, et communicatio Sancti Spiritus sit cum omnibus vobis. Amen. Censura almæ universitatis Tholosana. TRACTABATUR in nostra Tholosana academia perquam difficilis quæstio, Liceatne fratri eam, quæ jam olim defuncto fratri uxor fuerat (nullis tamen relictis liberis) in matrimonio sibi conjungere? Accedebat et alius scrupulus, qui nos potissimum torquebat, si Romanus pontifex, cui est commissa gregis Christiani cura, id sua, quam vocamus, dispensatione permittat, tunc saltem liceat? Ad utramque quæstionem agitandam doctores omnes regentes, qui tunc Tholosæ aderant, coegit rector in concilium, neque id semel tantum sed etiam iterum: quippe existimavit præcipitari non oportere consilia, indigereque nos tempore, ut aliquid maturius agamus. Demum, cum in unum locum convenissent omnes, tum sacrarum literarum disertissimi interpretes, tum utriusque censuræ consultissimi, denique qui quavis in re et judicio et oratione viri fœlicibus ingeniis non mediocriter exercitati essent, ac sese sacrosanctis conciliis parere velle, sanctorumque patrum haudquaquam piis animis violanda decreta imitari jurassent, et unusquisque suam sententiam protulisset, atque in utramque partem diffuse decertatum esset; tandem in eam sententiam sic frequentius itum est, ut uno omnium ore alma nostra universitas animis sincerissimis ut nulloque fermento vitiatis censuerit, jure divino pariter et naturali uxorem relictam fratris sui nemini licere accipere. At postquam id lege eadem non licet, responsum est, non posse pontificem aliquem ea lege solvere. Nec huic sententiæ refragari potest, quod cogeretur olim frater uxorem demortui fratris accipere. Nam hoc figura erat, atque umbra futurorum, quæ omnia adveniente luce et veritate evangelii evanuerunt. Hæc quoniam ita se habent, in hanc formam |