II. bus circumspectionem tuam, quam merito multum amamus, BOOK exponet dilect. fil. card. Campegius legatus una tecum noster, ac dictus Franciscus, quibus plenissimam fidem a habebis. Datum Romæ xv. Decembris MDXXVIII. J. Clemens manu propria. XIX. Decemb. 1. 1528. A part of Peter Vannes his instructions, directing him to threaten the pope. An original. Surely, sir, in case Vitell. aTHE said M. Peter, as of himself, shall a part say unto Cotton lib. his holiness; Sir, I being an Italian, cannot but with ab. 10. more fervent zeal and mind than banother, study and desire fol. 157. b. the weal, honour and safety of your holiness and the see apostolick; which compelleth me to shew unto your holiness, frankly, what I see in this matter. your holiness continuing this particular the emperor, do thus delay, protract, and put cover the accomplishment of the king's so instant desire in this matter, and not impart to his majesty therein bounteously of the treasure and goods of the church, dand see apostolick, quantum potestis ex thesauro ecclesiæ et ex plenitudine potestatis ac authoritate à Deo vel ab ecclesia collata; I see assuredly, that it will be a means so to alien the fast and entire mind which his highness beareth to your said holiness, as not only thereby his grace, nobles, and realm, but also many other princes his friends and confederates, with their nobles and realms, shall withdraw their devotion and obedience from your holiness, and the see apostolick, studying how they may acquit this your ingratitude, in the highest cause that can be devised, shewed, and so long continued with the semblable. And therefore, sir, at the rever II. BOOK ence of Almighty God, cast not from you the heart of this noble virtuous prince, who finally cannot fail, the peace had, which Christendom may not long forbear, to have in his puissance, such a stay as may be able, in the highest and largest manner, to recompence his friends, and to acquit the contrary. Cotton lib. Vitell. b. 10. XX. Henry R. The cardinal's letter to the ambassadors about his promotion to the popedom. An original. Magnifico equiti domino Gregorio a Casalio ac domino Petro Vanni, serenissimi domini Angliæ et Franciæ regis in Rom. curia oratoribus &c. MAGNIFICE domine Gregori et domine Petre salutem. Sicuti incommodissimus totius reipublicæ Christianæ, ac fol. 72. b. potissimum regiæ majestatis negotiis S. D. N. obitus accidit, ita etiam vos non latere puto quantum periculi et discriminis hujus serenissimi regis saluti et honori, ac regni sui quieti ab hac futuri pontificis electione immineat, et quantopere vobis adnitendum, ac vestro studio, diligentia, industria et prudentia occurrendum et obstandum sit, ne aliquis eligatur pontifex alienus ab hac regia majestate; et quid pro me promovendo facere ac tractare debetis, cumulate per communes meas literas vos admonui: nec oportet per has quicquid aliud replicare, quas solum ad vos scribere volui, ut significem vobis me totum hoc gravissimum et omnium maximum negotium, de quo acturi estis, vestræ prudentiæ, fidei, et dexteritati, quam longo temporis usu exploratissimam habeo, committere et credere, speroq; vos spei et opinioni meæ de vobis conceptæ omnino responsuros, et bene valete. Londini die dvi. Feb. M.D.XXVIII. Vester amantissimus frater, T. Cardin. Eborac. a Cassalio b &c. om. с debeatis, d 6 e 1528. XXI. An information given to the pope about the divorce. An original. Adnotatio summaria eorum quæ aliis libellis fusius explicata S. D. N. tum licere, tum expedire, persuadeant, ut in causa regiæ majestatis sententiam divortii ferat. BOOK Vitell. PRIMUM licet atque etiam expedit dirimere hoc matrimo- Cotton lib. nium, quod juri tum divino tum humano repugnat. b. 11. Divinum enim jus duci prohibet uxorem fratris, quin hic fol. 117. fratris uxorem ductam fuisse sit notorium. Humanum vero jus, duo hujus matrimonii impedimenta continet, alterum affinitatis, quod divino jure inductum severissime sancivit; alterum publicæ honestatis et justitiæ, quod promulgavit Deus: si ex definitione matrimonii, divini, humanique juris commutatio interveniret, quibusnam auspiciis hoc matrimonium constare dicemus, quod utroque jure adversante ac repugnante contractum est, coit, et utcunque consistit ? Sed cessavit, inquiunt, in hac specie juris utriusque prohibitio per gratiam et dispensationem summi pontificis. Respondetur quidem istis multis modis. Primo non esse videri, quod nullum est, nullum autem haberi quod sine autoritate legitima fiat; deniq; pontificis autoritatem non eatenus pertinere, ut in gradibus divina lege prohibitis dispensare possit: non opinionibus scripturientium, qui pontificis authoritatem imminutam velint, sed ipsius pontificis sententia constat, quem suæ jurisdictionis modum, et optime novisse et ampliare velle potius quam restringere credendum est; quæ quum ita sint, etiam si humani juris prohibitio per dispensationem sublata videatur, manet nihilominus immotum, quod divinum est, si ipsis contra seipsos credimus pontificibus. Deinde, ut posse pontifices dispensare fateamur, et in ea parte tribuamus plus authoritatis quam ipsi sibiipsis audeant BOOK arrogare, tamen non passim, non quocunque modo, non teII. mere, et sine omni consideratione, posse eos dispensare; atque fatendum est ne suo testimonio dissipatores verius, quam dispensatores appellentur. Itaque ut causam urgentissimam et evidentissimam, tum etiam manifestissimam debet habere dispensatio, precibus denique veris, non ementitis atque confictis inniti. In dispensatione autem, quo constat hoc matrimonium, verbis quidem pacis causa proponitur, sed non ideo quia sic refertur, re ipsa subsistit, pontificis facta non ad verborum superficiem, sed rei ipsius solidam veritatem expendi convenit. Certum est, pacem multis modis, tum firmissimam fuisse unoque matrimonio conciliatam, pactorum denique ac fœderum vi constantem, istud necessario matrimonium non desiderasse, et jam dispensationem sine causa intervenisse bdicamus, et consequenter nullam esse, manereque adhuc divinam prohibitionem atque adeo et humanam. Porro etiam, si aliqua sit, et causam haberet, tum mendaciis conflata est, subreptitia et obreptitia merito appellanda, jure tum divino, tum humano reprobata. 66 sata, Nam quum quod alioqui canonibus cautum sit, ipsius etiam dispensationis prohemium contineat," Romani pon"tificis autoritatem concessa sibi desuper uti potestate, prout personarum, causarum, et temporum qualitate penid in Domino salubriter conspicit expedire; Quomodo potuit S. D. N. hujus serenissimi regis qualitates pensare quas ignoravit? neq; enim de ætate quicquam, quæ in contrahendo hoc matrimonio præcipua qualitas erat, narrabatur, et tamen illum annum eo tempore duodecimum non excessisse notorium est; et tacita ad hunc modum ætate, mendacium pro causa suggestum est manifestissimum; cupiisse viz. tunc serenissimum regem contrahere matrimonium, ad hoc ut pacis fœdera continuarentur: facti veritas est, tum quid ageretur ignorasse, et etiamsi tum scivisset, tamen non fuisse verum quod cuperet, ad hoc ut pacis fœdera continuarentur: ætas ostendit, quæ per communis juris dispositionem II. discretionem non admittit; cupere quidem affectus est, cæte- BOOK rum cupere contrahere matrimonium, ad hoc ut pacis fœdera continuarentur, judicii est et discretionis. Porro autem, quum de continuandis inter duos principes fœderibus ageretur, alter ante mandatam executioni bullam fatis concessit, et re integra, causa, si quæ fuit, cessavit. Sed producitur aliud breve tenoris tam efficacis ut istas objectiones non admittat. Sed manet nihilominus eorum sententia, qui pontificem non posse dispensare affirmant, secundum quos nec breve nec bulla consistit; deinde breve falsum esse, et pro falso judicari deberi, multis rationibus convincitur; deniq; falsum cum sit, et tamen prioris bullæ errores corrigat, illam opinionem merito confirmet, ne prior dispensatio efficax videatur, vel eorum judicio, qui hoc matrimonium defendere studuerunt, viz. qui veris allegationibus diffisi, ad falsas et confictas dispensationes, vitia objecta removentes confugere coacti sunt. Ista, si singula minus sufficiant, saltem collata, obtineant et perusadeant licere. Illa vero opinio multis persuasa, pontificem viz. non potuisse dispensare, ut sola infirmet dispensationem, non petitur, sed habet nihilominus aliquid considerationis; quanquam enim refellatur à quibusdam et reprobetur, manet tamen scripta, atq; adeo testimonio ipsius pontificis comprobata. Perpendatur deinde causa et suggestionis veritas, si mendacium intervenisse apparet, et quod est notorium, illam dispensationem adversariorum factis in novi brevis fabricatione tacite reprobari, quis non videt ex his causis licere ut sententia divortii proferatur ? Postremo expedit ut id pronuntietur, quod in omnium sententias consentiat, reprobatio autem dispensationis cum omnibus convenit opinionibus, sive quia authoritas abfuit, sive quia non recte interposita dicatur; approbatio vero cum istis dissentit omnibus, Expedit ut firma sit et inconcussa regni successio, quæ contra has opiniones confirmari non potest. |