D

in comutacio inter eorum legibus. Hac firmiter fieri possedet. Is autem » rebus supradictis lex comutacionis una cum superioribus et inferioribus ⚫ cum finibus et accessionibus earum in integrum et aliter ipsis comutatores ⚫ sibi invicem comutacionis nomine tradiderunt faciendum pars parti de eadem, ut supra legitur in comutacione reciperunt cum heredibus et successoribus suis proprietario jure legibus. Quidem voluerimus aut previ‣ derimus sine omni uni eorum alterius, eorumque heredes vel succes⚫sores contradicione. Et spoponderunt se ipsis comutatores sibi unus ‣ alteri invicem cum heredibus et successoribus suorum ut supra in comulacione dederunt omni tempore, ab omni homine defensare, ut lex expostulat. Et penam inter se posuerunt, ut quis ex ipsis, aut ex haeredes vel successores se de ac comutacione removere aut causare pre‣ sumpserint, vel si ab unumquemque homine non compensaverit et non permanserit qualiter ut supra legitur, tunc componat pars parti illa pars ⚫ que nam conservaverit, ad partem que servaverit pro pena is rebus quas comendaverit in duplum sicut pro tempore melioratis fuerint sub esti⚫matione in eisdem locis, quia sic inter eos convenit. Unde due charte comutacionis uno tempore scripte sunt. Actum ista Civitate Mediolani. Landulphus Dei gratia umilis Archiepiscopus subscripsi.

Ego Petrus Presbiter Dei gratia umilis Missus fui ut supra et sub

› Marinbertus Judex Sacri Palatii estimavi ut supra et subscripsi.

» Anselmus Judex Sacri Palatii estimavi et subscripsi.

» Petrus Judex estimavi et subscripsi.

Adam Notarius rogatus subscripsi.

» Benedictus Notarius rogatus subscripsi. » Petrus Notarius rogatus subscripsi.

» Amelbertus qui et Benzo rogatus subscripsi.

Arialdus Notarius scripsi, post tradita complevi et dedi.

Ego Anselmus Judex hautentic. hujus exempla vidi et legi, et sic ⚫ in eo continebatur, sicut in isto legitur exemplo extra literas plus minusve.

• Ego Fredencionus notarius hac Judex hautentica hujus exempli vidi, et legi, et sic in eis continebatur, sicut in isto legitur exemplo exemplavi extra literas plus minusve.

Ego Otto notarius hautentica hujus exempla vidi et legi, et sic in

» eo continebatur, sicut in isto legitur exemplo, extra literas plus mi

» nusve.»

Un altro contratto di permuta abbiamo dallo stesso archivio, da cui è commemorata la cessione, che l'arcivescovo Landolfo II fece di alcuni poderi, contigui alla basilica di santo Stefano ed appartenenti alla basilica di san Giorgio in Palazzo, in contraccambio dei quali ricevette da un Pietro cittadino di Lodi una porzione di terreno ed una casa con vigna, adjacente alla chiesa di san Bassiano di Lodi. Ed il tenore del contratto è così:

" IN CHRISTI NOMINE. Tercius Qtto gratia Dei Imperator Augustus, » Anno imperii ejus primo, pridie Calendas februarii Indictione decima. » Comutacio bone fidei nossitur esse contractum ut ad vicem emcionis » obtineat firmitatem, eodemque nexu oblicat contraentes. Placuit itaque » et bona convenit voluntate inter Domnus Landulfus reverendus Sancle » Mediolanensis (Ecclesiae) Archiepiscopus, necnon et inter Petrus Ne» gotiator de Civitate Laude, filius quondam Leoni, ut in Dei nomine de» beat dare, sicut et a presenti dedit his ipse Domnus Landulfus Archiepiscopus eidem Petro comutatori suo in causa comutacionis nomine >> presenti die suo jure abendum libere pecia una de terra, ubi orto ex» colitur, juris Basilice Sancti Georgii, que est constructa intra hac Civi»tate Mediolani, que rejacet ipsa terra ubi orto excolitur intra Civitatem » Laude prope Basilica Sancti Stefani, que Basilica ipsa Sancti Georgii » cum omne sua pertinencia pertinere videtur de sub regimine et pole» stale Domni et Archiepiscopatus ipsius Sancte Mediolanensis, Ecclesie, » ubi coherent ei ab ipsa terra, ubi orto excolitur in circuitu ad fines da » mane Leoni, et ingresso da meridie eidem Petri comutatoris, da sera » via, da montes ipsius Basilice Sancti Georgii, quas ipse Domnus Lan» dulfus Archiepiscopus a parte predicta Basilice Sancti Georgii reservare » videtur, et est terra ipsa, ubi orto excolitur infra ipsos coerencias, sci» licet tantum, quantum ipse Domnus Landulfus Archiepiscopus eidem » Petri in comutacione dare videtur per mensura, justa tabulas legiptimas jugalis quatuordecim. Unde ad vicem recepit his ipse Domnus Landul» fus Archiepiscopus ab eodem Petrone comutatore suo similiter in causa » comutacionis nomine presenti die a parte predicte Basilice Sancti Georgii » abendum. Id sunt: Petia una de terra ubi orto excolitur, cum casa una

»et area in qua extant, et vineas pecias duas et areas ubi extant, juris ⚫ eidem Petri, quibus abere visus est jam dicta terra ubi orto excolitur » infra ipsa Civitate Laude jam dicta Casa, et predictas vineas foris et non » multum longe de ipsa Civitate, et de Basilica Sancti Basiani; suprascri» pla terra ubi orto excolitur, nominatur in Binda et prope basilica Sancti Blasi, est per mensura justa tabulas legiptimas octo, ubi coëret ei da ⚫ mane Angelberti, da meridie via, da sera Leoni. Et suprascripta Casa foris ipsa Civitate est prope Porta que apelatur Placentina in burgo, est area et ipsa Casa per mensura justa tabulas legiptimas tres. Est ei da ⚫ mane Andrei, da meridie via, da sera accessio comuno, da montem Giselberti. Prima vinea nominatur a jugo maturi; est area ejus per men» sura justa perticas jugalis quinque. Est ei da mane et montes Angelberti, ⚫ et accessio comuno, da meridie Leoni, da sera sancti Basiani. Secunda vinea est ibi prope, et dicitur similiter, cum area ejus est per mensura ■ justa perticas jugalis quinque: Est ei da mane Leoni et Rozoni, da meridie et montes item Leoni, et in alia da parte montes via, da sera via. Quidem et ut hordo Legis deposcit, et ad ac providenda Comutacione accessit super ipsis rebus ad providendum, idest Landulfus Clericus et Notarius, de hordine ejusdem sancte Mediolanensis Ecclesie, et Missus ⚫ eidem Domni Landulfi Archiepiscopi, simul et alii Deum timentes ho» mines extimatores, eorum nomina vocantur Leo qui et Azo, Urso qui » et Petrus germanis filii, qui dicitur Ruginerii, et Joannes filius quon• dam Teudini de eadem Civitate Laude, quibus omnibus comparuit et » extimatores ipsis. Ipsis rebus extimaverunt et dixerunt eo quod melio» rate et ampliate res reciperet ipse Domnus Landulfus Archiepiscopus a parte predicte Basilice sancti Georgii abendum ab eodem Petrone ⚫ comutatore suo, quam ei dare et accomutare interest eis legibus ac ⚫ firmiter fieri posset. lis autem rebus superius dictis et comutatis cum superioribus et inferioribus, cum finibus et accessionibus suarum in ⚫ integrum Comutatores ipsis sibi unus alterius nomine tradiderunt, fa»ciendum exinde de eo quod ut supra in comulacione receperunt pars parti cum heredibus et successoribus suorum jure proprietario nomine ■ legari heredes sine omni uni eorum, alterius eorum, atque heredes et » successores contradict. . . ., et spoponderunt se ipsis comutatores sibi

B

⚫ unius alterius, una cum heredibus et successoribus suorum de eo

quod ut supra in comutacione dederunt in integrum ab omni homine

» defensare. De quibus etiam penam inter se posuerunt, ut quis ex ipsis Co» mutatores, autem eorum heredes vel Successores se de ac comutacione ⚫ removere queserint, et non permanserint in ea omnia, que hic superius » leguntur, tunc componant illa pars, que non conservaverint, a parte » fidem servanti duplis ipsis rebus, sicut pro tempore melioratis fuerint aut » valuerint sub extimacione in eisdem locis, quia sic inter se convenit. "Actum Civitate Mediolani.

Signum manus suprascripto Petri, qui anc Cartulam comutacionis » ut supra, fieri rogavit, et ei relecta est.

Landulfus Clericus ac Notarius Missus fui ut supra, et subscripsi.

Signum manum m. b. istorum Leoni qui Razo, et Ursoni qui et Pe» trus germanis, filiis quondam Raginerii seu Joanni, filii quon» dam Teudini, de suprascripla Civitate Laude, qui super ipsis >> rebus assesserunt, et extimaverunt ut supra, et in hac Cartula » comutacionis ad confirmandum manum posuerunt.

Ego Anselmus Notarius rogatus subscripsi.

» Ego Lutefredus Notarius Domni Imperatoris rogatus subscripsi. » Signum manuum mem. b. Radaldi, filii quondam Joanni, de loco Blas» sonno, et Sigefredi, qui et Sigezo, de Civitate Mediolani, Vassallo » eidem Domni Landulfi Archiepiscopus; seu Leoni de suprascri » pta Civitate Laude, filii quondam Anzacii, testis.

» Ego Aldo Notarius scripsis, post tradita complevi et dedi. »

Ben più interessante di questi, che ho recato, egli è il documento, che qui trascrivo, ed è il testamento di Andrea prete e primicerio dell'ordine dei decumani della santa Chiesa milanese. È interessantissimo, perchè esso è il più antico, da cui s' abbia notizia della quotidiana residenza corale, e delle distribuzioni agli ecclesiastici, che v'intervengono. Appartiene questa carta all'anno II dall'imperatore Ottone III, cioè, al 997, e fu scritta nel giorno 10 novembre, nell' indizione XI. Eccone il tenore :

早 " IN CHRISTI NOMINE. Tercius Otto gratia Dei Imperator Augu»stus, Anno Imperii ejus secundo, decimo die mensis Novembris, Indictione undecima. Ego Andreas Presbiter et Primicerius, de ordine Decoma»norum Sancte Mediolanensis Ecclesiae officiale Basilice Sancte Dei

» Genitricis Virginis Marie, que dicitur iemalis; qui professo sum ex nacione › mea Lege vivere Langobardorum (presens) presentibus dixi. Vita et » mors in manu Dei est, melius est enim homini metu mortis vivere, quam » spe vivendi morte subitanea preveniri. Et ideo ego qui supra Andreas » Presbiter volo et judico, seu per anc paginam ordinacionis et judicato ⚫ meo confirmo, ut petia una de terra, est ex parte buscalia superabente juris mei, quam abere viso sum, sitam non multum longe ab ac Civitate » Mediolani, sed locum ubi Bativaca dicitur, et nominata de Arpano de . Prandelando. Coëret ab ipsa pecia de terra in circuitu da mane rebus › filii quondam Remedii Monerio, da meridie rebus Domini regis, da sera » meo, quod mihi reservo, da mons similiter de heredes quondam Remedii. » Et est pecia ipsa de terra, ex parte buscalia desuper, infra ipsas coëren» tias illud tantum, quantum ergo per ista mea ordinacione ordinare videor, per mensura jugias decem. Que autem petia de terra et ex parte › buscalia desuper, et superiore et inferiore et accersione sua, sic superius » munera legitur, in integrum a presenti die in antea deveniat in potestate » de presbiteris illis, qui tunc tempore in Basilica Sancti Laurentii, constructa foris ab ac Civitate, non longe ad Portam quod clamatur Tici⚫ nense, officiales fuerint. . . . . et faciant temporibus illis que tunc et in › perpetuum . . . . . Basilica Sancti Laurentii officiales fuerint de jam dicta ⚫pecia de terra et ex parte buscalia, ad eorum usu et sumptu liberas ven› dictiones de fruges et census, quibus exinde annue Dominus dederit inter eis equaliter abendum, quod voluerint pro me et parentorum meorum, ⚫ seu Domni Landulfi Archiepiscopi Seniori meo animas mercedem. Ila tamen ut ipsis Presbiteris, qui tunc et in perpetuum in eadem Basilica » Sancti Laurentii officiales fuerint, mei qui supra Andrei Presbiteri, et ▸ parentorum meorum, seu ipsius Domni Landulfi quotidie Missas, Vesperas, et Matutinum, et reliquum officium faciant ut nobis proficiat ad salutem anime, et gaudium sempiternum; ad firma anime, et omnia ut supra, pro mea et parentorum meorum seu ipsius Domni Landulfi ani» mas remedium. Quia sic decrevit mea bona voluntas. Et si mihi qui su» pra Andrei Presbiter propter onera Sacerdocii mei mihi..... lege Ro› mana, et nec me liceat ullo tempore nolle quod volui, sed quod a me ⚫hic simel factum est, semper placeat, et sub jusjurandum inviolabiliter ⚫ conservare quod intendo, cum stipulacione subnixa. Actum superscripla Civitate Mediolanium.

Vol. XI.

.....

20