Sayfadaki görseller
PDF
ePub

frequentata, laesis in hoc conscientiis ad pernitiosiorem administrationem et perceptionem sacrorum ecclesiasticorum, salubri ́ter omnibus consulatur, et singulis Patriarchis, Archiepiscopis, Episcopis, Abbatibus, Abbatissis, caeterisque Praelatis, nec non Clericis ac personis ecclesiasticis, religiosis et secularibus utriusque sexus: ut quaelibet eorum infra tres menses post publicationem, aut insinuationem praesentium sibi, aut in dioecesi, ubi domicilium habuerit, factam, aliquem in sacra Pagina, vel in Iure Canonico Doctorem vel Licentiatum vel Baccalarium formatum, ubi talis potest commode reperiri, vel ubi talis non reperiretur, lectorem aut alias intelligentem sacerdotem discretum, ac bonae famae, curatum vel non curatum eligere valeat confessorem, qui infra praedictum tempus, quantocius commode fieri poterit, eius confessione audita ipsam personam confitentem a suis peccatis et a quibuscunque excommunicationum suspensionibus et interdictis aliisque sententiis, censuris atque poenis, quas forsan propter symoniacam in ordine vel beneficio ecclesiastico, religionis ingressu, aut alias qualitercunque active vel passive, commissam usque ad tempus publicationis praedictae dignoscitur incurrisse, in foro conscientiae duntaxat absolvere; nec non secum super irregularitate pro eo quod huiusmodi sententiis aut excommunicatione ligata forsan missas vel alia divina officia celebrasse, aut se illis immicuisse censebitur; usque ad tempus praedictum contracta, ipsaque propter praemissa aut eorum aliquod a sui ordinis vel officii executione suspensa, quod in illis nihilominus ministrare illa exercere et adepta beneficia, vel statum in quo est retinere, et ad ulteriora promoveri possit, in dicto foro valeat dispensare; ac eadem beneficia, quae obtinet, ab hoc forsitan vacantia vel vacatura, sicut postquam dimiserit reconferre, omnemque inhabilitatis, irregularitatis nec non infamiae maculam symoniacam, atque aliam labem per eam occasione praedicta usque ad tempus praedictum contractam in eodem foro totaliter abolere: fructus quoque beneficiorum ecclesiasticorum, quos forsan indebite percepit et quos percipere potuisset, et ad quicque, occasione praedicta fuerit refundendum (dummodo persona ipsa ad refusionem faciendam, deducto ne egeat, in statu in quo tunc fuerit, aut alias absque nota vel scandalo sufficiens non fuerit), in dicto foro remittetur, ac eam de his quitare et liberare te

nore praesentium' (literarum) indulgemus; constitutionibus Apostolicis in contrarium facientibus non obstantibus quibus

cunque.

S. 21. De non vitandis excommunicatis nisi fuerint denunciati. Insuper ad vitandum scandala et multa pericula, subveniendumque conscientiis timoratis, omnibus Christi fidelibus tenore praesentium (literarum) indulgemus, quod nemo deinceps a communione alicuius in sacrorum administratione vel receptione aut aliis quibuscunque divinis, vel ex praetextu, cuiuscunque sententiae, aut censurae ecclesiasticae a iure vel homine generaliter promulgatae teneatur abstinere, vel aliquem vitare, aut interdictum ecclesiasticum observare, nisi sententia vel censura huiusmodi fuerit in vel contra personam, collegium, universitatem, Ecclesiam, communitatem aut locum certam vel certum a iudice publicata vel denunciata specialiter et expresse; constitutionibus Apostolicis et aliis in contrarium facientibus, non obstantibus quibuscunque. Salvo si quem pro sacrilega manuum iniectione in Clericum, sententiam latam a Canone adeo notorie constiterit incidisse, quod factum non possit aliqua tergiversatione celari, nec aliquo iuris suffragio excusari. Nam a communione illius licet denunciatus non fuerit volumus abstineri, iuxta canonicas sanctiones.

S. 22. De Dispensationibus. Ordinat etiam Dominus noster ad Ecclesias cathedrales, Monasteria, Prioratus conventuales, aut parochiales Ecclesias, super defectu aetatis ultra triennium nullatenus dispensare; nisi forte Ecclesiis cathedralibus ex ardua et evidenti causa, de consilio Cardinalium seu maioris partis illorum videretur aliter dispensandum. Item Dominus noster in arduis et gravibus casibus sine consilio Cardinalium non intendit dispensare.

1

S. 23. De Provisione Papae et Cardinalium. Romano Pontifici et sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalibus pro illorum sustentatione, rebus Romanae Ecclesiae stantibus, ut sunt, non videtur aliter posse provideri, quam huc usque factum est, scilicet per beneficia et communia servitia, quae vacantia nuncupantur; verum circa beneficiorum qualitatem taliter duximus providendum, quod nulli Cardinali Monasterium (vel) Prioratus conventualis, ul

1

tra numerum decem Religiosorum secundum moderna tempora habetur (habere) consueti, nulla maior dignitas post pontificalem in cathedralibus aut parochialibus Ecclesiis, nullum officium claustrale, nullum xenodochium, hospitale, elemosinaria aut leprosaria in titulum vel administrationem conferantur; et si quae talia nunc obtinent, quem primum Papa loco illorum de alio ae- : quivalenti providebit, illa dimittere teneantur, sicut superius de Commendis est dictum.

S. 24. De Indulgentiis. Cavebit Dominus, noster Papa in futurum nimiarum indulgentiarum effusionem, ne vilescant, et in praeteritum concessas, ab obitu Gregorii XI. ad instar alterius indulgentiae revocat et annullat.

S. 25. Item sanctissimus Dominus noster et in clita natio Germanorum concesserunt et protestati sunt, quod omnia et singula (supra) scripta durare et tolerari debeant, usque ad quinquennium duntaxat, a dato praesentium numerandum; Constitutionibus Apostolicis, Regulis Cancellariae factis et fiendis, et aliis in contrarium facientibus, non obstantibus quibuscunque; quodque per observantiam eorum nullum ius novum Rom. Pontifici, aut alicui Ecclesiae vel personae acquiratur, seu praeiudicium generetur. Sed lapso dicto quinquennio, quaelibet Ecclesia et persona praedicta liberam facultatem habeat utendi quolibet iure suo. Non obstantibus supra dictis. Et quod capitula praedicta et quodlibet eorum dentur cuilibet ea habere volenti, communiter seu divisim in authentica forma, sub sigillo Vicecancellarii cum subscriptione Notarii, sic quod fidem faciant exhibita ubicunque; pro toto autem non solvantur ultra duodecim grossi

Turonenses.

S. 26. Haec universitati vestrae tenore praesentium firmi. ter attestantes, easdem nostras praesentes literas in horum fidem et testimonium praefato Domino Archiepiscopo, Praeposito, Decano et Capitulo Magdeburgensi concessimus, nostri sigilli, munimine roboratas. Datum Constantiae Provinciae Moguntinae in Domo habitatis nostrae, anno quo supra, die tertia mensis Maii, Pontificatus supradicti Domini Papae anno primo.

III-VIII.

Die Konstanzer Konkordate, die Basler Dekrete und die pragmatische Sanktion oder die Aschaffenburger Konkordate.

Einleitung.

Nie noch hatte sich ein Kaiser der Teutschen in einer günstigern Lage befunden, der Nation grössere Unabhängigkeit, gegenüber dem römischen Stuhle, zu verschaffen; und nie noch hat in der ganzen Geschichte ein Kaiser seine Stellung, seine Vortheile, seine Zeit so sehr verkannt, wie Friedrich III, ironisch genannt der Friedfertige. Die Bedrückungen, die Schwächen, die Erniedrigungen und Niederlagen aller Monarchen vor ihm zusammengenommen, fügten dem Reiche nicht halb so vielen Schaden zu, als die feige Willkühr, die grundsatzlose Politik und die vollige Indifferenz gegen alles, was Ehre und Wohlfahrt des Ganzen betraf. Wenn einige Fürsten seines Hauses dadurch, dass sie alle Interessen der Gesammtnation ihrem Ehrgeiz und ihrer Ländergier unterordneten und aufopferten, in mehr als einer Hinsicht als Zerstörer der politischen Freiheit, Einheit und Grösse Teutschlands anzuklagen sind, so haben sie eine zweite, nicht geringere Schuld auf sich geladen durch die Bereitwilligkeit, mit welcher sie dem ultramontanen Despotismus die. kirchlichen Freiheiten der teutschen Nation überliefert haben, blos um ihre Stände, Adel und Bürgerthum, desto kräftiger im Innern bekämpfen zu können. Die Geschichte verweilt nur mit Unwillen und Entrüstung bei der, zu allem Unglück noch so überlangen, Regierung Friedrich's III., auf dessen Rechnung grossen Theils auch noch der Fall von Konstantinopel kommen muss, da er durch Kriege wider Ungarn und Böhmen die einzigen Kräfte lähmte, welche die grosse Katastrophe verhindern konnten. Doch wir gehen zur Uebersicht der Ereignisse und Veranlassungen zurück, welche den berüchtigten Konkordaten des funfzehnten Jahrhunderts vorausgegangen.

[ocr errors]

Das Konzilium zu Pisa, zu Abhülfe des unglückseligen, in Folge der dreifachen Pabstwahl, entstandenen Schisma, hatte zuerst die Untrüglichkeit des sichtbaren Oberhauptes der Kirche allgemein erschüttert und dem Gedanken Raum verstattet, eine Reformation des christlichen Gemeinwesens in Haupt und Gliedern sey zu erzwingen, falls sie auf andern Wegen nicht erreicht werden könne. Ebenso waren die Wünsche der Völker, für anständige Reglung der Verhältnisse zwischen weltlicher und geistlicher Macht, dringender und lauter geworden. Vor allen andern aber fühlten dies Bedürfniss die teutsche und die franzö¬ sische Nation. Als das Uebel in der Kirche täglich schlimmer und das Aergerniss, welches die drei Päbste gaben, noch durch jedes Einzelnen Anmaassungen vermehrt worden war, entschied die Kirchenversammlung gegen sämmtliche drei, Iohann XXIII., Urban und Benedikt, und der Kardinal Oddo de Colonna stieg, als Martin V., auf den Stuhl des heiligen Petrus.

Die grosse Freude, welche über dies glückliche Ereigniss den Kaiser Sigmund und viele Fürsten in ihrer Kurzsichtigkeit erfüllt hatte, minderte sich bald, als die Kanzleivorschriften des neuen Pabstes bekannt gemacht wurden. Sie hatten den,nämlichen Verfasser, wie diejenigen lohann's XXIII. Die Reservationen, d. h. der Vorbehalt der Beneficien und geistlichen Ehrenämter, deren Vergebung durch die ganze Christenheit der Pabst für sich ansprach, bildeten abermals einen Hauptgegenstand, worüber Beschwerde zu führen war. Geistreiche und fromme Schriftsteller bereits jener Zeit nannten sie Fallstricke der römischen Kurie, und Nahrung für unendliche Prozesse; nur die beigefügte Selbstbeschränkung:,, so lange, bis der Pabst eine andere Verfügung getroffen haben werde," gestattete noch die Hoffnung künftiger Aenderung dieser Maassregel.

Das Verlangen nach Reformation sprach sich inzwischen immer nachdrücklicher aus: Abgeordnete traten zu Untersuchung der Beschwerden zusammen; der Pabst gesellte denselben sechs Kardinäle bei. Allein sowohl die Nationen unter sich, als sämmtliche Nationen mit den Kardinälen, standen, wie Martin klug voraus berechnet, in heftigem Widerspruch. Die Franzosen, welche Kaiser Sigismund so sehr entgegengearbeitet hatten, als er

« ÖncekiDevam »