Qui saepe fornicatur laicus cum laica, poenitentiam aget annos tres. Cum duabus sororibus fornicatus, poenitentiam aget toto vitae suae tempore.

Qui cum brutis coierit, poenitentia afficietur annorum decem et diuturniori etiam pro personae conditione.

Qui contra naturam coierit, si sit matrimonio junctus, poenitebit annos decem; si solutus, annos septem; si puer, dies centum. Laicus matrimonio junctus, si in consuetudine habet, annos quindecim. Vir semel se inquinans, dies decem; si iterum, dies viginti; si tertio, dies triginta; sique nefarie agere perrexerit, poenitentiae accessio ei fiat; si puer, dies quadraginta; si major quindecim annis, dies centum.

Qui complexu foeminae, vel osculo polluitur, poenitentiam aget dies triginta; qui contactu inverecundo, menses tres.

Qui concupiscit mente, sed non potuit perficere, dies decem poenitentiam aget.

Qui lenocinium exercuerit, poenitentiam aget annos duos per legitimas ferias, neque accipiet communionem, nisi in fine.

Praeceptum VII.
Non furtum facies.

Qui furatus est aliquid de ecclesiae supellectili, vel thesauro, quod sustulit, reddet, et tres carinas cum septem sequentibus annis poenitebit.

Pecuniam ecclesiasticam furatus, quadruplum reddet, et poenitens erit septem annos.

Qui hospitalis domus administrator aliquid de administratione subtraxerit, restituet, ac tres annos poenitens erit.

Clericus furtum capitale faciens septennii poenitentiam implebit ; laicus quinquenii, et quod furatus est, reddat.

Qui fregerit noctu alicujus domum, ut aliquid auferat, pretium reddat, et poenitentiam aget annum in pane et aqua; si non reddit, annos duos.

Si quis furtum de re minori semel, aut bis fecerit, restituta re, poenitentiam aget unum annum.

Qui rem inventam non reddit, furtum committit, idcirco tanquam de furto poenitentiam agat.

Praeceptum VIII.

Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium.

Qui falsum affirmarit, poenitentiam aget ut adulter; ut homicida, qui sponte id facinus admiserit.

Qui proximo falsum crimen objecerit, poenitentia afficiatur, ut falsus testis.

Qui falso testimonio consenserit, poenitens erit annos quinque.

Si quis facile detraxerit falsümque in hoc dixerit, poenitens erit dies septem in pane et aqua.

Qui leviter detraxerit, tres dies poenitebit.

Si quis convicium manifestum fratri intulerit, diuturna expiabitur poenitentia pro modo peccati.

Qui falsitatem, fraudemque in ponderibus et mensuris admiserit, praeter restitutionem poenitens erit in pane et aqua dies viginti.

Praeceptum IX.

Non desiderabis uxorem proximi tui.

Si quis presbyter concupiscit fornicari, poenitens erit annos quinque; si clericus, aut laicus, annos duos.

Si quis in somnis ex immundo desiderio polluitur, surgat, et cantet septem psalmos poenitentiales.

Si clericus, aut laicus ex mala cogitatione et concupiscentia semen effuderit, poenitens erit dies septem.

Praeceptum X.

Non concupisces rem proximi tui.

Rem alienam nefarie concupiscens, avarusque, poenitens erit annis tribus.

Qui rem aliquam proximi pretiosam invenire cupit, ut illam sibi retineat, poenitentiam aget, út dictum est de furto.

Canones poenitentiae.

De gula et ebrietate.

Si quis nimio cibo se ingurgitaverit, ut inde dolorem senserit, unum diem poenitentiam aget in pane et aqua.

Sacerdos imprudenter ebrius factus, in pane et aqua poenitentiam agat dies septem: si negligenter, dies quindecim; si per contemtum, dies quadraginta. Laicus graviter arguatur, et poenitentiam agere a sacerdote cogatur.

Qui prae ebrietate et crapula vomitum fecerit, si presbyter aut diaconus, poenitentiam agat dies quadraginta; si laicus, dies quindecim. Qui humanitatis gratia alium inebriari cogit, poenitentiam agat dies septem; si per contemtum, dies triginta.

De poenitentia per legitimas ferias constituta confessarius animadvertat, eo nomine intelligi feriam secundam, quartam, et sextam, Canonum legibus poenitentiae jejunioque praescriptam. Carinae jejunium, quod aliquando poenitentiali Canone cavetur, id appellatur, quod per quadraginta dies in pane et aqua fiebat, ut saepenumero Burchardus interpretatur. Carinam alii dicunt, quidam Carenam, alii Carentédam, alii Quadragenam. Poenitentia per tres quadragesimas indicta ita intelligitur, ut, cui imponebatur, in anno pane et aqua jejunaret quadragesimas tres; quarum prima est ante diem Natalem Domini, altera ante Pascha Resurrectionis, tertia, quae scilicet per dies tredecim ante diem festum S. Joannis Baptistae agebatur, quemadmodum ex Concilii Salegustadiensis Decreto perspici potest.

Qui per plures annos ad poenitentiam agendam tenebatur, primo anno per ferias legitimas in pane et aqua jejunare debebat; ceteris vero diebus, piscibus, et fructibus arborum et leguminibus vesci et cerevisia uti poterat, ita tamen, ut a carnibus, caseo et vino abstinere cogeretur. Excipiebantur tamen dies dominici et festivi totumque tempus paschale. ,,In secundo et tertio anno similiter jejunet, nisi quod tertiam feriam, quintam et Sabbatum potestatem habeat redimendi praetaxato pretio, ubicunque est. Cetera diligenter observet ut in primo anno 1).“ „Qui jejunare non potuit, redimat quinquaginta psalmorum récitationé genuflexus in ecclesia, ac eo die pauperem nutriat, vél centum genuflexionibus suppleat quinquaginta psalmos“ 2).

Articulus II.

De satisfactionis operibus.

A.

Satisfactionis opera generalia.

§. 150. Quoniam confessariis, quibus nondum satis est experientiae, saepe difficile est, invenire opera satisfactoria, tot variis et peccatis et peccatoribus convenientia et idonea, quaedam isthic proponentur, quae illis ad alia excogitanda viam sternent. Sunt autem haec partim generalia, partim specialia, prout vel contra peccata quaevis, vel adversus specialia diriguntur. Quae quum animabus a morbis spiritualibus sive liberandis sive praeservandis inserviant, medicinalia dicuntur, et cum vel natura sua, vel intentione saltem poenitentis vindicativa efficacia non careant, vindictae rationem habent.

Priora, videlicet generalia, de quibus prima hujus articuli parte agemus, haud incommode ad tres illas notissimas classes reducuntur: Í. ad Orationem seu precationem, II. ad Jejunium, III. ad Eleemosynam, ita quidem, ut sub oratione omnia opera aedificationis et devotionis, sub jejunio opera sui abnegationis et mortificationis, sub eleemosyna opera charitatis spiritualia et corporalia comprehendantur 3).

1) Conc. Triburen. d. a. 895. - 2) Burch. lib. 19. c. 12.3) Cfr. Catechism. Rom. P. II. c. 5. q. 59.

Nobiliora et efficaciora singillatim enarraturi, non inutilem operam navare arbitramur, atque eo libentius id praestamus, quo materiam pertractamus, quae non solum poenitentibus tam ad conversionem quam ad perfectionem inservit, verum etiam animos nostros jucunde instruit, quo ad majorem in dies virtutis et sanctitatis gradum contendamus 1).

I. Oratio.

Ad hanc classem referuntur :

1. Precatio stricte talis.

§. 151. 1. Precatio stricte talis in satisfactionem poenitentibus nunquam non jure meritoque injungi solet, et ut injungatur, oportet. Quid enim mentem nostram tum ad peccati horrorem, tum ad studium virtutis aeque disponit, ac repetita ejusdem elevatio ad Deum et frequens familiarisque conversatio cum Illo? Aut quis juxta copiosum ignem stans, non parum caloris inde percipit ? Et tu fons es semper plenus et superabundans, ignis jugiter ardens et nunquam deficiens" "). Imo sine oratione animus noster non tantum tepescit, ac terrenis diffluit desideriis, sed fons gratiarum magis magisque exsiccari solet, ita ut in tanta naturae nostrae corruptione nonnisi funestissima clades exspectari possit. Ex neglectu orationis originem suam trahunt omnes lapsus: „Orate et vigilate, ne in tentationem intretis."

2. Cum nemo propriis viribus sine Dei gratia a peccato resurgere et ad gratiam reparari possit, peccator, ut a peccatis resurgat et in gratiam Dei redeat, ad illum confugiat, qui dixit: „Petite, et dabitur vobis," dicatque cum Propheta: "Converte me Domine ad Te, et convertar.” „Neque fugienda penitus ars medicinae est, neque rursum omnia in ea salutis praesidia collocanda, sed quemadmodum licet gubernatori navim committamus, Deum tamen, ut nos ex alto salvet incolumes, oramus; sic cum medicamina salutis naturalia adhibemus, idque ratio fieri concedit, neutiquam a spe illius erga nos bonitatis debemus recedere.” Item cum stabilitas et profectus in bono aeque sit divinae gratiae donum, ac prima peccatoris conversio, patet, orationem sive petitionem divini auxilii non minus utilem ac necessarium esse peccatori converso, ut in adepta justitia stare valeat et proficere, quam nondum converso, ut justitiam amissam recuperet. „Opus est, ait S. Ambrosius, misericordia Dei, ut continua sit in hoc corpore vivificatio, quo quotidie justus Deo

1) Cfr. du Jardin, de officio sacerdotis confessarii. Mechlin. 1825. Cl. Stapf. Theol. moral. Tom. IV. — 2) De Imit. libr. 4. c. 4. ̧

vivat peccatoque moriatur" 1). Et S. Chrysostomus: „Arbitror cunetis esse manifestum, quod simpliciter impossibile sit absque precationis praesidio cum virtute degere, cumque hac hujus vitae cursum peragere. Etenim qui fiat, ut quis virtutem exerceat, nisi continenter adeat, et supplex ad genua accidat ei, qui virtutem omnem suppeditat et largitur?"?).

3. Non minus deprecatio offensionum necessariam poenitentiae partem constituit, ad quam praestandam in sacris paginis non tantum identidem provocamur, sed pulcherrima etiam exempla nobis proponuntur, praesertim in psalmis, quos poenitentiales dicunt. "Deus, etsi vult ignoscere, vult rogari. David pro uno peccato miserationum multitudinem deprecatur, nos pro pluribus peccatis vix semel ejus misericordiam credimus obsecrandam” 3).

Cum itaque precatio sit medium efficacissimum peccati detestandi et virtutis implantandae, cum Dominus petentibus elargiatur gratiam conversionis ac profectus uberioris in virtutis studio, cum devotionis erga Deum pars necessaria sit deprecatio offensionum nostrarum: nullo non tempore in omni, quam confessarius poenitenti imponit, satisfactione, oratio sive precatio quaedam juncta reperiatur, vel ipsa opera satisfactoria in precationis formam componi jubeantur. Orandi diligentia, scribit vir venerabilis Blosius, inprimis necessaria est; impenetrabilis enim armatura, certum perfugium, securus portus tutissimumque asylum est oratio. Haec una et mala omnia depellit ab anima, et bona omnia in illam invehit. Ipsam animam purgat, poenam peccatis debitam submovet, praeteritas negligentias sarcit, divinam gratiam impetrat, pravas concupiscentias extinguit, effrenatas animi passiones domat, hostes prosternit, tentationes superat, calamitates lenit, moerorem fugat, laetitiam infundit, pacem conciliat, hominem Deo conjungit, conjunctumque ad aeternam gloriam sublevat."

Regulae in injungenda precatione observandae.

§. 152. Ut precatio tanquam satisfactionis opus fini respondeat suo, confessarius poenitenti non solum materiam precum, sed et insuper certum pro re nata illarum peragendarum modum et tempus designet necesse est Jam qualitatem et diuturnitatem precum injungendarum, ex circumstantiis, charactere et subjectiva indole poenitentis dimetiendam esse, alioquin facile ex iis, quae Articulo I. diximus, intelligitur. Quapropter non iis adstipulamur, qui poenitentibus tales tantum preces praescribunt, quae immediate post confessionem vel S. Communionem peragi debent, nullo alio discri

1) In Psalm. CXVIII. 2) Libr. 1. de Orat. dom. David. c. 8.

-

3) S. Ambr. Apolog.